العالم1 حضرت مهدی موعود (علیه السّلام)یگانه فرزانه¬ی روزگار با نام «عالم» یاد و صدا می شود.
علم و دانش، رشد دهنده و تعالی بخش انسان است. دانش، چراغ عقل را برفروزد و نگرشی تازه آفریند. علم به انسان برتری دیگری بخشد و امیتاز ویژه¬ای به او عطا کند. دانش، راه را روشن، هدف و مقصد را نزدیک گرداند و آن را به رنگ واقعیت و حقیقت رنگ آمیزی نماید و از پستی و بلندی، از سراب و خیال، نجات بخش است. البته پوشیده نماند که علم، آن گه کارگر افتد که با عمل درآمیزد و آن دانشی که به سوی خداوند و رستگاری رهنمون کند، گران قدر و گران مایه است.
خداوند دانا در قرآن کریم، خویش را به علم و دانش معرفی نموده و از آگاهی و دانایی خویش و آن چه در زمین و آسمان پنهان و آشکار است و می گذرد، با ملائکه سخن به میان آورده است. او به قلم سوگند خورد - ن و القلم - و صفاتش بر حیات و علم استوار گشته:
«وَ هَوَ بِکُلِّ شَیءٍ عَلِیم»2،«هُوَ اللهُ الَّذِی لا إالَهَ الَّا هُوَ عَلِمُ الغَیبِ و الشَّهَدةِ هُوَ الرَّحمَنُ الرَّحِیمُ»3و «قَالَ ألَم اقُل لَکُم انِّی أعلَمُ غَیبَ السَّموَاتِ وَ الأرضِ و أعلَمُ مَا تُبدُونَ وَ مَا کُنتُم تَکتُمُونَ»4.
آموزگار انبیا، خداوند متعال، سفیران خویش را به نور علم روشن ساخت و به زیور دانش زینت داد. او نخستین خلیفه¬اش را از علم و دانش خویش بیاموخت و آخرین سفیرش را با دانش و دانایی آراست. قرآن درباره ی حضرت آدم از علم و دانش سررشته¬ی سخن گستراند:
«وَ عَلَّمَ ءَادَمَ الأسمَاءَ کُلَّهَا5».
خدایِ فرزانه¬ی اساس آفرینش را بر دانش پایه ریزی نمود. قرآن کریم، این میراث پروردگار، این آیین نامه¬ی آموزگاران بشر – نبی اکرم و پیشوایان معصوم (علیهم السّلام)– را براساس علم و دانش بنیان نمود.
قرآن کریم سراسر علم است و دانش و پیوسته با جهل در ستیز است. انبیا که تربیت شدگان آموزگار هستی و کتاب های آسمانی اند، برای برافروختن علم و معرفت و مبارزه با جهل و نادانی برانگیخته شده و برای زدودن آن به پا خاسته اند.
نبی اکرم و خاندان فرهیخته و پیراسته اش (علیهم السّلام )، داناترین و دانشمندترین مردمان اند. خدای سبحان از دانش خویش به آنان آموخت و دانش تمام انبیا را در سینه¬ی آنان جای داد. آنان خزانه داران و منبع علوم و دانش خداوندگارند. هر چه درگذشته روی داده، هر چه اکنون در حال گذر است و هر چه در آینده تا دامنه¬ی قیامت روی دهد، همه و همه، در علم اهل بیت (علیهم السّلام)نهفته است؛ آن هم علمی که هرگز آلوده نگشته و نگردد و جهل و نادانی مرزبان دانش آنان نیست، سراسر دانش¬اند و نور، این چهارده کانون نور و علم، در علم و دانش مساوی و برابرند. امام باقر یا امام صادق (علیهما السّلام) در تفسیر آیه¬ی شریف «وَ مَا یَعلَمُ تَأوِیلَهُ الّا اللهُ وَ الرَّسِخُونَ فِی العَلمِ»6 فرمودند:
برترین راسخان و استواران در آن علم – که در آیه به آن اشارت رفته – رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) است. خداوند متعال تمام آنچه از قرآن و تأویل بر رسولش نازل نمود، به او آموخت و آیه ای به آن رسول گرامی فرو نفرستاد که تأویلش و تفسیرش را به آن حضرت و جانشیناش نیاموخته باشد.7
امام سجاد (علیه السّلام ):
چرا مردم بر ما خرده گیرند [و ما را آزار دهند] سوگند به خدا ما درخت نبوّتیم، ما کانون رحمت و دانشیم. فرشتگان بر ما فرود آیند و از نزد ما به آسمان روند.8
امام رضا (علیه السّلام)در علائم و نشانه های امام و پیشوای معصوم (علیه السّلام)فرمود:
امام دانشمندترین مردمان است.9
عایشه گوید:
[امیرالمؤمنین] علی (علیه السّلام)داناترین مردم به سنّت [رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم)] است.10
امام صادق (علیه السّلام):
آیا نشنیده¬اید این آیه¬ی شریفه «وَ کُلَّ شَیءٍ أحصَیناهُ فِی امامٍ مُبِینٍ»9 را؟ دانش تمام انبیا در علم ما هست و همه¬ی آن ها نزد ما گرد آمده، دانش ما برگرفته از دانش انبیا است [و از آن ها سینه به سینه و نسل به نسل به ما رسیده است].12
حضرت قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلّم) آخرین سفیر الهی و تنها بازمانده ی انبیا و اوصیا است. سینه ی بی کران آن حضرت هم چون پدران نیکش جایگاه علم و دانش است. آن چه انبیا در مکتب وحی آموختند و آن چه پیشوایان راستین از علم و دانش و کمالات اندوختند، همه نزد آن امام فرزانه گرد آمده و آن امام همام، دانا به تمام آن هاست. دانش قرآن کریم و تأویل و تفسیر آن را می داند، سنت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم) و احکام حلال و حرام پیش اوست.
