به اعتقاد پژوهشگران، پیاده روی ورزشی مناسب برای همه سنین به شمار می آید، اما دویدن برای سالخوردگان خطرناک است و برای مبتلایان به بیماری قلبی مناسب نیست.

ورزش های سخت و تند، باعث لخته شدن خون در داخل رگ های خونی و در نتیجه توقف گردش خون در ماهیچه های قلب و درد شدید در قلب می گردد. برعکس "پیاده روی با کمی سرعت" ورزشی ساده و امن بوده و نقش مهمی در سلامت بدن و پیشگیری از بیماری ها دارد و باعث از بین بردن افسردگی می شود.

هنگام راه رفتن، عضلات همانند تلمبه کار می کنند و خون به راحتی در قلب جریان می یابد.

در ورزش، ران ها و ساق های پا نسبت سایر اعضای بدن نقش مهم تری دارند. اگر حرکت این اندام ضعیف و سست باشد، قوه محرکه بدن برای انتقال خون به قلب کافی نیست. لذا پیاده روی سریع به مراتب بهتر از دویدن است.

پیاده روی سریع به گردش بهتر خون کمک کرده و برای افزایش مصرف اکسیژن مناسب است و بر شدت ضربان قلب می افزاید.

پژوهشگران معتقدند، هنگام راه رفتن سریع باید طی 10 دقیقه حدود یک کیلومتر راه رفت. البته برای سالخوردگان و افراد ضعیف تر این مسافت کمتر است.

افرادی که چاق هستند و ورزش می کنند، به تدریج باید سرعت راه رفتن را بیشتر کنند، طوری که در هر دقیقه تقریبا 70 متر راه بروند.

بسیاری از افراد هنگام صبح پیاده روی می کنند و حدود 15 دقیقه این کار را انجام می دهند. پیاده روی روی اشتها و کیفیت خواب تاثیر مثبتی دارد.

نکات مهم در پیاده روی سریع

پژوهشگران توصیه می کنند که در پیاده روی سریع باید به چند نکته مهم توجه کرد:

- هنگام راه رفتن باید سر را بالا نگه داشت؛

- سینه را جلو و دست ها را تا حد امکان باز و بسته کرد.

- گام ها باید بلند برداشته شود و سرعت آن باید سریع تر گردد.

- مرکز ثقل کمر باید بر روی گام های بلند باشد.

- هنگام راه رفتن باید از همه عضلات بدن استفاده کرد.

- این راه رفتن برای کاهش دردهای کمر و شانه و بهبود کارایی اعضای داخلی بدن مفید است.

- این پیاده روی باید مستمر باشد و همیشه ادامه یابد.

- با این حال نباید در این زمینه افراط کرد. به ویژه سالخوردگان مبتلا به بیماری های قلبی در پیاده روی باید بر اساس توانایی خود عمل کنند و بیش از حد از نیروی بدنی خود استفاده ننمایند.

منبع: خبرگزاری چین

مولود رمضان

اي مولود خجسته رمضان! اي بدر تمام ماه خدا! تو تنهاترين فرزند رمضاني و آسمان، در پيشگاه كرم و بخشش تو، با اين همه ابرهاي باران زايش، گمشده اي غريب بيش نيست. رسول رحمت، تو را بر شانه هاي خويش سوار مي كرد و بر تو مباهات مي نمود. تو ادامه محمد (ص) و كرانه علي (ع) هستي. تو امام مايي و ما مُريد و دلداده تو. و اينك در بهار شكفتن تو، در فصل خدا، بر خود از رهبري تو مي باليم و بر نامت كه زينت همه خوبي ها و نيكي هاست، افتخار مي كنيم.

پيشواى دوم جهان تشيع كه نخستين ميوه پيوند فرخنده على (ع) با دختر گرامى پيامبر اسلام (ص) بود، در نيمه ماه رمضان سال سوم هجرت در شهر مدينه ديده به جهان گشود.(1)

حسن بن على (ع) از دوران جد بزرگوارش چند سال بيشتر درك نكرد زيرا او تقريباً هفت سال بيش نداشت كه پيامبر اسلام بدرود زندگى گفت. پس از درگذشت پيامبر (ص) تقريبا سى سال در كنار پدرش امير مومنان (ع) قرار داشت و پس از شهادت على (ع) (در سال 40 هجرى) به مدت 10 سال امامت امت را به عهده داشت

  و در سال 50 هجرى با توطئه معاويه بر اثر مسموميت در سن 48 سالگى به درجه شهادت رسيد.

شناخت مختصرى از زندگانى امام حسن(ع)

فريادرس محرومان

در آيين اسلام، ثروتمندان، مسئوليت سنگينى در برابر مستمندان و تهيدستان اجتماع به عهده دارند و به حكم پيوندهاى عميق معنوى و رشته‏ هاى برادرى دينى كه در ميان مسلمانان برقرار است، بايد همواره در تأمين نيازمنديهاى محرومان اجتماع كوشا باشند. پيامبر اسلام (ص) و پيشوايان دينى ما، نه تنها سفارشهاى مؤكدى در اين زمينه نموده‏ اند، بلكه هر كدام در عصر خود، نمونه برجسته‏ اى از انساندوستى و ضعيف نوازى به شمار مي رفتند.

«سيوطى» در تاريخ خود مي ‏نويسد: «حسن بن على» داراى امتيازات اخلاقى و فضائل انسانى فراوان بود، او شخصيتى بزرگوار، بردبار، باوقار، متين، سخى و بخشنده، و مورد ستايش مردم بود.

پيشواى دوم، نه تنها از نظر علم، تقوى، زهد و عبادت، مقامى برگزيده و ممتاز داشت، بلكه از لحاظ بذل و بخشش و دستگيرى از بيچارگان و درماندگان نيز در عصر خود زبانزد خاص و عام بود. وجود گرامى آن حضرت آرام بخش دل هاى دردمند، پناهگاه مستمندان و تهيدستان، و نقطه اميد

هيچ آزرده دلى شرح پريشانى خود را نزد آن بزرگوار بازگو نمي ‏كرد، جز آنكه مرهمى بر دل آزرده او نهاده مي ‏شد. گاه پيش از آنكه مستمندى اظهار احتياج كند و عرق شرم بريزد، احتياج او را برطرف مي ‏ساخت و اجازه نمي ‏داد رنج و مذلت سؤال را بر خود هموار سازد!

«سيوطى» در تاريخ خود مي ‏نويسد: «حسن بن على» داراى امتيازات اخلاقى و فضائل انسانى فراوان بود، او شخصيتى بزرگوار، بردبار، باوقار، متين، سخى و بخشنده، و مورد ستايش مردم بود.(2)

نكته آموزنده

امام مجتبى (ع) گاهى مبالغ توجهى پول را، يكجا به مستمندان مي ‏بخشيد، به طورى كه مايه شگفت واقع مي ‏شد. نكته يك چنين بخشش چشمگير اين است كه حضرت مجتبى (ع) با اين كار براى هميشه شخص فقير را بى نياز مي ‏ساخت و او مي ‏توانست با اين مبلغ، تمام احتياجات خود را برطرف نموده و زندگى آبرومندانه ‏اى تشكيل بدهد و احياناً سرمايه ‏اى براى خود تهيه نمايد. امام روا نمي ‏ديد مبلغ ناچيزى كه خرج يك روز فقير را بسختى تأمين مي ‏كند، به وى داده شود و در نتيجه او ناگزير گردد براى تامين روزى بخور و نميرى، هر روز دست احتياج به سوى اين و آن دراز كند.

خاندان علم و فضيلت

روزى عثمان در كنار مسجد نشسته بود. مرد فقيرى از او كمك مالى خواست. عثمان پنج درهم به وى داد. مرد فقير گفت: مرا نزد كسى راهنمايى كن كه كمك بيشترى به من بكند. عثمان به طرف حضرت مجتبى و حسين بن على (ع) و عبدالله جعفر، كه در گوشه ‏اى از مسجد نشسته بودند، اشاره كرد و گفت: نزد اين چند نفر جوان كه در آنجا نشسته ‏اند برو و از آنها كمك بخواه.

وى پيش آنها رفت و اظهار مطلب كرد. حضرت مجتبى (ع) فرمود: از ديگران كمك مالى خواستن، تنها در سه مورد رواست: ديه‏ اى (خونبها) به گردن انسان باشد و از پرداخت آن به كلى عاجز گردد، يا بدهى كمر شكن داشته باشد و از عهده پرداخت آن برنيايد، و يا فقير و درمانده گردد و دستش به جايى نرسد. آيا كدام يك از اينها براى تو پيش آمده است؟ (3)

گفت: اتفاقاً گرفتارى من يكى از همين سه چيز است. حضرت مجتبى (ع) پنجاه دينار به وى داد. به پيروى از آن حضرت، حسين بن على(ع) چهل و نه دينار و عبدالله بن جعفر چهل وهشت دينار به وى دادند.

حضرت مجتبى (ع) در «مدائن» سخنرانى جامع و مهيجى ايراد نمود و طى آن چنين فرمود:

...هيچ شك و ترديدى ما را از مقابله با اهل شام باز نمي دارد. ما در گذشته به نيروى استقامت و تفاهم داخلى شما، با اهل شام مي ‏جنگيديم، ولى امروز بر اثر كينه‏ ها اتحاد و تفاهم از ميان شما رخت بر بسته، استقامت خود را از دست داده و زبان به شكوه گشوده ‏ايد.

وقتى كه به جنگ صفين روانه مي ‏شديد دين خود را بر منافع دنيا مقدم مي ‏داشتيد، ولى امروز منافع خود را بر دين خود مقدم مي ‏داريد. ما همان گونه هستيم كه در گذشته بوديم، ولى شما نسبت به ما آن گونه كه بوديد وفادار نيستيد...

فقير موقع بازگشت، از كنار عثمان گذشت. عثمان گفت: چه كردى؟ جواب داد: از تو پول خواستم تو هم دادى، ولى هيچ نپرسيدى پول را براى چه منظورى مي ‏خواهم؟ اما وقتى پيش آن سه نفر رفتم يكى از آنها (حسن بن على) در مورد مصرف پول از من سوال كرد و من جواب دادم و آنگاه هر كدام اين مقدار به من عطا كردند.

