با مفاهیم اعتیاد و اهمیت پرداختن به موضوع اعتیاد در شرائط جامعه امروزی بیشتر آشنا شویم
فردا دیر است ، همین امروز مراقب باشیم و از این لحظه شروع کنیم !
بامفاهیم اعتیاد بیشتر آشنا شویم !
اعتیاد ( ADDICTION) : یعنی عادت کردن و خوگرفتن به چیزی . اعمال عادت شده معمولاٌ خودکار ، بدون تفکر و اندیشه صورت می پذیرد . وابستگی به مواد مخدر نیز یک نوع عادت است . لذا در سال ۱۹۶۴ سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که اعتیاد یک اصطلاح علمی و جامع نیست و بجای آن از اصطلاح وابستگی به مواد استفاده می شود.
مواد : هر ماده ای که بهنگام ورود به بدن موجود زنده یک یا چند عمل آن موجود را تغییر دهد .
یا هرماده ای که با تاثیر بر روی وظایف سیستم اعصاب مرکز ی موجب تغییر در رفتار ( مانند: سرخوشی ، کیف ، خشم و عصبانیت ) اختلال در خلق و خوی ( اضطراب و افسردگی ) و اختلال در قضاوت و شعور (فراموشی و بی توجهی ) شود.
سوء مصرف مواد : بدین معناست که اگر چه فرد نسبت به مواد اعتیاد ندارد ولی آن را مصرف می کند .یعنی :
۱- استفاده از ماده ای که مصرف آن غیر قانونی است .
مانند : مصرف تریاک در کشور ما غیر قانونی است پس حتی یکبار کشیدن آن سوء مصرف است .
۲- استفاده از ماده ای که مصرف آن باعث تغییرات روحی و روانی در فرد می شود . مانند : مصرف حشیش که باعث برهم خوردن شعور فرد می شود ، پس کشیدن آن سوء مصرف است
۳- استفاده از ماده ای که فرد به خود ویا دیگران ضرر می رساند .مانند : مصرف مشروبات الکلی ، که گاهی باعث بروز عصبانیت و پرخاشکری می شود پس نوشیدن آن سوء مصرف است .
وابستگی به مواد :
حالتی است که شخص هم از نظر جسمانی و هم از نظر روانی به ماده ای مانند مواد مخدر وابسته می شود، لذا احتیاج شدید و اجباری به ادامه مصرف آن ماده داشته و قادر نیست به میل و اراده خود آن را ترک نماید .
وابستگی دو نوع است : وابستگی جسمانی و وابستگی روانی .
وابستگی جسمانی : که در آن ماده مخدر بعلت نفوذ در سلولهای بدن و اثرات شیمیائی آن باعث وابستگی سلولهای بدن شده و قطع مواد بمنزله اینست که یکی از مواد حیاتی سلول را به آن نرسانیم .
وابستگی روانی : حالتی است که در آن شخص از نظر روانی و عاطفی به دارو و مواد مخدر وابسته می شود و با وجودی که نتایج سوء آن را می داند ، معهذا احتیاج دارد که به مصرف ماده مخدر ادامه دهد . این وابستگی باعث می شود که شخص معتاد در موقع معینی که باید ماده مخدر به او برسد به هر نحو ممکن که شده حتی با وجود خطرات بی اختیار به سوی آن کشیده می شود و دست به هر اقدامی می زند .
بعبارت دیگر وابستگی یک نوع اختلال با تظاهرات رفتاری ، شناختی و جسمانی است که باعث می شود فرد مصرف مواد را به رفتارهای دیگر ترجیح دهد .( میل شدید و اجباری فرد به ادامه مصرف یک ماده مخدره تا جائی که در بسیاری از موارد وابستگی به مواد برای فرد مهمترین مسئله زندگی اوست ).
وابستگی باعث بروز برخی رفتارها وحالتهای غیر عادی در فرد می شود :
فرد وابسته برای رسیدن به حالت نشئه مجبور است ، به تدریج مقدار ماده مصرفی را افزایش دهد که به آن تحمل می گویند .
فرد وابسته در صورت عدم مصرف ماده ، به عوارض ناراحت کننده ای دچار می شود که به آن خماری یا ترک می گویند .
هیچ وقت برای ترک دیر نسیت ، مهم تصمیمات درست است ، مهمترین اصل در فضای زندگی اصل عدم قطعیت و تغییر است .درست بیندیشیم ، درست عمل کنیم و آماده تغییر باشیم !!!
اهمیت پرداختن به موضوع اعتیاد در شرائط جامعه امروزی :
چند بعدی بودن معضل اعتیاد : معضل اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی ، بهداشتی ، درمانی ، خانوادگی ، سیاسی و…
وجود بیش از سه میلیون معتاد و مصرف کننده تفننی در کشور.
همجواری کشور با دو کشور تولید کننده اصلی مواد مخدر یعنی افغانستان و پاکستان و تزانزیت مواد از ایران به کشورهای اروپائی .
افزایش روز افزون آمار طلاق ، بزهکاری ، بیکاری و سایر آسیبهای اجتماعی ناشی از اعتیاد در کشور .
عرضه نسل جدید مواد مخدربه اشکال مختلف در کشور .
دسترسی آسان وارزان مواد خصوصاٌ اشکال جدید آن .
گرایش روز افزون نسل نوجوان و جوان به مواد مخدر .
