سعدي مخاطب خود را مي‌شناخت

دره دادجو، استاد زبان و ادبيات فارسي و عضو هيات علمي دانشگاه آزاد واحد تهران مركز، درباره سعدي و آثار وي گفت: نظر به اينكه سعدي از جمله شاعراني است كه ديدگاه اجتماعي غني و پرباري دارد طبيعي است كه در آثارش خصوصا در گلستان ابعاد اجتماعي روابط آدمي و خصوصا جنبه‌هاي روانكاوانه شخصيت آدمي خيلي خوب و صريح بيان شده است.
دادجو اضافه كرد: تمام آنچه در مورد گلستان گفته شد در مورد بوستان نيز مصداق مي‌يابد، البته با اين تفاوت كه زبان گلستان به دليل انتخاب قالب، شيوايي، شيريني زبان و دوري از پيچيدگي براي مخاطب ايراني تأثيرگذار و گيرا است.
اين استاد دانشگاه همچنين اظهار داشت: سعدي نه تنها مفاهيم زندگي و عشق بلكه مفاهيمي چون نفرت، مبارزه، تلاش، سازگاري و متأسفانه گاهي سازشكاري را در گلستان به نمايش گذاشته و در يك شكل پيچيده‌تر از گلستان همين مفاهيم را در بوستان هم گفته است.
دادجو در اين راستا ادامه داد: چهره سعدي در گلستان و بوستان كاملا با چهره سعدي در غزليات متفاوت است.
اين استاد دانشگاه تأكيد كرد: سعدي عاشق عارف به معناي خالص كلمه را، در غزليات او مي‌يابيم و سعدي مصلح اجتماعي و با اخلاق و معلم را در گلستان و بوستان مي‌بينيم.
وي بيان كرد: به عبارت ديگر زبان سعدي در غزليات داراي كشش است ضمن آنكه تمايلي هم به نگاه مولانا‌وار دارد در حالي كه در گلستان و بوستان بيشتر خود سعدي را مي‌بينيم كه با خصلت‌هاي فردي و تعلقات شخصي‌اش ظاهر مي‌شود.
دادجو درباره رواني و يا تكلف قلم در آثار سعدي گفت: اگر مقصود از تكلف در آثار سعدي به معناي دشواري باشد، بله گاهي در آثار اين شاعر با تكلف هم مواجه هستيم، ولي بهترين تعبير همان است كه پيشينيان درباره سخن و قلم سعدي گفته‌اند و آن اينكه؛ سخن سعدي "سهل و ممتنع " است.
وي تاكيد كرد: آوردن همانند سخن سعدي در عين رواني و سليس بودن، حقيقا دشوار است ولي درك آن دشوار نيست.
دادجو در ادامه سخنان خود با اشاره به اينكه سعدي براي عموم مردم مي‌نويسد اما اين سخن براي همه مردم قابل درك نيست تصريح كرد: سعدي تا آنجا كه مي‌توانست با توده مردم ارتباط برقرار كرد، چرا كه او از زمره شاعراني بود كه مخاطب خود را مي‌شناخت.
اين استاد دانشگاه اضافه كرد: من معتقدم كه از 50 سال گذشته تا كنون حافظ بيشتر در ميان توده مردم ما حضور داشته است، اما پيش از آن سعدي بيشتر با توده مردم ارتباط برقرار مي‌كرد و چون و چرايي اين امر جاي بحث دارد.
اين استاد دانشگاه و مدرس زبان و ادبيات فارسي خاطرنشان كرد: تأثير غزل و شعر سعدي را در شعر شاعران پس از او مي‌بينيم، زيرا كه غزل سعدي از انواع فاخر ادبي در ايراني است و اگر به لحاظ انتخاب واژگان و تركيبات به آن بپردازيم خواهيم ديد كه قطعا روي حافظ اثر داشته است.
وي در ادامه بيان كرد: حافظ در آثارش از مضامين سعدي به شيوه خود استفاده كرده يعني همان مضامين را با بازنگري و با چينش و چيدمان نو بيان كرده است.
وي در پايان با اشاره به تأثيرگذاري فراوان سعدي بر شاعران پس از خودش، گفت: حافظ در غزل، از سبك سعدي پيروي نكرد، مگر از مضامين و لغات او اما تأثير سعدي را بايد بر شاعران دوره بازگشت از جمله؛ فرصت شيرازي و فروغي بسطامي بررسي كرد.