پرونده‌ای مفصل در باب فقه و موسيقی
موسیقی ایرانیان- ابراهیم مولائی: پرونده فقه و موسیقی را شاید بااهمیت‌ترین مطلبی دانست که تا به حال در مجله موسیقی ایرانیان منتشر شده است، به همین سبب تصمیم گرفتیم این پرونده را در سایت قرار دهیم تا کاربرانی که موفق به دانلود مجله نشده اند این پرونده را در سایت مطالعه کنند، از همه‌ی کاربران می‌خواهیم چنین مطالب مهم تحلیلی مرتبط با سرنوشت موسیقی کشور را با توجه بیشتری مطالعه کنند.
در ادامه می‌توانید مقدمه‌ی پرونده را مطالعه کنید، قسمت‌های اصلی پرونده به تدریج در سایت قرار خواهد گرفت.
(قابل ذکر است که متن آشنایی با صادق طباطبائی در این پرونده در نسخه‌ی شماره‌ی نهم مجله موسیقی ایرانیان دارای اشکالاتی بوده که به همین سبب از دکتر طباطبائی عذر می خواهیم و متن بی ایراد را در اینجا قرار می‌دهیم.)
مقدمه‌ی پرونده
امین موسوی: طبق عادت شبانه ام در حال چک کردن صفحه های فیس بوک دوستان بودم که ناگهان به متن زیر برخوردم…
در همان سال های اول و دوم انقلاب که مسئله موسیقی و اختلاف نظر بعضی از آقایان فقها و علما در این مورد مطرح بود؛ فتوای امام خمینی معیارهائی را معین کرد که مسئولان صدا و سیما آویزه گوش خود کردند. و آن تعیین معیار و تفکیک موسیقی مبتذل از موسیقی اصیل و روحنواز بود. در همان دوران من در همین زمینه چند سوال تکمیلی را از امام خمینی پرسیدم که در روزنامه های همان زمان از جمله در روزنامه کیهان به چاپ رسید.
سؤالات قریب به این مضامین بود:
اگر دریک قطعه سرود یا موسیقی نیازی به کلام و صدای انسان باشد؛ چه حکمی دارد؟
امام خمینی نظر دادند: اگر مفسده ای در کار نباشد، از این لحاظ حکم کلی تغییری نمی کند.
در صورت استفاده از صدای مرد؛ حتماً باید به صورت گروهی یا به اصطلاح کر باشد یا می توان از تک خوانی مرد نیز استفاده کرد؟
امام نوشتند: فرقی میان تک خوانی و آواز گروهی وجود ندارد.
استفاده از صدای زن چه حکمی دارد؟
امام جواب دادند: همان حکم صدای مرد را دارد.
آیا صدای زن باید به صورت گروهی باشد؛ یا تک خوانی زنان نیز بدون اشکال است؟
امام پاسخ دادند: حکم همان حکم کلی است و با صدای مرد فرقی ندارد.
اتفاقاً این سوالات زمانی بود که تنی چند از آقایان علما، شعار دادن خانم ها در خیابان؛ دوشادوش مردان را بدون اشکال نمی دانستند. این نظرات امام خمینی راهگشای مسائلی از این دست شد.
حال چرا در ساخته های موسیقائی و سرودها از تک خوانی زنان استفاده نمی شود؛ نمی دانم. کما این که نمی دانم چرا می توان در یک کنسرت زنده در تهران و شهرستان ها شرکت کرد و ناظر نواختن ساز توسط ارکستر بود، ولی نشان دادن آلات موسیقی نوازندگان در تلویزیون ممنوع است.