عثمان گفت: اين خاندان، كانون علم و حكمت و سرچشمه نيكى و فضيلتند، نظير آنها را كى توان يافت؟(4)

بخشش بى نظير

حسن بن على (ع) تمامى توان خويش را در راه انجام امور نيك و خداپسندانه، به كار مي ‏گرفت و اموال فراوانى در راه خدا مي ‏بخشيد. مورخان و دانشمندان در شرح زندگانى پرافتخار آن حضرت، بخشش بى سابقه و انفاق بسيار بزرگ و بى نظير ثبت كرده ‏اند كه در تاريخچه زندگانى هيچ كدام از بزرگان به چشم نمي ‏خورد و نشانه ديگرى از عظمت نفس و بي اعتنايى آن حضرت به مظاهر فريبنده دنيا است. نوشته ‏اند:

«حضرت مجتبى (ع) در طول عمر خود دو بار تمام اموال و دارايى خود را در راه خدا خرج كرد و سه بار ثروت خود را به دو نيم تقسيم كرده و نصف آن را براى خود نگهداشت و نصف ديگر را در راه خدا بخشيد.» (5)

مبارزات حسن بن على (ع) پيش از دوران امامت

امام حسن (ع)، به شهادت تاريخ، فردى سخت شجاع و با شهامت بود و هرگز ترس و بيم در وجود او راه نداشت. او در راه پيشرفت اسلام از هيچ گونه جانبازى دريغ نمى‏ورزيد و همواره آماده مجاهدت در راه خدا بود.

در جنگ جمل‏

امام مجتبى (ع) در جنگ جمل، در ركاب پدر خود امير مومنان (ع) در خط مقدم جبهه مي ‏جنگيد و از ياران دلاور و شجاع على (ع) سبقت مي ‏گرفت و بر قلب سپاه دشمن حملات سختى مي ‏كرد.(6)

در جنگ صفين

آن بزرگوار جنگ صفين نيز، در بسيج عمومى نيروها و گسيل داشتن ارتش امير مومنان (ع) براى جنگ با سپاه معاويه، نقش مهمى به عهده داشت.(7)

مناظرات كوبنده امام مجتبى (ع) با بنى اميه

امام حسن مجتبى(ع) هرگز در بيان حق و دفاع از حريم اسلام نرمش نشان نمي ‏داد. او علناً از اعمال ضد اسلامى معاويه انتقاد مي ‏كرد و سوابق زشت و ننگين معاويه و دودمان بنى اميه را بى پروا فاش مي ‏ساخت.

مناظرات و احتجاج هاى مهيج و كوبنده حضرت مجتبى (ع) با معاويه و مزدوران و طرفداران او نظير: عمرو عاص، عتبه بن ابى سفيان، وليد بن عقبه، مغيره بن شعبه، و مروان حكم، شاهد اين معنا است.(8)

حضرت مجتبى (ع) حتى پس از انعقاد پيمان صلح كه قدرت معاويه افزايش يافت و موقعيتش بيش از پيش تثبيت شد، بعد از ورود معاويه، به كوفه، برفراز منبر نشست و انگيزه ‏هاى صلح خود و امتيازات خاندان على را بيان نمود و آنگاه در حضور هر دو گروه با اشاره به نقاط ضعف معاويه با شدت و صراحت از روش او انتقاد كرد.(9)

قانون صلح در اسلام

بايد توجه داشت كه در آيين اسلام قانون واحدى به نام جنگ و جهاد وجود ندارد، بلكه همانطور كه اسلام در شرائط خاصى دستور مي دهد مسلمانان با دشمن بجنگند، همچنين دستور داده است كه اگر نبرد براى پيشبرد هدف مؤثر نباشد، از در صلح وارد شوند. ما در تاريخ حيات پيامبر اسلام (ص) اين هر دو صحنه را مشاهده مي ‏كنيم: پيامبر اسلام كه در بدر، احد، احزاب، و حنين دست به نبرد زد، در شرائط ديگرى كه پيروزى را غير ممكن مي ‏ديد، ناگزير با دشمنان اسلام قرار داد صلح بست و موقتاً از دست زدن به جنگ و اقدام حاد خوددارى نمود تا در پرتو آن پيشرفت اسلام تضمين گردد.

بنابراين، همانگونه كه پيامبر اسلام (ص) بر اساس مصالح عاليترى كه احيانا آن روز براى عده‏ اى قابل درك نبود، موقتاً با دشمن كنار آمد، حضرت مجتبى (ع) نيز، كه از جانب رهبر و پيشواى دينى بود و به تمام جهات و جوانب قضيه بهتر از هر كس ديگر آگاهى داشت، با درو انديشى خاصى صلاح جامعه اسلامى را در عدم ادامه جنگ تشخيص داد.

اجمالاً بايد گفت: حضرت مجتبى (ع) در واقع صلح نكرد، بلكه صلح بر او تحميل شد. يعنى، اوضاع و شرائط نامساعد و عوامل مختلف دست به دست هم داده وضعى به وجود آورد كه صلح به عنوان يك مسئله ضرورى بر امام تحميل گرديد و حضرت جز پذيرفتن صلح چاره ‏اى نديد، به گونه‏ اى كه هر كس ديگر به جاى حضرت بود و در شرائط او قرار مي ‏گرفت، چاره ‏اى جز قبول صلح نمي ‏داشت؛ زيرا هم اوضاع و شرائط خارجى كشور اسلامى، و هم وضع داخلى عراق و اردوى حضرت، هيچ كدام مقتضى ادامه جنگ نبود. ذيلاً اين موضوعات را جداگانه مورد بررسى قرار مي دهيم:

از نظر سياست خارجى

از نظر سياست خارجى آن روز، جنگ داخلى مسلمانان به سود جهان اسلام نبود؛ زيرا امپراتورى روم شرقى كه ضربت هاى سختى از اسلام خورده بود، همواره مترصد فرصت مناسبى بود تا ضربت موثر و تلافى جويانه ‏اى بر پيكر اسلام وارد كند و خود را از نفوذ اسلام آسوده سازد.

وقتى كه گزارش صف آرايى سپاه امام حسن (ع) و معاويه در برابر يكديگر، به سران روم شرقى رسيد، زمامداران روم فكر كردند كه بهترين فرصت ممكن براى تحقق بخشيدن به هدفهاى خود را به دست آورده ‏اند، لذا با سپاهى عظيم عازم حمله به كشور اسلامى شدند تا انتقام خود را از مسلمانان بگيرند. آيا در چنين شرائطى، شخصى مثل امام حسن (ع) كه رسالت حفظ اساس اسلامى را به عهده داشت، جز اين راهى داشت كه با قبول صلح، اين خطر بزرگ را از جهان اسلام دفع كند، ولو آنكه به قيمت فشار روحى و سرزنش هاى دوستان كوته بين تمام شود؟

امام باقر (ع) به شخصى كه بر صلح امام حسن (ع) خرده مي ‏گرفت، فرمود: اگر امام حسن اين كار را نمي ‏كرد خطر بزرگى به دنبال داشت. (10)

از نظر سياست داخلى

شك نيست كه هر زمامدار و فرماندهى اگر بخواهد در ميدان جنگ بر دشمن پيروز گردد، بايد از جبهه داخلى نيرومند و متشكل و هماهنگى برخوردار باشد و بدون داشتن چنين نيرويى، شركت در جنگ مسلحانه نتيجه ‏اى جز شكست ذلت بار نخواهد داشت.

در بررسى علل صلح امام مجتبى (ع) از نظر سياست داخلى، مهمترين موضوعى كه به چشم مي ‏خورد، فقدان جبهه نيرومند و متشكل داخلى است، زيرا مردم عراق و مخصوصاً مردم كوفه، در عصر حضرت مجتبى (ع) نه آمادگى روحى براى نبرد داشتند و نه تشكيل و هماهنگى و اتحاد.

سندى گويا

شايد هيچ سندى در ترسيم دور نماى جامعه متشتت و پراكنده آن روز عراق و نشان دادن سستى عراقيان در كار جنگ، گوياتر و رساتر از گفتار خود آن حضرت نباشد. حضرت مجتبى (ع) در «مدائن» يعنى آخرين نقطه‏ اى كه سپاه امام تا آنجا پيشروى كرد، سخنرانى جامع و مهيجى ايراد نمود و طى آن چنين فرمود:

هيچ شك و ترديدى ما را از مقابله با اهل شام باز نمي دارد. ما در گذشته به نيروى استقامت و تفاهم داخلى شما، با اهل شام مي ‏جنگيديم، ولى امروز بر اثر كينه‏ ها اتحاد و تفاهم از ميان شما رخت بر بسته، استقامت خود را از دست داده و زبان به شكوه گشوده ‏ايد.

وقتى كه به جنگ صفين روانه مي ‏شديد دين خود را بر منافع دنيا مقدم مي ‏داشتيد، ولى امروز منافع خود را بر دين خود مقدم مي ‏داريد. ما همان گونه هستيم كه در گذشته بوديم، ولى شما نسبت به ما آن گونه كه بوديد وفادار نيستيد.

عده ‏اى از شما، كسان و بستگان خود را در جنگ صفين، و عده‏ اى ديگر كسان خود را در نهروان از دست داده اند. گروه اول، بر كشتگان خود اشك مي ‏ريزند؛ و گروه دوم، خونبهاى كشتگان خود را مي ‏خواهند؛ و بقيه نيز از پيروى ما سرپيچى مي ‏كنند!

معاويه پيشنهادى به ما كرده است كه دور از انصاف، و بر خلاف هدف بلند و عزت ما است. اينك اگر آماده كشته شدن در راه خدا هستيد، بگوييد تا با او در مبارزه برخيزم و با شمشير پاسخ او را بدهيم و اگر طالب زندگى و عافيت هستيد، اعلام كنيد تا پيشنهاد او را بپذيرم و رضايت شما را تأمين كنيم.

سخن امام كه به اينجا رسيد، مردم از هر طرف فرياد زدند: «البقية، البقية»: ما زندگى مي ‏خواهيم، ما مي خواهيم زنده بمانيم! (11)

آيا با اتكا به چنين سپاه فاقد روحيه رزمندگى، چگونه ممكن بود امام (ع) با دشمن نيرومندى مثل معاويه وارد جنگ شود؟ آيا با چنين سپاهى، كه از عناصر متضادى تشكيل شده بود و با كوچكترين غفلت احتمال مي ‏رفت خود خطرزا باشد، هرگز اميد پيروزى مي ‏رفت؟

بنابراين، كار امام حسن (ع) با «قيام» و اعلان جنگ و تهيه لشكر آغاز شد و سپس با درك عميق اوضاع و شرائط جامعه اسلامى و رعايت مصالح روز، منجر به صلح مشروط گرديد.