حضرت حجت، زاده ی زهرا و همتای امیرالمؤمنین علی (علیهم السّلام)دریای ژرف و بی انتهای علم و معرفت است. چشمه¬های دانش از کوهسار وجودش روان است و بر فراز قله فضیلت و برتری او، هیچ کس سایه نیفکند. مرغان نیرومند و تیز پروازِ عقل و اندیشه به افکار بلندش راهی نیابند. او خزانه دار و رازدار دانش خداوند است و در کران وجودش از جهل و نادانی اثری نیست. علم و دانشش نه مکدّر و نه چرکین گردد، بلکه همیشه زلال و پاک بماند و هم چون قرآن، نو و پویا باشد و کهنه نگردد.
در زیارت آن حضرت بدین ترتیب عَرض درود و احترام می داریم:
السلام علی العالم الذی علمه لایبید:
درود بر عالم و دانشمندی که دانش او به پایان نرسد.13
و در زیارت آل یس می خوانیم:
... و العلم المصبوب:
و درود بر دانشی که فرود آمده.
امام باقر (علیه السّلام ):
دانش قرآن و سنت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم) در قلب مهدی ما شکوفا شود، همان گونه که از دانه¬ای بهترین گیاه بروید، پس هر کس از شما بازماند و به دیدار [و حضور آن تحفه¬ی عالم آفرینش] نایل آید این طور به او سلام و درود فرستد:
السلام علیکم یا اهل بیت الرحمـة و النبوة و معدن العلم موضع الرسالـة السلام علیک یا بقیـة الله فی ارضه؛
درود بر شما ای خاندان رحمت و نبوت، ای مخزن علم و دانش، ای جایگاه رسالت، درود بر تو ای که خدایت تو را بر زمین باقی گذارد!14
امام صادق (علیه السّلام):
علم، بیست و هفت حرف است. تمام انبیا دو حرف از آن را آوردند و اکنون مردم بیش از آن دو حرف را، نمی دانند. هنگامی که قائم ما (علیه السّلام)قیام نماید بیست و پنج حرف دیگر را بیرون آورد و با آن دو حرف دیگر میان مردم انتشار دهد تا بیست و هفت حرف کامل گردد.15
حضرت مهدی (علیه السّلام) فرزانه و فرهیخته¬ی یگانه¬ی روزگار، آن زمان که شبانگاهانِ غیبت، دامن سیاه و تاریک خود را برچیند و صبح گاهان ظهور و حضور فرارسد، پرده¬ی تاریک جهل را بدرد و درخت خرد همگان را از نور علم و دانش خویش بارور کند.
پی نوشت¬ها:
1. نجم ثاقب، باب 2، ص 81، لقب شماره ی 88؛ العبقری الحسان، ج 10، باب بیان اسامی و القاب، ص 42.
2. سوره ی بقره، آیه ی 29: «و او بر هر چیز آگاه است.
3. سوره ی حشر، آیه ی 22: «او خدایی است که معبودی جز او نیست. دانای آشکار و نهان است و او رحمان و رحیم است».
4. سوره ی بقره، آیه ی 33: «فرمود آیا به شما نگفتم که من غیب آسمان ها و زمین را می دانم و نیز می دانم آن چه را شما آشکار می کنید و آن چه را پنهان می داشتید؟».
5. همان، آیه ی 31: «و سپس علم اسماء را همگی به انسان آموخت».
6. سوره ی آل عمران، آیه ی 7: «تفسیر آن ها را جز خدا و راسخان در علم نمی دانند».
7. کافی، ج 1، ص 213، کتاب الحجـة، باب ان الراسخین فی العلم هم ...»، ح 2.
8. همان، ج 1، ص 222، باب ان معدن العلم و شجرة النبوة، ح 1.
9. من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 418، باب النوادر علامات الامام، ح 5914.
10. بحارالأنوار، ج 40، ص 179، تاریخ امیرالمؤمنین (علیه السّلام)، باب 93، فی علمه و ان النبی (صلی الله علیه و آله و سلّم) علّمه الف باب.
11. سوره ی یس، آیه ی 12.
12. بحارالأنوار، ج 47، ص 130، تاریخ الامام جعفر صادق( علیه السّلام)، باب 5، معجزاته و استجابـة دعواته علیه السلام، ح 179.
13. مفاتیح الجنان، ص 863.
14. بحارالأنوار، ج 52، ص 317، تاریخ الامام الثانی عشر، باب 27، سیرته و اخلاقه و خصائص زمانه، ح 16.
15. همان، ص 337، ح 73.
منبع: کتاب ترسیم آفتاب
