● در ارتباط باهمسر ذهن خوانی نکنید !!
بسیاری از بگومگوها و مشاجرات خانوادگی ناشی از درست صحبت نکردن و عدم توانایی در رساندن مفهوم و منظور افراد است.
برای کاستن از این مشاجرات متخصصین آموزش‌های مهارت‌های ارتباطی، تدابیری برای برقراری ارتباط مناسب تدوین کرده‌اند که به خلاصه‌ای از آنها اشاره می‌کنیم:
▪ قانون ارتباطی ۱:
به یک موضوع بپردازید متخصصین آموزش مهارت‌های کلامی به این قانون بهای فراوان می‌دهند. به اعتقاد آنها موضوع جاری به اندازه کافی دشوار هست که به آن رسیدگی کنیم در این شرایط نباید با طرح مسائل مربوط به گذشته‌های دور بر حساسیت‌ها بیفزائیم.
▪ قانون ارتباطی ۲:
رنجش‌های کهنه را از نو زنده نکنید. مسائلی که قبلا شما را رنجانده است و به اندازه کافی در مورد آن مشاجره داشته‌اید را مجددا مطرح نکنید. رجوع به گذشته برای یافتن شاهد همیشه در زندگی‌های مشترک ایجاد اشکال نموده است و باعث تیرگی روابط می‌گردد.
▪ قانون ارتباطی ۳:
از موضوع خارج نشوید. سعی کنید به هنگام به وجود آمدن مشکل به طرح اصل مسئله بپردازید و از پرداختن به مسائل حاشیه‌ای خودداری فرمائید، وقتی با همسرتان درباره ی موضوعات بی‌تناسب و بی‌مورد بحث می‌کنید، بدانید که از موضوع اصلی منحرف شده‌اید و از یکدیگر دلخور و ناراحت هستید. در چنین شرایطی بهتر است در حال آرامش قرار بگیرید و کاملا آرام مشکل را مطرح و ضمن قضاوت و صحبت کردن صادقانه وی را به حل مشکل دعوت نمایید.
▪ قانون ارتباطی ۴:
از برچسب زدن و ناسزا گفتن خودداری نمائید. هر وقت که ناسزا می‌گویید از منطق فاصله می‌گیرید. درست‌اندیشی حتی در شرایط عادی هم دشوار است و زمانی که شما حتی احساساتتان را نتوانید کنترل کنید بر مشکلات خود می‌افزایید.
▪ قانون ارتباطی ۵:
از طرح شکایات انباشته شده خودداری کنید. همه ما شکایات را روی هم انباشته می‌کنیم، هر چند ممکن است به ظاهر از آن مطلع نباشیم، اما از ما می‌خواهند که مودب باشیم، احترام بگذاریم و ملاحظه دیگران را بکنیم.
▪ قانون ارتباطی ۶:
در واقع مودب بودن، احترام گذاشتن و ملاحظه ی دیگران را کردن قانون بعدی است که متخصصین آموزش‌های ارتباطی اغلب آن را متذکر می‌شوند، اما مودب بودن، احترام گذاشتن و رعایت دیگران را کردن، سرکوب و فرونشانی شکایات است و سرکوب شکایات نیز به معنای انباشت کردن آنها است تا روزی که از خشم همه آنها را یکجا بیرون نریزیم. لذا پیشنهاد می‌کنیم به جای اینکه شکایت انباشته شده خود را یکجا تخلیه کنید از این شکایات به عنوان یک راهنما برای حل گرفتاری‌هایتان استفاده کنید.
در کل باید گفت برقراری ارتباط عامل تعیین کننده در زندگی ماست. اگر درست شکل بگیرد به اجتناب از موقعیت‌های استرس‌زا کمک کرده و به حل بسیاری از مسایل زندگی منجر می‌شود. طرز برقرار ارتباط با دیگران و واکنش آنها ریشه در حرمت نفس داشته، و متقابلا بر آن اثر می‌گذارد.
ارتباط موثر، صادقانه و متناسب با موقعیت است. شخص در پی این ارتباط اجتماعی احساس عزت نفس می‌کند و با دیگران و با موقعیت‌های استرس‌زا راحت تر کنار می‌آید. در این ارتباط قاطعیت مطرح است و معنا و مفهومش این است که به انتخاب خود آزادانه حرف می‌زنید، ولی ارتباط غیر موثر عمدتا با سرزنش خود شخص، افکار، حمله، کاهش عزت نفس همراه است افراد در برخوردهای اجتماعیشان ممکن است چند جور واکنش نشان دهند (بنسون، استوارات) گاهی واکنش‌ها پرخاشگرانه است، این طرز برخورد به این معناست که «من مهم هستم ولی تو مهم نیستی» گاهی واکنش‌ها انفعالی است، این طرز برخورد به این معناست که «تو مهم هستی ولی من مهم نیستم» چنانچه واکنش قاطعانه باشد به هر دو توجه می‌شود، آشکارا، صادقانه و به جا هستند «من مهم هستم تو هم مهم هستی».