گفتار امام پيرامون انگيزه‏ هاى صلح

امام مجتبى (ع) در پاسخ شخصى كه به صلح آن حضرت اعتراض كرد، انگشت روى اين حقايق تلخ گذاشته و عوامل و موجبات اقدام خود را چنين بيان نمود:

من به اين علت حكومت و زمامدارى را به معاويه واگذار كردم كه اعوان و يارانى براى جنگ با وى نداشتم. اگر يارانى داشتم شبانه روز با او مي ‏جنگيدم تا كار يكسره شود. من كوفيان را خوب مي ‏شناسم و بارها آنها را امتحان كرده ‏ام. آنها مردمان فاسدى هستند كه اصلاح نخواهند شد، نه وفا دارند، نه به تعهدات و پيمانهاى خود پايبندند و نه دو نفر با هم موافقند. بر حسب ظاهر به ما اظهار اطاعت و علاقه مي ‏كنند، ولى عملاً با دشمنان ما همراهند.(12)

آنگاه امام افزود:

اگر يارانى داشتم كه در جنگ با دشمنان خدا با من همكارى مي ‏كردند، هرگز خلافت را به معاويه واگذار نمي ‏كردم، زيرا خلافت بر بنى اميه حرام است....(13)

پس از تقبل ظاهري تمام مفاد قراداد از سوي معاويه و انعقاد پيمان صلح، طرفين همراه قواى خود وارد كوفه شدند و در مسجد بزرگ اين شهر گرد آمدند. مردم انتظار داشتند مواد پيمان طى سخنراني هايى از ناحيه رهبران دو طرف، در حضور مردم، تاييد شود تا جاى هيچ گونه شك و ترديدى در اجراى آن باقى نماند.

اين انتظار بيجا نبود، ايراد سخنرانى جز در برنامه صلح بود، لذا معاويه بر فراز منبر نشست و خطبه‏ اى خواند؛ ولى نه تنها در مورد پايبندى به شرائط صلح تاكيدى نكرد، بلكه با طعنه و همراه با تحقير چنين گفت:

«من به خاطر اين با شما نجنگيدم كه نماز و حج به جا آوريد و زكات بپردازيد! چون مي ‏دانم كه اينها را انجام مي ‏دهيد، بلكه براى اين با شما جنگيدم كه شما را مطيع خود ساخته و بر شما حكومت كنم».

آنگاه گفت: «آگاه باشيد كه هر شرط و پيمانى كه با حسن بن على بسته ام زير پاهاى من است، و هيچ گونه ارزشى ندارد.»

بدين ترتيب، معاويه تمام تعهدات خود را زير پا گذاشت و پيمان صلح را آشكارا نقض كرد.

معاويه به دنبال اعلام اين سياست، نه تنها تعديلى در روش خود به عمل نياورد بلكه بيش از پيش بر شدت عمل و جنايت خود افزود.

او بدعت اهانت به ساحت مقدس امير مومنان (ع) را بيش از گذشته رواج داد، عرصه زندگى را بر شيعيان و ياران بزرگ و وفادار على (ع) فوق العاده تنگ ساخت، شخصيت بزرگى همچون «حجر بن عدى» و عده ‏اى ديگر از رجال بزرگ اسلام را به قتل رسانيد، و كشتار و شكنجه و فشار در مورد پيروان على (ع) افزايش يافت به طورى كه نوعاً شيعيان يا زندانى و يا متوارى شدند و يا دور از خانه و كاشانه خود در محيط فشار و خفقان به سر مي ‏بردند.

علاوه بر اين، معاويه برنامه ضد انسانى دامنه دارى را كه بايد اسم آن را برنامه تهديد و گرسنگى گذاشت، بر ضد عراقيان به مورد اجرا گذاشت و آنها را از هستى ساقط كرد. معاويه از يك طرف مردم عراق را در معرض همه گونه فشار و تهديد قرار داد و از طرف ديگر حقوق و مزاياى آنها را قطع كرد.

«ابن ابى الحديد»، دانشمند مشهور جهان تسنن، مي ‏نويسد: شيعيان در هر جا كه بودند به قتل رسيدند. بنى اميه دستها و پاهاى اشخاص را به احتمال اينكه از شيعيان هستند، بريدند. هر كس كه معروف به دوستدارى و دلبستگى به خاندان پيامبر(ص) بود، زندانى شد، يا مالش به غارت رفت، و يا خانه ‏اش را ويران كردند.

شدت فشار و تضييقات نسبت به شيعيان به حدى رسيد كه اتهام به دوستى على(ع) از اتهام به كفر و بيدينى بدتر شمرده مي ‏شد! و عواقب سخت ‏ترى به دنبال داشت!

در اجراى اين سياست خشونت ‏آميز، وضع اهل كوفه از همه بدتر بود زيرا كوفه مركز شيعيان اميرمومنان(ع) شمرده مي ‏شد.

معاويه طى بخشنامه‏ اى به عمال و فرمانداران خو در سراسر كشور نوشت كه شهادت هيچ يك از شيعيان و خاندان على(ع) را نپذيرند! وى طى بخشنامه ديگرى چنين نوشت: «اگر دو نفر شهادت دادند كه شخصى، از دوستداران على(ع) و خاندان او است، اسمش را از دفتر بيت المال حذف كنيد و حقوق و مقررى او را قطع نماييد»!

اين حوادث وحشتناك، مردم عراق را سخت تكان داد و آنها را از رخوت و سستى به در آورد و ماهيت اصلى حكومت اموى را تا حدى آشكار نمود.

شهادت آن بزرگوار هنگامي روي داد كه جنبش منظمى بر ضد حكومت اموى شكل مي گرفت و مبلغين و عوامل موثر آن، همان پيروان اندك و صميمى امام حسن(ع) بودند كه حضرت با تدبير هوشمندانه خويش جان آنان را از گزند قشون معاويه حفظ كرده بود. هدف اين گروه اين بود كه با افشاي جناياتى كه در سراسر دوران حكومت معاويه موج مي ‏زد، روح قيام را در دلهاى مردم برانگيزند تا روز موعود فرا رسد! لذا دوران صلح امام حسن(ع) دوران آمادگى و تمرين تدريجى امت براى جنگ با حكومت فاسد اموى به شمار مي ‏رفت تا روز موعود؛ روزى كه جامعه اسلامى آمادگى قيام داشته باشد و اين موج را به قيام سالار و سيد شهداي عالم حسين بن علي (ع) رساند.

امام حسن (ع ) در تمام مدت امامت خود كه ده سال طول كشيد, در نهايت شدت و اختناق زندگى كرد و هيچگونه امنيتى نداشت، حتى در خانه نيز در آرامش نبود.

سرانجام در سال پنجاهم هجرى به تحريك معاويه به دست همسر خود (جعده ) مسموم و شهيد و در قبرستان بقيع واقع در مدينه منوره به خاك سپرده شد.

امام حسن (ع) از بذل جان خود دريغ نداشت، و امام حسين (ع) در راه خدا جانبازتر از حسن نبود. چيزى كه هست، حسن، جان خود رادر يك جهاد خاموش و آرام فدا كرد و چون وقت شكستن سكوت رسيد، شهادت كربلا واقع شد؛ شهادتى كه پيش از آنكه حسينى باشد. حسنى بود!

"صلح امام حسن(ع) زمينه ساز نهضت كربلا

شهيد مرتضي مطهري

مسأله‌اي كه از قديم الايام مطرح بوده، اين است كه چه شد كه امام حسن(ع) با معاويه صلح كرد؟ برخي گفته‌اند: اساساً امام حسن(ع) و امام حسين(ع) دو روحيه مختلف داشتند؛ يكي طبعاً صلح‌طلب و ديگري طبعاً جنگ‌طلب بوده است و اصلاً دو روش متناقض داشته‌اند؛ در حالي كه حقيقت، چنين نيست و اختلاف عمل آنها به خاطر شرايط مختلف است. قبل از بحث دربارة اين شرايط به بحثي راجع به دستور اسلام در مورد جهاد مي‌پردازيم.

اين كه اسلام اساساً دين جنگ است يا دين صلح، سؤال اشتباهي است. حتي اگر در زندگي پيامبر (ع) هم نگاه كنيم مي‌بينيم كه آن حضرت در مكه روش مسالمت‌آميز اختيار مي كنند و در مدينه اجازة جنگ مي‌دهند، ولي باز هم پيمان صلح حديبيه را امضاء مي‌كنند. حضرت علي(ع) نيز بعد از 25سال سكوت، دست به چند جنگ خونين مي‌زند و از طرفي در صفين علي‌رغم ميل باطني، صلح مي‌كند. مي‌توان پرسيد: چرا امام، جنگ را ادامه نداد؟ حداكثر اين بود كه مثل پسرش امام حسين(ع) كشته شود. اين سؤال مانند آن است كه بگوييم چرا پيامبر(ع) در ابتداي دعوت خودش نجنگيد، حداكثر اين بود كه مثل امام حسين(ع) كشته شود. پس بايد بحث را كلي‌تر مطرح نماييم.
در اسلام ، جهاد در چند مورد پيش مي‌آيد: يكي جهاد ابتدايي است؛ يعني ابتدا كردن به جنگ با ديگران، مخصوصاً مشركان. براي از بين بردن شرك كه فقط بر افراد بالغ، عاقل، آزاد و مرد واجب است و اذن امام در آن شرط است. مورد دوم جهاد دفاعي است؛ يعني آن جا كه حوزة اسلام مورد حملة دشمن قرار گرفته، بر عموم مسلمين حتي آنها كه خود، در منطقة مورد تجاوز نيستند، دفاع واجب است.نوع سوم هم نظيرجهاد است، ولي احكامش با جهادهاي عمومي فرق مي‌كند و آن اين است كه فردي در قلمرو كفار زندگي كند و محيطش مورد هجوم دسته‌اي از كفار قرار گيرد. اين فرد براي حفظ جان و ناموس خود بايد بجنگد و اگر كشته شود، اجرش مثل شهيد است. مورد ديگر، قتال اهل بغي است؛ يعني اگر در بين مسلمين، جنگ داخلي در بگيرد بايد بين آنها صلح برقرار كرد و گر نه بايد با ظالم جنگيد و از مظلوم دفاع كرد. مورد آخر هم مسأله قيام خونين براي امر به معروف و نهي از منكر است.