افزایش روز افزون آمار HIV / AIDSدر جامعه .
تغییر الگوی مصرف از کشیدن و خوردن به تزریق .
اعتیاد تزریقی بعنوان شایعترین( ۶۵% ) راه انتقال ایدز در جامعه .
وجود ارتباطات ناسالم در خانواده و جامعه .
در گیر بودن بیش از حد خانواده ها به مسائل زندگی روزمره و کم توجهی به رفتار فرزندان .
تبدیل شدن قاچاق مواد و خرید و فروش آن بعنوان یک شغل و امرار معاش .
عدم اجرای دقیق قوانین از سوی مجریان .
نبود برنامه ریزی هدفمند آموزشی جهت آموزش آحاد جامعه خصوصاٌ نسل نوجوان و جوان جامعه .
نبود مدیریت هدفمند بمنظور هماهنگی بین بخشی و یکسان سازی فعالیتها ی سازمانها و ارگانهای مختلف در جهت اقدامات آموزشی و کنترلی .
اعتیاد بعنوان یک پدیده شوم استعماری در کشور .
برنامه ریزی هدفمنداستعمارگران برای ابتلا نوجوانان و جوانان به اشکال مختلف مواد مخدر با توجه به جوان بودن کشور .
کم رنگ بودن فعالیتهای رسانه های گروهی خصوصاٌ رسانه ملی در جهت تهیه برنامه های آموزشی هدفمند .
ترویج مواد در مراکز علمی ، دانشگاهی و خوابگاهها .
وجود مناطق پرخطر و آسیب پذیر درمناطق حاشیه ای شهر ها بعنوان کانون توزیع و ترویج مواد و سکس .
بستر آماده برای شروع به مصرف مواد در دوره نوجوانی در جامعه (پایین آمدن سن گرایش به اعتیاد در جامعه )
وجود باورهای غلط در زمینه اثرات مواد مخدر.
کمبود امکانات و فضاهای آموزشی و تفریحی برای نسل نوجوان و جوان جامعه .
وجود پارتی های شبانه و ترویج اشکال جدید مواد در این پارتی ها.
کشف روزانه بسیاری ازانواع آمپولها ، کپسول ها ، قرصها ، پودرها و… توسط مراجع انتظامی .
ارتباط آلودگی به مواد با سایر رفتارها وکجرویهای رفتاری و انحرافات اجتماعی .
خطیر بودن مسئولیت دولتمردان ، اندیشمندان ، مبلغین ، مدیران و کارشناسان در این راستاء.
نقش آگاهی در پیشگیری از اعتیاد .
آشنائی با برخی مواد شایع :
حشیش و روغن حشیش :
از گیاهی بنام شاهدانه هندی بدست می آید که شبیه گزنه( جعفری خشک شده ) است .
نام های دیگر آن : ماری جوانا ، گراس ، علف ، بنگ ، JOINT ، سیگاری ، گلد ، ریفر و…می باشد .
شکل آن : سبز خاکستری یا قهوه ای مایل به سبز و یا سیاه می باشد.
استفاده پزشکی : ندارد .
وابستگی جسمانی آن ناشناخته و وابستگی روانی آن در حد متوسط می باشد.
مدت اثر آن : ۴-۲ ساعت .
اثرات احتمالی آن : سرخوشی ، افزایش اشتها ، عدم آگاهی نسبت به زمان و مکان می باشد .
اثرات بیش از حد آن : حالات شدید روانی ( توهم و هذیان ) ، خستگی ، سوء ظن ، گیجی ، اختلال حافظه ، افزایش فشار خون ، اضطراب و افسردگی و…
روش استفاده آن: تدخینی ( با سیگارمخلوط کرده و بصورت سیگاری یا JIONTاستفاده می شود ) و خوراکی است .
اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی .
تریاک :
مستقیماٌ از شیره خشخاش بدست می آید و شیره خشک شده خشخاش است . منشاء مواد اعتیاد آور مختلف مانند : سوخته ، شیره ، مرفین و داروهائی مانند :کدئین ، دیفنوکسیلات و اکسپکتورانت کدئین است.
رنگ وشکل آن : رنگ آن قهوه ای سیر و دارای قوامی خمیری است ، اما شکل آن بصوت حبه و یا لول و تکه های بزرگ آن مثل کیک بریده شده است و گاهاٌ بشکل قرصهای قهوه ای رنگ نیزتهیه می شود .
نام دیگر آن : تل .
استفاده پزشکی: مستقیماٌ مصرف پزشکی ندارد اما مشتقات آن مانند قرص کدئین ، دیفنوکسیلات و اکسپکتورانت کدئین در پزشکی استفاده می شود .
وابستگی جسمانی و روانی دارد .
روش استفاده آن : تدخینی ( دود کردن ) ، خوردن و تزریق می باشد .
مدت اثر آن : ۶-۳ ساعت .
اثرات احتمالی آن : سرخوشی ، کاهش تنفس ، تهوع ، یبوست ، تنگ شدن مردمک ، خواب آلودگی و…
اثرات بیش از حد آن : اختلالات رفتاری ، کاهش میل جنسی ، تیره شدن رنگ پوست ، بد خلقی و…
اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی .
