قدم های اولیه در راه اندازی آکواریوم
اگر بتازگی به نگهداری از ماهی ها علاقمند شده اید و هنوز اطلاعات کافی از چند و چون کار ندارید و یا ماهی مورد علاقه تان را پیدا نکرده اید حتماً سری به انجمن های تخصصی آکواریوم بزنید و چند روزی را به مطالعه و جمع آوری اطلاعات اختصاص دهید. اینگونه انجمن ها حتی برای افرادی که سال ها فقط با اتکا به تجربه مشغول نگهداری از ماهی بوده اند نکات علمی فراوان و مفیدی در بر خواهند داشت.
دسته بندی ها
برای راه اندازی آکواریوم ابتدا باید سبک و سیاق خود را مشخص کنید. آکواریوم های آب شور اگرچه همانند گوشه ای از اقیانوس زیبا و وسوسه انگیزند اما انتخاب چندان مناسبی برای افراد تازه کار نیستند. بدلیل هزینه بالا و حساسیت بیشتر اینگونه ماهی ها بهتر است کار را با آکواریوم های آب شیرین آغاز نمود.
در آب شیرین نیز دسته بندی هایی وجود دارد. مانند آکواریوم های گیاهی که فقط میتوانند شامل ماهی هایی باشند که با گیاهان طبیعی سازگار بوده و آسیبی به آنها وارد نمیکنند. نگهداری حرفه ای از یک آکواریوم گیاهی خود مستلزم دانش کافی در مورد گیاهان آبی و نیازمندی های ویژه هر یک از آنهاست. نور مناسب، کود، تزریق دی اکسید کربن و ... از جمله این احتیاجات است. از آنجا که تمرکز صحبت ما بر روی یک آکواریوم عادی آب شیرین است که به سادگی قابل راه اندازی و اداره باشد فعلاً از آکواریوم های گیاهی و آب شور صرف نظر میکنیم.
گونه های بیشمار و دسته بندی های فراوانی از ماهی های آب شیرین که بومی مناطقی چون رودخانه ها، برکه ها و آبگیرها هستند وجود دارد. لذت آکواریوم داری مستلزم داشتن دانش کافی از ویژگی های اقلیمی ماهی ها مانند دما و خواص طبیعی آب، نوع پوشش و بستر محل زندگی آنها ( چوب، سنگ، شن، ماسه ... )، رژیم غذایی آنها در طبیعت، همزیستی و سازگاری آنها با یگدیگر و ... است. جز برخی گونه های سردابی مانند گلدفیش و کوی، اغلب ماهی هایی که در آکواریوم نگهداری میشوند جزو گونه های گرمسیری (Tropical) و بومی مناطقی در نزدیکی خط استوا هستند.
به دسته بندی های غلط رایج بین اکثر فروشندگان مانند دسته بندی گوشتخوار/گیاهخوار توجه نکنید. اکثر ماهی ها همه چیز خوار هستند و بطور صحیح باید آنها را در دسته های پرخاشجو/صلحجو یا بین این دو قرار داد.
ابعاد آکواریوم
برای انتخاب ابعاد آکواریوم ابتدا باید نوع ماهی های ساکن آن مشخص گردد. بهترین کار برای انتخاب ماهی سر زدن به محل هایی که به اصطلاح بورس این کار محسوب میشوند و مشاهده عینی ماهی هاست. اما توجه کنید که هیچگاه بنای انتخاب را تنها به مشاهده خود و الگو گرفتن از آکواریوم های فروشندگان و حرف های آنها نگذارید. این کار بزرگترین اشتباهی است که در شروع کار مرتکب میشوید و میتواند پس از مدت کوتاهی منجر به مشکلات زیاد و حتی دلسردی شما از آکواریوم داری شود. حتماً پس از مشاهده، به جستجو در سایت ها و منابع مرتبط پرداخته و درباره ویژگی های زیستی، خلق و خو ( پرخاشگر، صلحجو یا بین این دو )، سازگاری با دیگر ماهی ها، ابعاد آکواریوم مورد نیاز و دیگر موارد اطلاعات صحیح کسب کنید.
