موعود
جهانیان، خاکسار و در انتظار مهدی موعود (علیه السّلام) هستند.
مهدی (علیه السّلام) آن وعده ی الهی است که فطرت پاک و عقل سالم به ظهورش گواهی می دهد. مسئله ی مهدویت و ظهور مهدی (علیه السّلام) گرچه از اساسی ترین اصول اعتقادی شیعه است، امّا قیام او را تمام کتاب¬های آسمانی و انبیای الهی بشارت داده¬اند و فرزانگانی آزاد اندیش، با باورهای مختلف، وجود و قیام مصلحی عدالت پیشه و عدالت گستر را به ترسیم کشیده¬اند و آرزومند قدوم فرخنده¬اش بوده¬اند. اعتقاد به موعود جهانی، ریشه در تاریخ پیش از ظهور ادیان یهود و مسیحیت دارد. هر چه زمان گذشت و دانش و فرهنگ بشر مترقی تر گشت، چیزی از این اعتقاد کم نشد، بلکه امروزه که بشریت در اوج قدرت و پیشرفت صنعت و دانش است، باور و آرزوی نجات بخش بشر از با تلاق گناه و گرداب و فتنه، عمیق تر گشته و همگان چشم به راه کسی دوخته¬اند که کتاب های آسمانی، انبیا و ادیان به ظهور او نوید و مژده داده¬اند تا از کرانه¬ی آسمان سر زند و بانِگ داد و رهایی او، لرزه بر اندام بیدادگران اندازد و روشنایی اش سیاهی را بشکافد و همه جا را روشن سازد. بساط بیدادگری، کفر، فتنه و سفره¬ی رنگین زور و تزویر را برچیند.
مهدی، زاده¬ی زهرا، فرزند امیرالمؤمنین، علی (علیهم السّلام) و آخرین جانشین رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلّم)، آن و عده¬ی آسمانی، آن نوید انبیا و آن امید مستمندان و محرومان است. آرمان¬های انبیا و فرهیختگان را او تحقق بخشد. او محرومان و مستمندان را به عزت و توانگری رساند. کاخ های بلند ظلم را ویران سازد و درفش¬های ستم را به زیر کشد و دین را بر گیتی حاکم گرداند.
اعتقاد ادیان آسمانی و اقوام پیشین درباره¬ی موعود
ایرانیان قبل از ظهور اسلام: موعود زنده است و روزی ظهور کند و در زمین حکومتی یک پارچه به پا سازد.
ساکنان جزایر انگلستان، از صدها سال پیش در آرزو و انتظار موعود خویشتن بوده¬اند تا قیام کند و آنان را به حکومت رساند و سعادت¬مند گردند.
گروهی از مصریان که سه هزار سال پیش از میلاد در شهر «ممفیس» به سر می¬بردند: فرمان فرمایی در آخرالزمان با نیرویی غیبی بر جهان مسلط گردد، مردمان را همسان و یک سان کند و همه را به آرامش و آسایش رساند.
اقوام مختلف هند مطابق کتاب مقدس خود: آنان در انتظار اصلاح گری هستند که ظهور نماید و حکومتی یگانه در زمین تشکیل دهد.
آمریکای مرکزی: منجی عالم خواهد آمد.
زرتشتیان: موعود – سوشیانس – دین را در خاوران رواج دهد و فقر و تنگ دستی را ریشه کن کند.
یهود: ایمان به ظهور ماشیح – از فرزندان اسحاق – از اصول بنیادین آیین یهود است و هر یهودی که ماشیح را باور نکند و از منتظرانش نباشد چونان کسی ماند که سخنان حضرت موسی و انبیای بنی¬اسرائیل را منکر گشته. آنان در ظهور اختری جهان افروز که جهان را با تابشش روشن سازد، اتفاق نظر دارند. حضرت موسی به طلوع ستاره¬ای درخشان و نجات بخش در آخرالزمان، نویده داده که او رهایی بخش است و با قدوم همایونی¬اش زمین را روشن و لبریز از عدل و قسط گرداند.
