بدخشان یکی از استان های باستانی کشور افغانستان است که در قسمت شمال شرق این کشور موقعیت دارد.
این استان از لحاظ جغرافیایی، کوهستانی می باشد. مردمان سخت کوش این خطه از افغانستان به شغل کشاورزی و دامپروری اشتغال دارند.
مردم استان بدخشان به علم و دانش علاقمندی فراوان دارند و از امکانات محدود آموزشی موجود در این استان حداکثر استفاده را می کنند.
استان بدخشان با سه کشور تاجیکستان، پاکستان و چین هم مرز می باشد.
مساحت این ولایت به بیش از 48 هزار کیلومتر مربع می رسد و دارای 28 بخش اداری یا واحد اداری (در افغانستان ولسوالی می گویند) می باشد.
بدخشان در گذشته ها به سرزمین وسیعی اطلاق می شد که قسمت عمده آن در خاک تاجیکستان موقعیت دارد.
در بدخشان بیش از ده زبان وجود دارد؛ اما تمام شهروندان بدخشانی به زبان فارسی دری تکلم می کنند.
بدخشانی ها در مجموع طبع شعری دارند که شعرای معروف بدخشان عبارت اند از:
زیب النساء مخفی بدخشی (که در ایران وی را از هندوستان یاد می کنند که یک اشتباه لپی بزرگ است!)
مولانا مصرع راغی،
رحمت بدخشی،
عدیم شغنانی،
شاهین دروازی و …
معدن لاجورد این استان شهرت جهانی دارد.
بام دنیا یعنی پامیر در این استان قرار دارد.
یکی از افتخارات بدخشان این است که حدود 70 سال خرقه مبارک پیامبر اکرم (ص) در فیض آباد، مرکز استان بدخشان قرار داشت که شهر «جوزگون» (نام قبلی فیض آباد) به میمنت آن به «فیض آباد» مسمی گردید.
شاعری در این مورد گفته است:
خرقه پاک سید عربی
که دهد از ریاض حق یاد
در هزار صد و نه از هجرت
محمل او به جوزگون افتاد
جوزگون گشت لایق این فیض
زان سبب نام گشت فیض آباد
آرامگاه حکیم ناصر خسرو بلخی قبادیانی در دره یُمگان بدخشان قرار دارد، از همین رو ناصر خسرو را «دانای یُمگان» نیز می خوانند.
از سلسله شاهان بدخشان که بر کابل حکمروایی داشتند یفتلی ها یا کوشانی اند که دیوارها موجود بر فراز کوه آسمایی که در کابل موقعیت دارد، از یادگار آنهاست.
بدخشان تا فرمانروایی امیر عبدالرحمان خان، امارت مستقلی بود که به نام «میران بدخشان» در تاریخ مشهور بود.