پس از مشخص شدن گونه های مورد علاقه تان، میتوانید در مورد سایز آکواریوم تصمیم گیری کنید. ملاک تعیین ابعاد آکواریوم را نه اندازه ماهی ها در هنگام خرید بلکه اندازه نهایی آنها بگذارید. یک آکواریوم 200 لیتری ممکن است برای 10 اسکار کوچک بسیار جادار و بزرگ جلوه کند اما ظرف مدت کوتاهی این حجم تنها جوابگوی 1 اسکار بالغ است. همواره سعی کنید بزرگترین ابعادی که در توانتان است را تهیه کنید. حجم آب بیشتر علاوه بر جلوگیری از درگیری بین ماهی ها، منجر به تعادل بیولوژیکی پایدارتری در آکواریوم میگردد. پس آکواریوم بزرگ کار آینده شما را ساده تر خواهد کرد.
مکان آکواریوم
قبل از اقدام به خرید آکواریوم باید جای مناسبی برای آن در خانه پیدا کنید. اگر در آپارتمان زندگی میکنید و آکواریوم قرار است بیش از 300 کیلوگرم وزن داشته باشد از نظر سازه ای بهتر است در کنار دیوارها یا ستون های اصلی خانه قرار گیرد. برای سهولت رسیدگی به آکواریوم، محل های نزدیکتر به یک چاه میتوانند در اولویت قرار بگیرند. اما فراموش نشود که برای بهره بردن از زیبایی آکواریوم، باید جایی قرار گیرد که کاملاً در دیدرس باشد. حتی میتوانید برای تعیین محل قرارگیری آکواریوم از اعتقادات شرقی مانند فنگ شویی استفاده کنید تا بیشترین انرژی مثبت به ساکنان خانه انتقال یابد! توجه کنید که آکواریوم در معرض نور مستقیم خورشید نباشد چرا که منجر به رشد شدید جلبک شده و آب به رنگ سبز در خواهد آمد. حتی الامکان آکواریوم از نور غیر مستقیم خورشید هم پوشیده باشد.
خرید آکواریوم و وسایل مورد نیاز
برای خرید آکواریوم، لوازم و ماهی ها به محل های اصلی این کار مراجعه کنید تا هم قیمت مناسب بوده و هم تنوع خوبی در اجناس و ماهی ها در اختیار داشته باشید. بزرگراه نواب بین دامپزشکی و مرتضوی، ماهیران مرکزی، و ساختمان پلاسکو نمونه هایی از این محل ها هستند.
تانک ( شیشه )
اگرچه ساخت آکواریوم ( چسباندن شیشه ها ) کار مشکلی نیست اما اگر تجربه ای در اینکار ندارید سعی نکنید اولین آکواریومتان را خودتان بچسبانید! کوچکترین بی تجربگی در انتخاب شیشه و طریقه چسباندن میتواند منجر به عواقب ناخوشایندی گردد. هزینه یک آکواریوم 150 لیتری 1 متری آماده چیزی در حدود 20-25 هزار تومان است. برای حجم های بالاتر از حدود 200
لیتر و یا ارتفاع های بیش از 50 سانتیمتر به دلیل آنکه ضخامت شیشه از 6 میل به 10 میل افزایش می یابد، با پرش قیمت به بیش از 2 برابر مواجه خواهید بود.
پایه
برای قرار دادن آکواریوم در خانه نیاز به یک پایه دارید تا آکواریوم در ارتفاع مناسبی قرار گیرد. برای آکواریوم های سبک تر میتوان از پایه های چوبی یا فرفورژه استفاده کرد. برای وزن های بالاتر از پایه های مستحکم تر فولادی استفاده میشود که برای بهتر کردن ظاهر آن میتوان روی آن را کمد MDF کار کرد. بالای آکواریوم نیز میتوان درپوشی چوبی برای پنهان کردن سیستم روشنایی و دیگر وسایل بکار برد.
لازم به ذکر است که آکواریوم های آماده از جنس اکریلیک نیز در بازار موجودند که خود دارای پایه ( کمد ) و درپوش و برخی وسایل مورد نیاز بوده و ظاهر جذابی دارند.
