صاحب الزمان
صاحب الزمان از شایع¬ترین القاب حضرت بقیـة الله، مهدی موعود (علیه السّلام) است.1
پس از خداوندی که مالک و صاحب حقیقی زمین و آسمان و تمام آفریدگان است. پیشوایان آیین اسلام (علیهم السّلام)، مالکان و صاحبان زمین و آسمان¬اند و همان گونه که بر زمین و اهل آن حاکم و سرپرست اند، بر افلاک و ساکنان آن نیز حکمرانی می کنند. چرخ گردون که در چرخش و حرکت بسی دقیق و ظریف است، با گذشت میلیون¬ها سال از محور و مسیر خود کمترین انحراف و تخلّفی نداشته و با چرخش و حرکت منظم خویش، فصول، شب، روز و زمان را پدید آورده است، اما این سپهر و آن حرکت و این زمان پدیدار از آن ها، همگی در اختیار و تصرف جانشینان خداوند سبحان در زمین است. ابوبصیر از امام صادق (علیه السّلام) پرسید: «آیا بر امام پرداخت زکات نیز واجب است؟» امام در پاسخ او فرمود:
ای ابابصیر! سخنی ناممکن و محال راندی، نمی دانی دنیا و آخرت از آنِ امام است؟! هر جا بخواهد می¬گذارد و به هرکس بخواهد می بخشد.2
آن حضرات هر زمان که بر دگرگونی یا بازنگاه داشتن افلاک، اراده کنند توانا هستند، بلکه حضرت حق – تبارک و تعالی – زمین و کهکشان ها را با آن نظم خاص و پیچیدگی شگفت انگیز و آن چه در آن هاست، همه را به یمن و برکت چهارده نور مقدس پدیدار ساخت و آنان اصل و اساسِ بنیادین آفرینش را تشکیل می دهند.
آری، آن حکیمان و دانایان (علیهم السّلام) راز آفرینش و مالکان و والیان بی قید و شرط زمین و آسمان ها و آن چه از اختران پدید می آید (زمان) هستند و همه رام و مسخّر آن¬هایند؛ بدین جهت در تصرف در خلقت توانا و آزادند و زمان و مکان آنان را محدود نکند و مغلوب نسازد. هرگاه اراده کنند از قوانین طبیعت (زمان و مکان) بیرون شده و آن ها را دگرگون کنند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) بارها خورشید را به عقب بازگرداندند 3و زمان دوبار تکرار گشت و ماه را دو نیم کردند.4 که حدیث «ردّ الشمس» و «شقّ القمر» از مسلّمات تاریخ ماست و مانند معراج روحانی و جسمانی رسول اعظم اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلّم) که از مسجد الحرام به مسجد الاقصی سفر کرد و از آنجا به آسمان عروج نمود و در ساحت قدس باری تعالی رحل اقامت انداخت که پیمودن این مسافت و آن چه دید و گذشت، زمانی بس دراز و بلند می طلبد، در حالی که معراج حضرت از اول تا پایان همان شب و یا کمتر از این بینجامید. آصف بن برخیا، وزیر حضرت سلیمان در کمتر از یک لحظه از فرسنگ ها فاصله، تخت بلقیس را نزد سلیمان حاضر گرداند. همه¬ی این امور و شبیه آن با قدرت ولایت و دخل و تصرف در مکان و زمان، صورت امکان به خودگیرد، که آن حضرات خارج از زمان و قوانین طبیعت دست به چنین کارهای بزرگ و شگفت انگیز زده اند.
سلمان فارسی گوید:
من، امام حسن، امام حسین (علیه السّلام) و... [در حضور امیرالمؤمنین] علی (علیه السّلام) بودیم، امام حسن (علیه السّلام) پرسید: ای امیرالمؤمنین! سلیمان فرزند داود از پروردگارش ملک و سلطنتی خواست که پس از او شایسته¬ی کسی نباشد و خدا به او بخشید، آیا تو نیز چیزی از آن سلطنت را داری؟ حضرت فرمود: سوگند به آن که دانه را بشکافد و جانداران را بیافرید! سلیمان از خدای بلند مرتبه و ارجمند ملک و پادشاهی را خواست و خدا عطایش نمود، ولی پدر تو مالک و صاحب چیزهایی است که جز جدّت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم)، کسی پیش و پس از آن مالک نبود.5
آری انجام دادن چنین کارهای واقعی و شگفت انگیز جز با تصرف و دخالت در زمان، مکان و طبیعت ممکن نیست.
حضرت صاحب الزمان (علیه السّلام) آخرین جانشین خدا و رسولش، مالک و حکمران مطلق آسمان ها، زمین و آن چه در آن ها به سر می برد، می باشد. کهکشان ها و زمان در فرمان اویند و به اجازه و اراده¬ی آن مراد و مقصود، در حرکت باشند؛ مکان و اجسام، ستر و حجابی بر آن حضرت نیفکند و زمان با رضایت او در حرکت و گذر باشد، بلکه ملکوت و هستی، مجموعه¬ی کیهانی و زمان، وجود و نظم خویش را مدیون و وام دار آن حضرت هستند. بدین سان نقطه ی پرگار عالم خلقت حضرت مهدی (علیه السّلام)، به صاحب الزمان ملقّب گردد.
