جدیدترین فتاوای رهبرمعظم انقلاب

احكام نسب و محرميت نوزاد حاصل از رحم اجاره‌اى
س: بر فرض جواز بارورى مصنوعى زن با اسپرم غير شوهر، پدر بچه کيست؟ شوهر يا فرد صاحب اسپرم؟ و بر فرض اگر صاحب اسپرم پدر تلقى شود و فرزند نيز دختر باشد، آيا شوهر زن به اين دختر محرم است؟ در صورتى که پسر باشد آيا زن به اين پسر محرم است؟
ج) پدر او فرد صاحب اسپرم است ـ در صورتى که عمل زناشويى بين زن و شوهر انجام شده اين دختر ربيبه او محسوب شده و به او محرم مى باشد ـ در فرض مذکور که تخمک از زن است به او محرم مى‌باشد.

رحم اجاره‌اى
رحم بانويى به هر علت قادر به نگاهدارى جنين نيست و سقط مى‌کند. با آميزش نطفه‌ى وى و شوهرش در آزمايشگاه و انتقال جنين به رحم زن ديگر که به اصطلاح مادر جانشين و يا مادر قائم مقام ناميده مى‌شود، بچه رشد مى‌کند و به موقع متولد مى‌شود و برابر قرارداد مزد معينى به مادر جانشين داده مى‌شود تا کودک تحويل زن و شوهر گردد:
س1: آيا اين امر مى‌تواند جايز باشد؟
ج) اين عمل فى حد نفسه منعى ندارد و بايد از لمس و نظر حرام اجتناب شود وگرفتن اجرت براى رحم مستاجره منعى ندارد.

س2: اگر اين عمل چه جايز باشد و يا نه، به هر حال انجام بگيرد و با وجود اينکه، اين کودک در رحم مادر جانشين بزرگ شده است، اما داراى صفات ارثى زن اول مى‌باشد. با توجه به آيه دوم سوره مبارکه ى مجادله به کدام يک از اين دو زن تعلق دارد و وارث کدام يک از آنهاست؟
ج) بچه ملحق به صاحب اسپرم وتخمک مى باشد و در زمينه احکام شرعى نسبت به رحم اجاره‌اى احتياط رعايت شود البته اگر اين زن با رعايت شرايط رضاع به بچه شير دهد محرميت حاصل مى‌شود.

تشريح جسدى كه غسل آن معلوم نيست
س: آيا در صورتى که شخصى نداند جسدى را که تشريح مى‌کند مسلمان است يا نه و اگر مسلمان است غسل داده شده يا نه و آن را لمس کند غسل دارد؟
ج) غسل واجب است.

لمس اعضاى جدا شده
س: لمس اعضايى كه از ميّت يا از بدن شخص زنده جدا شده چه حكمى دارد؟
ج) دست زدن به عضوى كه از بدن مرده جدا شده در حكم دست زدن به بدن مرده است ولى دست زدن به عضوى كه از بدن شخص زنده جدا شده است غسل ندارد.

خوردن گياهان داراى ژن حيوان حرام گوشت
س: در صورت انتقال ژن حيوان حرام گوشت به گياه، خوردن محصول آن چه حکمى دارد؟
ج) با فرض اينكه در جريان تبديل به ميوه، استحاله مى‌شود مانعى ندارد.

مراجعه به دندانپزشك غيرمسلمان
س: دندان گذاشتن شخص غير مسلمان براى مسلمان از نظر شرع مقدس اسلام چگونه است؟
ج) فى نفسه مانعى ندارد.

جلوگيرى زن بيمار از حاملگى خود
س: زن‌هايى که مبتلا به بيماريهاى مختلف مانند پارگى شکم، بيمارى کليه، بيمارى قلب و غيره هستند که با حاملگى منافات دارد و سبب تشديد بيمارى آنها مى‌‌گردد، آيا مى‌توانند با بستن لوله هاى رحم از حاملگى پيشگيرى کنند؟
ج) با اذن شوهر، يا وجود ضرورت و حرج مانعى ندارد.