سوخته و شیره تریاک :
از کشیدن تریاک ماده قهوه ای رنگ سوخته و براق بدست می آید که سوخته نام دارد .شیره : سوخته را در آب حل نموده ، می جوشانند و از صافی عبورمی دهند آنچه باقی می ماند تفاله نام دارد این محلول را دوباره حرارت می دهند خمیر سفت و غلیظ به رنگ قهوه ای روشن بدست می آید که شیره نام دارد .
هروئین :
یکی از مشتقات نیمه مصنوعی مرفین است( مرفین یکی از ترکیبات تریاک است ).
شکل آن : شکل هروئین خالص ، پودری بسیار نرم و سفید رنگ است . اما هروئین موجود در بازارکه از مخلوط کردن با مواد مختلف ( شیرخشک ، پودر گلوکز و…) بدست می آید رنگ آن کرم مایل به قهوه ای است وحدود ۱۰-۵ درصد هروئین خالص دارد. اندازه آن ۵ سانتی متر ووزن آن ۵/۱ – ۵/۲ و ۵ گرمی است .
هروئین در تکه های کاغذ یا پلاستیک به شکل مربع و یا مستطیل عرضه می شود .
نام های دیگر آن : اسب ، اسمک می باشد . استفاده پزشکی: ندارد .
وابستگی جسمانی و روانی آن بالاست . مدت اثر آن : ۶-۳ ساعت است .
روش استفاده آن : روش استفاده آن بصورت کشیدنی ( حرارت دادن روی زرورق سیگار ) انفیه( پودرهروئین مستقیماٌ به وسیله اسکناس لوله شده به داخل بینی کشیده می شود ) تزریق ( پودر هروئین را با آب لیمو ، جوهر لیمو یا قرص ویتامین C در قاشق حل می کنند و حرارت می دهند محتویات قاشق را از پنبه عبورمی دهند و درون سرنگ هدایت و تزریق انجام می گیرد ).
اثرات احتمالی : سرخوشی ، افسردگی ، کاهش ضربان قلب ، خواب آلودگی ، تنگی مردمک ، تهوع و استفراغ و…
اثرات شدید آن : تیره شدن رنگ پوست ، کاهش میل جنسی ، یبوست گیجی ، افسردگی ، احساس گرما و…می باشد .
اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی .
مرفین :
یکی از مشتقات تریاک است .
شکل دارو : آمپول – پودرنرم سفید رنگ یا کرم ، بدون بو و تلخ است .
نام دیگر آن: دورامرفن – ام اس کانتین و…
بعنوان ضد درد استفاده پزشکی دارد.
وابستگی جسمانی و روانی آ ن بالاست .
مدت اثر آن: ۶-۳ساعت است .
روش استفاده آن: تزریقی ، کشیدن و استنشاقی است .
اثرات احتمالی : سرخوشی ، بی تفاوتی ، پرخاشگری ، بی قراری ، کاهش احساس درد ، کاهش تنفس ، تهوع ، تنگی مردمک و…
اثرات شدید آن : مصرف بیش از سه روز اعتیاد می دهد .مرفین ۱۰ برابر قوی تر از تریاک است .برهم خوردن وضعیت فشارخون ، شنیدن صدای زنگ ، کوچک شدن مردمک چشم ، کم اشتهائی ، دوبینی یبوست مزمن ، کاهش میل جنسی ، تیره شدن رنگ پوست ، اختلال خواب ..
اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی .
کدئین :
از ترکیبات تریاک است .
شکل دارو : قرص سفید رنگ .
نام دیگر آن : تای لئول ، آمپیرین و…
بعنوان ضد درد و ضد سرفه استفاده پزشکی دارد .
وابستگی جسمانی و روانی آن در حد متوسط است .
مدت اثر آن : ۱۲۰-۷۲ ساعت .
روش استفاده آن : تزریقی ، کشیدن ، استنشاقی است .
اثرات احتمالی آن : سرخوشی ، بی تفاوتی ، اختلال قضاوت ، پرخاشگری ، کاهش تنفس ، تهوع ، خواب آلودگی ، تنگی مردمک ، احساس گرما ، کاهش احساس درد و…
اثرات بیش از حد آن :کاهش فشار خون ،کما ، تشنج ، سردی پوست ،یبوست مزمن ، کاهش میل جنسی ، تیره شدن رنگ پوست ، اختلال خواب ..
اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی .
بوپره نورفین :
از ترکیبات تریاک است .در ایران استفاده زیادی دارد .
شکل آن : آمپول – قرص زیر زبانی است .
نام دیگر آن : تمجیزک – اورجیزک – جسنور – دورفان .
بعنوان داروی بیهوشی و کنترل درد استفاده پزشکی دارد .
وابستگی جسمانی و روانی دارد .
مدت اثر آن : متفاوت و متغیر است .
روش استفاده : تزریقی و زیر زبانی است .
اثرات احتمالی آن : سرخوشی ، بی تفاوتی ، اختلال قضاوت ، پرخاشگری ، کاهش تنفس ، تهوع ، خواب آلودگی ، تنگی مردمک ، احساس گرما ، کاهش احساس درد و…
اثرات بیش از حد آن :کاهش فشار خون ،کما ، تشنج ، سردی پوست ، یبوست مزمن ، کاهش میل جنسی ، تیره شدن رنگ پوست ، اختلال خواب ..
اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی .
کوکائین :
یکی از خطرناک ترین واعتیاد آورترین ماده مخدر است .
