|
سازهای پروژه «سیمرغ» در حالی برای دومین بار در تیرماه سال ۹۰ در تالار وحدت به صدا درمی آید كه حمید متبسم و همایون شجریان در آستانه برگزاری این كنسرت از آلبوم «سیمرغ» به شكلی نمادین رونمایی كردند و میرجلال الدین كزازی نیز از رابطه شاهنامه و موسیقی گفت.
در نشست خبری كه صبح امروز ـ ششم تیرماه ـ در تالار وحدت برگزار شد، میرجلال الدین كزازی ـ شاهنامه پژوه ـ درباره ی پیوندهای شاهنامه و موسیقی در پروژه «سیمرغ» گفت: به شخصه خنیادان نیستم اما از شیفتگان خنیا و موسیقی هستم بنابراین هنگامی كه حمید متبسم برای همكاری در این برنامه خنیایی از من درخواست كرد تا دم ساز شوم، بی درنگ پذیرفتم. به ویژه اینكه این ساخته هنری و موسیقایی در پیوند با شاهنامه و انگیزه ای نیرومند برای این همكاری بود.
او اضافه كرد: سیمرغ یكی از پیچیده ترین، چند سویه ترین و كهن ترین نمادها در افسانه و اسطوره ایرانی است كه در اثر جاودانه فردوسی بازتاب یافته است.
كزازی خاطرنشان كرد: اگر بخواهیم نمادی انتخاب كنیم كه چیستی ایرانی را برجسته تر، آشناتر و گسترده تر از هر نماد دیگری آشكار نماید، می توانیم بر «سیمرغ» انگشت بگذاریم، زیرا این نماد دارای روی ها و سوی های گوناگون است. هم فرزانه و پزشك است و هم با خورشید و مهر به گونه ای پیوند خورده است.پس سیمرغ ، مرغی آئینی و مهری است.
این استاد ادبیات و زبان فارسی در ادامه با مرور فرازهایی از چگونگی تولد رستم و نقش سیمرغ یادآور شد: اگر زبان شناسانه به نام «سیمرغ» بنگریم ،متوجه می شویم كه این واژه از دو پاره «مرغ» و «سی» تشكیل شده است كه واژه «سی» بازمانده واژه ای اوستایی به معنای «شاید خورشید» است و از این رو «سیمرغ» همان «مرغ خورشید» یا «مرغ مهر» نامیده می شود و همواره در كانون تاریخ ایران دریچه ای برای آفرینش و اندیشیدن به شیوه های گوناگون بوده است.
به گفته كزازی، سخن گفتن درباره سیمرغ به گستره ای وسیع نیاز دارد، اما هنرمند آفرینده و خنیایی همچون حمید متبسم بر پایه این نماد باستانی ایرانی دست به آفرینش هنری می زند و از هر دید كارش شایسته است، زیرا پرداختن به سیمرغ به گونه ای به چیستی منش و گوهر ایرانی نیز می پردازد.
او با بررسی رابطه میان موسیقی و شاهنامه عنوان كرد: وقتی می خواهیم، سه بیت از شاهنامه را به ساخته موسیقایی برگردانیم با دگرگونی در زمان روبر هستیم، زیرا آن ساخته خنیایی كه در پیوند با بیت ها پدید می آید به درازا می انجامد، در حالی كه در خنیای ناب ، موسیقی در معنای راستی و سرشتین خود نیازی به سخن ندارد.
كزازی تاكید كرد: سخنوری همچون فردوسی كه بزرگترین رزم نامه جهان را نوشته است، در شاهكار خود به ناچار در بند واژه می ماند. واژه دارای ساختار آرایی است كه به تنهایی بسنده نمی كند و باید معنا داشته باشد. هنگامی از سروده هنری كام بر می گیرم كه نخست كلام اندیشه نهفته در آن را بستانیم تا در ما كارساز افتد اما موسیقی دان با چنین تنگنایی روبرو نیست.
او اضافه كرد: موسیقی یكباره از دل و ناخوداگاه هنرمند بر می خیزد و به یك باره به دل و ناخودگاه هنر دوست، كارساز می افتد، لذا هر سروده و شاهكار ادبی را هنگامی كه می خوانیم پیوندی بیگانه وار با آن می گیریم اما ساخته خنیایی، شما را از شما وا می ستاند.
