|
تب روماتیسمی
|
● شرح بیماری
تب روماتیسمی یک عارضه التهابی عفونت با استرپتوکک گروه آ( نتیجه دیررس عفونت فارنژه با استرپتوکوکهای گروهA )که بسیاری از اعضای بدن، به‌خصوص مفاصل و قلب را درگیر می‌سازد. عفونتهای استرپتوکوکی مسری است ولی تب روماتیسمی حالت مسری ندارد. این بیماری هم کودکان و هم بزرگسالان را می‌تواند مبتلا سازد. تب روماتیسمی از بیماریهای التهابی خطرناکی است که به دنبال گلو دردهای استرپتوکوکی درمان ندشه و یا به صورت ناقص درمان شده رخ می دهد. مهم ترین عضو دیگر در این بیماری دریچه های قلبی است که ممکن است متحمل ضایعات غیر قابل برگشت بشوند. تب روماتیسمی حاد در کودکان رخ می دهد و اوج سنی وقوع آن بین سنین ۵ تا ۱۵ سالگی است. با وجود این ، در بزرگ سالان نیز احتمال بروز آن منتفی نیست و اکثر حمله های آن در پایان دهه دوم و شروع دهه سوم عمر رخ می دهد . شرایط بد اجتماعی و اقتصادی ، تراکم جمعیت و استانداردهای پایین بهداشتی از عوامل مستعد کننده شیوع این بیماری هستند…
● علایم شایع
▪ التهاب مفصلی با مشخصات درد و قرمزی و تورم و گرمی،که می‌تواند از مفصلی به مفصل دیگر نقل مکان کند.
شایعترین مفاصل درگیر عبارتند از
ـ مچ دست
ـ آرنج
ـ زانو و مچ پا
التهاب مفصلی معمولاً در عرض ۱۴-۱۰ روز فروکش می‌کند ولی بدون درمان، سایر مفاصل نیز ممکن است درگیر شوند.
▪ تب
▪ خستگی
▪ رنگ‌پریدگی
▪ بی‌اشتهایی
▪ احساس ناخوشی عمومی
▪ درد شکم
▪ درد سینه
▪ بثورات پوستی اندک بر روی شکم، سینه و پشت
▪ برآمدگی‌های زیرپوستی کوچک بدون درد در نواحی استخوانی نظیر آرنج و زانو
▪ حرکات غیرارادی اندام‌های تحتانی و فوقانی (کره)
در صورت درگیری قلب:
ـ کوتاهی نفس
ـ احتباس مایع که باعث ورم پا و پشت می‌گردد.
ـ تندی ضربان قلب، به‌خصوص هنگام خوابیدن
● علل
تب روماتیسمی از یک عفونت استرپتوکوکی قبلی (معمولاً عفونت گلو) که ۶-۱ هفته قبل از بروز علایم تب روماتیسمی رخ می‌دهد ناشی می‌گردد. این اختلال، یک اختلال خودایمنی است که در آن پادتن‌های تولیدشده بر ضد باکتری استرپتوکوک بر ضد مفاصل و قلب نیز واکنش نشان می‌دهند.
▪ عوامل تشدید کننده بیماری
ـ تغذیه نامطلوب
ـ سابقه خانوادگی تب روماتیسمی
ـ زندگی در شرایط پرجمعیت یا غیربهداشتی
ـ داشتن استعداد ابتلای عفونتهای تنفسی فوقانی
ـ عفونتهای استرپتوکوکی درمان‌نشده یا ناقص درمان‌شده
● پیشگیری
در مورد هر نوع عفونت گلو به‌خصوص در کودکان کشت گلو از نظر استرپتوکوک باید انجام شود.
درمان آنتی‌بیوتیکی فوری هر عفونت استرپتوکوکی، از جمله عفونتهای پوستی. عفونتهای استرپتوکوکی باید با آنتی‌بیوتیک (معمولاً پنی‌سیلین) خوراکی به‌مدت ده روز یا تزریق نوع طولانی‌اثر آن درمان شوند.
