شهرستان قائمشهر
شهرستان قائمشهر شهرستانی است در استان مازندران. مرکز این شهرستان شهر قائمشهر است. مساحت شهرستان قائمشهر ۵/۴۵۸ کیلومتر مربع است که ۹۳/۱ درصد کل مساحت استان را به خود اختصاص داده‌است. شهرستان قائمشهر دارای ۲ شهر، ۲ بخش، ۶ دهستان، ۱۵۶ آبادی دارای سکنه و ۳ آبادی خالی از سکنه‌است.
طول و عرض جغرافیایی شهرستان قائمشهر این شهرستان بین ۳۶ درجه و ۲۱ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالی و ۵۲ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۵۳ درجه و ۳ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته‌است. حدود شهرستان قائمشهر از جنوب با شهرستان سوادکوه از شمال با شهرستان جویبار، از مشرق با شهرستان ساری و از مغرب با شهرستان بابل هم مرز می‌باشد.
قائمشهر مرکز شهرستان قائمشهر در استان مازندران است که در گذشته آنرا شاهی می‌نامیدند. جمعیت این شهر بر پایه آمار نفوس ومسکن سال ۸۵ برابر با ۱۷۴٬۲۴۶ نفر است.شهر قائمشهر در ۳۶ درجه و ۲۸ دقیقه عرض شمالی تا ۵۲ درجه و ۵۳ دقیقه طول شرقی واقع شده‌است.
تاریخچه
شهرستان قائمشهر براساس شواهد و قراین از جمله اماکن مذهبی نظیر امامزاده یوسف رضا و یا آرامگاه علامه فقیه شیخ طبرسی از سابقه دیرینه تمدن و فرهنگ قبل از قرن ششم هجری خبر می‌دهد و با توجه به سوابق موجود بنای اولیه این شهر در دوران قاجاریه با نام علی آباد نهاده شد که شامل قریه‌ای با واحدهای تجاری و مسکونی در حوالی میدان طالقانی امروزی و محله‌هایی در اطراف و روستاهای بزرگ نظیر چمنو (جمنان فعلی) قادیکلا و کوچکسرا در حاشیه بوده‌است که بعد از انقراض دوران قاجاریه و آغاز حکومت رضا خانی به لحاظ موقعیت خاص منطقه‌ای (محل عبور کاروانهای تجارتی و زیارتی از استان‌های همجوار مانند تهران گیلان و خراسان). حکومت آن زمان را بر آن داشت که در شهر واحدهای صنعتی کوچک و بزرگ از قبیل کارخانجات نساجی و گونی بافی و چوب بری و شالیکوبی دایر کند.
نام کهن این شهرستان عشق آباد، قصر شیرین و علی آباد بود. قائمشهر حدود ۷۵ سال قبل شهری کوچک به نام علی آباد بود. ساکنان اصلی شهرستان قائمشهر از نژاد تپوری (ساکنان اصلی مازندران) هستند.
چمعیت آن چند صد نفر بود و روزهای چهار شنبه در آن بازار هفتگی برپا می‌شد. از سال ۱۳۰۸ به تدریج کارخانه‌های صنعتی در این شهر احداث شد. و این عوامل و نیز احداث راه آهن سراسری موجبات توسعه آن را فراهم آورد. این مسایل باعث شد که مردم از اطراف و اکناف و سایر ولایات کشور به این سامان مهاجرت نمایند و نهایتا در سال ۱۳۱۳ علی آباد تبدیل به شهرستان شاهی شد و در این مقطع از زمان با احداث راه آهن سراسری و توسعه صنایع نساجی در این شهرستان کم کم به جمعیت و توسعه عمرانی و ساخت و ساز شهر افزوده شد. در سال ۱۳۵۷ پس از انقلاب اسلامی نام این شهر به قائمشهر تغییر یافت.
