ام‌كلثوم، بزرگ راوي و خطبه‌خوان حادثه عاشورا

 پيام آزادگي و ولايت‌مداري حسين‌بن‌علي (ع) با ريختن خون پاكش بر دشت كربلا در تاريخ چنان ثبت شد كه هيچ خوني را ياراي محو كردن آن نيست، اما بدون شك افشاگري‌هاي اسرا و بانوان كاروان عاشورائيان در انتشار اين پيام الهي، تأثيري شگرف داشته است.
بازماندگان‌ كاروان ‌سيدالشهدا (ع) اغلب زنان‌ و طفلان خردسال بودند؛ زناني كه در روز عاشورا همسران‌ و فرزندان‌ عزيز خود را تشويق‌ به‌ جهاد در راه خدا مي‌كردند و هرگز دست از حمايت مولا و امام زمان ‌خود بر نداشتند و بعد از واقعه عاشورا نيز با حاضر شدن بر بالين مجروحان‌‌ و پرستاري‌ و دلجويي از آنها، روحيه بازماندگان كربلا را براي ادامه‌ نبرد عليه‌ باطل‌ تقويت ‌كردند.
بعد از واقعه‌ عاشورا، زنان به اسارت در آمده با زبان گويا و نافذ خود، وقايع‌ و مصيبت‌هاي كربلا را بازگو مي‌كردند كه اين كار رسوايي‌ بزرگي‌ براي‌ خاندان‌ بني‌‌اميه‌ به‌ بار آورد. همچنين بزرگ‌ بانوي‌ كربلا حضرت زينب‌ (س) با خطابه‌هاي‌ آتشين‌ خود، ماندگاري واقعه عاشورا را تضمين كرد كه اين امر، موجي‌ از خشم‌ و نفرت‌‌ را در دستگاه اموي‌ به همراه داشت.
هم‌اكنون چهارده‌ قرن‌ از حادثه عظيم عاشورا مي‌گذرد و پيام بزرگ عاشورا همچنان جوشنده به پيش مي‌رود و اين به واسطه تلاش‌ بانوان‌ عاشورايي كاروان حسيني است كه با رشادت و صبر خود، هرگز نگذاشتند اين‌ واقعه‌ در صحراي‌ خشك‌ و سوزان‌ كربلا دفن‌ و به فراموشي سپرده شود‌.

* ام‌كلثوم، بزرگ راوي و خطبه‌خوان حادثه عاشورا

ام كلثوم، دختر علي‌بن‌ابي‌طالب (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) يكي ديگر از شير زنان كربلايي است كه در سال هشتم هجرت پس از حسنين (ع) و حضرت زينب (س) در شهر مدينه ديده به جهان گشود.
هنگام شهادت حضرت زهرا (س) ام كلثوم همچون برادران و خواهرش در سوگ مادر محزون شد. او در حالي‌كه روپوشي بر تن و چادري بر سر كشيده بود، رسول خدا ( ص) را مخاطب قرار داد و ناله‌اي جانسوز برآورد كه «يا رسول‌له! گويا تو را از دست داده‌‌ايم و درد فقدان دوري شما را دوباره احساس كرديم.» و نيز نقل است هنگامي كه اميرالمؤمنين علي (ع) توسط ابن‌ملجم مرادي ضربت خورد و ايشان را به منزل بردند، امام علي (ع) چشمان خود را گشود و به ام‌كلثوم كه پايين پاي پدر نشسته بود، نگاهي كرد و فرمود «اكنون به سوي خداوند مهربان سفر مي‌كنم» و زماني كه اين بانو اين سخن پدر را شنيد، به شدت گريست و ناله‌اي سر داد و به سوي ابن‌ملجم رفت و آن ملعون را ملامت كرد.
حضور ام‌كلثوم به همراه برادرش امام حسين (ع) در كربلا از جمله حوادث مهم زندگي اين بانوي كربلايي به شمار مي‌رود. ايشان پس از عاشورا به همراه خواهرش، زينب (س) از قافله‌سالاران اسيران آل محمد (ص ) بود كه راهي كوفه و شام شدند.
خطبه‌ها و سخناني از ام‌كلثوم در تاريخ و كتاب‌هاي مقتل در خصوص جريان اسارت در كوفه و شام نقل شده است كه برخي از مورخان، ايشان را «ام كلثوم كبري» و برخي «ام كلثوم وسطي» دانسته‌اند.
پس از آنكه كاروان اسراي اهل‌بيت امام حسين (ع) را از كربلا وارد كوفه كردند، ام‌كلثوم اين شير زن كربلايي، در حالي كه صدايش به گريه بلند بود، اين خطبه را قرائت كرد: «اي اهل كوفه! واي بر شما! چرا حسين (ع) را كوچك شمرديد و او را كشتيد؟ اموال او را به غارت برديد و زنان او را اسير نموديد و آنگاه بر او گريه مي‌كنيد! واي بر شما! هلاكت و بدبختي بر شما باد! آيا مي‌دانيد چه گناه بزرگي مرتكب شديد؟ و چه جنايتي را به گردن گرفتيد؟ و چه خون‌هايي را به ناحق ريختيد؟ و چه پرده‌نشيناني را از پرده بيرون افكنديد؟ و چه خانواده‌اي را زينت و زيور عريان گردانيديد؟ و چه اموالي را غارت برديد؟ و چه كسي را كشتيد كه بعد از رسول خدا (ص) هيچ كس به مقام او نمي‌رسيد؟ رحم از دل‌هاي شما برداشته شد، آگاه باشيد كه تنها حزب خداوند رستگارانند و حزب شيطان زيانكارانند».
سپس اين اشعار را خواند «برادرم را كشتيد. واي بر مادرانتان باد! به زودي به آتشي گرفتار مي‌شويد كه شعله‌هايش زبانه مي‌كشد. شما خوني را پايمال كرديد كه خدا و قرآن و پيامبر (ص) ريختنش را حرام كردند. شما را به آتش جهنم مژده مي‌دهم. هر آينه شما فرداي قيامت در ژرفناي آتشي خواهيد بود كه شعله‌هايش بر مي‌خيزد. من همواره بر برادرم خواهم گريست. آري، با اشك چشم فراوان كه هرگز انقطاع ندارد، مي‌گريم. اين گريه هرگز پايان‌پذير و خاموش‌شدني نيست».
و در اين هنگام بود كه صداي گريه و ناله از مردم برخواست، طوري كه زن‌ها گيسوان خود را پريشان و خاك بر سر پاشيدند و چهره‌هاي خود را خراشيدند و در حالي كه سيلي به صورت مي‌زدند، فرياد «واويلا» و وامصيبتا سرمي‌دادند و در كنار آنها مردها با گريه و زاري محاسن خود را مي‌كندند و پيش از اين اتفاق، هيچ زماني ديده نشد كه مردم بيش از آن روز گريه كنند.