شهرستان محلات را بشناسیم

شهرستان محلات
يكي از مهم ترين آثار به جا مانده از دوران باستان در سرزمين كهن ايران، در نيمور محلات استان مركزي واقع شده است. عظمت بنا به حدي است كه قطعاً جزو برترين آتشكده هاي زرتشتيان جهان به شمار مي رود، چنانچه ابن فقيه همداني بناي اين آتشكده را همتراز با ايوان كسري، قصرشيرين و معبد آناهيتاي كنگاور مي داند. اين آتشكده در 5 كيلومتري جاده نيمور و نزديكي روستاي آتشكوه نيمور قرار دارد و مورخان بناي اين آتشكده را متعلق به دوره ساسانيان دانسته و معتقدند كه براساس شواهد و قرائن تا قرن 4 هجري سالم بوده است. حكيم محمدتقي خان در كتاب گنج دانش درباره بناي آتشكده آورده است كه «گويند جاسب، از بناهاي يكي از امراي عسگريه هماي دختر بهمن بن اسفنديار مشهور به نيمور است و اين امير در نراق و دليجان و دهات پشت گدار حكومت داشته و امير مذكور آتشكده اي در 2 فرسخي نيمور در كوه آتشكوه ساخته و به وضع 4 صفه بنا شده است. هنوز پايه هايش برقرار است و در آن سنگ هاي عريض و طويل به كار برده اند كه هر قطعه سنگي از آن، يك زرع و نيم عرض و 3 زرع طول دارد و 12 گره، كلفتي هر پارچه سنگ مي شود.»
بناي آتشكده در دامنه كوه آتشكوه و در كنار رودخانه اي به همين نام، در مساحتي حدود 600 مترمربع ساخته شده، طول بنا 28/40 متر و عرض آن در بخش شرقي 12/60 ودر بخش غربي 25 متر است، مجموع آتشكده از 3 بخش تالار اصلي (شرقي)، تالار غربي و راهرو تشكيل شده است. تالار اصلي يا شرقي آتشكده احتمالاً محل آتشدان و نيايش بوده و شامل تالاري مربع شكل است، كه هر ضلع آن از بيرون 12/60 متر طول دارد. اين تالار داراي 4 ستون مستحكم به ابعاد 2/70 در 2/70 متر و به ارتفاع 6 متر تا پاي طاق بوده كه از سنگ و ساروج ساخته شده و گنبد و طاق اين بناي عظيم روي اين 4 ستون استوار است. دو سوي ستون ها به طرف داخل تالار به صورت نيم دايره و دو سوي ديگر آنها به صورت مستقيم و داراي زاويه بوده و روي ستون ها سردرهايي هلالي و گنبدي شكل وجود داشته كه بخش عمده آن فرو ريخته است. با توجه به اين كه در پاطاق ها آجر پخته به كار رفته، اين احتمال وجود دارد كه تمام سقف نيز از آجر پخته درست شده باشد. ظرافت به كار رفته در استفاده از سنگ هاي پاستون ها و ستون ها به حدي است كه هيچ گاه 2 بند سنگ روي هم قرار نگرفته است. در ساخت بنا از آجرهاي چهارگوش با نماي سنگ استفاده شده و براي استحكام بيشتر بنا در داخل ديوارها تيرچه چوبي به كار رفته است. تالار غربي ساختمان، تالاري به طول 10/30 در 5/6 متر بنا شده كه از طريق راهرويي به تالار اصلي متصل مي شود. ديوارهاي شمالي و جنوبي اين تالار از سنگ و ساروج ساخته شده و حدود 1/40 متر عرض و ورودي اصلي به تالار شرقي به پهناي 5/60 متر قرار گرفته است. در دو طرف ورودي اصلي، 2 ستون به قطر 3/40 و ديگري 4/40 متر با نماي بيروني به شكل نيم دايره به صورت برج ديده باني ساخته شده و در اطراف 2 ستون اصلي، 2 ستون ديگر در جوانب آنها به طول 3/20 در 2/20 متر وجود دارد. از ضلع غربي كه به آتشكده مي نگريم، 4 ستون بزرگ نمايان است كه ورودي اصلي و 2 ورودي فرعي در اطراف را شامل مي شود و به احتمال زياد اين ورودي ها داراي سردر و سقف و طاق آجري بوده كه فرو ريخته است. ورودي سمت چپ (شمالي) 2/60 متر و ورودي سمت راست (جنوبي) 2/20 متر عرض دارد و احتمال مي رود كه اين 2 ورودي اطراف، به ساختمان هاي ديگري در جوانب تالار غربي راه داشته كه با گذشت زمان از بين رفته اند، شواهد و بقاياي ديواره هاي محوطه شمالي تالار نشانگر اين موضوع است. راهروي اصلي كه تالار مربع شكلي است كه در ضلع شرقي مجموعه ساختمان آتشكده قرار دارد، به وسيله راهروي اصلي به تالار غربي مستطيل شكل ارتباط مي يابد. اين راهرو 7 متر طول و 2/80 متر عرض دارد و احتمالاً به دليل بالا بودن سطح تالار اصلي از تالار غربي، چند پله استفاده مي شده است. اين راهرو علاوه بر اين كه ارتباط دهنده 2 تالار بوده به مجموعه هاي شمالي و جنوبي نيز ارتباط داشته، اين راهرو مسقف بوده كه تمامي آن به مرور زمان ريخته شده است. با توجه به اين كه روستاي آتشكوه از قدمت زيادي برخوردار نيست، اين احتمال وجود دارد كه در گذشته در اطراف آتشكده، شهر و آباد ي هايي وجود داشته كه هنوز بقاياي آن كشف نشده و اين آتشكده به شماره 311 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است. راه هاي دسترسي آتشكده آتشكوه، 5 كيلومتري جاده نيمور به دليجان، به سوي معدن سنگ آتشكوه، روستاي آتشكوه، ضلع شرقي جاده به فاصله 300 متري بناي آتشكده تا جاده مزرعه كشاورزي، چشمه آب و رودخانه كوچكي است. از ديگر آتشكده هاي استان مي توان به بقاياي آتشكده ميل ميلونه نيمور، بقاياي آتشكده فردجان در شمال غربي فراهان و آتشكده روستاي راهگرد اراك اشاره كرد. 2 آتشكده فردجان و راهگرد متعلق به دوره ساسانيان بوده اما از تاريخ آتشكده نيمور يا ميل ميلونه اطلاعات دقيقي در دسترس نيست. بقاياي قلعه تاريخي جمشيدي كه هسته اوليه شهر نيمور بوده در ضلع جنوب شرقي اين آتشكده به فاصله حدود يكصد متري قرار دارد.

مرسی

محلات شهر زیبایی با گلهای قشنگش