● عواقب موردانتظار
عفونتهای استرپتوکوک معمولاً با درمان قابل علاج هستند. تب روماتیسمی قابل درمان است ولی قابل علاج (درمان قطعی) نیست. این عارضه در عرض ۱۲-۲ هفته فروکش می‌نماید. در بعضی موارد، تب روماتیسمی ممکن است به دریچههای قلبی آسیب بزند. دریچه آسیب‌دیده را میتوان با جراحی تعویض کرد. در موارد نادر تب روماتیسمی حتی با درمان می‌تواند کشنده باشد.
● عوارض احتمالی
▪ آسیب دایمی دریچههای قلب که منجر به نارسایی احتقانی قلب می‌گردد.
▪ حملات بعدی تب روماتیسمی حاد در پی عفونت مجدد با استرپتوکوک
● درمان
▪ اصول کلی
بررسی‌های تشخیصی ممکن است شامل
۱) آزمایش‌های خون
۲) کشت گلو
۳) نوار قلب
۴) رادیوگرافی قفسه سینه و قلب باشد.
هیچ آزمون اختصاصی برای تشخیص تب روماتیسمی وجود ندارد.
ـ در موارد خفیف، مراقبت در منزل کافی است ولی در موارد شدید ممکن است بستری در بیمارستان لازم باشد.
ـ درجه حرارت بیمار و تعداد نبض او را روزانه اندازه‌گیری کرده و برای ارایه به پزشک ثبت نمایید.
ـ اگر بیمار گلودرد یا سرفه دارد از یک دستگاه مرطوب‌کننده با بخار سرد استفاده کنید. دستگاه مرطوب‌کننده را هر روز تمیز کنید.
ـ بهداشت دهانی مطلوب مهم است.
▪ داروها
ـ استروییدها (داروهای ضدالتهابی) یا آسپیرین برای کاهش التهاب
ـ داروهای ادرارآور برای کاهش احتباس مایعات
ـ آنتی‌بیوتیک‌ها برای مقابله با باقیمانده باکتری‌های استرپتوکوکی. پس از رسیدن تب روماتیسمی به مرحله غیرفعال، مقدار اندک آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است به‌مدت نامحدود برای جلوگیری از عود بیماری ادامه یابد.
● فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
تا هنگامی که بررسی‌ها نشان دهد بیماری فروکش کرده است بیمار باید در بستر استراحت نماید. مدت استراحت لازم به این منظور معمولاً ۵-۲ هفته است ولی در برخی موارد به ماه‌ها استراحت نیاز است. مهیا کردن یک لگن یا توالت کنار بستر باعث میشود که بیمار مجبور نباشد برای رفتن به توالت از بستر برخیزد.
● رژیم غذایی
رژیم مایعات با غذاهای نرم در مراحل اولیه بیماری که به‌تدریج به یک رژیم عادی غنی از پروتئین، کالری و ویتامین‌ها تغییر داده میشود.
رژیم غذایی کم‌نمک در صورتی که بیمار دچار کاردیت (التهاب قلب(باشد، توصیه میشود.
● درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
▪ اگر شما یا کودک شما دارای علایم تب روماتیسمی باشد.
▪ بروز علایم زیر در طی درمان:
ـ ورم پا و پشت
ـ کوتاهی نفس
ـ استفراغ یا اسهال
ـ سرفه
ـ درد شدید شکم
ـ تب
ـ اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید. داروهای تجویزی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.
این بیماری بیشتر قلب، مفاصل، دستگاه عصبی مرکزی، پوست و بافت زیر جلدی را درگیر می کند.
گر چه نام تب حاد رماتیسمی درگیری مفصل را مورد توجه قرار می دهد، اهمیت این بیماری در درگیری قلب است که در مرحله حاد می تواند کشنده باشد و یا می تواند باعث بیماری روماتیسم قلبی شود. از نقطه نظر اپیدمیولوژیی تب روماتیسمی و بیماری روماتیسم قلبی نمی توانند از هم جدا باشند. تب روماتیسمی اغلب به بیماری روماتیسم قلب که یک بیماری عاجز کننده است منتهی می شود.