ضرورت‌هاى اجتماعى ـ اقتصادى سقط جنين
س: آيا ضرورت‌هاى اجتماعى ـ اقتصادى ، مجوّز سقط جنين قبل از دميده شدن روح مى‌تواند باشد يا نه؟
ج) سقط جنين به مجرّد وجود مشكلات و سختى‏هاى اقتصادى جايز نمى‏شود.

سقط جنين به علت نارضايتى زوجه
س: زنى که از ابتدا نمى‌خواسته آبستن شود ولى بر اثر اصرار شوهر آبستن شده، اگر در غياب شوهر کارى کند که موجب سقط جنين شود، آيا ضامن خون‌بهاى اوست؟
ج) در فرض مرقوم گناهکاراست و علاوه بر آن ضامن ديه نيز مى‌باشد.

پوشاندن نقص عضو جنين از والدين
س: اگر طبيبى متوجه شد که جنينى درون شکم مادرى داراى نقص عضو مى‌باشد که در صورت اطلاع دادن به والدين او احتمال زياد مى‌دهد آنان اقدام به سقط جنين بنمايند و شايد هم در مقام معالجه‌ى نقص عضو جنين برآيند که احتمال بهبودى بسيار کمى دارد، و در ضمن اگر اطلاع ندهد، در معرض شکايت والدين، نسبت به عدم اطلاع به آنان از وضعيت جنين قرار خواهد گرفت. بفرماييد وظيفه‌ى طبيب در اينجا چيست؟
ج) فى نفسه اطلاع دادن واجب نيست مگر آنکه قانونى باشد يا غرض از مراجعه به طبيب و پرداخت پول به او اطلاع از حال جنين باشد.

خارج كردن زود هنگام جنين از رحم مادر
س: آيا خارج کردن جنين از رحم مادر، زودتر از موعد مقرر، و رشد آن تحت مراقبت‌هاى ويژه و يا در دستگاه مخصوص (انکوباتور)، جايز است؟
ج) عمل فوق فى نفسه اشکال ندارد .

لقاح خارج رحم
اخيراً نطفه زن و مرد را گرفته، در خارج از رحم با هم لقاح مى‌دهند و در رحم زن قرار مى‌دهند:
س1: آيا اين عمل در صورتى که زن و مرد، همسر هم باشند، جايز است؟
ج) عمل مزبور فى حد نفسه اشکال ندارد.

س2: اگر اين کار مستلزم نگاه کردن به عورت غير يا لمس آن باشد، جايز است؟
ج) جايز نيست.

س3: در صورتى که بدون اين راه بچه‌دار نشوند، وظيفه چيست؟
ج) چنانچه ضرورت اجتناب ناپذيرى در ميان باشد عمل مزبور اشکال ندارد.

نگاه دانشجو به عكس‌هاى عريان كتب پزشكى
س: نگاه به عکس‌هاى عريان که در کتب پزشکى هست، اگر به قصد آموزش باشد جايز است يا خير؟ آيا بايد قدر ضرورت اکتفا نمود؟ اگر ريبه‌آور باشد، ولو براى آموزش، جايز است يا خير؟ اگر ريبه‌آور نباشد، آيا بدون قصد آموزش هم جايز است يا خير؟
ج) نگاه به عکس‌هاى مذکور اگر همراه با لذت نبوده و مستلزم مفسده هم نباشد مانعى ندارد. در غير اينصورت جايز نيست مگر آنکه ضرورتى مثل آموزش لازم در کار باشد.