از برگ گیاه کوکا که در آمریکای جنوبی و مرکزی می روید بدست می آید .
شکل آن : پودر سفید کریستال است .
نام دیگر آن : کوک ، فلاک ، برف ، کراک و شفاف .
استفاده پزشکی : بی حسی موضعی .
وابستگی جسمی در حد متوسط و وابستگی روانی آن حتی پس از یکبار در حد بالاست .
مدت اثر آن : ۲-۱ ساعت .
روش استفاده : تزریقی ، کشیدنی ، استنشاقی .
اثرات احتمالی آن : توهم و هذیان ، توهم لامسه (خزیدن حشرات زیر پوست ) ، افزایش هوشیاری ، تحریک ، سرخوشی ، بی تفاوتی ، افزایش فشارخون ، کاهش اشتها ، بی خوابی ، نشئگی ، یبوست ، ناتوانی جنسی و…
اثرات بیش از حد : آشفتگی ، افزایش بیش از حد حرارت بدن ، توهم ، تشنج ، مرگ احتمالی ، پرخاشگری و..
اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی
آمفتامین :
مواد محرک مغزی هستند .
شکل آن : کپسول ، قرص ، بشکل پارافین ، پودر سفید رنگ .
نام دیگر آن : آیس ، اسپید ، میتسی بوشی ، دکسترین و…
در درمان برخی اختلالات رفتاری ، افسردگی ، کم توجهی کودکان و.. استفاده پزشکی دارد .
وابستگی جسمانی غیر شایع ولی وابستگی روانی آن بالاست .
مدت اثر آن : ۴-۲ ساعت .
روش استفاده آن : خوراکی ، تزریقی ، کشیدنی است .
اثرات احتمالی آن : تعریق ، بی خوابی ، افزایش هوشیاری ، تحریک ، سرخوشی ، افزایش فشارخون ، کاهش اشتها ، بی خوابی ، نشئگی ، یبوست ، ناتوانی جنسی و…
اثرات بیش از حد : آشفتگی ، افزایش بیش از حد حرارت بدن ، توهم ، تشنج ، مرگ احتمالی ، پرخاشگری ، احساس قدرت ، تحریک پذیری و..
اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی .
اکستاسی :
شکل آن : قرص
نام دیگر آن : سکس ، لاو ، اکس ، میتسوبیشی ، سوپرمن .
استفاده پزشکی ندارد .
وابستگی جسمانی و روانی آن مشخص نیست .
مدت اثر آن : متغیر است ( معمولاٌ ۶۰-۳۰ دقیقه است )
روش استفاده : خوراکی است .
اثرات احتمالی آن : احساس صمیمیت با دیگران ، توهم و هذیان ، درک متفاوت از زمان و مسافت و..
اثرات مصرف بیش از حد آن : روان پریشی ، توهمات ، مرگ احتمالی و…
در مجالس و پارتی های شبانه و مجالس رقص و پایکوبی استقبال زیادی می شود .
اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی .
ال اس دی :
مخفف کلمه LYSEVIC ACID DIETHILAMINE است یک کلمه آلمانی بمعنی توهم زاست .
از قارچ انگلی که روی گیاه چاودار رندگی می کند تهیه می شود .
شکل آن : قرصهای رنگی ، کاغذآغشته بشکل تمر هندی ، مایع شفاف ، مربعهای کوچک ژلاتین ، پودر .
نام دیگر آن : اسید ، تریپ ، خال آبی ، مکعب و..
استفاده پزشکی ندارد .
وابستگی جسمانی و روانی آن ناشناخته است .
مدت اثر آن :۱۲-۸ است .
روش استفاده آن : خوراکی ( قرص یا پودررا روی حبه قند گذاشته ، پس از اضافه کردن چند قطره آب و حل شدن آن را می خورند .کاغذهای آغشته را هم در دهان هم در نقاطی که با چاقو برش داده اند قرار می دهند .)
اثرات احتمالی آن : نیرومندترین و خیال انگیز ترین توهم زاست ، تغییرات رفتاری ، اضطراب ، افسردگی ، سوء ظن ، توهم و هذیان ، خودآزاری ، خودکشی و..
اثرات بیش از حد آن : افزایش فشار خون و درجه حرارت بدن ، گشاد شدن مردمک چشم ، لرزش دستها ، روان پریشی و مرگ احتمالی و…
در حال حاضر بیشتر مصرف کنندگان تهرانی از نظر سنی بین ۱۸-۱۵ سال سن دارند .علت رایج نبودن بشکل فراگیر گرانی و مشکل دسترسی است .
اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی .
مواد استنشاقی :
شامل انواع حلالها ، چسبها ( مانند چسب موکت و..) ، رنگهای اسپری ، تینر ، مواد پاک کننده ، لاک غلط گیری ، بنزین ، گاز مایع ، مایع خشکشوئی ، اتر ، تینر و…
روش استفاده آن : استنشاقی است که برخی انواع آن مستقیماٌ از ظرف محتوی آن استفاده می شود برخی دیگر مانند بنزین و اتر روی تکه پارچه ریخته شده و اشتنشاق می شود .چشبها معمولاٌ داخل کیسه پلاستیکی ریخته شده و درمقابل بینی و دهان و انواع گاز و اسپری بصورت مستقیم بداخل دهان استنشاق می شود .