● آثار روماتیسم قلبی شامل:
▪ آسیب مداوم قلب
▪ افزایش ناتوانی قلب
▪ افزایش و تکرار بستری شدن فرد در بیمارستان
▪ مرگهای زودرس معمولا در سن ۳۵ سالگی یا زودتر از آن
خصوصیات اپیدمیولوژیک ضایعات روماتیسم قلبی را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:
۱) سن
۲) جنس
۳) نژاد
۴) فقر اقتصادی
۵) توزیع جغرافیایی
۶) فصل
تب روماتیسمی می تواند در هر سنی اغاز شود در دوره شیرخوارگی بسیار نادر است. بیشتر در بنی ۵ تا ۱۵ سالگی که عفونت استرپتوکوکی شایعتر و شدیدتر است دیده می شود و در این موارد آموزش بهداشت خیلی موثر است.
▪ PENICILLIN V POTASSIUM
ـ موارد مصرف: این دارو در درمان التهاب‌عفونی لوزه‌ها، التهاب گوش میانی،بادسرخ و برای پیشگیری از ابتلا به تب‌روماتیسمی مصرف میشود.
▪ فارماکوکینتیک: ۷۳ ـ ۶۰ درصد دارو از راه‌خوراکی جذب میشود و پس از ۱ ـ ۰/۵ساعت غلظت سرمی آن به اوج می‌رسد.نیمه عمر دارو ۱ ـ ۰/۵ ساعت است که در صورت عیب کار کلیه تا ۴ ساعت‌افزایش می‌یابد. پیوند این دارو به پروتئین ۸۰% می‌باشد. ۴۰ ـ ۲۰% دارو ازطریق ادرار به‌صورت تغییر نیافته دفع‌می‌شود.
ـ موارد منع مصرف: در صورت وجودسابقه آلرژیک به پنی‌سیلین‌ها نبایدمصرف شود.
ـ هشدارها: در صورت وجود سابقه‌بیماری‌های گوارشی، بویژه کولیت‌وابسته به آنتی بیوتیک و عیب کار کلیه،
این دارو باید با احتیاط فراوان مصرف‌شود.
ـ عوارض جانبی: واکنش‌های حساسیتی‌شامل کهیر، تب، درد مفاصل، آنژیوادم وشوک آنافیلاکتیک در بیمارانی که دچارحساسیت مفرط می‌شوند، با مصرف این‌دارو گزارش شده‌اند.
ـ تداخل‌های دارویی: مصرف همزمان
این دارو با داروهای خوراکی‌جلوگیری‌کننده از بارداری حاوی‌استروژن، ممکن است جذب این داروها راکاهش دهد و منجربه بارداری ناخواسته‌شود. مصرف همزمان پنی سیلین‌ها بامتوترکسات منجر به کاهش کلیرانس‌متوترکسات و در نتیجه مسمومیت با این‌دارو میشود.
ـ نکات قابل توصیه
۱) در بیماران مبتلا به‌عیب کار کلیه به کاهش مقدار مصرف دارونیازی نیست، مگر اینکه عیب کار کلیه شدیدباشد.
۲) در صورت بروز اسهال، بدون مشورت‌با پزشک از مصرف هر گونه داروی ضداسهال باید خودداری نمود.
ـ مقدار مصرف:
بزرگسالان: مقدار مصرف این دارو
۵۰۰ ـ ۲۵۰ میلی‌گرم هر ۶ ساعت یکبار وحداقل ۳۰ دقیقه قبل از غذا می‌باشد.
کودکان: در کودکان تا سن یک سالگی۶۲/۵ میلی‌گرم در کودکان با سن ۵ ـ ۱سال ۱۲۵ میلی‌گرم و در کودکان با سن
۱۲ ـ ۶ سال ۲۵۰ میلی‌گرم هر ۶ ساعت‌یکبار مصرف میشود.