مسأله ديگر كه در بحث جهاد مطرح مي‌شود، مسأله صلح است؛ يعني پيمان نجنگيدن و همزيستي مسالمت‌آميز؛ اما به شرط اين كه مدتش معين باشد و متضمن مصلحت مسلمين باشد. شرايطي كه مصلحت صلح را ايجاب مي‌كند، عبارتند از: كمتر بودن قدرت مسلمين كه بايد فعلاً صبر نموده كسب قدرت نمايند، يا اين كه صلح نقشه‌اي است براي جلب يك پشتيباني، يا در مدت صلح اميد آن است كه طرف مقابل، اسلام آورد. هر وقت اين جهات، منتفي شد ادامه دادن صلح، جايز نيست. توجيه صلح صدر اسلام، كم بودن قدرت مسلمين است و توجيه صلح حديبيه، اميد به اسلام آوردن مشركين. اما شرايط زمان امام حسن و امام حسين(ع) چنان است كه اگر هر يك جاي ديگري باشد همان كاري را مي‌كند كه ديگري انجام داده بود.

اسلام بنا به نص قرآن، هم دين صلح است و هم دين جنگ؛ يعني هر دوي اينها را جايز شمرده؛ اما نه عنوان يك اصل ثابت و هميشگي. چه بسا جنگهايي كه مقدمة صلحي هستند و چه بسا صلحي كه مقدمة جنگي پيروزمند است. صلح، تابع شرايط است؛ تابع اثري است كه از آن گرفته مي‌‌شود. بايد ديد كه در شرايط خاص، كدام يك ما را به هدف اسلام نزديكتر مي‌كند.
اين نكته نيز قابل توجه است كه اگراسلام، جهاد را جايز مي‌شمارد بدين معنا نيست كه آن را در تمام شرايط لازم مي‌داند و بالعكس. جواز صلح نيز به معناي رد جنگ و طرفداري هميشگي از صلح نيست.

اما بحث اصلي ما دربارة تفاوتهاي شرايط زمان امام حسن و امام حسين(ع) است. تفاوتهاي بسياري موجود است كه در اين جا به بعضي از آنها اشاره مي‌شود:

اولين تفاوت، اين است كه امام حسين(ع) در مسند خلافت بود و معاويه به عنوان يك طاغي قيام كرده بود و عمل خود را هم توجيه اسلامي مي كرد و خود را بعنوان يك معترض به حكومتي كه بر حق نيست معرفي مي‌كرد و تا آن زمان هم ادعاي خلافت نمي‌كرد. كشته شدن امام حسن(ع) در اين شرايط، به معناي كشته شدن خليفة مسلمين وشكست مركز خلافت بود. ولي وضع امام حسين(ع) وضع يك معترض بود، در برابر حكومت موجود. پس وضع آنها درست بالعكس هم است. امام حسن(ع) اگر كشته مي‌شد خليفة مسلمين در مسند خلافت كشته شده بود و اين همان بود كه امام حسين(ع) هم از آن احتراز داشت و براي حفظ حرمت مكه، آن را ترك كرد؛ تا جانشين پيامبر در اين مكان مقدس كشته نشود و حضرت علي(ع) هم به همين خاطر از عثمان دفاع مي‌كرد، تا بي‌احترامي به مسند خلافت نشود.

تفاوت ديگر اين كه درست است كه در زمان امام حسن(ع) نيروهاي كوفه ضعيف شده بود اما نه بدان معني كه بكلي از بين رفته باشد. روحيه‌ها خراب بود؛ اما اگر امام حسن(ع) ايستادگي مي‌كرد، مي‌توانست لشكر انبوهي فراهم آورد كه تا حدي با لشكر جرار معاويه برابري كند، اما نتيجه چه بود؟ در صفين كه نيروي عراق، بهتر و بيشتر بود معاويه را تا سر حد شكست بردند و آن نيرنگ، صورت گرفت و كار بي‌نتيجه ماند. اين جا هم اگر امام حسن(ع) مي‌جنگيد، جنگي چند ساله بين دو گروه عظيم مسلمين رخ مي‌داد و چندين ده هزار نفر از دو طرف، كشته مي‌شدند و نتيجة نهايي آن با خستگي دو طرف بود كه بروند سر جاي خود، يا مغلوبيت امام حسن(ع) و كشته‌شدنش در مسند خلافت. اما امام حسين(ع) يك جمعيت دارد كه تنها هفتاد و دو نفر است، تازه آنها را هم مرخص مي‌كند و مي‌گويد: اگر كه مي‌خواهيد برويد برويد، من خودم تنها هستم. آنها ايستادگي مي‌كنند تا كشته مي‌شوند، يك كشته شدن صد در صد افتخارآميز.

در ساير شرايط نيز اين دو امام خيلي با يكديگر فرق داشته‌اند. سه عامل اساسي كه در قيام امام حسين(ع) دخالت داشته، هر كدام در زمان امام حسن(ع) به شكل ديگري مي‌باشد: اول اين كه از امام حسين(ع) تقاضاي بيعت شد؛ آن هم بيعتي كه يزيد به والي مدينه دستور داده بود كه بدون رخصتي از امام حسين(ع) بيعت بگيرد، ولي از امام حسن(ع) تقاضاي بيعت نشد و طبق تاريخ، كسي از نزديكان امام هم با معاويه بيعت نكرد. مسأله بيعت، امام حسين(ع) را وادار به مقاومت شديد كرد؛ كه اين مسأله در جريان كار امام حسن(ع) وجود ندارد.

عامل دوم قيام امام حسين(ع)، دعوت كوفه بود، به عنوان يك شهر آماده، اگر امام حسين(ع) جواب آن هجده هزار نامه را نمي‌داد، مسلماً در مقابل تاريخ، محكوم بود و مي‌گفتند كه زمينة مساعدي را از دست داد؛ در حالي كه از نظر تاريخي براي ايشان اتمام حجت و اعلام آمادگي شده بود؛ اما در كوفه امام حسن(ع) اوضاع كاملاً بر عكس بود؛ كوفه‌اي خسته و متفرق، يعني اتمام حجت بر خلاف شده بود و مردم كوفه نشان داده بودند كه ما آمادگي نداريم و حتي قصد جان حضرت را مي‌كردند.

عامل سوم در قيام امام حسين(ع) مسأله امر به معروف و نهي از منكر است كه اگر دعوت مردم هم نبود، حضرت، قيام مي‌كرد؛ زيرا كه در اين 20 سال حكومت معاويه، ماهيت وي معلوم شده بود و وضع فرزندش نيز معلوم بود، ولي معاويه، زمان امام حسن(ع) يك معترض است كه به خون‌خواهي عثمان قيام كرده و از ديد مردم كوفه ، اگر چه آدم بدي است، ولي حاكم خوبي مي‌تواند باشد. علاوه بر اين، كاغذ سفيد با امضا خدمت امام حسن(ع) فرستاده كه هر چه تو بگويي عمل مي‌كنم؛ مگر تو نمي‌خواهي احكام دين اجرا شود، من هم همان كار را مي‌كنم. با چنين وضعي اگر امام حسن(ع) صلح نمي كرد و جنگ را ادامه مي‌داد كه دو سه سال هم طول مي‌كشيد و ده‌ها هزار نفر آدم كشته مي‌شد. قطعاً تاريخ، حضرت را ملامت مي‌كرد كه معاويه تنها مي‌خواهد خودش حكومت كند، نه از تو مي‌خواهد او را اميرالمؤمنين بخواني، نه مي‌خواهد بيعت كني، به شيعيانت هم كه امان داده است و وعدة بخشيدن ماليات بخشي از كشور را هم به تو براي شيعيانت داده است، تو چرا صلح نكردي، ولي وقتي امام حسن(ع) صلح كرد، دست معاويه رو شد و تاريخ، او را محكوم كرد و نشان داد كه آدم دغلبازي است و خودش هم گفت كه من براي حكومت جنگيدم نه براي دين.
مسأله ديگر، اين است كه امام حسين(ع) يك منطق بسيار رسا داشت؛ مي‌‍فرمود: كسي كه سلطان ظالمي را ببيند كه حرام خدا را حلال كرده و در مقابل چنين ستمگري سكوت كند، گناهكار است. اما براي امام حسن(ع) اين مسأله مطرح نيست؛ زيرا هنوز ماهيت معاويه آشكار نشده است و مي‌بينيم كه بعدها هم عده‌اي پشيمان شدند و دوباره به امام پيشنهاد جنگ دادند. حضرت فرمود: تا مرگ معاويه بايد صبر كرد؛ يعني اگر حضرت زنده مي ماند، او نيز مانند امام حسين(ع) قيام مي‌كرد.

مواد قرارداد نيز چنان گنجانده شد كه افتضاح دستگاه اموي را بسيار بهتر معرفي مي‌كرد:
1- حكومت به معاويه واگذار مي‌شود؛ به شرط عمل به كتاب خدا و سنت پيامبر(ص) و سيره خلفاي صالح. اين همان حرف اميرالمؤمنين(ع) است كه فرمود: مادامي كه ظلم، فقط بر شخص من است و ساير كارها در مجراي خودش هست، من تسليمم. حضرت هم مي‌‌فرمايد: مادامي كه فقط من از حقم محروم هستم و غاصب، متعهد مي شود كه امور مسلمين را از مجراي صحيح اداره كند، من حاضرم كنار بروم.

2- پس از معاويه، حكومت، متعلق به امام حسن(ع)، و اگر نبود، متعلق به امام حسين(ع) است؛ يعني اين صلح موقتي است و معاويه حق تعيين جانشين ندارد.

3- معاويه بايد لعن علي(ع) را متوقف كند و از او جز به نيكي ياد نكند. اين جا نيز معاويه زير سؤال مي‌رود كه اگر كار تو درست بود، چرا دست كشيدي و اگر خلاف بود چرا مي‌كردي! كه البته معاويه اين بند قرارداد را هم زير پا گذاشت.

4- بيت‌المال كوفه از تسليم امر، مستثني است و معاويه بايد سالانه دو ميليون درهم براي امام حسن(ع) بفرستد. حضرت مي‌خواستند بدين‌وسيله نياز شيعيان را از دستگاه حكومت معاويه رفع كنند.

5- تبعيض نبايد وجود داشته باشد. همچنين نبايد كسي را به خطاهاي گذشته مؤاخذه كرد و اصحاب علي(ع) بايد در امان باشند و مورد آزار حكومت واقع نشوند. با اين مورد و مورد سوم، حضرت خواستند نشان بدهند كه ما از همين حالا به روش تو بدبين هستيم و ديديم كه معاويه، همه موارد را نقض كرد.