آیین مسیحیت: همانند آنان باشید که به انتظار آقای خود نشسته-اند، آماده و بیدار، زیرا نمی دانید که صاحب خانه چه هنگام خواهد آمد. تسلی دهنده خواهد آمد و جهان را براساس عدالت، سامان دهد.1
دیدگاه اهل سنت درباره ی مهدی موعود
گرچه حضرت مهدی موعود (علیه السّلام) از دودمان امیرالمؤمنین، علی و زهرای شهید (علیهما السّلام) و آخرین پیشوای راستین آیین ماندگار اسلام است و امامت وی و ظهورش از اساسی ترین باورهای بنیادین شیعیان می باشد، اما اهل تسنن نیز به ظهور حضرت مهدی (علیه السّلام) اعتقاد داشته و درباره¬ی آن امام، کتاب ها و آثار زیادی نگاشته اند و روایات فراوانی بازگو کرده اند، بلکه اعتقاد به ظهور مهدی موعود (علیه السّلام) را از اصولی دانسته¬اند که شیعه و سنی بر آن اتفاق نظر دارند. ابن ابی الحدید:
اتفاق شیعه و سنی بر این است که دنیا و جهان به پایان نرسد مگر بر ظهور آن حضرت.2
چهار تن از دانشمندان و بزرگان از مذاهب چهارگانه¬ی اهل تسنن (ابن حجر شافعی، یحیی بن محمد حنبلی، احمد بن ضیاء حنفی و محمد بن احمد مالکی) به صحت و درستی اصل ظهور مهدی در آخرالزمان فتوا داده¬اند و این که او عدالت را در پهنه¬ی زمین بگستراند و عیسی (علیه السّلام) در نماز به او اقتدا کند.
در بسیاری از کتاب های حدیث اهل تسنن به صراحت آمده که حضرت مهدی (علیه السّلام) زاده¬ی بی واسطه¬ی امام حسن عسکری (علیه السّلام) است و برخی از آنان اعتراف نموده¬اند که احادیث مربوط به حضرت مهدی (علیه السّلام) مشهور و یا متواتر است؛ یعنی در صدور آن روایات از نبی اکرم (صلی الله علیه وآله و سلّم) جای هیچ شکی وجود ندارد.
در کتاب مسند احمد بن حنبل، 136 حدیث، درباره¬ی حضرت بازگو شده است.
محمدبن اسماعیل بخاری، محدّث نامدار اهل تسنن در کتاب صحیح خود روایاتی را نگاشته که گویای این است که جانشینان پیامبر عزیز اسلام (صلی الله علیه وآله و سلّم) دوازده تن هستند و همگی از قریش¬اند. بخاری از فرود آمدن عیسی، زاده¬ی مریم و همکاری با حضرت مهدی (علیه السّلام) سخن رانده است.