از آثار تاریخی و اماکن مذهبی قائمشهر، می‌توان بهامامزادهها، از جمله امامزاده محمد در جاده کیاکلا، آرامگاه شیخ طبرسی در دهستان بالا تجن و تپه‌های باستانی به ویژه تپه باستانی گردکوه در جمنان را نام برد.
وضعیت جغرافیایی
با توجه به سوابق موجود بنای اولیه این شهر در دوران قاجاریه با نام علی آباد نهاده شد که شامل قریه‌ای با واحدهای تجاری و مسکونی در حوالی میدان طالقانی امروزی و محله‌هایی در اطراف و روستاهای بزرگ نظیر چمنو (جمنان فعلی - که در حال حاضر بخشی از خود شهر می‌باشد) قادیکلای بزرگ و کوچکسرا در حاشیه بوده‌است که بعد از انقراض دوران قاجاریه و آغاز حکومت رضا خانی به لحاظ موقعیت خاص منطقه‌ای (محل عبور کاروانهای تجارتی و زیارتی از استان‌های همجوار مانند تهران گیلان و خراسان).
رودخانه‌ها
رودخانه‌های تلار و سیاهرود از ارتفاعات کوههای شهرستان سوادکوه، در جنوب شهرستان قائمشهر سرچشمه گرفته و پس از مشروب کردن شهرهای سواد کوه، سیاهرود از شرق و تلار از غرب قائمشهر گذشته و به دریای خزر می‌ریزند.
جمعیت
جمعیت شهرستان قائمشهر بر اساس سرشمار سالی ۱۳۸۵ نزدیک به ۳۰۰٬۰۰۰ نفر است. این شهرستان در حال حاضر از دو شهر قائمشهر و کیاکلا و یک بخش مرکزی تشکیل شده‌است. ترکیب جمعیتی شهرستان با توجه به مهاجرپذیر بودن آن شامل اقوام مختلفی از جمله سوادکوهی‌ها، آذری‌ها، شهمیرزادی‌ها، سمنانی‌ها، گرمساری‌ها، بربری‌ها، مهاجرین پراکنده دیگری از سایر مناطق ایران و کشورهای مجاور(بویژه مهاجران انقلاب سرخ شوروی سابق) و ساکنان بومی است که اغلب آنها ضمن تسلط بر زبان فارسی کشور، به زبان مازندرانی و تعدادی نیز علاوه بر مازندرانی، به زبانها و لهجهه‌های آذری، گیلانی، سمنانی، شهمیرزادی و... سخن می‌گویند.
منابع طبیعی و جنگلها
با توجه به اوضاع طبیعی شهرستان قائمشهر، بارش و رطوبت جهت ایجاد پوشش گیاهی فراهم است. البته پوشش گیاهی در تمام نقاط آن یکسان نیست زیرا تا ارتفاع ۲۰۰۰ متری که نفوذ رطوبت دریآی خزر از بین رفته و یآ به کمترین مقدار می‌رسد، از تراکم جنگل بسیار کم می‌شود و بمرور بجای جنگل مراتع جایگزین می‌شود. در شهرستان قائمشهر فصل خشک به طور کامل وجود ندارد.