مدت اثر آن : بسته به نوع ماده و میزان مصرف از ۳۰ دقیقه تا چند ساعت است .
اثرات احتمالی : سرخوشی ، احساس خوشایند غوطه وری ، خطاهای حسی ، توهم و هذیان ، پرخاشگری ، اختلال شعور، عوازض پوستی اطراف دهان و بینی ، و…
اثرات بیش از حد آن : آسیب جدی کبدی ، آسیب عضلانی ، عوارض مغزی ، عوارض قلبی و عروقی و…
این مواد بسرعت از طریق ریه ها جذب شده و به مغز می رسد و سیستم اعصاب مرکز ی را ضعیف می کند .
کراک :
از کشت گیاه بومی کوکا در جنگلهای آمریکای جنوبی ( آمازون ) بدست می آید . اما کراک موجود در ایران بعلت بعد مسافت آمریکای جنوبی با ایران ، خطر ریسک حمل آن ، قیمت بالای آن ( یک گرم کراک خالص در ایران بیش از ۱۲۰۰۰۰تومان است ) کراک واقعی نیست ، بلکه هروئین فشرده است .
شکل آن : قرص ، پودر
اسم دیگر ندارد .
استفاده پزشکی ندارد .
وابستگی روانی آن بسیار بالاست .
مدت اثر آن : متغیر بین ۳۰- ۶۰ دقیقه است .
روش استفاده : استنشاقی ( شایعترین آن استنشاق پودر نرم شده زیر بینی است ) تزریق زیر جلدی / وریدی و تدخینی .
اثرات احتمالی آن : نشئگی ، سرخوشی ، کاهش غم و اندوه ، بی تفاوتی ، کج خلقی ، پرخاشگری ، بی قراری ، کندی و اختلال قضاوت ، تهوع و استفراغ ، گر گرفتن ، خارش بینی و خشکی دهان ، کاهش فشارخون ، گشادی مردمک چشم ، کاهش وزن و….
اثرات مصرف بیش از حد آن : روان پریشی ، توهمات شنوائی ، احساس خزیدن حشره زیر پوست ، اختلالات جنسی ، بیماریهای عفونی ، مرگ احتمالی و…
در مجالس و پارتی های شبانه و مجالس رقص و پایکوبی استقبال زیادی می شود .
اختلال شدید در عملکرد شغلی ، اجتماعی و رفتاری .
شیشه :
شیشه ماده ی مخدری از خانواده ی آمفتامین ها است که در آزمایشگاه های غیر قانونی و در زیر زمین منازل به راحتی ساخته می شود . اگر چه در ترکیب این ماده ، به هیچ وجه مورفین بکار نمی رود ، بسیار اعتیاد آور است .این ماده با ظاهری مانند خرده شیشه، سفید، بی بو، و تلخ مزه است و به راحتی در آب یا الکل حل می شود . به همین دلیل گاهی از آن به صورت تزریقی هم استفاده می شود .
شیشه به شیوه های گوناگونی مورد استفاده قرار می گیرد ، از جمله به صورت خوراکی ، استنشاقی( از راه بینی ) ، تزریقی و تدخینی یا دود کردن که این مورد آخر متداول ترین شیوه ی مصرف شیشه است .
بلافاصله(۵ تا۱۰ ثانیه) پس از مصرف این ماده به صورت تدخین (دودکردن) به فرد احساس سرخوشی و لذتی دست خواهد داد که به آن ” راش” یا “فلش” می گویند .این حالت که شبیه اوج لذت جنسی در آدمی است ، فقط چند دقیقه دوام خواهد داشت. البته ۳تا ۵ دقیقه پس از مصرف استنشاقی و ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بعد از مصرف خوراکی آن هم فرد احساس نوعی سرخوشی و لذت می کند , اما نه به شدت لذت ناشی از دود کردن آن. در هر صورت اثرات ناشی از مصرف شیشه ۸ تا ۲۴ ساعت در بدن باقی می ماند .
اثرات ناشی از مصرف شیشه :
بیمار معمولا چشم های قرمز ، چهره ی برافروخته و عرق آلود ، دهانی خشک ، دندان هایی پوسیده و لثه هایی خراب دارد . تند صحبت می کند و خیلی زود عصبانی می شود . در کوتاه مدت به دلیل آشفتگی های ذهنی ، فراموشکاری ، مسئولیت ناپذیری ، پرخاشگری، توهم و هذیان موقعیت اجتماعی ، شغلی ، تحصیلی و حتا روابط زناشویی او به خطر می افتد .
- توهم : بیمار چیزهایی می بیند یا می شنود که وجود خارجی ندارد . مثلا مرد غریبی را در منزل خود می بینند و به پشت بام می رود و از مردم کمک طلب می کند
- هذیان : بیمار اعتقادات عجیب و غریبی پیدا می کند ، مثلا فکر می کند دست هایش شفا بخش شده است ، می تواند آینده را پیش بینی کند ، ذهن افراد را به راحتی بخواند . فکر می کند که دیگران قصد آزار او را دارند یا همسرش به او خیانت می کند . ممکن است فکر کند هنر پیشه ی معروفی است.
