کوسه

برای روستایی به نام کوسه در ایران، به صفحه کوسه (روستا) رجوع کنید.

کوسه دوره سنگواره‌ای: دوونین پسین - امروزه
کوسه لکه‌سفید اقیانوسی (Carcharhinus longimanus)
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران شاخه: طنابداران زیرشاخه: مهره‌داران رده: ماهیان غضروفی زیررده: ماهیان پره‌غضروفی بالاراسته: غضروفی‌شکلان
راسته‌ها
زمین‌کوسه‌ها شاخدارکوسه‌ها شش‌کمانیان خال‌مخال‌کوسه‌ها فرش‌کوسه‌ها اره‌کوسه‌ها خاردارکوسه‌ها فرشته‌کوسه‌ها † سیموریدا

کوسه یکی از آبزیان نسبتاً بزرگ است.

اقیانوس‌ها ۷۰ درصد از سطح زمین را پوشش و بیش از ۲۰ هزار گونه از ماهی‌ها را در خود جای داده‌اند که از این تعداد نزدیک به ۳۷۰ گونه، کوسه هستند. مدت‌ها پیش از به وجود آمدن دایناسورها، کوسه‌ها فرمانروای آب‌ها بودند. آنها نخستین بار بیش از ۴۰۰ میلیون سال پیش شکل گرفتند و در ۱۰۰ میلیون سال اخیر به ندرت دستخوش تغییر و دگرگونی شده‌اند. امروزه کمتر گونه‌ای از موجودات کرهٔ زمین چنین احترام و ترسی را بر می‌انگیزد.

این شکارچیان حیرت‌انگیز با خوردن موجودات ضعیف و زخمی، در بالای چرخه غذایی دریایی قرار می‌گیرند. آنها با این کار به حفظ تعادل در سیستم طبیعت کمک می‌کنند.از معروفترین کوسه‌ها می‌توان به کوسه بزرگ سفید، کوسه ببری و کوسه سرچکشی اشاره کرد.

[ویرایش] شنوایی و بویایی

کوسه‌ها ماشین‌های هستند که برای شکار تنظیم شده‌اند. آنها که متکی به حس شنوایی مخصوصشان برای گرفتن شکار هستند، می‌توانند ارتعاش صدا را در فاصله‌ای بیش از ۳,۰۰۰ پا تشخیص دهند. کوسه‌ها مخصوصاً به ارتعاشات با بسامد پایین که از طرف شکار منتشر می‌شوند، حساسند. ارتعاش صدای بلندگوها که شبیه صدای ماهی زخمی است، کوسه‌ها را به حالت جنون و از خود بیخودشدگی می‌برد. هرچه که کوسه به شکار نزدیک‌تر می‌شود، حس بویایی‌اش بیشتر به کار می‌افتد. کوسه‌ها می‌توانند یک قطرهٔ خون را در ۲۵ گالن آب تشخیص دهند.

آب، درون سوراخ‌های بینی کوسه‌ها که در بخش تحتانی حلزونی شکل قرار گرفته است جاری می‌شود. همچنین کوسه‌ها منافذی کوچک برای جذب سیگنال‌های الکتریکی، که در هنگام حرکت حیوانات ایجاد می‌شود، دارند. این منفذها مانند یک حس اضافی می‌مانند که به کوسه‌ها در یافتن شکار کمک می‌کند، حتی اگر این موجود بداقبال در زیر شن‌ها مخفی شده باشد.همچنین دارای یک بخشی به نام آمپول لورنزینی نیز هستند که یک سیستم حسی بسیار قوی محسوب می‌شود که در قسمت پشتی و تحتانی پوزه حیوان قرار می‌گیرد.

