پیشتاز روش اسلامی‌کردن معرفت کیست؟
"طه جابر العلوانی" از جمله صاحب نظران روش شناسی اسلامی کردن معرفت است. تلاشهای این متفکر برجسته عراقی و تألیفات متعدد او در این حوزه نقش بسزایی در گسترش گفتمان "اسلامی سازی معرفت" در جهان داشته است.
SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:
به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از مهر، طه جابر العلوانی درسال 1935 میلادی در عراق چشم به جهان گشود. آموزش ابتدایی و دبیرستان را در عراق گذراند. درسال 1959 از دانشکده شریعت و حقوق دانشگاه الازهر فارغ التحصیل شد. در 1968موفق به اخذ فوق لیسانس از همین دانشگاه شد.
در 1973 در رشته "اصول فقه" موفق به اخذ دکترا از دانشگاه الازهر شد. از 1975تا 1985 به عنوان استاد فقه و اصول دردانشگاه محمدبن سعود در ریاض مشغول به تدریس شد. درسال 1981 با گروهی از همفکرانش مؤسسه جهانی اندیشه اسلامی را در امریکا تأسیس کرد. در مسائلی همچون اجتهاد و تقلید، حاکمیت الهی،اسلامی کردن شناخت و همچنین بسیاری از مسائل معاصر اندیشه اسلامی، تعددگرایی و حقوق متهم در اسلام، تحقیقات و مطالعاتی انجام داده است.
"طه جابر العلوانی" از جمله متفکرانی و صاحب نظران روش شناسی اسلامی کردن معرفت است. وی مسئول مؤسسه مرکز جهانی اندیشه اسلامی(المعهد العالمی للفکر الاسلامی) است. بدون شک تلاشهای این متفکر برجسته عراقی و تألیفات متعدد او در این حوزه نقش بسزایی در گسترش گفتمان "اسلامی سازی معرفت" در جهان داشته است.
آنچه در جریان فکری معاصر عرب به عنوان اسلامی کردن معرفت از سوی متفکرانی چون العلوانی مطرح شده، گامی فراسوی آن چیزی است که در دو سده اخیر در جنبش احیای دینی مطرح شده و طبعا تجربه نزدیک به دو قرن را پیشرو دارد. مهمترین ویژگیهای مثبت این رویکرد عبارتست از: گریز از تقلیدگرایی و تقرب به فرهنگ مدرنیته غربی، و در عین حال توجه به مشکلات و آسیبهای سنتگرایی و خشک اندیشی، توجه به اهمیت و ضرورت اجتهاد بنیادین در سه حوزه منابع و حیانی، میراث اسلامی و فرهنگ غرب و تأکید همزمان بر دو عنصر پالایش فرهنگ دینی و نوآوری بر بنیانهای اصیل و ثابت اسلامی، دوری از خاماندیشی و سطحی نگری نسبت به مدرنیسم و پست مدرنیسم و نگاه ژرف و در عین حال معتدل به دستاورد فکری و فناورانه غرب، و از همه مهمتر، پیشرفت طرح "معرفت شناسی اسلامی" در نقد مبانی و روش شناسی علم غربی و پی جویی بازسازی علوم انسانی و اجتماعی برپایه معارف وحیانی است.
در اندیشه العلوانی اسلامی سازی معرفت در صورتی حاصل می‌شود که بر مقوله "روش شناسی" و "معرفت شناسی" صحیح استوار باشد. وی با پرهیز از ارائه یک تعریف جامع و مانع از موضوع، معتقد است: "گوهر معرفت و بنیاد آن، به معنای عام کلمه، روش است" لذا نتیجه میگیرد که "پیام اسلام نیز یک روش کامل برای زندگی است"؛ نه یک سلسله دستورالعملهای غیر قابل تغییر در اوضاع متفاوت زمانی و مکانی. بنابراین "اسلامی سازی معرفت را میتوان به عنوان باز آرایی روش شناسانه و شناخت شناسانه علوم و رشتههای مربوط به آن نگریست". به عبارت دیگر مسئله "اسلامی کردن علوم" جوهری روش شناختی و خاستگاهی معرفت شناختی دارد.
العلوانی اهداف کلی فرایند اسلامیسازی معرفت را تجدید ارتباط میان دانش و ارزش، تبادل میان قرائت وحی و خواندن واقعیت موجود و ارائه راه حل نهایی بیان میکند. او به طور خلاصه مینویسد: "اسلامی سازی معرفت، چنانچه آن را در موقعیت فعلی از رشد و توسعهاش میفهمیم، درخواستی است برای یک بسیج فکری و فرهنگی جهان اسلام به منظور بازاندیشی درمورد بنیادهای جامعه انسانی و بازساری آن، نتیجه نهایی این فرایند تحقق زیبایی و نشاط در حال و آینده و نیز رهایی انسان از آیندهای که در آن تخریب گسترده مینماید."
العلوانی "اسلامی سازی معرفت" را گام سوم مواجه متفکران مسلمان در مواجهه با فرهنگ و تمدن غرب میداند که از آن به "بیداری" یاد میکند. این مرحله با شناخت دقیق غرب و کشف خللهای آن به تأسیس و کشف "روش شناسی" و "معرفت شناسی اسلامی" برای تولید علم اسلامی پرداخته شده است. وی مرکز ثقل معرفت شناسی اسلام را در توسعه منابع معرفت به وحی و هستی و خوانش آنها به عنوان دو متن و کتاب میداند و معتقد است دست علم غربی به واسطه مبانی معرفتشناسی خود از دامن پرفیض وحی کوتاه گشته است و به یک دانش یک وجهی روآورده است. اما ما مسلمین برای تولید علم دینی میبایست به اصول اساسی وحی توجه کنیم تا به خوانشی چند وجهی از وحی و هستی دست یابیم.