- بی خوابی : این افراد از بی خوابی و ناتوانی در خواب رفتن رنج می برند
- بی اشتهایی شدید و کاهش وزن
- رعشه و لرزش دست
- افسردگی و اضطراب
- پیری زودرس
- خشونت
- افزایش آسیب پذیری در برابر بیماری های عفونی (به دلیل نقص سیستم ایمنی)
- ضعف حافظه و یادگیری
- نارسایی کبد و کلیه
- تشنج
چند نکته :
** شیشه اعتیاد آورترین ماده ی مخدراست .
** رانندگی پس از مصرف شیشه بسیار خطرناک است
** مصرف شیشه در دوره ی بارداری می تواند موجب نقص مادرزادی ، زایمان زودرس و یا مرده زایی شود .
** بیمارانی که به طور مزمن شیشه مصرف می کنند ،معمولا بیماری خود را انکار می کنند .
** مصرف طولانی مدت شیشه موجب کاهش علایق، کاهش مسئولیت پذیری و توجه در امور خانوادگی، شغلی و تحصیلی می شود
** تا امروز برای این گروه از معتادان درمان دارویی پیدا نشده است ، و بهترین درمان برای آنها مداخلات شناختی- رفتاری است .
** بهتر است پس از مصرف شیشه ، از نوشیدن الکل خودداری شود. (به علت تشدید کم آبی بدن)
** یک بار مصرف آن تا ۸۰ درصد احتمال استفاده ی مجدد را افزایش می دهد.
** اعتیاد به آن بیشتر جنبه ی روانی است .
** شیشه باعث کم شدن یا خنثی شدن عوارض بد کراک یا هرویین نمی شود .
** برای برقراری ارتباط موثر با دیگران بهتر است مهارت های زندگی را فرا بگیریم .
** برای افزایش لذت جنسی راه کار های روان شناختی و دارویی خوب و سالمی وجود دارد .
سایر مواد :
۱- مصرف کنندگان داروهای غیر تجویزی : داروهائی که افراد بدون دستور پزشک و بصورت خود سرانه استفاده می کنند :
داروهای ضد درد و تب برمانند: استامینوفن – آسپیرین .
کافئین .
آنتی هیستامین ها .
داروهای ضد سرفه .
داروهای سرماخوردگی .
دار وهای مسهل .
آنتی اسید ها .
داروهای گیاهی .
مصرف خودسرانه و بی رویه این داروها می تواند مشکلاتی را برای فرد ایجاد نماید.
۲- داروهای استروئیدی مانند داروهائی که برای افزایش حجم عضله و قدرت آن و کارائی ورزشی استفاده می شود مانند :داروهای دوپینگی .معمولاٌ خوراکی و تزریقی است که مصرف خودسرانه آنها عوارض بسیار شدیدی ایجاد می نماید .
۳- مصرف کنندگان داروهای مسکن و خواب آور مانند : دیازپام ، لورازپام ، اکسازپام ، کلونازپام ، فنوباربیتال و.. که بشکل قرص ، کپسول و آمپول وجود دارد مصرف خودسرانه آنها عوارض بسیار شدیدی ایجاد می نماید .
مراحل اعتیاد:
مرحله اول : مرحله آشنائی و شروع است .در این مرحله فرد در اثر معاشرت با دوستان وآشنایان ناباب و شرکت در جشن ها و پارتی ها و غفلت و تشویق آنان با ماده مخدر آشنا می شود .
مرحله دوم : مرحله شک و تردید است . در این مرحله فرد در یک حالت بینا بین در جنگ و ستیز است . حالت نشئگی و رفتن در عالم خیال از یک طرف و اثرات منفی آن از سوی دیگر فرد را دچار تردید می کند .
مرحله سوم : مرحله وابستگی است که در این مرحله فرد به دام اعتیاد گرفتار می شود .
علل گرایش افراد به مواد مخدر و اعتیاد :
۱- عوامل مخاطره آمیز فردی :
دوره نوجوانی : مخاطره آمیز ترین دوران زندگی فرد از نظر گرایش به مصرف مواد است .
نوجوانی دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی و کسب هویت فردی و اجتماعی است . میل به استقلال ریال مخالفت با خانواده ، حس کنجکاوی و تنوع طلبی و هیجان و.. فرد را مستعد مصرف مواد می کند .
ژنتیک : شواهدی مبنی بر استعداد ارثی و اعتیاد به مواد با توجه به زمینه های شخصیتی و روانی در برخی موارد گزارش شده است .اعتیاد پدر و مادر در فرزندان تاثیر مستقیم دارد .سمی که در اثر مصرف ماده مخدر دربدن والدین وجودارد وارد بدن جنین شده باعث اختلالات جسمانی و روانی خصوصاٌ عقب ماندگی ذهنی می شود .
صفات شخصیتی : برخی ویژگیهای شخصیتی با مصرف مواد ارتباط دارد . مانند : شخصیتهای ناسازگار ، پرخاشگر ، ضد اجتماع ، دارای اعتماد به نفس پایین ، فقدان مهارتهای اجتماعی و…
اختلالات روانی : در حدود ۷۰% موارد همراه با عتیاد اختلالات روانی وجود دارد مانند : افسردگی ، اختلالات خلقی ، اختلالات اضطرابی ، بیماریهای شدید روانی ، اختلالات شخصیتی و..
نگرش مثبت به مواد مخدر : افرادی که گرایش و باورهای مثبت به مواد دارند : مانند : کسب بزرگی و تشخص ، رفع دردهای جسمانی و خستگی ، کسب آرامش روانی و..