این شاهنامه پژوه، آهنگساز را چون جادوگری دانست كه خود را در شنونده در می نهد و افزود: تنها هنری كه با آن چنین می توان كرد، موسیقی است. خنیا نه تنها بر آدمیان كه بر جانداران و گیاهان هم كار ساز می افتد.
میرجلال الدین كزازی، سپس یادداشت اش بر آلبوم «سیمرغ» را برای حاضران خواند.
سپس حمید متبسم ـ آهنگساز قطعه «سیمرغ» ـ نیز در بخش دیگری از این مراسم بعد از خواندن یادداشتی كه بر آلبوم این اثر موسیقایی نوشته است،گفت: كنسرت پروژه «سیمرغ» برای دومین بار بعد از اجرایی كه سال گذشته در باشگاه انقلاب پشت سر گذاشتیم، قرار است از ۱۴ تا ۱۷ تیرماه در تالار وحدت برگزار شود و همزمان با برگزاری آن، آلبوم «سیمرغ» نیز كه ضبط آن از آبان سال گذشته در تالار رودكی آغاز شده بود، رونمایی می شود.
او سپس در پاسخ به سوالی درباره عدم حضور محمدرضا درویشی در اجرای دوباره «سیمرغ» تصریح كرد: تغییر و تحول در مهره های تعیین كننده و تشكیل دهنده یك مجموعه هنری گاه ناگزیر است و من به عنوان خالق اثر در ابتدا تصور می كردم با همكاری آقای درویشی به یك نتیجه نهایی خواهیم رسید، اما از آنجا كه نه بنده و نه ایشان سابقه حرفه ای رهبری اركستر را نداریم، پس در یك شرایط خاص احساس كردم تمام آنچه كه تمایل دارم از این قطعه در اركستر بشنوم با رهبری استاد درویشی و با وجود تمام زحمات ایشان به نتیجه مطلوب نرسیده است.
متبسم در ادامه خاطرنشان كرد: شخصا از ایشان خواهش كردم در پروژه حضور پیدا كنند ،اما برای اجرای مجدد و ضبط آن، ترجیح دادم به دلیل تسلط بیشتر بر قطعه «سیمرغ»، خودم رهبری آن را برعهده بگیرم.
این هنرمند درباره ی ویژگی های رهبری در اركستر ایرانی و عدم تجربه خود برای این كار،گفت: اساسا رهبری كردن در تركیب ساز های ایرانی یك مورد نادر است و شاید تنها استاد دهلوی بودند كه پیش از این اركستر مضرابی خود را رهبری می كردند.
او اضافه كرد: معتقدم رهبری كردن آهنگسازان مقداری از زهر و تلخی كار را كم می كند، لذا مرسوم است كه آهنگسازان خودشان كار را رهبری كنند و بنده برای جبران این كمبود از آبان ماه سال گذشته با گرفتن یك استاد رهبری، به شكل خصوصی دوره فشرده ای را گذراندم تا این كمبود را جبران كنم، اما همچنان ترجیح می دهم كه آثار خودم را رهبری نمایم و برای «سیمرغ» حاضر به انجام این كار شدم اما به محض اینكه این فرصت به وجود بیاید تا این حس و رمز گشایی را بتوانم به رهبر دیگری منتقل كنم، او را به آغوش اركستر دعوت خواهم كرد.
این نوازنده سه تار همچنین درباره مستقل بودن پروژه «سیمرغ» و حمایت هایی كه از آن صورت گرفته، توضیح داد: «سیمرغ» همچنان به طور كامل بر روی پای خود حركت می كند و از هیچ ارگانی سوبسید دریافت نكرده است اما خوشبختانه یارانی داریم كه ما را در این مسیر همراهی می كنند و با كمك های مالی خود در كنار ما حضور دارند.
او ادامه داد: این موارد به غیر از بخش تداركاتی به قدری كوچك بوده كه جواب گوی پروژه نیست ،از این رو بیشترین بار بر دوش صاحبان اثر و اعضای «سیمرغ» است.
متبسم خاطر نشان كرد: همواره یك ندای درونی به من می گوید كه باید این پروژه را به پیش برم و از آنجا كه این كار را با دل انجام می دهم تا كنون موفق حركت كرده ایم. در واقع موسیقی غیر از آنكه حرفه ماست عشق ما نیز محسوب می شود و خوشبختانه گروه نیز این حس را گرفته و بدون پرسشی درباره مسائل مالی سراغ سیمرغ و گردهمایی آن را می گیرد.