شايد سؤال شود كه چگونه است كه حضرت علي(ع) مي‌فرمود: من حاضر نيستم حتي يك روز حكومت معاويه را تحمل كنم، ولي امام حسن(ع) راضي به حكومت معاويه شد؟ جواب اين است كه: دو مورد با هم فرق دارند، حضرت امير(ع) حاضر نيست يك روز، معاويه به عنوان نايب و منسوب از طرف او حكومت كند، در حالي كه امام حسن(ع) نمي‌خواهد معاويه را نايب خود كند، مي‌خواهد كنار برود؛ به عبارت ديگر صلح امام حسن(ع) كنار رفتن است، نه متعهد بودن. در اين قرارداد، سخني از جانشيني پيامبر و خلافت برده نشده است؛ سخن اين است كه من كنار مي‌روم تا كار به عهدة او باشد به شرط اين كه كار را درست انجام دهد. ولي حضرت امير(ع) مي‌فرمود كه من حاضر نيستم معاويه از طرف من جايي حاكم باشد و شرايط صلح نيز شامل اين مسأله نيست.

ذخیره و بازیابی اطلاعات

هر سیستم کامپیوتری از یک( یا بیش از یک ) کامپیوتر یا " ماشین "و تعدادی تجهیزات جانبی تشکیل شده است . از این نقطه نظر می توان گفت که چنین سیستمی دارای دو محیط است :

·         محیط درون ماشینی

·         محیط برون ماشینی

محیط درون ماشینی ، از خود کامپیوتر( ها ) با اجزاء و عناصر داخلی اش و محیط برون ماشینی ، از دستگاههای جانبی آن تشکیل شده است . از این تجهیزات ، برخی برای ذخیره سازی اطلاعات و مرتبط کردن دستگاههای ذخیره سازی یا رسانه های ذخیره سازی با کامپیوتر ، به کار می روند و برخی دیگر امکانات تماس انسان و به طور کلی محیط برون ماشینی هستند . چنین سیستمی آناتومی خاص خود را دارد .
رسانه های ذخیره سازی را ، اعم از اینکه در محیط درون ماشینی باشند و یا در محیط برون ماشینی ، اصطلاحاً حافظه می نامند .
تعریف حافظه :هر دستگاهی که قادر به نگهداری اطلاعات باشد( بتوان اطلاعات را در آن ذخیره کرد ) به نحوی که استفاده کننده از آن بتواند ، در هر لحظه که لازم باشد ، به اطلاعات مورد نیازش دستیابی داشته باشد ، حافظه نامیده می شود .که در این مبحث میتوان به موضوعاتخصوصیات حافظه وسلسله مراتب حافظه ها نیز اشاره کرد.
با توجه به وجود دو محیط ، می توان حافظه های موجود در یک سیستم کامپیوتری را به دو رده کلی تقسیم کرد :

·         حافظه های درون ماشینی

·         حافظه های برون ماشینی

حافظه های برون ماشینی از نظر تکنولوژی ساخت

·         تکنولوژی الکترومکانیک

·         تکنولوژی الکترومغناطیس

·         تکنولوژی الکترواپتیک

·         تکنولوژی الکترومغنااپتیک

انواع حافظه های برون ماشینی در هر یک ازچهار تکنولوژی عبارتند از :

·         تکنولوژی الکترومکانیک:

o        کارت منگنه شدنی

o        نوار منگنه شدنی

·         تکنولوژی الکترومغناطیس:

o        نوار مغناطیسی

o        دیسک مغناطیسی

o        طبله

·         تکنولوژی الکترواپتیک : دیسک نوری

·         تکنولوژی الکترومغنااپتیک : دیسک نوری – مغناطیسی

*سیستم فایل از دیدگاه ذخیره و بازیابی اطلاعات
*ارزیابی پارامتریک رسانه های مختلف«نوار و دیسک و...)
*ساختار های ذخیره فایل«پایل- ترتیبی -شاخص دار و....)

نوار مغناطیسی

معرفی نوار
رسانه ایست از جنس نوعی پلاستیک با غشاء مغناطیس شونده بر یک رویه ( فرو مغناطیسی ) و لغزان بر ریلهایی با ابعاد مختلف، ابعاد نوعی از نوار 2500 فوت طول و 2/1 اینچ عرض است . در اندازه های دیگر نیز موجود است . این رسانه ماهیتاً برای پردازش پی در پی رکوردها مورد استفاده قرار می گیرد . از نظر تکنولوژی ساخت ، به چهار دسته کلی تقسیم می شود :

·         ریل به ریل

·         نوار کارتریج

·         نوار کاست

·         نوار صوتی تطبیق داده شده با کامپیوتر

دستگاه نوار خوان مجهز است به نوک خواندن / نوشتن که می تواند اطلاعات را روی نوار ظبط و یا اطلاعات ضبط شده را " حس " کند
نحوه ذخیره سازی داده روی نوار
داده ها به صورت رشته های بیتی روی شیارهایی که در سطح نوار وجود دارد ، ذخیره می شوند . بیت های یک کاراکتر ، روی شیارها و در عرض نوار ضبط می گردند .
از نظر تعداد شیار ، دو نوع نوار رایجتر است : نوار 7 شیاره و نوار 9 شیاره . یکی از شیارها ، به عنوان شیار کنترل پاریتی به کار می رود .
در نوار دو نوع بیت پاریتی وجود دارد :

·         بیت پاریتی عرضی یا کاراکتری

·         بیت پاریتی طولی

بیت پاریتی عرضی برای هر کاراکتر و بیت پاریتی طولی ، برای تعدادی کاراکتر مثلاً به ازاء یک بلاک ایجاد می شود .
داده های ذخیره شده روی نوار ، در سطح فیزیکی ، تعدادی رشته بیتی موازی هستند . چنین دیدی از داده ذخیره شده روی سیستم فایل مطرح نیست . به بیان دیگر ، از نظر سیستم فایل ( که خود سطوحی دارد ) داده ها در قالب تقسیمات خاصی ذخیره می شوند ، هریک با ساختار مشخص ( این تقسیمات عبارتند از فیلد ، رکورد ، بلاک ، تعدادی بلاک با نام مشخص ، فایل و گروه فایلها . ) توجه داریم که فیلد می تواند حاوی یک کاراکتر هم باشد .
چگالی نوار
تعداد بیت های قابل ضبط در هر اینچ نوار را چگالی گویند . چگالی را با واحد بیت در اینچ (bpi) بیان می کنند که با توجه به نحوه نشست کاراکترها روی شیارها ، همان بایت در اینچ یا کاراکتر در اینچ است . از جمله چگالی رایج ، 800bpi ,1600bpi است . البته نوار با چگالی 3200bpi , 6250bpi و بیشتر نیز وجود دارد .
گپ
فضایی است بلا استفاده بین دو گروه کاراکتر ضبط شده . کلمه گروه در اینجا هم به رکورد اطلاق می گردد و هم به بلاک . در صورتی که بین هر دو بلاک باشد به آن گپ بین بلاکها و اگر گپ بین دو رکورد باشد ، به آن گپ بین رکوردها می گویند .
وجود گپ برای متوقف کردن نوار و یا حرکت دوباره آن لازم است.زیرا برای آنکه نوک خواندن / نوشتن بتواند داده ای ذخیره شده را " حس " کند ، باید که نوار ، پس از توقف به سرعتی مطلوب و یکنواخت موسوم به سرعت حس برسد ، ودر این اثناء این مدت تکه ای از نوار زیر نوک R/W می گذرد ، ضمن اینکه در حین کاهش سرعت حس تا توقف نیز تکه ای از نوار از زیر نوک رد می شود . این دو تکه نوار همان گپ را تشکیل می دهند و چون این قسمت از نوار در حالت توقف – حرکت با سرعت کمتر از سرعت حس طی می شود ، نمی توان داده ای را در این قسمت حس کرد ود رنتیجه بلا استفاده ( "هرز " ) است .
پارامترهای نوار
دودسته پارامتر وجود دارد :

·         پارامترهای ظرفیتی

·         پارامترهای زمانی ( یا وابسته به زمان )

پارامترهای ظرفیتی عبارتند از :

1.      چگالی ( تراکم ) : به واحد بیت در اینچ (BPI)

2.      طول نوار : به واحد فوت

با داشتن این دو پارامتر می توان ظرفیت اسمی نوار را به دست آوردS=L×D
پارامترهای زمانی عبارتند از :

1.      سرعت لغزش نوار به واحد اینچ در ثانیه .

2.      نرخ انتقال به واحد بایت در ثانیه ( یا اضعافی از بایت در ثانیه)نرخ انتقال دو نوع است : اسمی و واقعی . نرخ اسمی توسط سازنده اعلام می شود و نرخ انتقال واقعی قابل محاسبه است .

3.      زمان حرکت – توقف به واحد میلی ثانیه . این زمان در واقع تفاوت بین زمان طی کردن گپ با سرعت حس و زمان طی کردن گپ در حالت توقف نوار و حرکت دوباره آن تا رسیدن به سرعت حس است .

نوار کاست
این دستگاه کاملاً شبیه نوارهای صوتی متداول است . نوعی از آن ، دارای عرض 15/0 اینچ ، طول 100 تا 150 فوت بوده و از ارزانترین حافظه هایی است که عمدتاً در مینی و کامپیوتر های کوچک کاربرد دارد .
ضبط کننده های صوتی تطبیق داده شده با کامپیوتر
در اکثر کامپیوترهای شخصی و تجاری از ضبط کننده های صوتی ارزان برای ضبط داده ها استفاده می شود . سرعت گونه ای از این نوارها 875/1 اینچ در ثانیه بوده ، کند حرکت می کند .طول این گونه نوار 562 فوت و ظرفیت آن 500000 بایت در هر طرف است . این نوع نوار در ابعاد دیگری هم وجود دارد .
نوار کارتریج
تفاوت آن با نوارهای معمولی ( ریل به ریل ) این است که این نوارها در یک محفظه پلاستیکی جای دارند ، تا از تماس خارجی و گرد و خاک محفوظ بمانند . این گونه نوارها نیز دو ریل دارند که نوار بر آنها می لغزد . انواع استانداردی از این گونه نوارها موجود است از جمله :
نوار نوع 300 : طول 300 و 450 فوت ، عرض 25/0 اینچ ، ابعاد محفظه : 7/0*6*4 اینچ
نوار نوع 100 : طول 140 فوت , عرض 15/0 اینچ ،ابعاد محفظه : 5/0*2*3*2/4 اینچ
به نوع دوم گاهی مینی کارتریج می گویند .
نوع اول ، به چهار شیار M3/4 و نوع دوم با دو شیار ، K4/6 ذخیره می کند .
در نوع دیگری از کارتریج به نام QIC ، عرض 27/6 میلی متر و ظرفیت آن بین MB40 تا GB10 است .