موقعیتهای مخاطره آمیز فردی : برخی از افراد در موقعیت و شرائطی قرار دارند که آنان را در معرض خطر مصرف قرار می دهد مهمترین آنها عبارتند از : ترک تحصیل ، بی سرپرستی و بی خانمانی ، فرار از منزل ، معلولیت جسمانی ، دردهای مزمن ریال حوادثی مانند : از دست دادن نزدیکان در اثر بلایای طبیعی ، سانحه و … که فرذ برای تسکین آلام و کسب آرامش به مواد روی می آورد .
تاثیر مواد بر فرد : این حالت معمولاٌ پس از اولین مصرف مواد و به چگونگی تاثیرآن مانند حالت های سرخوشی شدید ، آرامش ، بی تفاوتی و احساس هوشیاری بستگی دارد .
کمبود اعتماد به نفس ،بوالهوسی ، خوش گذرانی و تمایل به انجام اعمال زشت نیز در گرایش افراد نقش موثری دارد .
سایر عوامل فردی :
بیکاری و سربار بودن خانواده و جامعه .
جهل و نادانی و پایین بودن سطح تحصیلات افراد .
مصرف مواد مخدر در افراد دارای تحصیلات عالیه نیز رواج دارد ولی میزان آن کمتر از کم سوادان و بیسوادان است
سن : در شرائط کنونی ، متاسفانه بیشترین گروه از قربانیان را افراد کم سن وسال ، نوجوان و جوان تشکیل می دهد
جنس : اعتیاد هم در بین مردان و هم زنان وجود دارد ولی آمار و ارقام در بین زنان کمتر است .
وضعیت تاهل : بیشترین گروه معتادان افراد مجردند تا متاهل . چون خانواده خود نوعی کنترل محسوب می شود .
۲- عوامل مخاطره آمیزبین فردی و اجتماعی :
عوامل مربوط به خانواده : خانواده اولین محل رشد شخصیت ، تشکیل باورها و الگوهای رفتار فرد است .
ناآگاهی والدین ، ارتباط ضعیف والدین و فرزندان ، نبود انضباط در خانواده ، آشفتگی خانواده ، طلاق و جدائی روانی ، داشتن والدین معتاد و… زمینه را برای گرایش به سوی مصرف مواد فراهم می کند .
تاثیر دوستان : تقریباٌ در ۶۰ درصد موارد اولین مصرف بدنبال تعارف دوستان رخ می دهد .ارتباط با دوستان و افراد آلوده عامل مستعد کننده قوی برای ابتلا نوجوانان و جوانان است . مصرف کنندگان مواد برای تائید گرفتن رفتار خود از دوستان ، سعی می کنند آنان را با خود همراه نمایند . گروه همسالان در شروع مواد نقش بسزائی دارند . برخی از دوستی ها حول محور مواد شکل می گیرد .
عوامل مربوط به مدرسه و دانشگاه : بی توجهی به مصرف مواد و فقدان محدودیت و مقررات جدی منع مصرف مواد در محیطهای آموزشی خصوصاٌ خوابگاههای دانش آموزی و دانش جوئی ، استرسهای تحصیلی ، بی توجهی به نیازهای روانی و عاطفی دانش آموزان و دانشجویان از سوی مسئولین ذیربط، باورهای غلط برای مطالعه بیشتر و یادگیری بهتربدنبال مصرف مواد ، ارتباط با دانش آموزان و دانشجویان دارای مشکل وآلوده …
عوامل مربوط به محل سکونت : محیط زندگی فرد می تواند زمینه را برای گرایش فرد به مواد فراهم نماید: مانند : حاشیه نشینی ، خرید و فروش مواد در محل سکونت و دسترسی آسان ، وفور مشاغل کاذب ، کم رنگ بودن ارزشهای مذهبی و اخلاقی ،شیوع خشونت و اعمال خلاف ، ناهمگون بودن ترکیب جمعیتی ، و…
۳- عوامل مخاطره آمیز اجتماعی :
قوانین : جدی نگرفتن قوانین و عدم اجرای دقیق آن از سوی مجریان در خصوص منع تولید ، خرید و فروش ، حمل و مصرف آن موجب فراوانی مواتد در جامعه می شود .
بازار مواد : میزان مصرف مواد با قیمت آن اثر معکوس دارد . هرچه قیمت مواد کاهش یابد ، تعداد افرادی که بتوانند آن را تهیه کنند افزایش می یابد .هم چنین سهل الوصول بودن مواد به تعداد مصرف کنندگان می افزاید .
مصرف مواد به عنوان یک هنجار اجتماعی : در جوامعی که مصرف مواد نه تنها ضد ارزش بلکه جزئی از آداب و رسوم و نشانه تمدن و تشخص و وسیله پذیرائی در مجالس و مهمانی ها تلقی می شود ، مصرف مواد شیوع بیشتری دارد .
کمبود امکانات فرهنگی ، ورزشی ، تفریحی ، علمی : کمبود این امکانات برای ارضاء نیازهای طبیعی روانی و اجتماعی و علمی مانند : کنجکاوی ، تنوع طلبی ، هیجان ، ماجرا جوئی ، مورد تائید قراتر گرفتن ، کسب موفقیت و رقابت سالم و.. موجب گرایش آنان به کسب لذت و تفنن از طریق مواد می شود .