ارتباط موثر، یعنی آنچه را که می‌خواهید و نمی‌خواهید مطرح سازید تعریف و تحسین‌ها را بپذیرید و بدانید چه موقع آری و چه موقع نه بگویید، ارتباط موثر، یعنی احساسات خود را به تناسب مطرح کنید. به راه حل پیروزی طرفین بیندیشید، حرف خود را بزنید، مشخص باشید، خواسته‌های خود را بشناسید. نباید انتظار داشته باشید که دیگران نیازها و خواسته‌های شما را بدانند. برخورد همدلانه داشته باشید.
برخورد همدلانه می‌تواند اضطراب و افسردگی را تخفیف دهد و مهارت‌های ارتباطی را بهبود بخشد. با خود مهربان باشید تنها در این صورت می‌توانید به دیگران محبت کنید. متخصصین مهارت‌های ارتباطی معتقدند جهت هر چه بهتر شدن ارتباطات گوینده و شنونده باید اصولی را رعایت کنند.
▪ اصولی که گوینده باید به آنها توجه داشته باشد :
- خلاصه حرف بزنید.
- صریح و موجز حرف بزنید.
- از توهین، تهمت و سرزنش بپرهیزید.
- از زدن برچسب‌هایی مانند، خودخواه، بی‌‌ملاحظه، بدجنس، خودداری کنید.
- از مطلق‌گویی و استفاده از کلماتی مانند هرگز یا همیشه خودداری نمایند.
- ذهن خوانی نکنید.
- در جاهایی که لازم است از ضمیر ما استفاده کنید ضمیر من را بکار نبرید. اصولی که شنونده باید رعایت کند.
- زمینه‌های توافق را پیدا کنید.
- مضامین منفی صحبت‌های همسرتان را ناشنیده بگیرید.
- از خود سوال کنید.
- مطمئن شوید که منظور همسرتان را درک کرده‌اید.
- طوری صحبت کنید که همسرتان منظور شما را کاملا درک کند.
- از عذرخواهی کردن نهراسید.
- شکایت‌ها را به پرس وجو تبدیل کنید.
- به گونه‌ای با همسر خود صحبت کنید که احساس کند، حامی و تکیه گاه او هستید.
همانطور که قبلا ذکر شد نحوه برخورد زنان و مردان با فشارهای عصبی متفاوت است در این شرایط مردان بیشتر سکوت می‌کنند و در خود فرو می‌روند، ولی زنان بیشتر روابط همدلانه را جستجو می‌کنند و می‌خواهند برای کسی ساعت‌ها حرف بزنند.
اغلب زنان در شرایطی که مرد در حالت استرس و مشکلات روحی به سر می‌برد می‌خواهند کاملا از موضوع سر در بیاورند و به نوعی مرد را راهنمایی کنند. به خانم‌ها توصیه می‌شود در شرایطی که همسرشان درخواست کمک نکرده اصرار به راهنمایی نداشته باشید. رفتارهای مادرانه همسر برای مرد خوشایند نیست در بسیاری از مواقع زنان با راهنمایی یا خواسته و یا انتقاد از مرد موجب رنجش او می‌شوند. در مواقعی که زن می‌خواهد از شوهرش انتقاد کند و یا دلخوری خود را با او مطرح سازد بهتر است اصولی را که در مبحث زیر آمده، رعایت کند.
● با یکدیگر مهربان بودن
آیا نسبت به یکدیگر مهربان هستید و یا سعی می‌کنید مدام یکدیگر را کنترل کنید و راه خودتان را بروید؟ آیا با مهربانی کردن نسبت به همسرتان احساس خوشحالی و رضایت می‌کنید؟ یکی از نشانه‌های ضروری یک رابطه ی سالم محبت کردن به یکدیگر است، نه اینکه با تحکم طرف مقابل‌تان را کنترل کنید.
● به یکدیگر عشق ورزیدن
آیا وجودتان سرشار از گرمای عشق است و آن را بی‌اختیار نثار یکدیگر می‌کنید؟ آیا همواره زیبایی‌ها و خوبی‌های طرف مقابل‌تان را می‌بینید و یا تنها بر روی اشتباهات و نقاط ضعف او متمرکز هستید؟ آیا احساسات درونی او را درک می‌کنید؟ آیا از عشق ورزیدن به یکدیگر لذت می‌برید؟ گرما و عشق داشتن نسبت به یکدیگر، یکی از نشانه‌های رابطه ی سالم با شریک زندگی‌تان است.
● با یکدیگر شوخی کردن
آیا دوست دارید با یکدیگر بازی و شوخی کنید؟ از شوخی‌ها و بامزگی‌های طرف مقابل‌تان لذت می‌برید؟ سعی می‌کنید در بحران‌ها و مشکلات او را شاد کنید و بخندانید؟ آیا مانند بچه‌ها با یکدیگر راحت و بی‌غل وغش برخورد می‌کنید و مدام در حال شوخی کردن با هم هستید؟ یکی از بزرگ‌ترین ارکان رابطه ی سالم، همین خنده و شوخی است.