نگاه يا لمس بدن غير همجنس توسط پزشك زن
س: با عنايت به اينکه زن نبايد به بدن مرد نامحرم نگاه کند، بفرماييد در مورد دختران جوان رشته‌هاى پزشکى و پرستارى و ... که به تناسب رشته خود گاه به بدن مرد نامحرم آمپول تزريق مى‌کنند و گاهى جهت آموزش و... ، از آنها خواسته مى‌شود سوند مثانه مرد نامحرم را بگذارند، در حالى که عمل مزبور مستلزم لمس عورت بيمار (نامحرم) است، تکليف چيست؟ نگاه کردن به عمل مزبور چه حکمى دارد، اگر ضرورت مجوز است، چه چيزى مى‌تواند ضرورت باشد؟ آيا صرف تحصيل در رشته‌هاى مزبور ضرورت محسوب مى‌شود؟ اصولا تحصيل در چنين رشته‌هايى براى خواهران چه حکمى دارد؟
ج) در جمهورى اسلامى لازم است به نحوى ترتيب اين کارها داده شود که دختر دانشجو مجبور نباشد به کارى که شرعاً حرام است، دست بزند. بلى، در موارد اضطرارى يعنى آنجايى که مرد نيست يا براى يادگرفتن چيزى که نجات جان مردان متوقف بر آن است مانع ندارد.

وظيفه پزشك مرد در مقابل بيماران زن
س: همانطور که مستحضر مى‌باشيد تخصصهاى علوم پزشکى بسيار زياد است و متخصصين خانم در هر رشته معمولاً در حال حاضر در ايران به جز در برخى رشته‌ها يا نادر يا کم مى‌باشند، فلذا در شهرهاى کوچک و بزرگ نيز بايد به خاطر تعداد زياد بيماران و تعداد کم پزشک، بيماران زن به پزشک مرد مراجعه کنند. در اين صورت وظيفه پزشک مورد مراجعه چيست؟ آيا اگر بتواند و يا احتمال دهد که مى‌تواند با معاينات مختلف و ضرورى بيمارى را تشخيص و درمان کند، مکلّف است چنين کارى را انجام دهد و يا بايد وى را به يک پزشک خانم ارجاع دهد؟ در شرايطى که خيلى از بيماران به دلايل فوق قادر به اين کار نيستند، آيا در صورت ارجاع و تأخير در تشخيص و درمان بيمارى وى، اين پزشک مسئول نيست؟
ج) به طور کلى با وجود پزشک مماثل رجوع به غير مماثل در صورتى که مستلزم لمس يا نظر حرام باشد جايز نيست ولى اگر پزشک مماثل در مورد يک بيمارى وجود نداشته و يا تخصص کافى را نداشته باشد، رجوع به غير مماثل اشکال ندارد لکن بايد به مقدار ضرورت اکتفا شود.

مفهوم اضطرار در مسائل پزشكى
س: با توجه به اينکه تمام مراجع بر اين عقيده‌اند که خانم‌ها نمى‌توانند آستين خود را براى آمپول يا فشار خون يا نبض گرفتن و غيره در مقابل نامحرم بالا بزنند، مگر در مقام اضطرار، لطفاً اضطرار را توضيح دهيد.
ج) اضطرار يک مفهوم عرفى است و تشخيص آن مختلف است گاهى با عرف و گاهى به عهده متخصص در امور پزشکى و غيره مى‌‌باشد.

استفاده پرسنل زن و مرد از دستشوئى مشترک
س: با توجه به محدوديت مکان و از طرفى لزوم شستن دستها تا آرنج به طرز مخصوص، آيا جايز است پرسنل زن و مرد در کنار هم دست بشويند؟
ج) در صورتى که بتوان سرويسهاى شستشو را اضافه نموده که زن و مرد در مکانهاى مجزا دستهاى خود را بشويند و يا شستن دستها با فاصله انجام شود لازم است اينگونه عمل شود و در غير اينصورت، اگر ضرورت ايجاب کند، مانعى ندارد.