شیخ سلیمان قندوزی حنفی:
پیامبراکرم (صلی الله علیه وآله و سلّم) فرمود: هر کس ظهور و خروج مهدی (علیه السّلام) را انکار کند، به راستی به آن چه بر محمد (صلی الله علیه وآله وسلّم) نازل شده، کافر گشته [و انکار ورزیده] است.3
احمد بن حنبل می¬گوید:
رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلّم) فرمودند: ستم و بیداد، زمین را فراگیرد تا آن که مردی از خاندان من قیام نماید و هفت یا نه سال، فرمانروایی کند و خاوران را از عدل و داد آکنده سازد.4
ابن ماجه:
رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلّم) فرمود: مهدی (علیه السّلام) از ما، اهل بیت (علیهم السّلام) است و خداوند کار ظهور او را یک شبه سامان دهد.5
از آن چه در این جا، به اشارت، نگاشتیم آشکار شد که همگی ملّت-ها با عقاید و باورهای گوناگون، از روزگار بسیار دیرین در انتظار طلوع سپیده¬ای از میان تیرگی¬ها و مصلحی دادگستر و جهانی در انتهای تاریخ، به زندگانی رضا و آرمیدن در دل خاک، رضایت داده اند، اما این شیعه و باورمندان به ولایت و امامت حضرت حجت و نیاکان نیک سیرتش (علیهم السّلام) هستند که براساس آن چه قرآن کریم، در این گستره لب به سخن گشوده و مفسران آگاه و حقیقی به قرآن، یعنی پیشوایان معصوم (علیهم السّلام) ، به تشریح و تفسیر آن آیات پرداخته اند و روایاتی که آنان درباره¬ی حضرت مهدی موعود (علیه السّلام) و ظهور فرخنده¬ی آن حضرت ایراد فرموده¬اند، از وی و ظهور هُمایش ترسیمی کامل و تصوری روشن در پیش رو دارند که نه با خرافه، همساز است و نه با گزاف همراه. دانشمندانی چون طبرسیِ نوری، موعود را از القاب حضرتش دانسته¬اند تا اشارتی کند به آن چه انبیا و ادیان و کتاب¬های آسمانی وعده داده اند.6
امام حسین (علیه السّلام) می فرماید:
اگر از عمر جهان جز یک روز نماند، خداوند بزرگ و ارجمند، آن روز را به اندازه¬ای بگستراند تا آن که مردی از زادگان من قیام کند و گیتی را چونان که از ستم و بیداد لبریز گشته، از عدل و داد آکنده سازد، این چنین رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلّم) فرمود و من شنیدم.7
امام زین العابدین (علیه السّلام) در تفسیر آیه¬ی شریف «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُم وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَستَخلِفَنَّهُم فِی الأرضِ کَمَا استَخلَفَ الَّذِینَ مِن قَبلِهِم وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُم دینَهُم الَّذِی ارتَضی لَهُم وَ لَیُبَدِّلَنََّّهُم مِن بَعدِ خَوفِّهِم أمنَاً یَعبُدُونَنی لایُشرِکُونَ بی شَیئاً وَ مَن کَفَرَ بَعدَ ذلِکَ هُمُ الفاسِقُونَ» 8فرمود:
این آیه در شأن و منزلت [حضرت] مهدی نازل شده است.9
در کتاب تفسیر علی بن ابراهیم در تفسیر آیه¬ی شریف «وَ لَقَد کَتَبنا فِی الزَّبُورِ مِن بَعدِ الذِّکرِ اَنَّ الأرضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالحُون»10آمده:
کتاب¬های آسمانی همه از مصادیق ذکراند و [مقصود] آیه [حضرت] قائم (علیه السّلام) و یاوران اوست [در زبور و کتاب¬های آسمانی دیگر که بر انبیا نازل گشته، نگاشته¬ایم که وارثان زمین قائم آل محمد (علیهم السّلام) و اصحاب اوست و حکومت جهانی از آنِ آنانست.
