حبيباللّه خويى
(1265 ـ 1324ق)
علامه ذى فنون آيت اللّه سيد حبيباللّه موسوى خويى فرزند سيد محمد فرزند سيد هاشم خويى از بزرگان علم و دانش در سده چهاردهم هجرى است او بزرگترين و دقيقترين شرح شيعى را بر نهجالبلاغه تأليف نمود و جان در ره اين سودا نهاد.
زادگاه و تولد
علامه خويى در پنجم رجب 1265 در خوى ديده به جهان گشود. پدرش حاج سيد محمد امينالرعايا خويى بود و او را به تحصيل علم تشويق نمود.
تحصيلات و اساتيد
ميرزا حبيباللّه در حدود سال 1286 ق به همراه پسر عموى خود سيد محمدحسين هاشمى براى تحصيل علم راهى نجف اشرف گرديد و از حوزه درسى اساتيد مشهور نجف بهرهمند گرديد. اساتيدى كه ايشان موفق به درك فيض محضر آنها گرديده عبارتاند از:
1 ـ ميرزا حبيباللّه رشتى
2 ـ ميرزا محمدحسن شيرازى(ميرزاى شيرازى)
3 ـ سيدحسين حسين كوهكمرى(سيدحسين ترك)
4 ـ ميرزا خليل تهرانى
علامه خويى پس از پنج سال اقامت در نجف اشرف و اخذ اجازات متعدد از اساتيدش به خوى مراجعت نمود و مشغول تأليف كتاب عظيم منهاج البراعه في شرح نهجالبلاغه گرديد.
او پس از تأليف چند جلد از اين اثر سترگ براى چاپ آن راهى تهران گرديد. و سه جلد اين شرح را به چاپ رسانيده تا اينكه اجل محتوم سررسيد و آرزوى وى در چاپ اين اثر ناكام ماند.
آثار
1 ـ منهاج البراعه في شرح نهجالبلاغة، مفصلترين اثر مؤلف است كه حدود 25 سال از عمر شريف خود را براى تأليف و نشر آن سپرى نموده شرح نهجالبلاغه است.
2 ـ شرح العوامل في النحو، مؤلف اين كتاب را در دوران جوانى قبل از تشرف به نجف اشرف تأليف نموده .
3 ـ تقريرات درس استادش سيدحسين حسينى كوهكمرى (سيدحسين ترك) كه بر فرائد الاصول شيخ انصارى نوشته و در 14 صفر 1289 در نجف ختم نموده است.
4 ـ تحفة الصائمين في شرح الادعية الثلاثين، شرح دعاهاى ماه مبارك رمضان، قريب به 152 صفحه، مؤلف آن را در اوايل مراجعت خود از نجف اشرف در خوى تأليف نموده و در 19 ربيع المولود 1291 به پايان برده است.
5 ـ رساله رد صوفيه، كه در خوى تأليف نموده و مطالب آن را در جلد ششم شرح خود بر نهجالبلاغه درج نموده است. پايان اين كتاب در شعبان 1321 بوده است.
6 ـ حاشيه بر بعضى ابواب قوانين.
7 ـ منتخب الفن في حجية القطع والظن.
8 ـ احقاق الحق في تحقيق المشتق (تحقيق الحق في شرح المشتق)، شرح باب.
9 ـ الجنة الواقية في ادعية نهار رمضان مع شرحها مشتق قوانين.
10 ـ شرح كتاب قضا و شهادات دروس شهيد اول.
11 ـ الاربعون حديثا.
هاشمى خويى در صفر سال 1324 ق در تهران دعوت حق را لبيك گفت و جسد شريفش به شهر رى حمل و در جوار مزار ملكوتى و نور آيين حضرت عبدالعظيم حسنى علیه السّلام در قرارگاه ابدى خود آرام گرفت.