دیسک مغناطیسی

معرفي ديسك
رسانه اي ايست گردان ، با امكان دستيابي مستقيم به داده هاي ذخيره شده و به آن اصطلاحاً DASD مي گويند . در اساس صفحه اي مدور است . ( به قطر 8/1 تا 14 اينچ ) مغناطيس شونده و گردان حول محوري عمودي . يك يا هردو رويه صفحه از غشائ فرو مغناطيس به ضخامت چند هزارم ميلي متر پوشيده شده است . براين غشا شيارهايي به صورت دوائر متحدالمركز و يا به صورت حلزون وار وجود دارد كه ازبيرون به درون و معمولاً با شروع از صفر ، شماره گذاري مي شوند . فاصله هر دو شيار حدود 021/0 اينچ است . داده ها به صورت رشته بيتي روي شيارها ضبط مي شوند و تكنيكهاي مختلفي براي ضبط وجود دارد
به طور كلي نواحي رويه از بيرون به درون عبارتند از :
-ناحيه فرود نوك
-ناحيه شروع حركت
-ناحيه احتياطي بيروني
-ناحيه شيارهاي ضبط داده
-ناحيه احتياطي دروني
-ناحيه احتياطي نهايي
از آنجا كه ديسك پس از شروع به گردش ، پس از مدت كوتاهي به سرعت گردش ثابتي مي رسد و به طور مداوم در چرخش است ، ( البته نه در همه انواع ) لذا در نوع سخت آن بايد نوك خواندن / نوشتن فاصله بسيار اندكي با رويه داشته باشد . در فاصله بين نوك و رويه هواي تصفيه شده جريان دارد . هرگونه آلودگي هوا باعث خدشه دار شدن رويه مي شود .
رده بندي ديسكها
ديسك را از نقطه نظر هاي مختلفي رده بندي مي كنيم :

·         از نظر امكان جابجا شدن : ديسكهاي ثابت و ديسكهاي جابجا شدني

·         از نظر ثابت يا متحرك بودن نوك خواندن / نوشتن : ديسكهاي با نوك ثابت و ديسكهاي با نوك متحرك . در ديسكهاي با نوك ثابت ، بازويي كه نوك خواندن / نوشتن به آن متصل است . حركت نمي كند . در ديسكهاي با نوك متحرك ، بازو بر رويه ديسك حركت دارد و از شياري به شياري ديگر جابجا مي شود . در ديسكهاي با نوك ثابت ، هر شيار نوك خواندن / نوشتن خاص خود را دارد و نيازي به حركت بازوي ديسك براي رفتن از يك شيار به شيار ديگر نيست . اينگونه ديسكها سريعتر ، گرانتر و حساسترند .

·         از نظر تعداد رويه در صفحه : يك رويه و دو رويه

·         از نظر تعداد لايه در رويه : تك لايه ودو لايه ( رويه دولايه تكنولوژي جديدتر است ) .

·         از نظر تعداد صفحاتي كه روي محور عمودي جايگذاري مي شوند : ديسكهاي تك صفحه اي و ديسكهاي چند صفحه اي .

ديسكهاي چند صفحه اي را اصطلاحاً پك مي گويند . يك پك با n صفحه داراي n 2 رويه است كه معمولاً 2-n2 رويه آن براي ذخيره سازي و دو رويه بالايي و و پاييني براي حفاظت بيشتر به كار مي روند . در بعضي انواع همه n2 رويه براي ذخيره سازي استفاده مي شود .

·         از نظر جنس صفحه : دو نوع ديسك وجود دارد : ديسك سخت و ديسك انعطاف پذير ( نرم ) .

ديسك سخت ، معمولاً از جنس آلومينيوم و ديسك انعطاف پذير از جنس نوعي پلاستيك است

·         از نظر تكنولوژي ساخت : ديسك مغناطيسي ، ديسك نوري و ديسك نوري – مغناطيسي .

تقسيمات ديسك

·         استوانه : تمام شيارهاي با شعاع يكسان ( طبعاً از رويه هاي مختلف ) تشكيل يك استوانه را مي دهند . يك ديسك پك ، به تعداد شيارهاي هر رويه ، استوانه دارد .

·         شيار : محل صبط بيت هاي اطلاعات در هر رويه . شيارها معمولاً به صورت دواير متحد المركز و يا حلزون وار هستند .

·         سكتور : تقسيماتي است از شيار با اندازه مساوي ، هر شيار از تعدادي سكتور تشكيل شده است . دو نوع سكتور وجود دارد :

·         سكتور نرم افزاري كه توسط سازنده ايجاد مي شود ( فرمت كردن سطح پايين )

·         سكتور نرم افزاري ( گاه موسوم به بلاك ) كه از طريق نرم افزار ( سيستم عامل ) قابل ايجاد است و به اين كار فرمت كردن نرم افزاري مي گويند .

·         شماره درايور

·         شماره استوانه ( شماره شيار از رويه)

·         شماره شيار در استوانه ( رويه از استوانه نيز گفته مي شود)

·         شماره سكتور ( يا بلاك )

در بعضي از سيستمهاي عامل ، تعدادي سكتور همجوار و گاه نا همجوار نوعي تقسيم بندي منطقي را تشكيل مي دهند . مثلاً در محيط DOS ، خوشه " واحد تخصيص " فضا به فايل است و اندازه آن 2048 بايت ، 4096 بايت و 8191 بايت هم مي تواند باشد ، در حاليكه اندازه يك سكتور 512 بايت است .
پارامترهاي ديسك
دودسته پارامتر داريم :

·         پارامترهاي ظرفيتي

·         پارامترهاي زماني

پارامترهاي ظرفيتي عبارتند ا ز:

1.      اندازه سكتور ( از 32 بايت تا 4096 بايت و معمولاً 512 بايت)

2.      تعداد سكتور در شيار ( از 4 تا 32 در فلاپي ها و بيشتر در ساير انواع ، گاه تا 100 ) . تعداد سكتور در شيار در ديسكهاي سخت جديد، در شيارهاي بيروني بيشتر از شيارهاي دروني است . اين رسانه ها به IDE موسومند . البته وضع به گونه اي است كه ازنظر سيستم عامل ، انگار تعداد سكتور در همه شيارها يكسان است .

3.      تعداد رويه در استوانه ( تعداد نوك R/W ) از يك تا بيش از 20 رويه

4.      تعداد شيار در رويه ( تعداد استوانه : از 20 تا 2000 شيار )

چگالي هم از پارامترهاي ظرفيتي است و واحد آن بيت در اينچ مربع است ، اما در سيستم فايل مستقيماً در محاسبه ظرفيت به كار نمي آيد .
افزايش چگالي ديسك از قانوني تبعيت مي كند موسوم به قانون هوگلند .

پارامترهاي زماني عبارتند از :

1.      زمان استوانه جويي ( پيگرد ) زماني است كه سپري مي شود تا نوك خواندن / نوشتن به استوانه مورد نظر برسد (يعني استوانه اي كه " داده مورد نظر " در آنست ، اين زمان در ديسكهاي با بازوي ثابت صفر است . متوسط اين زمان را با S نمايش مي دهيم و واحد آن ميلي ثانيه است . اين زمان معمولاً بين حدود 2 تا حدود 30 ميلي ثانيه است و در اكثر ديسكها مهمترين زمان است .

2.      سرعت گردش ديسك : به واحد دور در دقيقه بيان مي شود ، مثلاً 3600 -5400-7200 دور در دقيقه و گاه حتي بيشتر . از اين پارامتر ، زمان يك دور گردش ديسك به دست مي آيد و آنر به2r نشان مي دهيم و واحد آن ميلي ثانيه است .

3.      زمان انتظار دوران ( درنگ دوران ) . مدت زماني است كه سپري مي شود تا آغاز " داده مورد نظر " در اثر دوران ديسك به زير نوك R/W برسد .

4.      نرخ انتقال : تعداد بايتي كه در يك ثانيه قابل انتقال است و به واحد بايت در ثانيه ( يا اضعافي از بايت در ثانيه ) بيان مي شود .دونوع نرخ انتقال داريم : اسمي و واقعي . نرخ انتقال اسمي توسط سازنده اعلام مي شود و نرخ انتقال واقعي قابل محاسبه است . نرخ انتقال ديسكهاي جديد از يك تا پنج مگابايت در ثانيه است .

5.      زمان ديگري هم در ديسك وجود دارد موسوم به زمان استقرار .وقتي كه نوك R/W به استوانه اي برده مي شود ، به مدت كوتاهي ، (حدود ms 3) در حال لرزش است تا استقرار بيابد .

اين زمان را معمولاً به زمان استوانه جويي اضافه مي كنند و جزء همين زمان است و به عنوان پارامتر جداگانه اي مطرح نمي شود .
پارامتر ديگري هم در ديسكه مطرح است موسوم به مدت بي عيبي ، پارامتري است نشان دهنده ميزان اطمينان عملياتي ديسك و عبارتست از ميانگين مدت زماني كه ديسك بدون عيب كار مي كند ( معمولاًص بين 500000 تا 200000 ساعت .
نحوه ضبط داده ها روي ديسك
داده ها به صورت رشته هاي بيتي روي شيارها ذخيره مي شوند ، البته چگالي ضبط داده ها در شيارهاي بيروني كمتر از شيارهاي دروني است ، در تكنولوژي هاي اخير بيشتر از شيارهاي دروني است . چگالي ديسك با واحد بايت در اينچ مربع بيان مي شود .
ديسك نرم
از رسانه هاي ذخيره سازي خارجي با دستيابي مستقيم و از نظر شكل ظاهري ، مشابه ديسكهاي متداول ، البته با ابعادي كوچكتر است . جنس آن از نوعي پلاستيك است و سختي ديسكهاي موسوم به سخت را ندارد. اين ديسك در محفظه اي جاي دارد ، هم براي حفاظت آن از تماسهاي خارجي و هم به منظور ثابت نگاهداشتن آن .
برخلاف ديسكهاي سخت كه در آن نوك خواندن / نوشتن فاصله اي اندك و كنترل شده با سطح دارد ، در اين ديسكها نوك خواندن / نوشتن با ديسك تماس دارد . اين ديسكها مي توانند يك رويه يا دو رويه باشند. داده ها به صورت سريال روي شيارها ذخيره مي شوند .