لزوم شكافتن شريان بيمار براى تشخيص پزشكى
س: اگر براى تشخيص حيات يا مرگ مصدومى، تنها راه شکافتن يکى از شريان‌هاى وى باشد، بفرماييد:


ج) با اذن ولى جايزاست و ديه ندارد.
1) آيا انجام دادن اين کار جايز است يا خير؟ 2) آيا انجام دادن اين عمل، در صورت ضرورت، مستلزم پرداخت ديه است يا خير؟
ضرر وسايل جلوگيرى از باردارى
س: استفاده از وسايل ضد باردارى که انسان بداند يا احتمال صحيح بدهد که ضرر دارند (مثل قرص‌هاى ضد باردارى که مشخصاً مخرب قلب و عروق هستند) چگونه است؟
ج) در صورتى که به تشخيص پزشک حاذق داراى ضرر چشمگير باشد جايز نيست.

موت اجير در حال انجام حج نيابى
س: اگر شخصى از طرف وصى اجير شود که حج مستحبى را به نيابت از موصى بجا آورد اما نائب بعد از احرام و دخول در حرم فوت نمايد:
اولاً: آيا عمل به وصيت شده است يا اينکه بايد شخص ديگرى براى انجام مناسک حج اجير شود؟
ثانياً: آيا نائب يا اجير، مالک اجرت شده است يا اينکه تمام اجرت حج از ورثه او گرفته مى‌شود؟
ثالثاً: اگر مورد نيابت حج واجب باشد با وجود اينکه حج از ذمه منوب عنه برداشته شده آيا موجبى براى استرداد اجرت حج از ورثه نائب وجود دارد؟
ج) در فرض مذكور عمل نائب محكوم به صحّت است و حج وى براى منوب‌عنه محسوب و عمل به وصيت شده است، و اجير متوفّى مالك اجرت شده كه بايد به ورثه او بپردازند و فرقى در اين باره بين حج واجب و مستحب نيست.

ازدواج زن با نوه‌ى شوهر سابقش
س: آقايى بخاطر محرم شدن با خانواده‌اى، با دختر آن خانواده صيغه عقد موقت خوانده است مسأله ازدواج اين دختر با پسرى که نوه دخترى آن آقا مى‌باشد، چگونه است؟
ج) آن دختر، جدّه ناتنى آن پسر محسوب شده و نمى‌توانند با هم ازدواج كنند.

عدم رضايت زن به مدت عقد متعه
س: اگر زنى مردى را وکيل کند كه او را [مثلاً] دو روزه عقد کند و مرد فضولى کرده و او را سه روزه عقد کند ولى زن رضايت ندهد آيا عقد باطل است يا فقط مدت اضافى آن محكوم به بطلان است؟
ج) عقد مزبور كه برخلاف وكالت انجام گرفته و زن آن را امضاء نكرده است، باطل است.

خوراندن الكل به ديگران
س: من در غرب زندگى مى‌كنم و اشتباهاً دو بسته كيك خريدم كه حاوى الكل است. از آنجا كه براى خريد آن هزينه كرده‌ام آيا جايز است آن را به خانواده‌ام كه مسيحى هستند بدهم كه بخورند يا بايد آن را دور بريزم؟
ج) خوراندن غذايى كه محتواى الكل است به ديگرى هر چند غيرمسلمان باشد، جايز نيست.

شك در صحّت كفاره بعد از زمان اداى آن
س: در ماه مبارك رمضان روزه‌ى يك روز من باطل شد كه بايد به جاى آن 61 روز كفاره آن را مى‌گرفتم من همه‌ى روزه‌هاى كفاره را گرفته‌ام اما مطمئن نيستم كه 30 روز پشت سر هم گرفته‌ام يا 31 روز، اكنون تكليف من چيست؟
ج) اگر روزه‌هاى كفاره را گرفته‌ايد و در وقت روزه گرفتن متوجه بوديد كه 31 روز آن بايد پشت سر هم باشد، شك و ترديد فعلى اعتبار ندارد.

