اشنایی با اصول تغذیه صحیح در دوران بارداری
تغذیه مادر در دوران بارداری و شیردهی چگونه یاسد یاشد ؟
تغذیه در دوران حاملگی می تواند ۵۰ درصد به طول عمر فرزند اضافه کند. این موضوع حداقل در موش ها به اثبات رسیده است. دانشمندان دانشگاه کمبریج در انگلیس گفتند این امر ممکن است در مورد انسان نیز صدق کند. دستکاری های جزیی در رژیم غذایی دوران بارداری می تواند طول عمر موش های به دنیا آمده را بیش از ۵۰ درصد اضافه کند.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، بدی تغذیه در دوران حاملگی می تواند بر رشد جنین و طول عمر آن در دوران حیات تاثیر فراوانی بگذارد. البته تغذیه بعد از تولد تاثیر بیشتری بر طول عمر دارد.
ویژگیهای تغذیه مادر در دوران بارداری و شیردهی چیست ؟
افزایش نیاز به انرژی به طور متوسط حدود ۱۵% است در صورتیکه از مواد مغذی در دوران بارداری به ۱۰۰% افزایش نیاز دارند . مانند آهن که در دوران بارداری به ۵۰% افزایش نیاز دارد .
پروتئین مورد نیاز مادر
پروتئین مورد نیاز مادر را اگر بر حسب پروتئین رفرنس در نظر بگیریم ، قبل از بارداری مادر در روز ۴۶ گرم پروتئین دریافت می کند . در دوران بارداری این مقدار باید به ۶۰ گرم و در دوران شیردهی به ۶۵ گرم برسد . آنچه که تأکید می شود این است که ۳/۲ پروتئین دریافتی ، از منابع غذایی حیوانی باشد . شیر ، لبنیات ، ماهی ، مرغ و گوشت از بهترین منابع پروتئینی هستند که مادر در دوران بارداری باید استفاده کند .
از دیگر موارد افزایش نیاز مادر در دوران بارداری ، افزایش نیاز به کلسیم است . یک مادر باردار معمولاً نسبت به قبل از بارداری ( به شرط اینکه قبل از بارداری مقدار کافی کلسیم دریافت کرده باشد ) باید ۵۰ درصد کلسیم دریافت کند .
معمولاً میزان توصیه شده کلسیم قبل از بارداری ۸۰۰ میلی گرم است و در دوران بارداری و شیردهی باید ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم دریافت کند .
اصولاً توصیه می شود که مادر در دوران بارداری حداقل ۴ واحد لبنیات و در شرایط ایده آل مخصوصاً در سه ماهه پایان بارداری ۵ تا ۶ واحد لبنیات دریافت کند .
نکته ای که اهمیت دارد این است که اگر مادر ماست و پنیر زیادی مصرف کند ، دریافت دو لیوان شیر کفایت می کند . افراط در دریافت لبنیات ، خطر به هم خوردن نسبت کلسیم به سدیم ، پتاسیم و منیزیم در مایع فضایی بین سلولی اختلال ایجاد می کند و خطر گرفتگی عضلانی را به وجود می آورد . اما این اتفاق به ندرت ممکن است پیش آید . تأکید بر این است که مادر باردار ، لبنیات کافی را دریافت کند تا در حقیقت هم سلامتی استخوانی خود را تأمین کند و هم رشد مناسب جنین را به همراه داشته باشد .
یکی دیگر از مواد مغذی که در این دوره افزایش نیاز به آن به طور خاص وجود دارد آهن است . اگر مادر بارداری کم خون نباشد ، تا پایان چهار ماهگی افزایش نیاز به آهن ندارد ، زیرا جنین در چهار ماهه اول کوچک است اما در ماه پنجم بارداری ،
افزایش نیاز مادر به چند دلیل شروع می شود :
۱- حجم مایعات بدن زیاد می شود .
۲- طبیعتاً باید نیازهای جنین را برآورد کند .
به همین علت گفته می شود که مادر اگر قبل از بارداری میزان توصیه شده آهن یعنی ۱۵ میلی گرم را مصرف می کرده است ، در دوران بارداری به ۳۰ میلی گرم افزایش می یابد و سه ماهه بعد از زایمان به همان حدود ۱۵ میلی گرم کاهش پیدا می کند . همانطور که می دانید بهترین منابع غذایی آهن – جگر ، گوشت ، تخم مرغ است . بررسی ها نشان می دهند که آهن مورد نیاز دوران بارداری را نمی توان از راه غذا تأمین کرد و تأکید بر این است که مادر پس از پایان چهار ماهگی بارداری حتماً باید از مکمل های آهن استفاده کند .