دیسک نوری

استفاده از نور ، به جای مغناطیس برای ذخیره سازی داده ها ، این مزیت را دارد که فضای لازم برای ذخیره کردن یک بیت خیلی کمتر می شود . در دیسکهای نوری از تکنولوژی لیزر ی برای ضبط اطلاعات استفاده می کنند . در نیمه دوم دهه 80-70 پژوهشهایی به منظور ایجاد اینگونه دیسکها آغاز و به نظر می رسد اولین دیسک از این نوع در 1979 ساخته شد .
دیسکهای نوری سبب کاهش فضای ذخیره سازی می شوند و جهشی است در جهت نیل بیشتر به اهدافی که بشر همیشه دنبال کرده است : کاهش هرچه بیشتر فضای ذخیره سازی ، سرعت دستیابی بالاتر به داده های ذخیره شده و هزینه کمتر تاکنون تکنولوژی توانسته است گونه هایی چند از این دیسکها به بازار عرضه کند .
از جمله این نوع دیسکها می توان از :
CD-RW , EOD , WORM , DVD , CD-I ,CD-ROM . CD نام برد .

دیسک نوری – مغناطیسی

با تلفیق دو تکنولوژی مغناطیسی و نوری ، تلاش می شود تا دیسکهایی ایجاد شوند که هم خاصیت قابل پاک شدن و بازنویسی دیسکهای مغناطیسی را داشته باشند و هم چگالی و ظرفیت بسیار بالای دیسکهای نوری .
به نظر می رسد که اینگونه دیسکها در تولید انبوه به بازار مصرف عرضه شده است . قطر این دیسکها 5 اینچ بوده ، از نوع پاک شدنی هستند و از سرعت بسیار بالایی برخوردارند ، سرعت انتقال در این دیسکها حدود یک مگابایت در ثانیه ویا بیشتر است.

سیستم فایل از دیدگاه ذخیره و بازیابی اطلاعات

سیسنم فایل

تقریباً در تمام کاربردها, استفاده از مفهوم سلسله مراتب حافظه‌ها باری ذخیره سازی اطاعات مورد نیاز اجتناب ناپذیر است . راه رایج باری نگهداری اطلاعات , ضبط
آنها بر رسانه خارجی , در واحدهایی موسوم به فایل است.
ایجاد و مدیریت فایلها با سیستم فایل است. سیستم فایل خند نرم افزاری است که از چند لایه تشکیل شده است
جزییات درونی و الگوریتمهای عملیاتی این واحد نرم افزاری از نظر برنامه ساز کاربردی نهان است و تنها بعض جنبه‌ها بیرونی آن مورد توجه کاربرد است .
ابتدا به شرح برخی مفاهیم مقدماتی می‌پردازیم که پیوسته مباحث فایل مطرح می‌شوند این مفاهیم عبارتند از :

·         فیلد

·         رکود

·         کلید رکود

·         فایل

سیستم فایل
در سیستمهای جدید چندین لایه سخت افزاری و نرم افزاری وجود دارد تا سیستم بتواند با کارایی و انعطاف پذیری بیشتر به در خواست کاربر انتهای پاسخ دهد
هر لایه برای انجام وظایفش , از لایه پایین تر استفاده می‌کند و به نوبه خود, خدماتی به لایه بالاتر ارائه می‌کند. به عنوان مثال , لایه رویه‌های کتابخانه‌ای , داده‌های ذخیره شده در فایلهای روی دیسک را در اختیار برنامه کاربردی قرار می‌دهد در عین حال که می‌تواند این فایلها را کاملاً از دید برنامه کاربردی (کاربردار )نهان بدارد به گونه‌ای که برنامه کاربردی درگیر جنبه‌های ذخیره سازی داده نشود (دید کاملا منطقی ) لایه رویه کتابخانه‌ای برای اجرای درخواست کاربر پایان , خون رویه‌هایی را در سیستم فایل فرا می‌خواند(مثلا رویه‌های و...)
سیستم فایل در خواست های لایه بالاتر را به فراخوانهایی به توابعی در سیستم عامل تبدیل می‌کند تا عملیات ورودی / خروجی فیزیکی انجام شود. سیستم عامل هم یک برنامه کانال را به اجرا در می‌آورد تا عملیات فیزیکی در محیط دیسک انجام شود.
لایه های سیستم فایل
سیستم فایل از دید کاربر
همانطور که گفته شد , کاربر انتهایی ,بویژه نابرنامه‌ساز , در یک محیط کاملاً منطقی و در سطح مجازی عمل می‌کند و دید خاصی نسبت به سیستم فایل دارد که همان سیستم فایل مجازی است . در واقع کاربرد, این سیستم را نرم افزاری می‌شناسد که به او امکان مید‌هد تا فایل خود را ایجاد کند یا ببندد. به فایل خود دستیابی داشته باشد و رکوردها را جستجو کند و مشخص است که کاربر معمولاً درگیر عملیات درونی سیستم فایل نیست , مگر اینکه خود طرح و تولید کننده این قبیل نرم افزار باشد.


سیستم فایل از دیدگاه های مختلف:

·         مکانیسم انتزاعی ذخیره سازی اطلاعات

·         مکانیسم عینی ذخیره سازی

ملاحضاتی در طراحی فایل
کارایی سیستم فایل



موضمعات مرتبط:


بافر و بافرینگ

فیلد

مکان ذخیره سازی یک واحد معنایی داده و نامدار (یک فقره اطلاع) را فیلد می‌گوییم . طبعاً محتوای فیلد از نظر کاربر دارای معناست . مفهوم اطلاع را در بحث مربوط به رکود بررسی خواهیم کرد. واحد معنایی داده , حالت تجزیه ناپذیر ( اتومیسیتی ) دارد . به بیان ساده , یعنی اگر آنرا به اجزایی تجزیه کنیم, اجزاء حاصله در یک حیطه معنایی مشخص (در یک کاربرد مشخص )فاقد معنا باشند.
طول این مکان حداقل یک کاراکتر(گاه یک بیت )است و حداکثر بستگی دارد به سیستم فایل و به زبان برنامه سازی , گاه ممکن است این مکان از چند مکان کوچکتر تشکیل شده باشد و گوییم که فیلد مرکب است (فیلد ساده را از این پس همان فیلد می‌نامیم). روشن است که داده ذخیره شده در فیلد مرکب می‌تواند از نظر معنایی تجزیه پذیر باشد.

رکورد

مفهوم رکورد را از سه دیدگاه (در سه سطح) مورد بررسی قرار می‌دهیم
این سه دیدگاه عبارتند از :

·         رکورد : در سطح انتزاعی

·         رکورد : در سطح برنامه کاربر

·         رکورد : در محیط ذخیره سازی

در سطح انتزاعی , مفهوم رکود را مستقل از جنبه‌های مربوط به نمایش آن در محیط منطقی برنامه کاربر و پیاده سازی آن در محیط ذخیره سازی , مطرح می‌کنیم ,یعنی یک شیئی انتزاعی در سطح منطقی مفهم رکورد از دید کاربر برنامه ساز مطرح می‌شود و به آن رکود منطقی می‌گوییم.
در محیط ذخیره سازی این مفهوم را آنگونه مطرح می‌شود و به آن رکود منطقی می‌گوییم . در محیط ذخیره سازی این مفهوم را آنگونه که در محیط فیزیکی پیاده سازی می‌شود بررسی می‌کنیم و به رکود ذخیره شده می‌گوییم.

در سطح انتزاعی

رکورد در سطح انتزاعی

مجموعه اطلاعاتی است که در مورد هر یک از نمونه‌های متمایز یک یا بیش از یک نوع موجودیت (هست – شیئی) از یک خرد جهان واقع می‌خواهیم در اختیار داشته باشیم.
در این تعریف اصطلاحاتی وجود دارد که توضیح می‌دهیم:

·         خرد جهان واقع : منظور هر بخش از جهت بیرونی و محسوس و بیان دیگر , هر محیطی که در آن فعالیتهای داده داری و داده پردازی انجام می‌شود به منظور رفع مجموعه‌ای مشخص از نیازهای اطلاعاتی . طبعا هر سیستم کاربردی ذخیره و بازیابی اطلاعات برای یک محیط مشخص ایجاد می‌شود( این سیستم کاربردی را می‌توان با استفاده از چند گونه سیستم واسطیا سیستم نیمه بنیادی ایجاد کرد از جمله: سیستم مدیریت فایل , سیستم مدیریت داده‌ها و سیستم مدیریت پایگاه داده‌ها . همه این سیستم هانهایتاً مجموعه‌ای از فایلها را ایجاد و مدیریت کنند. هر یک از سیستمهای واسط مزایا و معایبی دارند . برای جزییات بحث به مباحث پایگاه داده مراجعه شود.)ما این خرد جهان واقع را محیط عملیاتی و گاه فقط محیط می‌نامیم

·         نوع موجودیت: مصداق کلی پدیده , فرد , شیی ء, یا مفهوم که در مورد آن می‌خواهیم اطلاع داشته باشیم, مثل کارمند, درس, دانشجو, کارگاه , ماشین و...

بدیهی است در هر محیط عملیاتی, مجموعه‌ای از موجودیت ها وجود داردو از بین آنها , با توجه به نیازهای اطلاعاتی محیط , تعدادی باید انتخاب شوند(در یک محیط عملیاتی ممکن است بخش‌های مختلفی وجود داشته باشد و برای هر بخش از نظر اطلاعاتی , تعدادی از موجودیت ها , اساسی هستند.)

·         وجه تمایز انواع موجودیت‌ها

انواع مختلف موجودیت ها توسط صفات خاصه آنها از یکدیگر متمایز می‌شوند . هر نوع موجودیت , دارای مجموعه‌ای از صفات خاصه است که باید با توجه به نیازهای اطلاعاتی محیط, از بین آنها, تعدادی را برگزید...
صفات خاصه: نام و نام خانوادگی , رشته , سال ورود , سال تولد , قد , وزن و.. هر بخش از یک محیط عملیاتی , به زیر مجموعه‌ای از صفات خاصه از نظر اطلاعاتی نیاز دارد.

·         اطلاع

هر صفت خاصه دارای دو مولفه است : اسم صفت خاصه و مقدار صفت خاصه
وقتی که این جفت مولفه موجود باشد, می‌گوییم اطلاع حاصل است .
وجود مقدار مجرد , به تنهایی فاقد هر گونه بار اطلاعاتی است و فقط هنگامی متناظر یا منتسب بشود به یک سام صفت خاصه , اطلاع به دست می‌آید. پس اطلاع تشکیل شده است : از اسم صفت خاصه و مقدار آن. به بیان دیگر مقدار به صورت داده با کد خاصی ذخیره می‌شود و اطلاع هنگامی حاصل می‌آید که داده را حسب نیاز اطلاعاتی خود تفسیر کنیم. به عبارت دیگر اطلاع حاصل تفسیر هوشمندانه داده است در متن یک مسئله مشخص.

