آشنایی با تغییرات وضعیت جسمی در سالمندان و روش های کمک به آنان
سالخوردگی با بروز تغییرات جسمانی متعددی همراه است که توانایی‌ها و قابلیت‌های جسمانی فرد را محدود می‌کند. توجه به زندگی سالمند می تواند به سالمندان در پیشگیری از عوامل آسیب پذیر تاثیر داشته باشد.
۱- سرگیجه و عدم تعادل : « سرگیجه و عدم تعادل » یکی از عواملی است که می تواند باعث سقوط و افتادن شود . سرگیجه علل مختلفی دارد . در صورت داشتن چنین مشکلی ، حتماً به پزشک مراجعه کنید . گاهی سرگیجه به علت وضعیت بدنی خاصی ایجاد می شود . در این گونه موارد ، با رعایت توصیه های زیر می توان از بروز سرگیجه جلوگیری کرد :
* خم کردن سر به عقب – حرکت سر به عقب ، مانند آنچه هنگام نگاه کردن به آسمان یا برداشتن جسمی از طبقات بالای قفسه پیش می آید ،ممکن است باعث سرگیجه و عدم تعادل شود . این امر به علت تغییراتی است که با افزایش سن در بدن ایجاد می شود . برای پیشگیری از آن ، بهتر است لوازم مورد نیاز خود را در طبقات پایین تر قفسه قرار دهید تا مجبور به خم کردن سر به عقب نشوید .
همچنین موقع لم دادن روی مبل یا تکیه به پشتی نیز دقت داشته باشید که سرخود را خیلی به عقب خم نکنید. مراقب باشید که روی مبل یا پشتی خوابتان نبرد ؛ زیرا ممکن است سر در وضعیت نامناسب و خم به عقب قرار گیرد .
* بلند شدن ناگهانی – هنگام برخاستن از رختخواب ، ابتدا به آرامی بنشینید و بعد بایستید . زیرا بلند شدن ناگهانی نیز می تواند باعث سرگیجه و سقوط شود .
* مصرف خودسرانه داروها – هنگامی که پزشک برای شما داروی خواب آور یا داروی ضدفشارخون تجویز می کند ، مصرف این داروها برای شما لازم بوده و به حفظ سلامتی شما کمک می کند . اما هرگز بدون تجویز پزشک دارو مصرف نکنید . مصرف خودسرانه داروهای ضدفشارخون نیز ، می تواند باعث افت ناگهانی فشارخون شده و موجب سرگیجه و افتادن شود .
۲ – مشکلات بینایی : ضعف بینایی یکی دیگر از عوامل ایجاد حوادثی مانند زمین خوردن و تصادفات رانندگی است . برخی از شایع ترین مشکلات چشم عبارتند از :
* عادت کردن چشم ها به تاریکی – وقتی در شب وارد اتاقی می شویم که چراغ آن خاموش است ، مدتی طول می کشد که چشم ما به تاریکی عادت کند تا بتوانیم اشیاء داخل اتاق را ببینیم و کلید برق را پیدا کنیم . با افزایش سن ، چشم ها دیرتر به تاریکی عادت میکنند . بنابراین هنگام ورود به اتاق تاریک یا هنگام بیرون رفتن در شب عجله نکنید و اول محیط را روشن کنید .
* پیرچشمی – شاید برای شما هم پیش آمده است که نتوانید سوزن را نخ کنید و یا موقع خواندن روزنامه زود خسته یا دچار سردرد شوید . درحالی که تابلوها و چیزهایی را که دور هستند به راحتی می بینید . این حالت پیرچشمی است . پیرچشمی با افزایش سن به وجود می آید و اجسام نزدیک خوب دیده نمی شود .
این مشکل به راحتی با مراجعه به پزشک و تهیه عینک مناسب برطرف می شود .
نباید با کم توجهی به کاهش بینایی ،
خود را از مطالعه راحت و انجام کارهای روزانه محروم نمایید .
مطالعه و کارهای چشمی را در نور کافی انجام دهید تا از خستگی وابتلاء به برخی بیماریهای چشم در امان بمانید .
* آب مروارید – آب مروارید مشکل دیگری است که با افزایش سن ایجاد می شود . دراین بیماری عدسی چشم کم کم کدر می شود و نمی توان به راحتی دید . این بیماری با یک عمل جراحی کوچک و استفاده از عینک مناسب برطرف می شود .
* عفونت های چشمی – چشم در مقابل آلودگی بسیار حساس است و یک تماس جزیی به عنوان مثال مالیدن چشم با دست آلوده می تواند موجب عفونت چشم شود . این عفونت با قرمزی ، خارش ، سوزش ، آبریزش و جمع شدن ترشحات چرکی در گوشه چشم همراه است . اگر آن را درمان نکنیم مشکل بینایی پیدا خواهد شد . عفونت های چشم با رعایت بهداشت و درمان دارویی با تجویز پزشک بهبود می یابد .
رعایت بهداشت و تمیزی چشم ها بسیار مهم است .
تماس دست آلوده با چشم را ساده و کم اهمیت تلقی نکنید .
توجه :
در صورت بروز هر نوع ناراحتی در دیدن ، مثل تار شدن دید ، دیدن جرقه های نورانی ، کج و معوج دیدن خطوط صاف ، درد و قرمزی چشم ها و … به پزشک مراجعه کنید .