دیگر وسایل مورد نیاز
فــیلتـر :
از اجزای حیاتی یک آکواریوم است که وظیفه آن تصفیه فیزیکی ( گرفتن آشغالها ) و بیولوژیکی ( خنثی کردن آمونیاک ) آب می باشد. انواع مختلفی از آن وجود دارد از جمله :
- فیلــتـر زیر شنی، نوع منسوخ شده ای از فیلــتـر است که استفاده از آن بدلیل جمع کردن مواد زائد در زیر شنها توصیه نمیشود.
- فیلــتـر اینترنال که در داخل آکواریوم قرار گرفته و دارای محفظه هایی حاوی اسفنج است. این نوع فیــلـتر ساده ترین نوع آن است و کارایی بالایی ندارد، تمیز کردن آن هم دردسر بیشتری دارد.
- تاپ فیـلـتر که روی سقف تانک قرار میگیرد.
- هنگ آن فیلـتـر که روی شیشه پشتی تانک آویزان میشود.
- فیلتـر اکسترنال یا سطلی که محفظه آن خارج از آکواریوم قرار دارد. این نوع بدلیل داشتن فضای زیاد برای قرار دادن مواد مورد نیاز و همچنین سهولت در تمیز کردن میتواند بهترین انتخاب باشد.
- سامپ دست ساز که یک محفظه شیشه ای است و آب به ترتیب خاصی از روی مواد موجود در آن عبور میکند. کارایی آن بسیار بالاست اما بکارگیری آن نیازمند لوله کشی و ملاحظات ویژه ایست.
پرداخت هزینه بالا برای فــیلتـر آکواریوم هیچگاه کار بیهوده ای نبوده و ارزش این خرج را خواهد داشت.
پمپ هوا :
وظیفه آن اکسیژن رسانی به آب است. همانطور که میدانید اغلب ماهی های آکواریوم در اثر چند ساعت نبود اکسیژن در آب خواهند مرد. انواع چینی هم جوابگوست اما اگر خواستار ماندگاری بیشتر و صدای کمتر هستید میتوانید انواع اروپایی را در نظر بگیرید.
بخاری :
ماهیان گرمسیری به دمای آب متوسط 27 درجه نیاز دارند. ( برای گونه های مختلف ممکن است متفاوت باشد ). انواع چینی بخاری معمولاً جوابگوست اما طبیعتاً انواع اروپایی قابلیت اطمینان بالاتری دارند.
دکور :
دکور آکواریوم تابع سلیقه شماست اما میتوانید از المان های طبیعی مانند چوب، صخره و گیاه نیز کمک بگیرید. استفاده از عناصر موجود در محیط زیست طبیعی ماهی ها عموماً بهترین نتیجه را میدهد. برای سیکلیدهای امریکایی میتوان از چوب و سنگ استفاده کرد، سیکلیدهای افریقایی دکور صخره ای با حفره های فراوان را ترجیح میدهند و ... . بستر میتواند شن رودخانه ای یا ماسه نرم باشد. برای پشت آکواریوم میتوانید از پوسترهای منظره یا رنگ یکدست متناسب با ماهی و دکور خود استفاده کنید.
در دکور خود از مواد فلزی یا سنگ هایی با رگه های بزرگ فلزی به هیچ وجه استفاده نکنید. سنگ ها و صخره های مرجانی که پایه آهکی دارند بجز برای اندکی از گونه ها ( سیکلیدهای افریقایی و ماهی های لب شور ) برای دیگر گونه ها مضر است. سنگی که با ریختن سرکه بر روی آن کف کند آهکی است.
سایر موارد :
دماسنج برای اندازه گیری دقیق دمای آب. دماسنج بخاریها عموماً خطای بالای دارد و دمای آب را باید بر اساس دماسنج دقیق تری تنظیم کرد. دماسنج های دیجیتال دقت مناسب تری دارند.
سیستم روشنایی، در صورتیکه گیاه طبیعی در آکواریوم ندارید میتوانید از نور دلخواه استفاده کنید. مهتابی های عادی یا زیر کابینتی از موارد رایج هستند. توجه کنید که نور بیش از حد باعث ایجاد استرس در ماهی و همچنین رشد جلبک میگردد.