[ویرایش] دندان‌ها

دندان‌های یک کوسه

کوسه‌ها به طور مداوم دندان‌هایشان را استفاده می‌کنند و از دست می‌دهند. برخی از گونه‌ها در طول عمر خود نزدیک به ۳۰ هزار دندان درمی‌آورند. عمل جایگزینی دندان در این جانوران دریایی همیشه رخ می‌دهد. هریک از دندان‌های کوسه در ردیفی واقع شده است که با شکستن یکی، دیگری جایگزین آن می‌شود. وجه تمایز کوسه‌ها از دیگر حیوانات به جز دندان‌های آن‌ها در اسکلتشان است. اسکلت کوسه‌ها به جای استخوان، از مادهٔ غضروفی انعطاف پذیری است و چون غضروف از استخوان سبکتر است، بنابراین کوسه‌ها برای شنا کردن نسبت به یک ماهی استخوانی انرژی کمتری مصرف می‌کنند. پوست سختی تمام بدن کوسه را پوشش داده است و فلس‌های خمیده‌ای که جهت آن‌ها به عقب است، پوست را به سختی یک ورق سمباده می‌کنند که کوسه را از آسیب محافظت می‌نمایند. همچنین این فلس‌ها هنگامی که کوسه در حال شنا کردن است نیروی مقاوم آب را کاهش می‌دهند.

[ویرایش] خطر برای انسان

ماجرای حمله کوسه‌ماهی در بندر هاوانا به ملوان بروک واتسون، موضوع تابلوی نقاشی مشهور واتسون و کوسه، اثر جان سینگلتون کاپلی است. حمله کوسه‌ماهی به بروک واتسون در سال ۱۷۴۹ میلادی، اولین حمله ثبت‌شده کوسه‌ماهی به انسان‌ها در تاریخ مدرن است.

مزایای فراوانی، کوسه را یکی از نادرترین شکارچیان کره زمین کرده‌است. بسیاری از کوسه‌ها برای حمله آفریده شده‌اند اما همه آنها حمله نمی‌کنند. در واقع بیشتر کوسه‌ها برای انسان بی‌ضرر هستند (مانند کوسه نهنگی) و فقط گونه‌های محدودی هستند که تا کنون خطرناک شناخته شده‌اند. این آبزیان زیبا و سلاطین اقیانوس‌ها منبعی پر درآمد نیز برای صنعت اکوتوریسم غواصی می‌باشند.

[ویرایش] دشمن طبیعی

کوسه بجز انسان دشمن دیگری در طبیعت ندارد.^{[نیازمند منبع]} سالانه ۷۳ میلیون کوسه توسط انسان شکار می‌شوند.این کار باعث گردید که جمعیت کوسه‌های سرچکشی در اقیانوس ۹۸٪ کم شود.^[۱]

[ویرایش] راسته‌های کوسه

کوسه از بالاراستهٔ غضروفی شکلان (Selachimorpha) است و دارای راسته‌های زیر است:

• شش‌کمانیان (Hexanchiformes )
• خاردارکوسه‌ها (Squaliformes )
• اره‌کوسه‌ها (Pristiophoriformes )
• فرشته‌کوسه‌ها (Squatiniformes )
• شاخدارکوسه‌ها (Heterodontiformes )
• فرش‌کوسه‌ها (Orectolobiformes )
• زمین‌کوسه‌ها (Carcharhiniformes )
• خال‌مخال‌کوسه‌ها (Lamniformes )
• سیموریدا (Symmoriida) (منقرض‌شده)

[ویرایش] منبع

برگرفته از جمعه‌نامه (با کمی تغییر) (برداشت آزاد با ذکر و پیوند به منبع)

کوسه آبی

آنها شکارچیان سطحی آبهای عمیق اقیانوسهای حاره‌ای و معتدل هستند. این کوسه‌ها آبهای خنک‌تر را ترجیح می‌دهند و در نتیجه مثلا در خلیج مکزیک و دریای سرخ دیده نمی‌شوند. کوسه‌های آبی در مسافتهای طولانی مثلا از نیوانگلند تا امریکای جنوبی مهاجرت می‌کنند. این کوسه‌ها علیرغم اینکه عموما بی‌حال به نظر می‌رسند قادرند با سرعت زیاد شنا کنند. کوسه‌های آبی بچه‌زا هستند و هر بار بین 25 تا 100 کوسه به دنیا می‌آورند. طول این کوسه‌ها گاهی به 3.8 متر یا بیشتر می‌رسد. وزن معمول این کوسه‌ها بین 30 تا 50 کیلوگرم است.