ناکافی بودن سیستمهای حمایتی ، خدماتی و مشاوره ای و درمانی : این مراکز هنگام مواجهه افراد با مشکلات و شرائط خاص می توانند زمینه حمایتهای روانی ، مالی ، شغلی ، بهداشتی و اجتماعی را برای افراد فراهم نمایند .
توسعه صنعتی ، مهاجرت ، کمبود فرصتهای شغلی ، محرومیت اقتصادی و اجتماعی ، ازدیاد جمعیت : توسعه صنعتی جوامع را به سمت شهری شدن و مهاجرت از روستا به شهر سوق می دهد .مهاجرت زمینه را برای جدائی افراد فراهم می آورد . جدائی از خانواده ، انزوا و ناامیدی ، نداشتن مهارت شغلی ، عدم دسترسی به مشاغل مناسب ، بحرانهای روحی ایجاد شده ، و افزایش جمعیت و بیکاری ، حاشیه نشینی وسکونت در مناطق آسیب پذیر و پرخطر و.. زمینه را برای گرایش افراد به سوی مواد فراهم می آورد .
۴-عوامل مخاطره آمیزاقتصادی ، سیاسی :
اعتیاد در تمام قشرها و طبقات جامعه وجود دارد اما ثروتمندان بعلت داشتن امکانات و پول در جستجوی لذت و خوش گذرانی وجود رفاه و وضعیت خوب اقتصادی زمینه را برای دوستی ها و معاشرتهای آلوده ، مهمانی ها و پارتی ها فراهم میکند که موجب گرایش افراد به سمت مواد مخدر شده تدریجاٌ تمام سرمایه ها را دود کرده به تهیدستانی تبدیل می شوند که اسیر خیابانها و خرابه ها می شو ندهم چنین تهیدستان و بیکاران برای تامین مایحتاج زندگی خود در معرض دام قاچاقچیان قرار گرفته می خواهند با تجارت مرگ سرمایه های کلانی بدست آورند اما در ابتدا آنها را معتاد کرده سپس بعنوان عوامل توزیع آز آنها سوء استفاده می کنند.
وجود جنگ و بحران در جامعه و کشور نیز زمینه ساز ترویج مواد مخدر می باشد .دسترس بودن مواد در کشور ما جنبه سیاسی دارد توطئه گران و سوداگران مرگ جهت تهی نمودن انقلاب از ارزشهای دینی و مذهبی و ضربه زدن به نسل پویا و فعال جامعه به ترویج مواد در کشور ما پرداخته اند .
عوامل محافظت کننده در مقابل اعتیاد :
۱- عوامل فردی :
عوامل شخصیتی : داشتن اعتماد به نفس بالا ، مهارتهای اجتماعی و شغلی ، کسب مهارتهای زندگی و شیوه های انطباقی.
باورها و ارزش ها : اعتقادات و باورهای راسخ دینی و مذهبی فرد را در مقابل مصرف محافظت می کند .
موفقیتها : موفقیتهای تحصیلی ، شغلی و اجتماعی همراه با افزایش اعتماد بنفس ، ایجاد ثبات و هدفمندی در مسیر زندگی می تواند فرد را از خطر مواد مخدر حفظ نماید
۲- عوامل محیطی و اجتماعی :
داشتن خانواده ای سالم و همبسته : پیوند و تعامل مثبت بین فرد و والدین در دوران کودکی ، نوجوانی و جوانی موجب ارضاء نیاز های عاطفی فرد می شود . این حس تعلق زمینه را برای برقراری روابط سالم بین فردی و اجتماعی فراهم می آورد .
هوشیاری وحمایت خانواده ، مدرسه ، دانشگاه و اطرافیان :آگاهی والدین از خطر مصرف مواد و احتمال اعتیاد فرزندان ، کنترل و مراقبت کافی ، حمایت و راهنمایی خانواده ، مدیران و معلمین ، گنجانیدن مطالب آموزشی درخصوص خطرات مواد مخدردر دروس مدارس و دانشگاهها ، دوستان سالم و صمیمی و ارتباط با آنان موجبات کاهش سوء مصرف مواد فراهم می شود .
ضد ارزش بودن مواد مخدر : در محیط ها و جوامعی که به وضوح هر گونه مصرف مواد نهی می شود و اعتبار و موقعیت فردی ، خانوادگی ، شغلی و اجتماعی فرد متزلزل می شود نگرش منفی افراد به مواد موجب کاهش مصرف مواد می شود.
دسترسی به خدمات : دسترسی به خدمات حمایتی ( هنگام بروز مشکلات مانند بی سرپرستی و از دست دادن شغل ) خدمات مشاوره ای ( هنگام بروز مشکلات عاطفی یا اتخاذ تصمیمات مهم ) خدمات درمانی ( برای افرادی که تمایل به ترک دارند ) موجب می شود تا از تشدید مسائل جلوگیری شده و موجبات کاهش سوء مصرف مواد فراهم می آید .
عوارض اعتیاد بر سلامت فرد ، خانواده و جامعه:
۱- عوارض ر وانی و جسمانی اعتیاد .
۲- عوارض خانوادگی اعتیاد .
۳- عوارض شغلی اعتیاد .
۴- عوارض اقتصادی اعتیاد.
۵- عوارض اجتماعی اعتیاد .
تالیف :
محمودرضا هاشم ورزی کارشناس ارشد روانشناسی بالینی – MPHبهداشت روان و اعتیاد – مدرس