شلنگ هوا که به پمپ هوا متصل شده و سنگ هوا که در سر دیگر شلنگ قرار گرفته و حبابها را ریز و محلول تر در آب میکند. ترمینال در صورت نیاز برای استفاده از چند سنگ هوا.
خرید ماهی
مطمئن شوید که پیشاپیش از نوع ماهی ها و سازگاری آنها اطمینان حاصل کرده اید و نیازی به راهنمایی های اغلب اشتباه فروشندگان عزیز ندارید. ماهیتان را از آکواریومی که در آن ماهی مرده یا بیحال و مریض وجود دارد انتخاب نکنید. چشم های کدر و سفید، باله های جمع کرده، دانه های سفیدک روی بدن، گوشه گیری و رنگ پریدگی شدید، مدفوع بی رنگ یا سفید، از علائم واضح بیماری هستند.
سعی کنید ماهی های پرخاشگر و قلمروطلب را در اندازه های تقریباً برابر و همزمان وارد آکواریوم کنید.
تغذیه
از موارد مهم و تأثیر گذار بر سلامت، شادابی و خوش رنگی ماهی است. تنها یک رژیم غذایی کامل، متنوع و با کیفیت میتواند تمام عناصر و ویتامین های مورد نیاز بدن ماهی را تأمین کرده و سلامت آن را در دراز مدت تضمین کند. بهترین گزینه استفاده از محصولات شرکت های معتبر است که غذاهایی بر اساس رژیم طبیعی هر گونه از ماهی ها در بسته بندی های خشک و آماده تهیه کرده اند. برترین برندهای موجود New Life Spectrum محصول امریکا و Hikari محصول ژاپن هستند که اخیراً با قیمت تمام شده بالایی به بازار ما نیز راه یافته اند. Tetra از آلمان هم که به وفور در بازار ما یافت میشود کیفیت قابل قبولی دارد اما نه در سطح دو محصول قبل.
نکات دیگری در مورد تغذیه :
غذاهای چینی یا تولید داخل دارای کیفیت مطلوبی نیستند.
ماهی زنده یا خوراک بدلیل ریسک بالای انتقال بیماری مناسب نیست.
دل مرغ، جگر، گوشت حیوانات خونگرم، و این قبیل مواد مناسب استفاده برای ماهی نیست.
کرم خونی، کرم خشک و اینگونه محصولات بدلیل درصد بالای آلودگی نمی بایست بطور مکرر استفاده شوند.
غذای دست ساز فریز شده ( دل گوساله بدون چربی + میگو + اسفناج + هویج + سیر + ... ) برای تنوع گزینه خوبی بوده اما بعنوان رژیم اصلی معمولاً قادر به براورده کردن تمام نیازهای بدن ماهی نمی باشد.
نکته بسیار مهم در تغذیه، پرهیز از غذادهی بیش از حد است. برای اکثر ماهی ها و غیر از بچه ماهی ها، مقداری غذا که ظرف یک تا دو دقیقه خورده شود یک بار در روز کفایت میکند. تقسیم همین مقدار به وعده های کوچکتر در طول روز عمل مناسب تری است. غذا ندادن یک روز در هفته برای دادن فرصت تخلیه کامل و استراحت به سیستم گوارش ماهی توصیه میشود.
راه اندازی آکواریوم
کلر موجود در آب لوله کشی برای ماهی ها سمی و کشنده است بنابراین آب مورد استفاده در آکواریوم باید کلر زدایی شده باشد. کلر بطور طبیعی پس از 24 تا 48 ساعت خودبخود از آب خارج میشود. وجود جریان، اکسیژن و گرما فرایند دفع کلر را تسریع میکند. محصولات water conditioner نیز برای این منظور وجود دارد که کاربرد اصلی آنها خنثی سازی سریع کلر می باشد. استفاده از محصولاتی مانند ضدعفونی کننده در ابتدای راه اندازی آکواریوم که معمولاً به توصیه فروشندگان انجام میشود عملی کاملاً اشتباه و زیان بار است که مانع از ایجاد تعادل بیولوژیک در آب میگردد. ( توضیحات بیشتر در قسمت سیکل ازت )
قبل از وارد کردن ماهی به آکواریوم بگذارید تصفیه و پمپ هوا و بخاری یک تا دو روز مشغول بکار باشند تا آب از نظر دما و نبود کلر مناسب گردد.