جنگل
شروع جنگل قائمشهر از کوه پایه‌های البرز شمالی است که دارای حداکثر بارندگی است و میزان گسترش جنگل در گذشته به طرف دشت بیشتر بوده‌است که به مرور به منظور تهیه اراضی مزروعی، درختان جنگل کاملاً بریده شده‌اندو یا به صورت بقایای جنگل مخروبه با درختان پهن برگ دیده می‌شوند. به طور کلی جنگلها در حاشیه جنوبی قائمشهر دارای تراکم بیشتری است و انواع درختان مانند راش، ممرز، توسکا و کلهر ملج انجیلی و... را می‌توان دید. پارک جنگلی تالار نیز یکی از پارکهای جنگلی معروف شهرستان قائمشهر است که در سال ۱۳۷۱ تأسیس شده و مساحت آن بالغ بر ۱۶۰ هکتار است. فرآورده‌های جنگلی عبارت است از: ذغال، چوب، هیزم، چوب آلات تبدیلی
این جنگل در ۱۰ کیلومتری قائمشهر قراردارد. و پوشیده از درختان آزاد، ممرز، توسکا، بلوط، اوجا، ملچ، عرعر، انجیر، ولیک، شمشاد، انار، بوته تمشک و.. با چشم اندازهایی بسیار زیبا و بدیع دارای امکانات بهداشتی و تفریحی مثل زمین فوتبال میبباشد
وضعیت کشاورزی و دامپروری
اراضی حاصلخیز این شهرستان استعداد سرشاری جهت کشت محصولات متنوع مخصوصا گندم، جو، برنج، صیفی‌جات، لوبیای روغنی و... دارد. پرورش گاو و گوسفند و بز نیز در نواحی مختلف جلگه‌ای و کوهپایه‌ای و با استفاده از امکانات هر روستا متداول است.
موقعیت فرهنگی
ترکیب جمعیتی و ادغام قومیت‌های مختلف، در کنار سایر عوامل تاریخی، ارتباطی، صنعتی و غیره، موقعیت و خصوصیات فرهنگی ویژه‌ای را به‌وجود آورده‌است. این شهرستان از نظر درصد با سوادی مردم دارای رتبه اول در استان است[نیازمند منبع]. جمعیت افراد با سواد در قائمشهر ۸۹٫۳ درصد است. نقاط دیدنی؛تاریخی و زیارتی
1.آستانه امامزاده مهدی؛امامزاده اسماعیل و کربلائی سیداحمدحسینی (قادیکلا بزرگ)
2.آرامگاه شیخ طبرسی(بالاتجن)
3.بقعه امامزاده سیدابوصالح و پیرتکیه سیدابوصالح (سیدابوصالح)
4.بقعه امامزاده زکریاوچشمه هزارون(واسکس)
5.برج آرامگاهی سیدمحمدزرین نوایی(چمازکتی)
6.امامزاده یوسف رضا وتپه باستانی قلعه کش
7.امامزاده سید صالح؛امامزاده یحیی وتکیه کردکلا
8.بقعه سیدنظام الدین؛امامزاده کبریا و تپه باستانی گردکوه (جمنان)
9.پل آجری بالاتجن(استرآباد)
10.پل آجری خرماکلا(خرماکلا)
11.تپه امامزاده کتی و دریاچه گل پل
12.پی قدیمی بالارستم(حسن رشتی)
13.امامزاده موسی(وسطی کلا)
فهرست روستاهای شهرستان قائمشهر
صنم حاجیکلا ،ساروکلا،چاله زمین، کاسگرکلا.چمازکتی، شهرودکلا، ابجر، قادیکلاءبزرگ، اخته‌چی، استرابادمحله، آسیابسر، افراکتی، آهنگرکلا، اوجی تالار، بارفکلا، بالاجنیدلاک پل، بالارستم حاجی، پازیک خیل، پایین رستم، خراط‌کلا، خناردرویش، دشتیان، دوک، دیوکلاسفلی، دیوکلاعلیا، ذیلت، رضوان‌کلا، زیارکلا، سالدوزکلا بالا، سراج‌کلا، سمناکلا، سنگ کتی، سنگتاب، شاهکلاسعیدکاشی، شیرخوارکلا، صلحدارکلا، طالارپشت، فوریجا، قجرتپه، کارتیج کلا، کلاگرمحله، کوشی‌کلا، گوشتی کلا، لاله زارکتی، مری، موسی کلا، نجارکلا قدیم، ولوند، دهستان، تالارپی، رکنکلا، بشل، اودنگسر، ساروکلا، کوتنا، کرچنک، مملن خیل، موسی کلا، نجارکلاقدیم، ولوند، کیاکلا، اودنگسر، لرم تلوک، فوتم,اسکندرکلا