منبع مطالب دانشنامه رشد است.

کوسه سر پهن

برخلاف کوسه‌های دیگر کوسه سرپهن با خوابیدن در بستر دریا استتار کردن بوسیله سطح خالدار پشتش و با پوزه گوشت آلودی که دارد مثل یک تخته سنگ است که توسط

پوشیده شده باشد هنگامی که طعمه‌ای از نزدیک او می‌گذرد این کوسه سریعا عمل می‌کند.

کوسه‌های سفید

کوسه‌های سفید غول پیکر بسیار عظیم‌الجثه هستند که در آبهای سطحی ساحلی اکثر

یافت می‌شوند. طول آنها به 7.2 متر و وزن آنها به 3400 کیلوگرم می‌رسد. کوسه‌های سفید بزرگترین کوسه‌های شکاری دنیا هستند. آنها آخرین بازمانده‌های سرده خود یعنی کارکارودونها می‌باشند. کوسه‌های سفید غول پیکر از جمله حیواناتی هستند که تخمهایشان در رحم جنس ماده رشد می‌کند و تخم خود را می‌شکنند و به رشد خود تا موقع ادامه می‌دهند. طول بدن کوسه‌های جوان در بدو تولد حدود 1.5 متر است. کوسه های سفید غول پیکر همانند دیگر کوسه‌ها چند ردیف دندان در پشت دندانهای اصلی خود دارند که در صورت شکسته شدن یکی از دندانهای اصلی ، دندان دیگر سریعا جایگزین می‌شود.

کوسه پلنگی

کوسه پلنگی یکی از بزرگترین نوع کوسه‌هاست. کوسه‌های پلنگی بارزترین کوسه‌های آدم خوار هستند. این کوسه‌ها بچه‌های خود را تا زمان بلوغ نگهداری می‌کنند. کوسه‌های پلنگی در منطقه اقیانوسی آرام یافت می‌شوند. کوسه پلنگی به تنهایی شکار می‌کند و علت نام‌گذاری این کوسه هم به خاطر خطوط تیره‌ای است که در پشت جانور وجود دارد و هر چه بر سن این کوسه افزوده می‌شود این خطوط کم رنگ‌تر می‌شوند.

این کوسه شکارچی بسیار خطرناکی است و هر آنچه که به چنگش بیفتد می‌خورد. این جانور حس بویایی بسیار قوی دارد و تقریبا 3/2 مغزش به پردازش اطلاعات مربوط به انواع بوها اختصاص یافته است. شهرت این جانور در آدم خواری باعث شده است که اکثر مردم از آن بترسند. این کوسه دهان بسیار بزرگ و آرواره‌های نیرومندی دارد. دندانهای این جانور پهن ، مثلثی و دندانه‌دار هستند و می‌توانند طعمه را تکه تکه کنند.

کوسه راه راه

کوسه راه راه که گاه با نام کوسه ببری شناخته می‌شود در آبهای نزدیک به ساحل هند آرام زندگی می‌کند و از باله دمی درازش شناخته می‌شود. علاوه بر دم دراز این کوسه بر روی بدن خود شیارهایی دارد که تا زیر بدن این ماهی امتداد می‌یابد. همانطور که از نام این کوسه مشخص است بدنش دارای نقوش خاصی است، کوسه‌های جوان بدن تیره‌ای دارند که خطوط زرد رنگی بر روی آن نمایان است.