ـ اشکال دارویی:
Film Coated Tablet: ۵۰۰mg
For Oral Solution: ۱۲۵mg / ۵ml, ۲۵۰mg /۵ml
حتی جوان‌ها هم باید مراقب قلب‌های خود باشند زیرا تب روماتیسمی پیر و جوان نمی شناسد
زمانی که دریچه‌ها شل می‌شوند
قلب در اصل از چهار حفره مختلف تشکیل شده است که در فاصله بین دو جفت از آنها و نیز در فاصله بین بطن‌ها و عروق بزرگ ریوی و آئورت دریچه‌هایی تعبیه شده‌اند. این دریچه‌ها گاهی دچار اختلال عملکرد می‌شوند و بنابراین مشکلات و علائم ناراحت کننده مختلفی را برای فرد بیمار ایجاد می‌کنند. بخش عمده‌ای از این بیماریها مادرزادی هستند و تعداد زیادی از آنها هم از تب رماتیسمی ناشی می‌شوند. موارد مادرزادی اکثرا در همان دوران کودکی خود را نشان می‌دهند اما ناشایع نیست که این اختلالات خفیف باشند و بنابراین تا دوران جوانی و حتی بزرگسالی علامت‌دار نشوند. از طرف دیگر، تب رماتیسمی عمدتا یک بیماری دوران کودکی یا نوجوانی است. این بیماری که در واکنش به نوعی میکروب به نام استرپتوکوک ایجاد میشود می‌تواند اکثر دریچههای قلب را تخریب کند. پس اگر دو مورد قبل یعنی بیماریهای مادرزادی دریچههای قلب و نیز تب روماتیسمی را در کنار هم در نظر بگیرید، می‌بینید که نه تنها این بیماریهای قلبی مربوط به دوره سالمندی نیستند بلکه اکثرا در همان دوران کودکی و جوانی مشکل‌ساز می‌شوند. با این حساب احتمالا به این حرف ما اعتقاد پیدا کرده‌اید که به هیچ عنوان جوان‌ها از بیماریهای قلبی مصون نیستند.
شیوع تب روماتیسمی در کشورهای توسعه نیافته شیوع تب روماتیسمی نسبت به سالهای گذشته به نسبت زیاد کاهش یافته است اما در کشورهای جهان سوم وتوسعه نیافته تب روماتیسمی و عفونتهای استرپتوکوکی هنوز روند رو به رشد دارد.تب روماتیسمی شبیه به حالت های عفونی دستگاه تنفسی فوقانی است و اغلب کودکان پنج تا ۱۵ ساله و در بزرگسالان بین سالهای ۲۰ و بالای ۳۰ سال رواج دارد.
بنابراین گزارش؛ محققان مهمترین عامل تب روماتیسمی را فقر خانواده ها، پایین بودن سطح فرهنگ وکثرت جمعیت می‌دانند.
ـ خطر شیوع تب روماتیسمی در .. [ February ۰۶, ۲۰۰۷ ]
ـ خطر شیوع تب روماتیسمی در بچه‌ها
تب روماتیسمی و بیماری کاوازاکی دو بیماری قلبی است که به عنوان بیماریهای اکتسابی، ریشه در دوران کودکی افراد دارند و با توجه به چگونگی برخورد والدین با آن میتوان از گسترش عوارض آن جلوگیری کرد.