بررسی های علمی نشان می دهد که ۵۰% مادران در دوران بارداری کم خون هستند و در آنها ضرورت استفاده از مکمل آنها به وجود می آید . مادران باید توجه کنند که بعد از صرف غذا، چای میل نکنند و زمانی که از قرص های حاوی مکمل آهن استفاده می کنند همراه آنها ویتامین C یا آب میوه هایی که حاوی ویتامین C هستند استفاده کنند تا مشکل کم خونی تشدید نشود .
باید توجه داشته باشیم که مادر ید کافی دریافت کند تا مشکل کمبود ید یا اختلالات غده تیروئید را نداشته باشد و الا این مسئله هم می تواند برای مادر نگران کننده باشد .
اما در سه ماهه پایان بارداری به علت رشد جنین و ترشح هورمونها و فشاری که به دستگاه گوارش مادر وارد می شود اولاً بهتر است که مادر به جای سه وعده غذا در روز ۵ تا ۶ وعده غذا بخورد یا به عبارت دیگر مقدار غذا را در دفعات بیشتری مصرف کند . دوماً یبوست دوران بارداری است که مصرف یک وعده غذایی پر حجم مثل آش سبزیها یا استفاده از آلو برگ و زرد آلو باعث ایجاد یبوست می شود و بهتر است در این دوره حتی الامکان از داروهای ملین استفاده نشود .
یکی ا زموارد دیگر تمایلات مادر به مواد غیر غذایی است . مثلاً دوست دارد مهر بخورد یا خاک بخورد . به هیچ وجه جایز نیست که مادر مواد غیر غذایی بخورد ولی نشاسته کمبود مواد مغذی است .
اگر رژیم غذایی مادر متعادل باشد و مکمل ویتامین ها و املاح داده شود می تواند مشکل مادر را برطرف کند ، اما اگر تمایلات مادر به مواد غذایی است . طبیعتاً باید برآورده شود . به عبارت دیگر برآورده کردن تمایلات مادر نشانه حمایت همسر و اطرافیان است و از نظر روانی برای مادر حائز اهمیت است .
نیازهای مادر در دوران شیردهی بسیار شبیه به دوران بارداری است . اما دو تفاوت وجود دارد :
۱- نیاز به انرژی دوران شیردهی بیشتر از دوران بارداری است . به عنوان مثال اگر سه ماه پایان دوران بارداری یک مادر باردار ۳۰۰ کیلو کالری اضافی نیاز دارد ، در دوران شیردهی معمولاً ۵۰۰ کیلو کالری اضافی نیاز دارد . اگر مقدار شیر تولید شده توسط مادر را در نظر بگیرید می بینید که میزان آن هر چند در افراد متغیر است اما بین ۷۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی لیتر است .
اگر متوسط ۸۵۰ میلی لیتر را در نظر بگیریم برای ساخته شدن این مقدار شیر ، مادر به ۷۵۰ کیلو کالری نیاز دارد . اینکه گفته می شود اگر در غذای مادر ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلو کالری اضافی وجود داشته باشد نیازهای تولید شیر را تأمین می کند به این علت است که از جمله اجزاء افزایش وزن مادر در دوران بارداری چربی است که معمولاً ذخیره شده است .
معمولاً بین ۲ تا ۴ کیلوگرم افزایش وزن مادر را چربی تشیکل می دهد . چاقی دوران بارداری نه تنها مضر نیست بلکه مفید بوده و برای شروع موفقیت آمیز شیردهی لازم است یا به عبارت دیگر سهمی از انرژی تولید شیر از چربی ذخیره شده است .اگر مادر خواهان زیبایی و سلامتی است باید شیر بدهد و توصیه می شود که شیردهی را تا دو سال ادامه دهد .
بهتر است هر چهار ساعت یک بار، یک غذای کم حجم میل کنید.
حتی اگر شما سیر باشید ممکن است فرزندتان گرسنه باشد؛ بنابراین سعی کنید که هر ۴ ساعت یک بار چیزی میل کنید.
اگر ویار دارید یا حالت تهوع یا سوزش سر دل یا سوء هاضمه، خواهید دید که دریافت ۵ یا ۶ وعده غذا با حجم کم بسیار قابل تحملتر است تا خوردن سه وعده غذای پر حجم.
هیچ کدام از وعده های غذائی خود را حذف نکنید، ممکن است که شما گرسنه نباشید اما فرزند شما مرتبا به مواد غذائی نیاز دارد.