نگرشی به کتاب «رهبری بر فراز قرون» شهید صدر شهيد صدر در کتاب رهبری بر فراز قرون به روش عقلي به شبهات و پرسش هايي درباره شخصيت مهدي موعود (عج) و قيام جهاني آن حضرت مطرح مي شود، پاسخ داده و از اين نظر بنيانگذار شيوه هاي نو در موضوع مهدويت است.
مقدمه شامل دو بحث روش شك آوران در گذشته و حال و روش موافقان در دو بخش روش نقلي و عقلي است.
در روش عقلي، شهيد صدر براي بحث خود، تصور روشني را درباره مهدويت و وجود ريشه هاي آن در ميراث ديني انساني نشان مي دهد، سپس به اصالت بخشيدن آن در تفكر اسلامي مي پردازد و مي گويد مهدويت در ديدگاه اسلام يك آرزو و خيال نيست كه احساسات را به بازي بگيرد و آرامش بخشي براي دردها و رنج هاي روحي او باشد چنانكه برخي از پژوهشگران پنداشته اند بلكه مهدي (عج) انساني زنده است كه با مردم زندگي مي كند و در درد و رنج ايشان شريك است و خود نيز ماند مردم منتظر روز موعود است.
اولين پرسشي كه شهيد صدر مطرح مي كند اين است كه چگونه مهدي انساني زنده است كه در بيشتر از ده قرن هم عصر مردم گذشته بوده است و در آينده هم خواهد بود و اين عمر طولاني چگونه براي ايشان ممكن شده است؟
براي پاسخ به اين پرسش درباره اقسام امكان توضيحي داده مي شود مثل امكان عملي و علمي، منطقي و فلسفي و بعد سخن خود را اينطور خلاصه مي كند: اينكه عمر انسان به هزاران سال برسد از نظر منطق امكان دارد، زيرا اين از نظر عقل مجرد، محال نيست، ولي امكان عملي نسبت به نوع انسان پيدا شده است. اما امكان علمي، چيزي كه از جهت علمي مانع اين مسئله باشد، يافت نمي شود زيرا همه تلاش هاي علمي براي اينست كه "امكان علمي" تبديل به امكان عملي شود و در همين سير كوشش بر اين است كه جلوي پيري گرفته شود.
سپس شهيد صدر پرسش ديگري را مطرح مي كند: چرا تا اين حد اصرار بر مسئله طول عمر مهدي است؟ و براي پاسخ به اين پرسش شهيد صدر با سلاح شناخت از قوانين اجتماعي و مقتضيات تحولات اجتماعي، گام پيش مي نهد و مي گويد اين عمر طولاني مي تواند يك رمز موفقيت در ايجاد تحول مورد نظر باشد.
سپس شهيد صدر به امامت زودرس يا فرايند به امامت رسيدن يك رهبر آرماني در فرضيه امامت از نظر شيعه دوازده امامي اشاره مي كند و مي گويد اين پديده (امامت زودرس) را عملا امت تجربه كرده است كه رتبه كامل آن در امام مهدي (عج) بوده و قبل از ايشان در امام جواد (ع) وجود داشته است. شهيد صدر در مورد امامت زودرس در قرآن كريم نمونه اي را آورده، مثلا راجع به حضرت يحيي (ع): "و آتيناه الحكم صبيا "
شهيد صدر سپس وارد بحث رواني مي شود كه چگونه معتقد شويم كه مهدي (عج) الآن وجود دارد؟ ايشان با توسل به منطق عقل و دليل عقلي به جواب اين سؤال مي پردازد وهنگاميكه دليل روايي مي آورد، مي بينيم كه همراه با اسناد و واقعيت تاريخي است، ايشان مي گويد: انديشه وجود مهدي به عنوان رهبري كه براي رساندن جهان به وضعيتي برتر انتظار كشيده مي شود در روايات رسول گرامي اسلام(ص) و به ويژه در روايات امامان اهل بيت آمده است.
۴۰۰ حديث از طريق برادران اهل سنت از پيامبر شمارش شده است و مجموعه روايات كه از طريق شيعه و سني در اين ضمينه آمده به بيش از شش هزار مي رسد. اين رقم، چنانكه شهيد صدر مي گويد، آمار بالايي است و هيچيك از مسایل بديهي اسلام كه مورد قبول همه مسلمانان است، به اين اندازه روايت ندارد.
در دليل علمي شهيد صدر به آن مي پردازد و از آن براي اثبات وجود تاريخي مهدي مي آورد اينست كه وي شخص معيني بوده، متولد شده، زندگي كرده وبا پايگاه هاي مردمي و نزديكان خود در ارتباط بوده است و سپس به مسئله غيبت صغري پرداخته و آن را بايد به مثابه يك تجربه علمي براي اثبات يك موضوع خارجي قلمداد كرد و سر بر آستان آن امام پيشوا گذاشت.
بايد پذيرفت كه به دنيا آمده، زنده است ولي غايب و خود اعلان عمومي كرده است كه به غيبت كبري مي رود و در نتيجه از ديده ها مخفي شده و جمال خود را به كسي ننموده است تا اينكه خداوند متعال اجازه ظهورش دهد و نقش خود را در انقلاب بزرگ به انجام رساند.
كتاب رهبري بر فراز قرون، پژوهشي است درباره امام مهدي (عج) كه توسط آيت الله شهيد سيد محمد باقر صدر تاليف و در سال ۷۹ توسط مصطفي شفيعي ترجمه شده است و در سال ۸۲ از سوي انتشارات موعود به چاپ سوم رسيده است.
نویسنده در این کتاب با روشي عقلانی به شبهات و پرسش هایی که درباره شخصیت مهدی موعود (عج) و قیام جهانی آن حضرت مطرح می شود، پاسخ داده است.
کتاب رهبري بر فراز قرون با هشت گفتار و عناوینی چون "اعجاز و عمر طولانی"، "شایستگی های رهبر منتظر چگونه به کمال رسید"، "چرا امام زمان تاکنون ظهور نکرده است" و "چگونه برای حضرت مهدی این عمر طولانی امکان پذیر شده است" به گفت و گو درباره امام مهدی (عج) پرداخته است.