همانطور که به سن بلوغ نزدیک می‌شوند بدن آنها به رنگ خرمایی با نقاط تیره بر روی آن تبدیل می‌شود. این نقاط تیره در باله‌ها و در همه جای بدن کوسه دیده می‌شوند. پوزه این کوسه تقریبا گرد است و ریشکهای کوچکی بر روی آن دیده می‌شود. طول این نوع کوسه حداکثر به 230 سانتیمتر می‌رسد. کوسه راه راه به کندی شنا می‌کند و اکثرا در کف دریا در مجاورت

روی بسترهای شنی و سنگی قرار دارد.

کوسه نهنگی

این کوسه ، بزرگترین نوع کوسه و همچنین بزرگترین نوع

به شمار می‌آید. طول بزرگترین کوسه‌ای که بطور دقیق ثبت شده است 14 متر می‌باشد. طول متداول در بین کوسه‌های نهنگی حدودا 8 متر است. این کوسه دهان گشادی به پهنای 1.5 متر دارد که در آن حدود که در آن حدود 300 ردیف دندان کوچک قرار دارند که مسئولیت قسمتی از فرآیند تغذیه آن را به عهده دارند. سر این کوسه بطور طبیعی پهن و تخت است و چشمان ریز آن در قسمت جلوی پوزه قرار دارند.

اغلب قسمتهای بدن این کوسه خاکستری و شکمش سفید است، اما سه برآمدگی قابل توجه در امتداد دو طرف بدن کوسه دیده می‌شود. پوست این جانور به خاطر نقاط مخطوط زرد کمرنگ نظر بیننده را به خود جلب می‌کند. این کوسه دو جفت باله جفتی و باله سینه‌ای دارد. این کوسه دم بزرگی دارد و در کوسه‌های جوان باله فوقانی بطور قابل توجهی از باله تحتانی بزرگتر است اما این باله در کوسه‌های بالغ به شکل نیمه هلالی درمی‌آید. مجرای تنفسی دقیقا پشت چشمهای کوسه قرار دارند. کوسه نهنگی شناگر ماهری نیست و بر خلاف سایر کوسه‌ها در هنگام شنا تمام بدنش به حرکت درمی‌آید که در نهایت سرعت متوسطی در حدود 5 کیلومتر در ساعت را فراهم می‌آورد.

گاو کوسه

گاو کوسه‌ها در آبهای کم عمق و گرم ساحلی یافت می‌شوند. این کوسه‌ها به انسانها حمله می‌کنند. با این حال که گاو کوسه‌ها را به ندرت می‌توان در مناطق دور از خشکی مشاهده کرد. که آن هم با شنای بر خلاف مسیر رودخانه به آن سمت آمده باشند و این گونه کوسه‌ها را گاهی کوسه آب شیرین نیز می‌نامند، آنها واقعا ماهی آب شیرین نیستند برخلاف کوسه‌های رودخانه‌ای از جنس گلیفیس هستند.

کوسه ماهی

            یکی از خطرناک ترین آبزیان، کوسه است. کوسه برای انسان فوائد زیادی دارد. بزرگترین بهره ای که میتوان از کوسه برد تهیه روغن از آنست زیرا این روغن بر دوام قایقها و موتور لنجها تا چندین برابر می افزاید بطوریکه چوب لنج ها سالها در آب شور دریا مقاومت کرده و پوسیده نمی شود. از باله و دم کوسه در تهیه سوپ و دارو و از خشک شده بقیه بدن بیشتر کوسه ها در تهیه کود استفاده می کنند. 

            بدن کوسه بدون استخوان و  غضروفی شبیه قسمت بیرونی گوش انسان است. کوسه ها بسیار سریع و بدون اینکه در آب حرکتی غیرعادی ایجاد کنند؛ شنا می کنند و این باعث غافلگیر شدن موجودات دیگر می شود. برای شکار آنها از تور و قلاب استفاده می کنند.