شوک دمایی در هنگام ورود ماهی به آکواریوم میتواند اثرات بسیار مخربی داشته باشد بنابراین پلاستیک حاوی ماهی ها را بدون آنکه باز کنید آب کشیده و حدود 15 دقیقه در آکواریوم رها کنید ( معلق میماند ) تا آب ماهی ها با آکواریوم مقداری همدما شوند. پلاستیک را باز کرده و مقداری از آب آکواریوم در آن بریزید تا فرایند همدما سازی را تسریع کنید و همچنین ماهی به آرامی با پارامترهای متفاوت آب شما ( سختی، ph، ... ) تطبیق پیدا کند. دقایقی بعد اینکار را تکرار کنید و سپس پلاستیک را بیرون آورده ماهی را با تور بگیرید و به آرامی در آکواریوم رها کنید. سعی کنید چیزی از آب آکواریوم های غریبه به تانک شما راه نیابد!
ماهی تازه وارد ممکن است تا روزها دچار استرس بوده و تمایل به مخفی شدن داشته باشد، این امر طبیعی است و باید ماهی را بحال خود گذاشت تا به مرور به محیط جدید عادت کند. کم کردن نور آکواریوم و ایجاد مخفیگاه برای ماهی به کاهش استرس کمک می نماید.
سیکل ازت
عامه مردم و حتی آکواریوم دارهای تازه کار یا بی اطلاع بر این باورند که فـیـلتـراسیون و تصفیه آب آکواریوم تنها به جمع آوری فضولات توسط دستگاه های تصفیه و شفاف بودن آب ختم می شود، غافل از اینکه این نوع تصفیه مکانیکی بیشتر جنبه ظاهری داشته و مسئله اصلی تجزیه تدریجی فضولات و آزاد شدن آمونیاک در آب آکواریوم است که ترکیبی سمی برای موجودات آبزی می باشد.
دفعیات ماهی ها که در نتیجه تغذیه و هضم غذا بوجود می آید موجب تولید دائمی آمونیاک در فضای محدود آکواریوم می گردد، بنابراین برای حذف این ماده از آب باید چاره ای اندیشید. خوشبختانه فرایند خنثی سازی آمونیاک فرایندی طبیعی است که توسط گونه ای از باکتری های ازت خوار ( Nitrifying Bacteria ) انجام می گیرد که آمونیاک (NH3) را اکسید کرده و به نیتریت (NO2) تبدیل می کنند. در نهایت نیتریت نیز که خود مسمومیت بالایی دارد توسط گونه دیگری از این باکتری ها به نیترات (NO3) تبدیل می گردد که غلظت عادی آن ( بطور مثال زیر 20 ppm ) برای بسیاری ماهی های آب شیرین بیخطر شناخته می شود.
این باکتری های مفید که تصفیه بیولوژیکی آب را بعهده دارند در طی دوره ای موسوم به سیکل ازت در چند هفته اولیه راه اندازی آکواریوم شکل گرفته و کلونی های خود را تکثیر و تثبیت می کنند. لازمه حیات آنها وجود جریان دائمی آب ( که حاوی اکسیژن و آمونیاک است ) و محلی برای استقرار می باشد بنابراین مواد درون فـیلـتـرهای آکواریوم محل اصلی حضور اینگونه باکتری ها است. حتی شن های کف و اسفنج های عادی فـیـلـتر نیز محل مناسبی برای آنهاست اما برای بالا بردن ظرفیت بیولوژیکی آکواریوم و بازدهی بیشتر باکتری ها، از مواد دیگری نیز استفاده می شود. ویژگی این مواد سطح مؤثر بسیار بالای آنهاست که در اثر خلل و فرج میکروسکوپی فراوان آنها بوجود می آید و مکان مناسبی برای استقرار کلونی های زیادی از باکتری های مفید فراهم می کنند.
