گازگرفتگی باعث تخریب پوست و بافتهای زیرپوستی انسان می گردد که معمولاً یک یا چند ناحیه از بدن در معرض این صدمات قرار می گیرد .این آسیب در اثر گاز گرفتگی سگ ، گربه ، موش ، موش خرما ، خرگوش ، حیوانات وحشی و یا انسان رخ می دهد که در اثر آن باکتریهای بی هوازی و هوازی در محل صدمه قرار می گیرند .
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، گازگرفتگی سگ ۸۵ تا ۹۰ درصد از این علل را شامل می گردد و ۱۰-۵ درصد نیز ناشی از گازگرفتگی گربه است و ۵-۱ درصد بقیه مربوط به موارد دیگر است . بیشتر اوقات گازگرفتگی زمانی رخ می دهد که حیوان خود را در معرض خطر احساس کند. اغلب کودکان سنین مدرسه و خردسالان دچار این عارضه می گردند . سنین ۵ تا ۱۴ سال و پسران ۲ برابر دختران دچار این مشکل می گردند .
شیوع گازگرفتگی انسان نامشخص است ولی بیشتر در سنین ۲ تا ۵ سال اتفاق می افتد این صدمات در هنگام بازی ، فعالیتهای ورزشی ، مشاجره و دعوا و نیز سوءاستفاده از کودکان اتفاق می افتد .
گازگرفتگی بوسیله حیوانات خانگی مانند سگ و گربه یکی از حوادث رایجی است که ممکن است در خانه رخ دهد . در صورتی که سگ و گربه شما را گاز گرفته‌اند، این نکات را رعایت کنید:
•چنانچه لازم باشد،با پزشک خود در میان بگذارید.
•جای زخم را به آرامی با صابون و آب بشویید.
•با حوله ی تمیز محل جراحت را فشار دهید تا خونریزی متوقف شود.
•از باند استریل برای پانسمان زخم استفاده کنید.
•محل زخم را بالاتر از قلب نگهدارید تا تورم کاهش یابد و از بروز عفونت جلوگیزی شود.
•در صورتی که به هاری مشکوک هستید، به مقامات بهداشتی محلی گزارش کنید.
•استفاده از پماد آنتیبیوتیک ۲ بار در روز تا وقتی که زخم بهبود پیدا کند.
در این موارد به دکترتان مراجعه کنید:
•اگر گربه شما راگاز گرفته باشد. گازگرفتگی گربه اغلب سبب عفونت می شود. در مورد یک خراشیدگی ساده نیازی پزشک ندارید، اما اگر زخم عفونت کرده باشد، باید به پزشک مراجعه کردند.
•اگر سگ دست سر یا پای شما گاز گرفته است یا شکاف عمیقی در نتیجه گازگرفتن ایجاد شده است.
•اگر دیابت، بیماری کبدی، ریوی ، سرطان، ایدز یا بیماریهای دیگری دارید که میتواند توانایی شما برای مقابله با عفونت کاهش دهد.
• هر علائمی از عفونت دارید، از قبیل سرخی، تورم ،حرارت ، افزایش حساسیت، ترشح چرک از زخم یا تب.
•اگر خونریزیی دارید که بعد از ۱۵ ثانیه فشار متوقف نشده است یا فکر می کنید شکستگی استخوان دارید، آسیب رشته های عصبی یا جراحات جدی دیگر.
•اگز از آخرین باری که واکسن کزاز تزریق کرده‌اید، بیشتر از ۵ سال میگذرد (اگر چنین است، ممکن است نیاز به تزریق واکسن تقویت کننده داشته باشید)
•اگر حیوان وحشی یا حیوان خانگی شما را گاز گرفته است که معلوم نیست واکسن هاری زده است یا نه، شما را گاز گرفته است.
پزشکتان این اقدامات را ممکن است انجام دهد:
•ممکن است برای آسیب‌دیدگی رشته‌های عصبی ، آسیب تاندون یا جراحت استخوان زخم بررسی و معاینه شود. همچنین پزشک علائم عفونت را نیز بررسی می کند.
•تمیز کردن زخم با محلول خاص و برداشتن هر بافت آسیب دیده (برداشتن نسج آسیب دیده).
•ممکن است از بخیه برای بستن جراحت ناشی از گاز گرفتگی استفاده شود، اما خیلی اوقات زخم باز نگه داشته میشود تا بهبودی پیدا کند، چرا که به این ترتیب خطر عفونت کاهش می‌یابد.
•ممکن است برای جلوگیری ازعفونت آنتیبیوتیک تجویز شود.
