طرح مسئله:
الف – مفروضات
- در حال حاضر سهم ارزش افزوده بخش حمل و نقل در تولید ناخالص داخلی قریب به 5/9 درصد می باشد.
- حمل و نقل جاده ای با سهمی بیش از 90 درصد نقش تعیین کننده ای در کشور دارد.
- سوخت مصرفی در حوزه حمل و نقل جاده ای گازوئیل می باشد.
- تا قبل از طرح تحول اقتصادی نرخ حمل تن / کیلومتر بار در کشور قریب به 273 ریال بود.
- متوسط تناژ حمل بار در کشور درهر سفر 5/13 تن می باشد.
- متوسط سوخت مصرفی در هر 100 کیلومتر 47 لیتر می باشد.
- تا قبل از طرح تحول اقتصادی سهم سوخت مصرفی در هزینه های حمل بار رقمی حدود 2% برآورده شده است.
- پیش فرض 000/50 کیلومتر سفر در سال برای هر کامیون صرفاً با لحاظ نمودن بارنامه های مصرفی هرکامیون می باشد در حالیکه سایر سفرهای کامیون که بدون بار در جاده ها تردد می نمایند در نظر گرفته نشده است که در صورت در نظر گرفتن 000/50 کیلومتر برای حرکت بدون بار جمعاً 000/100 کیلوتر در سال می باشد. که هنوز هم نرم جهانی 5/2 برابر بیشتر از کشورمان می باشد .
- بر اساس بررسی بعمل آمده دلایل این تفاوت ناشی از پایین بودن قیمت سوخت و ترددهای بیهوده، زمانهای معطلی در پایانه های بار، زمانهای معطلی در مراکز تخلیه و بارگیری و بحث خود مالکی و در اختیار داشتن برنامه حرکت ناوگان بر اساس سلیقه می باشد.
- هزینه های ثابت و متغیر یک کامیون (بدون در نظر گرفتن هزینه استهلاک و دستمزد راننده) تقریباً 33 میلیون تومان در سال می باشد.
- با فرض فعالیت 000/50 کیلومتر با بار هر کامیون در سال درآمدی حدود 52 میلیون تومان خواهد داشت در نتیجه سود حاصله در سال رقمی حدود 19 میلیون خواهد بود که تقریباً ماهیانه 5/1 میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
حال با فرض افزایش قیمت سوخت به 350 تومان برای هر کیلومتر،تغییراتی در هزینه ها بشرح ذیل ایجاد می گردد:
- سهم سوخت در کل هزینه ها از 2% به 35% افزایش می یابد.
- هزینه های ثابت و متغیر تقریباً 20% افزایش خواهند یافت.
- برای جبران افزایش هزینه ها و رانندگان نسبت به افزایش قیمت حمل اقدام می نمایند.
· در حالیکه کمافی السابق و بصورت سنتی برای دریافت بار فعالیت نموده و صرفاً سوخت لیتری 350 تومان را مصرف می کنندکه برای جلوگیری از این اتفاق وجود یک مرکز توزیع بار مجازی تحت شکل زیر می تواند وظایف با اهمیتی را با حمایت و پشتیبانی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور به انجام رساند.
یعنی اگر مرکزی بتواند اطلاعات مورد نیاز رانندگان را قبل از رسیدن راننده به مقصد شماره 1 در اختیار آنان قرار دهد رانندگان با آگاهی از وجود بار برگشت به مقصد 2 ، 3 و 4 تا رسیدن مجدد به محل حرکت اول خود ضمن افزایش درآمد بدلیل وجود بار دائمی و جلوگیری از هزینه های سربار انگیزه بیشتری را برای حمل و نقل با قیمت متعادل خواهند داشت که این در نهایت باعث بهره وری ناوگان و کاهش هزینه های ثابت خواهد شد (هزینه های استهلاک و سرمایه گذاری ) یعنی یک رابطه مفید اقتصادی بین مسافت و هزینه های ثابت وجود خواهد داشت که هر چه این مسافت طی شده در طول سال افزایش یابد هزینه های ثابت آن کمتر خواهد شد.
ضمنا نحوه فعالیت این مرکز وابستگی زیادی به اطلاعات مراکز باراقتصادی خواهد داشت.
در این طرح بهبود لجستیکی حمل و نقل بار با استفاده از تخصیص بهینه بار می تواند باعث کاهش سیر وسایط نقلیه بدون بار و صرفه جویی در مصرف سوخت و نیز افزایش درآمد رانندگان و شرکتهای حمل و نقل گردد. وسایط نقلیه برای کاهش سفرهای بدون بار می توانند از استراتژی تخصیص بهینه با مبتنی بر فناوری اطلاعات و تصمیم گیری استفاده نمایند.
در این الگوی فوق که یک حالت مثلثی شکل بین وسایط نقلیه، صاحبان کالا و شرکتهای حمل و نقل می باشد بارهای موجود بصورت مستمر و کارا حمل خواهد شد.
در این سیستم شرکتهای حمل و نقل می توانند ارتباط بین صاحبان کالا و وسایط نقلیه بدون بار را برقرار کنند رانندگان نیز می توانند از طریق ارتباطات سیار به تقاضای حمل کالاها دسترسی خواهند داشت که با استفاده از یک وب سایت قوی می توان این فرصت را برای کلیه کاربران مثلث سه گانه فراهم نمود .
برای حل مسأله بهینه سازی اختصاص بار با وسایط نقلیه ابتدا به داده های مشخصی در مورد محموله ها و وسایط نقلیه در هر لحظه نیاز می باشد. بنابراین نیاز به یک سیستم قابل اعتماد برای جمع آوری و انتقال داده ها و سپس زیرسیستمهای دیگری جهت استفاده کارآور از این داده ها و تحلیل آن لازم است.
وجود سیستمهای ارتباطات سیار، سیستم شناسایی خودکار وسایط نقلیه و سیستم اطلاعات ترافیک از زیرسیستمهای این سیستم می باشند که با گذشت زمان و براساس اولویت هر کدام فعالیت خود را آغاز می نمایند.
از نتایج اجرای این طرح می توان به کاهش 15 تا 20 درصدی کیلومترهای طی شده بدون بار، شناسایی مراکز عمده بار با همکاری وزارت صنایع و معادن و وزارت بازرگانی جهاد کشاورزی، افزایش بهره وری ناوگان جاده ای، متناسب شدن مصرف سوخت و مسافت طی شده، کاهش استهلاک جاده ها، کاهش آلودگی محیط زیست و امکان برنامه ریزیهای بلندمدت با در اختیار داشتن آمار و اطلاعات تولیدات کشور و کاهش هزینه های بخش حمل و نقل جاده ای اشاره نمود.