او درباره اجرای مجدد این برنامه در تالار وحدت و شرایط بلیت فروشی این برنامه نیز توضیح داد: تالار وحدت قطعا كوچكتر از آن است كه حتی با فروش تمام بلیت هایش بتواند كمبودهای مالی این پروژه را جبران كند، اما تلاش كردیم كه در این سالن اجرا برویم. خوشبختانه بنیاد رودكی نیز قدم هایی در این عرصه برداشته و شرایط مطلوبی برای اجرای «سیمرغ» فراهم كرده است. سایت سی گذر نیز با ما همكاری داشته است و ما همچنان متكی بر همكاری یاران «سیمرغ» جلو می رویم.
آهنگساز «سیمرغ» درباره برنامه های بین الملل این پروژه توضیح داد: در حال حاضر دو كنسرت قطعی برای كشور هلند داریم كه به دلیل حضور بنده در این كشور میسر شده است و با كمك سازمان شونگ ،تئاتر شهر هرلن هلند، سالن دكتر آنتوان فیلیپس در شهر لاهه ،همكاری رادیو وودآر در آلمان و سازمان هایی همچون بنیاد پارسا محقق می گردد، اما امیدواریم در كشور آلمان و همچنین شهر لندن نیز كنسرت های مشابهی طی امسال و سال آینده داشته باشیم.
متبسم درباره ی بار دراماتیك این اثر و تاثیراتی كه از آثار آهنگسازان ایرانی و جهانی گرفته است،گفت: در كودكی تمام لحظاتم را در آغوش مادری سپری كردم كه همواره در حال قصه گفتن با آوازها و داستان های زیبا و بیانی موسیقیایی بود و با پدری بزرگ شدم كه صفحه فروشی داشت و آثار آهنگسازان جهانی را به واسطه او می شنیدم. به شخصه تا حد زیادی متاثر از آثار آهنگسازان روس بوده و هستم و خودم را متاثر از موسیقی چند صدایی می دانم. در بین هنرمندان ایرانی نیز به شدت تحت تاثیر قمر، محجوبی و بنان بودم.
او در پاسخ به سوال دیگری درباره ی احتمال اجرای قطعه «ونوشه» در دومین اجرای پروژه سیمرغ در تالار وحدت نیز گفت: «ونوشه» اولین قطعه و «سیمرغ» آخرین قطعه در این كنسرت است و از آنجا كه زمان اجرای سیمرغ تنها یك ساعت و كوتاه برای یك كنسرت است، تصمیم گرفتیم بار دیگر در اجرای این قطعه كار را با «ونوشه» آغاز كنیم.خوشبختانه این قطعه به شدت مورد توجه نسل جوان موسیقی ایران نیز بوده است.البته در اجرای مجدد این قطعه آزاد میرزاپور تك نوازی سه تار را بر عهده دارد.
متبسم در بخش پایانی صحبت های خود درباره احتمال ساخت قطعات دیگری براساس شاهنامه گفت: كار هنر سفارشی نیست و تا وقتی كه كاری ساخته نشده است، نمی توان درباره آن صحبت كرد. اما در حال حاضر ساخت چنین قطعی در این حوزه در تصورم نیست.
همایون شجریان خواننده قطعه «سیمرغ» نیز در بخش دیگری از این نشست درباره دلایل پذیرش خوانندگی این قطعه گفت: هیچ دلیلی بالاتر از اشعار فردوسی، آهنگسازی دقیق و درست حمید متبسم و حضور نوازندگان جدید نیست و طبیعتا هر خوانده ای دوست دارد در این اثر سهمی داشته باشد.
او بیان كرد : اشعار فردوسی جایگاه ویژه ای در فرهنگ ایران زمین دارد و علاقه مندان خاص و پیگیری هم آن را دنبال می كنند كه شاید هیچ اثر دیگری را اینگونه پیگیری نكنند، لذا این كار برای من فرصتی مغتنم بود و خوشحالم كه در آن حضور داشتم و نتیجه اش برایم كاملا رضایت بخش بود زیرا حسی نو و ویژه را در كنار این گروه تجربه كردم.
فروش بلیت های این كنسرت از فردا ساعت ۱۰ صبح در سایت اینترنتی سی گذر آغاز می شود و علاقه مندان می توانند اطلاعات بیشتر درباره این برنامه را در وب سایت رسمی این پروژه به نشانی www.simorq.org مشاهده كنند.
|
