مكتبخانه ي صادق: عدالت براي زنان!

سفره ي شام و درس هشام و ابن ابي العوجاء (1) يكي شده بود. ته مانده ي غذا در ظرف هاي مسي خشك شده بود. دو ساعتي مي شد كه بحثشان گل انداخته بود. ابن ابي العوجاء سوال چالش برانگيزي يافته بود و هشام را گرفتار كرده بود!
-هشام! آيا خداوند حكيم است و بر همه ي امور دانايي مطلق دارد؟
-آري چنين است!
-آيه قرآن كه مى فرمايد: آنچه از زنان مورد علاقه شما قرار گيرد مى توانيد تا چهار زن ازدواج نمائيد و اگر نتوانستيد بين آن ها عدالت نمائيد، به يك نفر اكتفا كنيد، آيا ضرورى و حتمى است؟ (2)
-بلي.
-پس اين آيه قرآن كه مى فرمايد: هرگز نخواهيد توانست بين زنان به عدالت رفتار نمائيد، آيا با آيه قبل منافات ندارد؟ (3)
اگر خداوند، حكيم است ؛ پس چرا دو سخن مخالف و ضدّ يكديگر در يك موضوع ايراد مى نمايد؟
هشام چند بار دهانش را باز كرد و بست. كمي لب گزيد و كمي چشم گرداند. در انتها فهميد پاسخ را نمي داند! سفره ي غذا را كه چشم انتظار نظافت مانده بود بهانه كرد و پاسخ را به بعد، موكول!
***
-سلام عليكم! عجب است! موسم حج نيست؛ اينجا چه مي كني هشام؟
هشام با اضطراب به صورت بشاش و پر لبخند امام نگريست. كج خندي زد و طفره نرفت:
-به مشكلي علمي برخوردم! سوالي است از ابن ابي العوجاء...
***
بخار از روي ديگ كوچك مسي در سفره بالا مي رفت. ابن ابي العوجاء با گردن خم خيره خيره هشام را نگاه مي كرد كه پاسخ سوالش را چنين مي داد:
-در رابطه با آيه اوّل ، مقصود مصارف و مخارج زن است. يعنى اگر امكانات مالى برايتان فراهم بود و مايل بوديد، مى توانيد تا چهار زن را ازدواج نمائيد؛ وگرنه بيش از يكى حقّ نداريد.
و امّا نسبت به دوّمين آيه قرآن ، مقصود علاقه و محبّت است ، كه امكان ندارد مردى نسبت به تمام همسران خود يك نوع ابراز علاقه و محبّت داشته باشد.
بنابراين در اين جهت ، رعايت عدالت امكان ندارد، برخلاف آيه اوّل كه امكان عدالت هست و مى توان براى هر كدام يك نوع لباس ، منزل ، خوراك و... تهيّه و در اختيار آن ها قرار داد.
هشام لبخند پيروز مندانه اي زد و دست به طرف كاسه برد تا مقداري غذا براي خودش بريزد. ابن ابي العوجاء تند و تند پلك ميزد. كمي چشم تنگ كرد و با زيركي گفت:
-پاسخ از خودت نبود...!
هشام ديگر نتوانست خنده ي فرو خورده اش را پنهان كند! صداي خنده شان از خانه بيرون مي رفت. هر دو مي دانستند امام نبود كارشان زار بود...(4)

-------------------------------
پي نوشت:
1. هشام بن حكم و ابن ابي العوجاء هر دو از شاگردان امام صادق (ع) بودند.
2. نساء، 3
3. نساء 129
4. اعيان الشّيعة : ج 1، ص 662.