عدم انتقال حق قصاص به ورثه‌ى مادر در فرض حيات پدر
شخصى به قتل مى‌رسد، ولى دم منحصر است به پدر و مادر مقتول، قبل از قصاص قاتل, مادرِ مقتول فوت مى‌نمايد:



ج) با فوت مادر، ولىِّ دَمْ تنها پدر است و حق مادر به ورثه‌اش منتقل نمى‌شود و ورثه مادر سهمى در ديه تصالحى و يا حق قصاص ندارند.
1ـ آيا ورثه مادر در کنار پدرِ مقتول، «ولى دم» خواهند بود و حق درخواست قصاص دارند؟ 2- و يا در صورت مصالحه پدرِ مقتول به وصول ديه، ورثه‌ى مادر ملزم به پذيرش قدرالسهم مادر خواهند بود؟ 3ـ در فرض مذکور، با وجود، پدر حق قصاص به طبقه بعد، از وراث خواهد رسيد يا خير؟
مسافرت در صورت احتمال عدم وجدان آب براى وضو
س: اگر کسى احتمال بدهد يا يقين داشته باشد که در همراهى با يک گروه کوهنوردى، به جايى خواهد رسيد که آبى براى طهارت و وضو پيدا نخواهد کرد و وقت نماز هم مى‏‌گذرد، آيا مى‌تواند به اين برنامه کوهنوردى برود يا نبايد برود؟
ضمنا اين موضوع در اکثر برنامه‌هاى کوهنوردى، وجود دارد.
ج) اگر قبل از وقت نماز عازم كوهنوردى شود، اشكال ندارد و چنانچه در وقت نماز آب براى وضو پيدا نكند و با تيمم نماز بخواند، مانع ندارد.

شك در مقدار پرداخت شده به فروشنده
س: اگر جنسى را به پانصد تومان خريدارى کرده و فروشنده هزار و پانصد تومان به عنوان الباقى پولم به من پس داد و من شک کردم که به فروشنده هزار تومان دادم يا دو هزار تومان، آيا مى‌بايست از فروشنده سؤال کنم يا اينكه پولى که فروشنده به من داده را بگيرم و به شک خود اعتنا نکرده و بنا را بر اين بگذارم که حتماً اسكناس دو هزار تومانى به فروشنده داده‌ بودم که هزار و پانصد تومان به من پس داده است؟ (ضمناً با توجه به اينكه اينجانب در امور مالى بسيار شک مى‌کنم، آيا در حكم مسأله فوق تفاوتى مى‌كند يا خير؟)
ج) اگر نمى‌دانيد كه زيادى به شما پس داده‌اند يا نه، پرس و جو لازم نيست، اگر چه بهتر است سؤال كنيد.

مخاطب قرار دادن غير خدا در قنوت
س: مى‌گويند در نماز به غير خدا نبايد توجه شود. سؤال من اين است که اگر در قنوت نماز، دعاى فرج (الهى عظم البلاء ..) خوانده شود که در آخر آن توسل به حضرت صاحب‌الزمان(عج) وجود دارد و نيز خوانده مى‌شود «يا محمدُ يا علي، يا علىُ يا محمد اكفياني ...»، آيا اين توجه به غير خدا محسوب مى‌شود يا خير؟ و حکم خواندن چنين دعايى در نماز چيست؟
ج) مخاطب قرار دادن غير خدا در نماز موجب بطلان نماز است.

روش انجام ركوع و سجود نماز مستحبى
س: آيا در نماز نافله در حال استقرار و اختيار مى‌توان ركوع و سجود را با ايماء و اشاره انجام داد؟
ج) در حال استقرار در مكانى، بايد هم قبله را مراعات كند و هم ركوع و سجود را به نحو صحيح انجام دهد ولى مانع ندارد نافله را در حال اختيار هم نشسته بخواند.

ازدواج دختر فاقد ولىّ به جهت محرميّت
س1: آيا مى‌توان دختر باكره‌‌اى را كه فاقد پدر و جدّ پدرى مى‌باشد براى محرميّت، به عقد فرزند نوزاد پسر مردى كه به منزل آنها تردد دارد (اعم از فاميل و...) درآورد؟
س2: در صورت خوانده شدن مجرّد عقد در قبل، آيا آنها به هم محرم بوده و آن دختر عروس آن مرد و مادرش مادر زن نوزاد محسوب مى‌شود؟
س3: محرميت و ازدواج آنها در آينده با يكديگر چه حكمى دارد؟
ج) دختر بالغه رشيده كه پدر و جدّ پدرى ندارد اختيار ازدواجش با خودش است و نياز به اجازه كسى ندارد، ولى در تزويج او با پسر نابالغ اگر چه شيرخوار باشد، بايد با ولايت پدر پسر باشد، و عقدى كه به قصد جدّى تزويج و به نحو صحيح خوانده شده، تمام آثار شرعى آن بر آن مترتب است.