•ممکن است لازم باشد اگر بیشتر از ۵ سال از واکسیناسیون کزازتان گذشته است، واکسن‌تان را تجدید کنید.
عوارض :
گازگرفتگی ها می توانند ایجاد عفونت شدید در محل بکنند و باعث ایجاد عفونتهای محل مفصل و یا استخوان گردند . اگر این گازگرفتگی در سر رخ دهد می تواند ایجاد مننژیت کند . شکستگیها و صدمات نخاعی – عصبی و نیز صدمات عروقی از عوارض آن می تواند باشد .
کارهای تشخیصی :
بررسی C.B.C و کشت خون ونیز عکسبرداری از محل ضایعه می تواند کمک کننده باشد .
توصیه‌ها یی که میتواند به شما کمک کند تا خودتان را در مقابل هاری محافظت کنید:
•سعی نکنید حیوانی را که نمی‌شناسید لمس کنید یا او را بزرگ کنید.
•ترتیبی دهید که اگر مسافرت یا شغل شما در معرض خطر گاز گرفتن بوسیله یک حیوان هار قرار میدهد، واکسن هاری بزنید.
•همه حیوانات خانگی‌تان را واکسن هاری بزنید، و اطمینان حاصل کنید که در صورت لزوم واکسیناسیون مجدد می‌شوند.
•اگر حیوانی را به کشور جدیدی می‌آورید، اطمینان حاصل کنید که همه مقررات قرنطینه را رعایت کرده‌اید
درمان و مراقبتهای اولیه :
زخمهای گازگرفتگی را باید با مقدار زیاد محلول نمکی ایزوتونیک شستشو داد و برای اینکه فشار کافی را در هنگام شستشو ایجاد کنیم از یک سر سوزن ۱۸ یا ۱۹ استفاده می کنیم . هر زخم را باید با حداقل ۲۰۰ میلی لیتر از این محلول شستشو داد . هنگام شستشو تکه ای از پوست و بافت تخریب شده را باید جدا کرد .
صدمات روی مفاصل حتماً با یک ارتوپد باید در میان گذاشته شود . بستن موقت زخم تا رسیدن به یک مرکز تخصصی نیز مورد بحث است . ولی می توان آنتی بیوتیکها را به فرد مصدوم داد مثل آموکسی سیلین .
نشانه های بیماری هاری در سگ و گربه در سه مرحله ممکن است بروز یابد که عبارتند از:
الف) مرحله اولیه: معمولایک تا ۳ روز به طول می انجامد و یکسری علائم مبهم درگیری سیستم اعصاب مرکزی وجود دارد.
ب) مرحله تهییج
ج) مرحله فلجی
در حیواناتی که علائم مرحله تهییج بروز یابد درگیر شکل خشمگین هاری می شوند، در صورتی که اصطلاح هاری آرام زمانی اطلاق می شود که علائم رفتاری ناشی از بیماری حداقل بوده و حیوان فقط فلجی را نشان دهد.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، تغییرات رفتاری شامل بی اشتهایی ناگهانی، خشمگین و عصبی شدن حیوان و حمله بدون ترس به انسان و حتی هر جنبنده دیگری است. در این شکل هاری، حیوان عصبی است و مردمک چشمش هم متسع است. فلجی ابتدا با فلج حلق و عضلات صورت همراه با ریزش فراوان بزاق از دهان و ناتوانی در بلع ظاهر می شود. مرحله فلجی بسرعت پیشرفت می کند و اغما و مرگ گریبان حیوان را می گیرد.
هر خشونت حیوان را نباید به حساب هاری گذاشت! مثلابرخی نژادهای سگ نظیر بیگل یا تریر به پارس کردن و سروصدا کردن مشهورند یا نژادهایی نظیر دابرمن و شیانلو به نگهبانی و حمله شناخته می شوند. به یاد داشته باشید تزریق واکسن هاری در سن ۳ ماهگی در کلینیک معتبر دامپزشکی و توسط دکتر دامپزشک و تکرار سالانه یا هر ۳ سال یک بار آن در سال های بعد که به تصمیم و توصیه دامپزشک مربوط است نقش مهمی در پیشگیری از ابتلای حیوان به این بیماری دارد.
راه اصلی ابتلای انسان به هاری، گازگرفتگی توسط حیوانات مبتلاست. دوره کمون هاری در انسان بین ۴ روز تا ۱۹ سال هم گزارش شده ولی معمول آن ۲۰ تا ۹۰ روز است. استرس، درمان با کورتون ها و نزدیکی محل گزش به مغز می تواند این دوره را کوتاه کند.
جلوگیری از بیماری کزاز ، هاری و هپاتیت از طریق روشهای متفاوت دارویی باید صورت گیرد .