نمونه رایج این مواد حلقه های سرامیکی است که بسته به مرغوبیت می توانند دارای تخلخل میکروسکوپی زیادی باشند. برای استفاده بهینه این مواد می بایست بعد از موادی قرار گیرند که وظیفه تصفیه مکانیکی آب را دارند تا حفره های آنها با کثیفی و ذرات معلق پر نگردد. همچنین وجود فضای کافی برای قرار دادن مقدار مناسب از این مواد باعث شده است که فیـلـتـرهای سطلی و سامپ های دست ساز بهترین گزینه برای فـیلتـراسیون بیولوژیکی آکواریوم باشند.
همچنین می توان از انواع ارزان تر فـیلتـرها مانند تاپ فـیلـتر، فیـلتـرهای Hang on و ... نیز برای مقاصد بیولوژیکی استفاده کرد اما ظرفیت آنها محدودتر از انواع ذکر شده می باشد.
همانطور که گفته شد چند هفته ابتدایی راه اندازی آکواریوم تا زمانیکه سیکل ازت تکمیل شود شرایط نامطلوبی بر آب حاکم است. ممکن است آب کدر و مه آلود شود که بخاطر فعالیت شدید باکتری های مفید است. یا آب بوی بدی بگیرد که بدلیل تجزیه ناکامل آمونیاک و ترکیبات نیتروژن است. توصیه میشود این دوره را با ماهی های مقاوم تر طی کنید. تعویض بخشی از آب بصورت دو روز در میان و استفاده از محصولات تجاری که برای این دوره ساخته شده اند کمک شایانی به سپری کردن آن بدون تلفات و بیماری مینماید.
لازم به ذکر است که حفظ ثبات بیولوژیکی نیز به اندازه ایجاد آن مهم بوده و می بایست از انجام برخی اعمال مانند شستن مواد فــیلتـر با آب کلردار، خاموش کردن فـیلــتر، خشک شدن مواد یا عدم وجود جریان روی آنها طی چند ساعت، استفاده از ضدعفونی کننده ها، آنتی بیوتیک ها و بسیاری داروها در آکواریوم که می توانند موجب تضعیف یا تخریب سیکل ازت شوند تا حد امکان خودداری نمود. باز پس گیری توان بیولوژیکی به روزها یا هفته ها زمان نیاز دارد که در این بین در صورت عدم رسیدگی مناسب ممکن است ماهی ها دچار آسیب های پنهان یا آشکار فراوانی گردند.
تعویض مرتب بخشی از آب
افراد بی اطلاع گمان میکنند که باید هرچند ماه یکبار کل آب آکواریوم را تعویض نموده و آن را شستشو داد! حال آنکه این عمل بزرگترین جنایتی ست که میتوان در حق ماهیان زبان بسته انجام داد. با انجام این کار علاوه بر آن که تعادل بیولوژیک آکواریوم بهم میخورد، شوک کشنده تغییرات ناگهانی ph و دیگر خواص آب در اثر تعویض آب کهنه با آب جدید نیز به ماهی وارد میگردد.
روش اصولی نگهداری و رسیدگی به آکواریوم بصورت زیر است :
نیترات که محصول نهایی باکتری های ازتخوار است به مرور در آب افزایش می یابد. این ترکیب تا حد مشخصی بیخطر بوده اما مقادیر بالاتر به مرور و در دراز مدت ماهی را دچار مشکلات عدیده خواهد کرد. متعادل نگاه داشتن سطح نیترات عموماً بوسیله تعویض منظم بخشی از آب ( سیفونینگ ) صورت میگیرد. بطور مثال آکواریومی با تراکم استاندارد نیازمند تعویض هفتگی یک چهارم (25%) آب می باشد. این عمل علاوه بر کاهش نیترات، باعث کاهش هورمون های مضر ترشح شده از بدن ماهی در این محیط بسته، و همچنین افزودن مواد معدنی تازه به آب میگردد که مورد نیاز بدن ماهی هستند.
برای انجام عمل سیفون میتوان از یک شلنگ که در سر دیگر آن مکش ایجاد میکنید استفاده نموده و آب را به یک سطل یا مستقیماً به چاه هدایت کرد. وسیله ای بنام سیفون نیز بدین منظور در آکواریوم فروشی ها یافت میشود که در سر دیگر آن حباب هوایی برای ایجاد مکش بدون استفاده از دهان وجود دارد. سر دیگر شلنگ دارای دهانه گشادتری برای ورود به شنهای کف آکواریوم و کشیدن مواد زائد از بین آنها می باشد.