● از کنار هم بودن لذت بردن
آیا اگر بخواهید با کسی وقت بگذارید ترجیح میدهید با همسرتان باشد یا با شخص دیگری؟ آیا برای اینکه در کنار همسرتان باشید لحظه شماری می‌کنید؟ آیا هر دوی شما دوست و یا سرگرمی خاصی دارید که از انجام آن لذت ببرید؟ در مواقعی که در کنار یکدیگر نیستید چه احساسی دارید؟
اغلب زوج‌ها اوقات زیادی را با هم سپری می‌کنند، زیرا با تمام وجود از این که در کنار هم هستند لذت می‌برند و احساس آرامش می‌کنند. در صورتی که دیگر زوج‌ها از ترس تنهایی و بی‌کسی، با همسرشان می‌مانند و یا به عبارت دیگر از روی ناچاری با هم زندگی می‌کنند.
یکی از نشانه‌های رابطه ی موفق این است که طرفین به یکدیگر وابسته نباشند و برای خود دوستان و سرگرمی‌های مخصوص به خود داشته باشند. بنابر‌این اگر خواهان یک رابطه موفق هستید به همسرتان وابسته نباشید به ویژه از لحاظ عاطفی.
● به طور مسالمت‌آمیز اختلافات را حل کردن
تقریباً همه زوج‌ها با یکدیگر اختلاف دارند. موضوع اصلی اختلاف‌نظر نیست، آن چه اهمیت دارد چگونگی کنار آمدن با این اختلافات است. آیا شما برای حل اختلافات‌تان روش خاصی دارید یا اینکه برای جلوگیری از بحث و جدل مجبور به کنار گذاشتن مسائل و مشکلات‌تان هستید؟ آیا در صورت بروز اختلاف‌نظر با یکدیگر دعوا و مجادله کرده و قهر می‌کنید؟
● کنترل خشم و عصبانیت
آیا هنگامی که یکی از شما دچار خشم و عصبانیت می‌شوید، موضوع را کش میدهید، غر می‌زنید و همسرتان را تنبیه می‌کنید یا این که سعی می‌کنید موضوع را فراموش کنید؟ در یک رابطه ی سالم، زن و شوهر بعد از بروز اختلاف و مشکل، خیلی سریع موضوع را تمام می‌کنند و از آن می‌گذرند و به عشق و صمیمیت قبلی خود باز می‌گردند.
● به عشق یکدیگر پایبند بودن
آقا فکر می‌کنید در دشوارترین شرایط باز هم عاشق یکدیگر هستید؟ آیا می‌توانید حتی در صورت اشتباه و خطای طرف مقابل باز هم عاشق او باشید؟
آیا می‌دانید عشق در مورد خود شخص است نه در مورد کارهایی که او انجام میدهد؟ برای داشتن یک رابطه ی سالم باید به این سطح از عاشقی رسید.
● گوش دادن، درک کردن و پذیرفتن طرف مقابل
آیا احساس می‌کنید طرف مقابل‌تان به صحبت‌های شما گوش میدهد، آن را درک می‌کند و شما را همان گونه که هستید می‌پذیرد؟ آیا رازهایتان را بدون ترس از داوری برای شریک زندگی‌تان مطرح می‌کنید؟ آیا بدون کنترل طرف مقابل، ترجیح میدهید چیزهای تازه‌ای در مورد همسرتان کشف کنید؟ آیا دوست دارید با تمام وجود حرف‌های او را بشنوید و با او احساس همدردی کنید یا می‌خواهید مدام او را زیر سوال ببرید و در مقابل او جبهه بگیرید؟
● احساس آزادی کردن
آیا از اینکه خودتان باشید نمی‌ترسید و احساس آزادی می‌کنید؟ آیا با کمال آرامش می‌توانید دنبال کارهای مورد علاقه‌تان بروید؟ آیا شریک زندگی‌تان از شادی شما خوشحال می‌شود؟ همانطور که می‌دانید بعضی افراد به طور ناخودآگاه دارای شخصیتی سالم، مهربان، متعهد، عاشق، مسوول و شوخ طبع هستند ولی بعضی دیگر به دلیل شرایط بد زندگی، فاقد چنین شخصیتی هستند و به مرور زمان باید روی خود کار کنند تا نقاط ضعف شخصیت‌شان را ترمیم کنند. رابطه ی خوب و موفق رابطه‌ای است که طرفین، خود را دوست داشته باشند و همانطور که هستند خود را بپذیرند، در عین حال عاشق همسرشان باشند و هیچ‌چیزی نتواند رابطه ی بین آنها را خدشه‌دار کند.