محدّث بزرگ علامه مجلسی( رحمـة الله) در زیاراتی که نگاشته، در زیارت آن حضرت با این نام و نشان برای وجود فرخنده اش شهادت و گواهی می دهیم: «والحجه بن الحسن صاحب العصر و الزمان، وصیّ الانبیاء؛ گواهی می دهیم که تو [حضرت] حجت فرزند [امام] حسن (علیه السّلام) صاحب روزگار و زمان هستی.»6
امام حسن عسکری (علیه السّلام) در بیماری خویش – که به شهادت ایشان بینجامید – به فرزند عزیز و گرامی اش، حضرت مهدی (علیه السّلام) فرمودند:
یا بنیّ! فأنت صاحب الزمان و أنت المهدی و انت حجـة الله فی أرضه؛
ای فرزندم! تو صاحب و مالک زمانی، تویی مهدی و هدایت یافته، تویی حجت خدا بر زمین.7
امام صادق (علیه السّلام) در پاسخ به پرسش محمد حمیری فرمودند:
پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) دوازده پیشوای هدایت¬گر است؛ نخستین آن ها امیرالمؤمنین، علی (علیه السّلام) است و آخرینشان «القائم بالحق، بقیـة الله فی أرضه، صاحب الزمان و خلیفـة الرحمن، لو بقی فی غیبته ما بقی نوح فی قومه، لم یخرج من الدنیا حتی یظهر فیملأ الارض قسطا و عدلا:
کسی که به حق قیام کند، خدا او را در زمین قرار داده، او مالک و صاحب زمان است، او جانشین خداست، اگر در غیبتش به اندازه ای که نوح بین قوم خود به سر برد، درنگ کند، نمیرد تا آن که ظهور نماید و زمین را از عدل و داد لبریز سازد. 8
رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلّم):
[فرزندم] مهدی (علیه السّلام) هم نام و هم کنیه¬ی من است. لقب او مهدی است. او حجّت، منتظر و صاحب الزمان است.9
حضرت صاحب الزمان، مهدی موعود، هم چون رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) و نیاکان سربلند و سرافرازش در زمین و آسمان و در سراسر هستی ولایت دارند و بر همه¬ی آن ها حکومت رانند و در تصرف و دگرگونی آن ها توانا و مختارند.
او بر زمان و مکان مسلّط و حاکم است. اراده اش نافذ، گفتارش مطاع، چشمان تیزبینش هم چون ابراهیم خلیل الله (علیه السّلام) تمام عالم ملک و ملکوت را نظاره گر باشد. فاصله¬ی زمانی و مکانی، اجرام و اجسام بر دیده ی عزیزش حجاب نیفکنند. از دیرباز در بلندی عمر و سن مبارک و ارجمند حضرتش در میان دانشمندان و توده¬ی مردم بحث و گفت گو بود؛ گاه جوابی به نقض دادند و زمانی اقامه¬ی دلیل و برهان کردند و در این گستره سخن بسیار است، اما با توجه به آن چه در این گفتار کوتاه گذشت، می توان به طور گزیده و روشن گفت: قطب عالم امکان، صاحب الزمان، حضرت مهدی (علیه السّلام) چون اراده اش، اراده¬ی خداوندگار است حاکم و مالک هستی است و هم چون اجداد طاهرینش راز خلقت و استمرار آن است؛ بدین جهت این امکان هست که اراده ی آن حضرت بر این استوار گشته که حرکت چرخ گردون و گذر زمان بر آن امام همام سایه نیفکند و زمان در او اثر نکند و پیر و شکسته نگردد و آن زمان که حجاب تاریک غیبت و جدایی را بدرد و ظهور کند، بسان مردی چهل ساله در دیدگان آید.
پی¬نوشت¬ها:
1. نجم الثاقب، باب 2، ص 78، لقب شماره 72؛ العبقری الحسان، ج 1، باب بیان اسامی و القاب، ص 42.
2. کافی، کتاب الحجـة، ج 1، ص 408، باب ان الأرض کلها للإمام (علیه السّلام)، ح 4.
3. بحارالانوار، ج 41، ص 171، تاریخ امیرالمؤمنین (علیه السّلام)، باب 109، رد الشمس له و تکلم الشمس معه.
4. همان، ج 17، ص 347، تاریخ نبینا (صلی الله علیه و آله و سلّم)، باب 2، ما ظهر له (صلی الله علیه و آله و سلّم)، من المعجزات السماویه.
5. بحارالانوار، ج 27، ص 37، کتاب الامامه، باب 14، انّهم (علیهم السّلام) سخّر لهم السحاب، ح 5.
6. همان، ج 102، ص 181، کتاب المزار،باب 7، الزیارات الجامعه، زیارت 7.
7. همان، ج 52، ص 17، تاریخ الامام الثانی عشر، باب 18، ذکر من رآه (علیه السّلام)، ح 14.
8. همان، ج 51، ص 145، تاریخ الامام الثانی عشر، باب 6، ما روی فی ذلک عن الصادق (علیه السّلام)، ح 12.
9. همان، ج 52، ص 16، همان، باب 18، ذکر من رآها، ح 14.