در برخی زیارت¬های مربوط به حضرت مهدی (علیه السّلام) با این عنوان به پیشگاه اقدسش درود می فرستیم:
السلام علیک یا وعدالله الذی ضمنه؛11
درود بر تو ای، وعده خداوند [ای موعود] که او عهده دار و ضامن [ظهورش] گشته -؛
السلام علی مهدی الأمم و جامع الکلم؛12
درود بر رهنمون¬گر تمام امت ها و ملت ها، و دارنده¬ی تمام کلمات وحی؛
السلام علی المهدی الذی وعد الله عزّوجل به الأمم، أن یجمع به الکلم و یلمَّ به الشعث و یملأ به الأرض قسطاً و عدلاً و یمکِّن له و ینجز به وعد المؤمنین؛
درود به هدایت گری [مهدی] که خداوند ارجمند و بلندمرتبه، به امت ها، وعده¬ی او را داده تا عقاید و آرای مختلف را به یک نظرگاه، اتفاق دهد و اختلافات و پراکندگی¬ها را سامان بخشد، جهان را از قسط و داد پر کند، او را [در زمین] جا دهد و وعده¬ای را که به مؤمنان داده بود به سرانجام رساند13 ای مولایم!: گواهی می دهم که تو حقّی هستی جاوید. گواهی می دهم هرگز بدی و عیبی دامان پیراسته¬ات را تیره و آلوده نکرد. گواهی می دهم نویدی را که خدای متعال در ظهورت داده، حق است و ثابت. ای سرورم! طولانی شدن زمان غیبت و درازی شب هجران مرا در شک و تردید فرو نبرد، نامحرمان و نادانان به تو مرا سردرگم و غافل نگرداند، و هماره در انتظارت نشسته ام و چشم به راهت دوخته ام تا بیایی!14
باری! از آن روزگار آغازین زندگانی که اجتماع بشری شکل گرفت و ملت¬ها با عقاید و آرای متفاوت سامان یافتند، برخی محروم ماندند و برخی توانگر، بعضی در بند و ستم رفتند و عده ای ستم پیشه و چیره. انبیا – آن سفیران الهی – یکی پس از دیگری برانگیخته شدند تا مردمان را به سرای یکتا پرستی و برابری و مساوات جای دهند و این کشمکش و ستیز، هماره در میان جوامع بشری روان و جاری بود، اما در انتهای این ظلمت¬ها، در عمق دل های خسته و ستم دیده، برقی از امید همیشه روشن بوده و انبیا به طلوع آن ستاره¬ی درخشان نوید داده¬اند تا با طلوعش به تمام محرومیت ها پایان دهد و آن آرزوی دیرینه¬ی محرومان و مستمندان به واقعیت و حقیقت پیوند خورد، اما آن نور امید در دل های خسته و شکسته، آن مشعل فروزان در دل تاریکی¬ها، آن ستاره¬ی جهان افروز و نجات بخش، چه کسی جز مهدی موعود و فرزند رسول الله( صلی الله علیه وآله و سلّم)، زاده امیرالمؤمنین، علی (علیه السّلام) می تواند باشد؟!
پی¬نوشت¬ها:
1. اقتباس از کتاب یاد مهدی، ص 43 – 52 و مهدی آخرین سفیر، ص 36 و 60 – 85 .
2. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 10، ص 95 ذیل خطبه¬ی 183.
3. ینابیع المودّة، ج 3، ص 108، باب 78، ج 10.
4. مسند احمد، ج 2، ص 28.
5. سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1367، کتاب الفتن، باب 34، خروج المهدی، ح ش 4085.
6. نجم الثاقب، باب 2، ص 110، لقب شماره ی 146؛ العبقری الحسان، ج 1، باب بیان اسامی و القاب، ص 37.
7. بحارالانوار، ج 51، ص 133، تاریخ الامام الثانی عشر، باب 3.
8. سوره¬ی نور، آیه¬ی 55: «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده¬اند وعده می¬دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد، همان گونه که به پیشینان آن ها خلافت روی زمین را بخشید؛ و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه دار خواهد ساخت و ترس¬شان را به امنیت و آرامش مبدّل می¬کند، آن چنان که تنها مرا می پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت و کسانی که پس از آن کافر شوند، آن ها فاسقانند».
9. بحارالانوار، ج 51، ص 53، باب 5، آیات السماویـة بقیام القائم (علیه السّلام)، ج 34.
10. سوره¬ی انبیاء، آیه¬ی 105: «در [زبور] بعد از ذکر [تورات] نوشتیم: بندگان شایسته¬ام وارث [حکومت] زمین خواهند شد».
11. مفاتیح الجنان، زیارت آل یس.
12. همان، زیارت صاحب الامر، ص 875.
13. همان.
14. همان، ص 869.
منبع: کتاب ترسیم آفتاب