حتی اگر مشکلی ندارید معاینات دوره ای چشم پزشکی را انجام دهید . این معاینات به تشخیص به موقع و پیشگیری از بسیاری بیماریهای چشمی کمک می کند . به عنوان مثال در بیماری آب سیاه ، ممکن است مشکل دید وجود نداشته باشد و فقط با معاینه توسط چشم پزشک ، تشخیص داده شود .
در هوای آفتابی برای محافظت از چشم ها از عینک آفتابی استفاده کنید .
اگر چشم شما به سرما حساس است و دچار آبریزش از چشم می شوید ، هنگام خروج از منزل در هوای سرد عینک بزنید . محافظت در مقابل سرما آبریزش چشم را کاهش می دهد .
در صورت ورود گرد و غبار به چشم ، چای تازه دم تنها محلول خانگی است که می توانید برای شستشوی چشم از آن استفاده کنید . البته به شرطی که فنجان و دست های شما کاملاً تمیز باشد.
اگر پس از شستشو احساس کردید که چیزی در چشم باقی مانده است ، از دست کاری چشم خودداری کرده و به پزشک مراجعه کنید .
اگر به علت عفونت های چشمی ، قطره یا پماد چشمی برای شما تجویز شده است این نکات را به یاد داشته باشید :
- قبل از بازکردن در قطره چشمی یا پماد چشمی دست های خود را با آب و صابون بشویید . اگر فرد دیگری برای شما قطره را می چکاند ، از او بخواهید که دست هایش را با آب و صابون بشوید .
- بعد از باز کردن در قطره یا پماد ، آن را طوری روی زمین بگذارید که لبه آن با زمین تماس نداشته باشد .
- دقت کنید که نوک قطره یا لوله پماد با چشم تماس پیدا نکند .
- قطره و پمادهای چشمی را سرساعت مصرف کنید تا عفونت درمان شود .
- هر قطره یا پماد چشمی مخصوص یک نفر است . از قطره و پماد چشمی فرد دیگر به هیچ وجه استفاده نکنید .
- از نگهداری طولانی مدت قطره ها و پمادهای چشمی و استفاده مجدد از آنها خودداری کنید .
برای کنترل فشار خون و قند خون به پزشک مراجعه کنید ؛ زیرا عدم تشخیص و درمان به موقع آنها می تواند عوارض چشمی شدیدی را به وجود بیاورد .
۳ – مشکلات شنوایی : شنیدن صداهای موجود در محیط اطراف ، در بسیاری از مواقع ما را از خطر آگاه می کند . در هنگام عبور از خیابان و یا رانندگی ، کم بودن قدرت شنوایی می تواند موجب بروز حادثه بشود .
علت های شایع کاهش شنوایی عبارتند از :
* کم شدن قدرت شنوایی به دلیل افزایش سن – با افزایش سن کاهش شنوایی ،کم کم بروز می کند . بنابراین معاینه توسط پزشک لازم است . اگر کم شدن قدرت شنوایی مربوط به افزایش سن باشد ، با استفاده از سمعک شنوایی بهتر می شود .
* جمع شدن جرم در گوش – بطور طبیعی در مجرای گوش جرم درست می شود . این جرم زردرنگ و چرب است و برای محافظت از مجرای گوش لازم است . جرم گوش خودبخود به طرف بیرون حرکت می کند و از مجرای گوش خارج می شود . بنابراین نیازی به دستکاری و خارج کردن جرم وجود ندارد . از فرو بردن اجسامی مانند دسته عینک ، سنجاق ، سرخودکار و حتی گوش پاک کن در گوش خودداری کنید چون علاوه بر آسیب رساندن به مجرا و یا پرده گوش موجب فشرده شدن جرم گوش در ته مجرا می شوند . همچنین در هنگام حمام کردن از فرو بردن لیف در مجرای گوش و شستن آن با صابون یا شامپو خودداری کنید ؛ چون مواد شوینده باعث تحریک مجرای گوش می شود و می تواند موجب عفونت گوش شود . بعد از حمام کردن نیز برای خشک کردن مجرای گوش هرگز از گوش پاک کن استفاده نکنید ؛ زیرا گوش پاک کن باعث تجمع و فشرده شدن جرم در انتهای مجرای گوش می شود . علاوه بر این ممکن است پنبه نوک آن داخل مجرا باقی بماند . پس از حمام کردن ، برای خشک شدن مجرای گوش ، می توانید گوشه یک دستمال نخی را به صورت فتیله درآورید و در ابتدای مجرای گوش قرار دهید تا به تدریج آب جذب شده و مجرا خشک شود .
در مواردی که ترشح جرم گوش افزایش یابد یا به علت دستکاری در ته مجرا جمع شده باشد مراجعه به پزشک برای شستشوی گوش ضروری است .
* سوراخ شدن پرده گوش – عفونت گوش و یا فرو بردن اجسام نوک تیز می تواند موجب سوراخ شدن پرده گوش شود . سوراخ شدن پرده گوش نیز یکی از علت های کاهش شنوایی است و برای بهبود آن باید به پزشک مراجعه کرد . اگر پرده گوش شما سوراخ است قبل از حمام کردن یک پنبه آغشته به وازلین را جلوی مجرای گوش قرار دهید تا مانع ورود آب به مجرای گوش شود ، زیرا ورود آب به داخل گوش احتمال عفونت دوباره را بیشتر می کند .
توجه :
از رفتن به مکان هایی که سر و صدای زیاد وجود دارد خودداری کنید . صداهای بلند کاهش شنوایی را بیشتر می کند .
برخی از داروها برای گوش ضرر دارد و موجب کاهش شنوایی می شود . بنابراین هیچگاه بدون تجویز پزشک دارو مصرف نکنید .