شرايط قربانى
س: احتراماً به استحضار مى‌رساند همانگونه كه مستحضريد يكى از شرايط هدى آن است كه لاغر نباشد، از طرفى نژاد گوسفندان به لحاظ تغيير محل جغرافيا متفاوت مى‌باشد، در اين صورت لاغرى و چاقى متناسب با نژاد آن سنجيده مى‌شود.
حال بفرماييد لاغرى به حسب نژاد سنجيده مى‌شود يا حتماً مى‌بايست درشت باشد؟
ج) بزرگى و كوچكى گوسفند دخالت ندارد، چاقى و لاغرى هر گوسفندى به ملاحظه خودش محاسبه مى‌شود كه علاوه بر شرايط سنى و عدم نقص اعضاء بايد لاغر نباشد.

مرگ هم زمان پدر و پسر
س1: پدر و فرزندى در سانحه رانندگى در آن واحد فوت نموده‌اند و حسب نظريه (كمسيون پزشكى قانونى) تقدم و تأخر زمانى فوت نامبردگان مجهول مى‌باشد. اعلام فرماييد در مثل ما نحن فيه. اصل قاعده عدم توارث ثابت است يا اصل توارث؟ به بيان ديگر آيا متوفيان (پدر و پسر) از يكديگر ارث مى‌برند يا خير؟ با توجه به اين كه زمان فوت نامبردگان مجهول و معلوم نمى‌باشد كه كداميك زودتر فوت نموده‌اند.
س2: با توجه به اينكه در ما نحن فيه، متوفيان از طبق اول ارث وارثى ندارند و صرفاً زوجه باقى است آيا تمام ماترك متعلق سهم زوجه است يا اينكه به طبق دوم ارث (برادر و خواهر متوفىٰ) نيز ارث تعلق مى‌گيرد؟ ميزان سهم هر يك نيز معيّن گردد؟
ج) در فرض سؤال يكى از دو متوفى خواه پدر باشد و يا پسر، فرض مى‌شود اول فوت كرده و ماترك او بين متوفاى ديگر و ساير ورثه‌ى وى تقسيم مى‌شود، سپس فرض مى‌شود متوفاى ديگر اول فوت كرده و ماترك او بين ورثه تقسيم مى‌شود، ولى در اين فرض متوفاى دوم از آنچه از وى به متوفاى فرض اول ارث رسيده، ارث نمى‌برد بلكه از باقى تركه‌اش ارث مى‌برد و آنچه هر يك از همديگر ارث بردند از هر يك به ورثه شرعى‌اش هر كسى كه باشد، مى‌رسد و تعيين سهم هر يك را خودتان حساب نماييد.

تربيت حيوانات براى نمايش در سيرك
س: حيواناتى كه در سيركها حركات نمايشى انجام مى‌دهند تحت شكنجه و تنبيهات بدنى شديد تربيت مى‌شوند. اين حيوانات با شلاق‌هاى مخصوص ضرب و شتم مى‌شوند و در هنگام نمايش با شنيدن صداى شلاق به هر كارى كه مربى آن حيوان دستور دهد تن مى‌دهند. هدف از اين نوع تربيت هم فقط اجراى نمايش و به منظور تفريح انسان‌ها مى‌باشد، لذا حكم تربيت و نمايش حيوانات در اين سيركها را اعلام فرماييد.
ج) ايذاء و ضرب حيوانات جهت ترساندن آنها براى نمايش تفريحى صورت شرعى ندارد.

منبع: khamenei.ir