تب روماتیسمی به عنوان یک عارضه از گلودردهای چرکی و استرپتوکوکی می‌تواند موجب از بین رفتن دریچههای قلب و آسیب به مفاصل شود، ۵ تا ۱۵ سالگی شایعترین سن بروز این بیماری است. به واسطه آگاهی مردم و توصیه‌های فراوان، همچنین دقت پزشکان در درمان عفونتهای باکتریایی حلق و گلو، در طول شش سال گذشته حالتی به وجود آمده بود که دیگر موردی از تب روماتیسمی در کشور ایران گزارش نشده اما در چند ماه قبل مواردی از این بیماری در بیمارستان کودکان مفید تهران مشاهده شده است.پژوهش‌ها روی باکتری استرپتوکوک گروه A در مرکز تحقیقات بیماریهای عفونی اطفال ادامه دارد و به نظر می‌رسد تغییر در ساختار باکتری و سوش میکروب همچنین زندگی‌های شهرنشینی درخانه‌های کوچک و پرجمعیت می‌تواند موجب شیوع و یا افزایش تعداد موارد تب روماتیسمی شود.در خصوص شیوع باز پدید بیماری تب روماتیسمی، همه والدین و پزشکان باید هوشیاری کامل داشته باشند، چرا که تجویز نکردن به موقع داروهای پادزیست (آنتی‌بیوتیک) در گلودردهای چرکی توسط پزشکان از یک طرف، استفاده نکردن به موقع و به طور کامل دوزهای تجویز شده از سوی بیماران و والدین اطفال بیمار، از طرف دیگر، موجب انتشار مجدد این بیماری و عوارض پرهزینه و غیرقابل جبران آن می شود.چون این بیماری عارضه گلو درد چرکی روی دریچههای قلب است، بنابراین در هر فرد با سرخی گلو، چرک و عفونت گلو، تورم غدد لنفاوی زیر فک، تب بالا، اشکال در بلع بدون سرفه یا ورم ملتحمه چشم، خشکی صدا یا آبریزش از بینی، باید احتمال ابتلا به میکروب استروپتوکوک نوع A داده شود. از طرفی هم تشخیص نابجا را باید مورد توجه قرار داد.پزشکان تا حدود ۸۰ درصد در افتراق نوع باکتریایی گلو درد با نوع ویروسی آن دچار مشکل و یا اشتباه می‌شوند.از این رو اگر برای بیماری آنتی‌بیوتیک تجویز شد، باید در طول ۹ روز اول بیماری به طور دقیق و سر ساعت مصرف شود، چرا که پس از چهار روز اول بیماری ممکن است علایم با مصرف دارو از بین برود اما میکروب‌ها اثر مخرب خود را بر روی دریچههای قلب آغاز کنند.کودکان و بیماران نباید از نوع تزریقی آنتی‌بیوتیک‌ها وحشت کنند، چرا که اثر مناسب نوع تزریقی آنتی‌بیوتیک نسبت به نوع خوراکی آن و ماندگاری مورد نظر آن در جریان خون، برای مدت مورد نظر، مهمترین ویژگی استفاده از این نوع فرآورده‌های تزریقی است.
در صورت بروز تب روماتیسمی در قلب و مفاصل بیمار که غالبا در سنین بلوغ و نوجوانی است، بیماران باید تا سالهای متمادی آنتی‌بیوتیک تزریق کنند و این تزریق، هفتگی و یا ماهانه ادامه خواهد یافت. اگر دریچه قلب در این عارضه درگیر و تخریب شود، بیمار که فرد جوانی است و زیر ۲۵ سال سن خواهد داشت، مجبور به عمل جراحی پرهزینه تعویض یک یا چند دریچه قلب خود میشود.
شایعترین عارضه تب روماتیسمی روی دریچه میترال است و این دریچه قلب از اهمیت ویژه‌ای در قلب برخوردار است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد بیش از هفت درصد از کودکان زیر پنج سال کشور ایران به میکروب هموفیلوس آنفلوانزای نوع B آلوده می‌شوند که این مسأله هشدار می‌دهد تا مسوولان نسبت به آغاز طرح‌های ویژه ملی و کشوری واکسیناسیون کودکان زیر پنج سال علیه بیماری مرتبط با این میکروب هر چه زودتر اقدام کنند
● درمان تب روماتیسمی با ویتامین گروه B
تحقیقات کلینیکی بیمارستان دانشگاه اومئا در سوئد نشان داد که بیماران مبتلا به بیماری التهاب شریان های ریز تب روماتیسمی با ویتامین های خانوادهB درمان می شوند .در این بررسی که بر روی ۶۲ بیمار با میزان هوموستئین بیشتر و یا برابر ۱۲ میلی مول در لیتر که بدون ترتیب , داروی بی اثر , ترکیبی از اسید در مدت یکسال مصرف می کردند B ۲۱ و ویتامین B ۶ فولیک ویتامین استفاده می کردند B مشاهده شد که بیمارانی که از ویتامین های خانواده مقدار هوموستئین به میزان زیادی کاهش یافت . هومولوگ سیستین از دو مولکول هوموستثین بوجود آمده و منبع گوگرد در بدن به حساب می آید.
|
|