این جملات که خواندید نوشته‌ی یکی از نزدیکان امام خمینی یعنی صادق طباطبائی در فیس بوکش است که آن شب بصورت اتفاقی به چشم‌هایم خورد، همین نوشته کنجکاوی مرا در مورد نظر امام خمینی در مورد موسیقی و همچنین شخصیت صادق طباطبائی برانگیخت، کم‌کم رابطه ی مجموعه موسیقی ایرانیان با دکتر شکل گرفت و ایشان قبول کردند مصاحبه ای را در باب موسیقی و اسلام و رابطه ی این دو انجام دهند، هدف اصلی ما از مصاحبه با یکی از نزدیک ترین افراد به امام خمینی و امام موسی صدر یعنی صادق طباطبائی این بوده که دیدگاه این شخصیت های دینی و سیاسی را در مورد موسیقی بیشتر بدانیم و همچنین مسئله ی بسیار مهم “رابطه ی فقه و موسیقی” که به دلایل مختلف کمتر در مطبوعات به آن پرداخت شده را کمی بیشتر باز کنیم. به همین دلیل سوالات مفصلی را برای آقای طباطبائی فرستادیم و ایشان هم تصمیم گرفتند متن نسبتاً مفصلی را در مورد اسلام و فقه که پیش نیازی برای درک بحث رابطه ی فقه و موسیقی است بنگارند و در اختیار مجله ی موسیقی ایرانیان قرار دهند، بعد از نوشتن این متن هم خودشان سؤالات را با کمی اصلاح و تغییر و جابجایی پاسخ دادند، شاید نوشته ی اولی و متن این مصاحبه طولانی باشد ولی حاوی مطالب مهم و البته جذابی است، ایشان در مورد موضوعات مختلفی سخن گفته اند، از نظر امام خمینی و امام موسی صدر در مورد موسیقی گرفته تا بیان خاطراتی در باب دوستی‌شان با اهالی موسیقی، از صحبت در باب رابطه‌ی فقه و موسیقی تا صحبت در مورد نگارش جزوه ای به قلم خود درباره ی سمفونی نهم بتهوون، از بررسی سیاست های نظام و صدا و سیما در قبال موسیقی تا بیان علت شکل گیری علاقه‌شان نسبت به موسیقی و فراگرفتن موسیقی دستگاهی ایران و کلاسیک غربی…
بسیاری از خوانندگان مجله که در گروه سنی جوان و نوجوان هستند شاید صادق طباطبائی را نشناسند، برای شناخت زندگی چنین شخصیتی شاید نوشتن ده ها صفحه هم کم باشد، شخصیت ایشان در ظاهر جمع اضداد است، از طرفی فرزند آیت الله سید محمد باقر سلطانی طباطبایی استاد بسیاری از مراجع فعلی هستند، از طرف دیگر عاشق موسیقی هستند و مسلط به نواندگی و آهنگسازی. از طرفی برادر عروس امام خمینی و خواهر زاده ی امام موسی صدر و پسرخاله‌ی همسر سیدمحمد خاتمی رئیس جمهور سابق می‌‌شوند و از سمت دیگر دوستی زیادی با بسیاری از اهالی موسیقی چون لوریس چکنواریان، پرویز یاحقی، فرامرز پایور، پرویز مشکاتیان، جلیل شهناز، مرتضی حنانه، غلامحسین بنان، محمدرضا شجریان و بسیاری دیگر داشته و دارند.
برای شناخت نسبی ایشان بهتر است سخن را کوتاه کنم و شما را به اینجا ارجاع دهم، در قسمت بعدی پرونده که به زودی در سایت قرار خواهد گرفت می‌توانید نوشته‌ی دکتر طباطبائی را در مورد “شناخت اسلام و فقه و رابطه‌اش با موسیقی” بخوانید و پس از آن نوبت به مصاحبه‌ی موسیقی ایرانیان با ایشان در باب موضوعات مختلف می رسد که پیشنهاد می کنیم با دقت آن را مطالعه کنید. پرونده هم با نوشته‌ی مهمی با عنوان “سؤالات یک مخاطب موسیقی مسلمان از ولایت فقیه” به اتمام می رسد که توصیه می‌کنیم مخاطبین مجله بخصوص مسئولان کشور آن نوشته را با دقت بخوانند.
همچنین جا دارد از ابوالحسن مختاباد یکی از روزنامه نگارهای با تجربه و پرسابقه ی کشورمان هم تشکر کنیم که برای طراحی سوالات مصاحبه با دکتر طباطبائی با ایده هایشان ما را یاری دادند.
در زیر فهرستی از مطالب پرونده را می توانید مشاهده کنید.
- مقدمه پرونده
- آشنایی با دکتر صادق طباطبائی
- نوشته ای در باب شناخت اسلام و فقه و رابطه‌اش با موسیقی
- مصاحبه موسیقی ایرانیان با دکتر صادق طباطبائی
- سوالات یک مخاطب موسیقی مسلمان از ولایت فقیه
تا به حال مقدمه‌ی پرونده فقه و موسیقی را مطالعه کردید، قسمت دوم پرونده یعنی آشنایی با دکتر صادق طباطبائی را هم که از اینجا خواندید، قسمت‌های بعدی پرونده را یا از طریق دانلود نهمین شماره مجله موسیقی ایرانیان می‌توانید مشاهده نمایید و یا صبر کنید تا در همین سایت قرار گیرد.
برای مشاهده‌ی صفحه‌های اصلی این مطلب در نهمین شماره مجله موسیقی ایرانیان بر روی عکس‌های زیر کلیک کنید.
- طراحی و صفجه آرایی: ابراهیم مولائی