آب جایگزین باید بدون کلر و تقریباً همدما با آب آکواریوم باشد. برای اینکار میتوان مخزنی برای ذخیره آب در نظر گرفت و آب را پس از کلرزدایی و همدمایی با پمپ آب و شلنگ به آکواریوم هدایت کرد. اگر میخواهید آب را مستقیماً از شیر وارد آکواریوم کنید میتوانید از محصولات ضدکلر درجه یک ( و نه تولید داخل ) که کلر را بصورت آنی خنثی میکنند استفاده نمایید. ماده ای بنام تیوسولفات سدیم ( قابل تهیه از لوازم آزمایشگاهی ) نیز عمل مشابهی انجام میدهد و با دوز 30 گرم در یک لیتر آب مقطر میتوان محلول مادری که هر قطره از آن 1 لیتر آب را کلرزدایی میکند بدست آورد.
باید توجه شود که ابعاد کوچک آکواریوم، رعایت نکردن تراکم مناسب، تغذیه نا مناسب یا بیش از اندازه، باعث نیاز بیشتر به تعویض بخشی از آب شده و یا حتی کنترل نیترات را به کل از دست خارج میکند.
بیماری ها
بمنظور نگهداری مناسب و موفقیت آمیز از ماهی ها می بایست به روش های پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری های آبزیان واقف بود.
استرس عامل اصلی ابتلای ماهی به اکثر بیماری هاست. استرس باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن ماهی شده و راه را برای ورود عوامل بیماری زا که ناگزیر در محیط هر آکواریوم وجود دارند هموار میسازد. استرس به هر صورتی میتواند دردسر ساز باشد. استرس میتواند ناشی از رعایت نکردن هر یک از اصول ذکر شده باشد: ظهور آمونیاک و نیتریت در اثر آسیب دیدن سیکل ازت، بالا رفتن بیش از حد نیترات، تغییر دمای ناگهانی، تغییر خواص آب، استرس فیزیکی مانند ترساندن ماهی یا مورد حمله قرار گرفتن از سوی دیگر ماهی ها، حمل و نقل ماهی، و ... نمونه هایی از عوامل استرس زا هستند.
استفاده از مولتی ویتامین ها و مینرال های مخصوص آبزیان سیستم ایمنی را تقویت می نماید، استفاده از غذاهای معتبر حاوی مواد ضد میکروب مانند سیر درصد ابتلا به بیماری را کاهش میدهد.
بسیاری بیماری ها دارای نشانه های ظاهری هستند همچون دانه های سفید روی بدن ( بیماری سفیدک )، مالیدن بدن به دکور و شن ( انگل پوستی )، توده های پنبه مانند روی بدن ( قارچ )، مدفوع بیرنگ، سفید و کشیده ( انگل یا کرم روده ای ) و ...
با آگاهی داشتن از انواع بیماری ها میتوان در مواقع لزوم ماهی را از خطرات جدی نجات داد، پس واجب است که از طریق منابع مرتبط درباره بیماری ها و طریقه درمان نیز اطلاعات پایه ای را فرا گرفت.
داشتن یک آکواریوم قرنطینه از واجبات آکواریوم داری است. ماهی بیمار باید سریعاً قرنطینه شده و بطور مجزا تحت درمان قرار گیرد. زیرا اولاً اکثر داروها به سیکل آکواریوم صدمه میزنند و دوماً داروی بی دلیل برای ماهی های سالم مضر خواهد بود. شن و دکور در آکواریوم قرنطینه لازم نیست و تنها یک فیــلـتر اسفنجی و بخاری کفایت میکند.
ماهیان جدیدی که خریداری میشوند نیز قبل از معرفی به تانک اصلی می بایست در آکواریوم قرنطینه قرار گیرند و با دارویی وسیع الطیف چند روزی را سپری کنند تا شانس انتقال عوامل بیماری زا به آکواریوم اصلی حداقل گردد.
پایان