در سطح برنامه کاربر

رکورد از دید برنامه ساز

رکورد از دید کاربر را رکورد منطقی می‌گوییم و چنین تعریف می‌کنیم:
مجموعه‌ای است دارای ساختار مشخص (مبتنی بر طرح اصل) و نامدار , از تعدادی فیلد باری نمایش رکود , نیاز به ساختار داریم و ساختار باید طرح مشخص داشته باشد . طرح رکود نشان دهنده نوع رکود است . د و طرح برای ساختار رکود وجود دارد.

·         طرح با قالب ثابت مکان

·         طرح با قالب غیر ثابت مکان

·         طرح با قاب ثابت مکان

در این طرح , در هر فیلد , فقط مقدار صفت خاصه ذخیره می‌شود. این که محتوای فیلد , مربوط به کدام صفت خاصه است و در تعریف ساختار رکود و به کمک مکان فیلد در قالب از پیش ثابت , مشخص می‌شود. پس مکان یک فقره اطلاع در نمونه‌های مختلف رکود , ثابت است . از اینرو به آن ,طرح با قالب ثابت مکان می‌گوییم
در این طرح نیازی به ذخیره سازی مولفه اول اطلاع یعنی اسم صفت خاصه نیست . در این طرح معمولا تعداد فیلدها و طول هر فیلد , در تمام نمونه‌های متمایز رکورد ,ثابت است. اما گاه می‌تواند متغیر باشد.

·         طرح با قالب غیر ثابت مکان

در این طرح , در هر فیلد در هر نمونه رکود, هم اسم صفت خاصه و هم مقدار آن ذخیره می‌شود. و مکان یک فقره اطلاع در نمونه‌های مختلف یک نوع رکورد از پیش مشخص و ثابت نیست .
تعداد فیلدها و طول آنها و نیز مکان آنها در نمونه‌های مختلف یک رکود, یکسان نیست , چنین طرح موارد استفاده خاصی دارد.
نمونه‌های مختلف یک نوع رکود مربوط به یک نوع موجودیت , معمولاً بر اساس همان طرح با قالب ثابت مکان ذخیره سازی می‌شوند, البته ممکن است نمونه رکوردها طول ثابت یا متغیر داشته باشند. به عبارت دیگر نمونه رکوردها بر اساس همان طرح ثابت مکان ذخیره سازی شوند , اما در عین حال طول نمونه‌های مختلف رکورد متغیر باشد. در طرح یر ثابت مکان معمولا طول نمونه رکوردها متغیر است .
پس رکورد منطقی از نظر طول بر دو نوع است :
رکورد با طول ثابت رکورد با طول متغیر
در حالت در هر دو قالب دیده شده, طول رکورد می‌تواند ثابت یا متغیر باشد.


دلایل متغیر شدن طول رکورد
طول نمونه‌های مختلف یک نوع رکورد , به سه دلیل می‌تواند متغیر باشد:

1.      طول مقادیر یک یا بیش از یک صفت خاصه و به عبارت دیگر طول فیلد (هایی ) متغیر باشد , مثل فیلد مربوط به صفت خاص نام و نام خانوادگی افراد و یا صفت خاصه آدرس و که مقدار آنها می‌تواند طول متغیر داشته باشد.

2.      تعداد صفات خاصه مورد نیاز برای نمونه‌های مختلف یک نوع موجودیت , متفاوت باشد به ویژه هنگامی که نمونه‌ها قابل رده‌بندی , مثلاً به دو دسته باشند.

3.      پدیده فقره اطلاع تکرار شونده , یا گروه اطلاع تکرار شونده وجود داشته باشد. به عبارت دیگر صفت خاصه( ساده یا مرکب) چند مقداری داشته باشیم

فقره اطلاع تکرار شونده یعنی به ازاء یک اسم صفت خاصه, بیش از یک مقدار در نمونه (هایی) از یک نوع رکود وجود داشته باشد. گاه می‌گوییم که آن صفت خاصه, چند مقدار است .
گروه اطلاع تکرار شونده , از چند فقره اطلاع تکرار شونده تشکیل می‌شود( در فیلد مرکب ذخیره می‌شود و این فیلد تکرار می‌شود). در این حالت می‌گوییم که صفت خاصه مرکب تکرار شونده داریم . صفت خاصه مرکب لزوماً تکرار شونده نیست.

در محیط ذخیره سازی

رکورد ذخیره شده(در محیط ذخیره سازی(

در این سطح , علاوه بر داده‌هایی که دارد, ممکن است بخش دیگری هم داشته باشد که به آن بخش غیر داده‌ای می‌گوییم :
بخش غیر داده‌ای حاوی اطلاعی است که سیستم فایل برای پردازش رکود به آنها نیاز دارد. بخش معمولاً از تعدادی فیلد تشکیل شده است که در سیستم‌ها و ساختارهای گوناگون فایل متفاوت است . این بخش , پیشوندی یا بخش کنترل یا بخش سیستمی نیز موسوم است . در این بخش غیرداده‌ای , به طور کلی اطلاعات زیر درج می‌شود(این اطلاعات معمولاً از دید برنامه فایل پرداز نهان است , از اینرو به آن متابخش یا متاپار نیز می‌گوییم.)

·         فیلد حاوی طول رکورد

وقتی که رکوردها طول متغیر دارند, در نظر گرفتن فیلدی برای درج طول , یکی از تکنیک های مشخص کردن محدوده رکورد است . در مورد رکوردهای با طول ثابت , نیازی به این فیلد نیست.

·         فیلد حاوی کد نوع رکورد

در فایلهای حاوی بیش از یک نوع رکورد, فیلدی برای درج کد نوع در نظر گرفته می‌شود . برای روشن شدن مطلب تعریف فایل را یا‌آور می‌شویم:
فایل مجموعه‌ای است از نمونه‌های مختلف یک (یا بیش از یک ) نوع رکورد , دارای نام و ساختار مشخص ,وجود ساختار برای فایل الزامی نیست, ولی فایل ساختمند را باید یک ساختار داده‌ای خارجی تلقی کرد. وقتی که یک نوع رکورد در فایل داشته باشیم می‌گوییم فایل تک نوعی است و اگر بیش از یک نوع رکورد در فایل وجود داشته باشد, آنرا چند نوعی می‌گوییم . فیلد حاوی کد نوع در فایلهای چند نوعی لازم است.

·         فیلد(های) حاوی نشانه رو(ها)

برای پیاده سازی ساختار منطقی فایل ( از ارتباطات ساختار بین رکودها) و ایجاد ساختار فیزیکی از نشانه رو استفاده می‌شود و البته لزوماً در هر ساختار چنین نیست . حجم نشانه‌روهای به کار رفته در ساختارهای مختلف متفاوت است . نشانه‌رو اساساً آدرسی است که در فیلدی جای داده می‌شود و از نقطه ای از فایل مکان داده‌ای را در نقطه دیگر نشان می‌دهد.
پس نشانه‌رو در اساس امکانی است برای نشانی نمایی(می‌توان به آن نشان نما نیز گفت) هر نشانه رو یک مبدا و یک مقصد دارد. از این نظر نشان رو می‌تواند در گونه‌های زیر باشد.

o        رکورد به رکورد

o        رکورد به بلاک

o        بلاک به بلاک

o        بلاک به رکورد

o        گروهی از بلاکها به گروهی دیگر

·         فایل به فایل

از نشانه رو برای نشان دادن رکورد بعدی , رکورد قبلی و یا رکورد سر زنجیره یا رکورد سرآیند و .. استفاده می‌شود. مشخص است که به جای رکورد, می‌توان بلاک یا مجموعه‌ای از بلاک هم داشت . در یک ساختار فایل ممکن است از همه انواع نشانه‌رو استفاده شود, نشانه رو از نظر نوع نشانی به سه گونه است :

o        نشانی در سطح فیزیکی که سیستم تولید می‌کند

o        نشانی نسبی: این نوع نشانی نهایتاً تبدیل به نشانی فیزیکی می‌شود.

o        شناسه روکورد: که نوعی نشانه‌رو ضمنی است .

ساختار منطقی فایل , ساختاری است که ارتباط بین رکودرها را از دید برنامه فایل پرداز , نشان میدهد و بر اساس آن روکوردهای فایل تحت پردازش قرار می‌گیرند نمونه های مختلف رکورد , منطقاً همجوار یکدیگرند . اما این رکوردها منطقاً همجوار , در محیط فیزیکی ذخیره سازی لزوما همجوار نیستند, بلکه ممکن است (به خاطر ساختار فیزیکی فایل , ) ناهمجوار باشند. در حالت اخیر رکوردهایی که همجوار فیزیکی یکدیگرند, لزوماً همجواری منطقی نیستند. لذا برای پیاده سازی نظم منطقی مورد نظر برنامه , باید با استفاده از نشانه‌روها ارتباط همجواری منطقی را بر قرار کرد.

·         فیلد (های) حاوی فلاگ (های ) عملیات

می‌دانیم که فلاگ تعدادی بیت یا بایت است حاوی اطلاعات وضعیتی و راهنما و به منظورهای مختلفی برای استفاده می‌شود. در سیستم فایل , فلاگ عملیاتی به دو منظور به کار می‌رود:

o        برای نشان دادن عملی که قرار است روی رکود انجام شود.

o        برای نشان دادن عملی که روی رکورد انجام شده است

مثال حال اول فلاگ حذف با تاخیر (یا مهر حذف) است . در بعضی از ساختارهای فایل , وقتی که کاربر درخواست حذف رکورد می‌کند, سیستم این عمل را با تاخیر انجام می‌شود(گاه به حذف منطقی هم موسوم است ). برای این منظور در بخش پیشوندی رکورد , فلاگ حدف درج می‌:ند تا بعدا رکورد را به طور فیزیکی حذف کند
مثال حالت دوم, فلاگ بهنگام ساز است . در بعضی ساختارها وقتی که رکوردی بهنگام دراید . در فیلدی از بخش پیشوندی فلاگی ,گاه همراه با تاریخی , درج می‌شود تا مشخص شود نسخه جدید توسط کدام کاربرد و چه زمانی تولید شده است .
توجه داریم که این فلاگها بیشتر در فایلهای اشتراکی کاربرد دارند.
این نوع فلاگ , گاه خود به صورت یک رکود است (چند فیلد دارد) و رد فایلی جداگانه ذخیره می‌شود (مثلا فایل log در سیستم مدیریت پایگاه داده‌ها)

·         فیلد حاوی فلاگ حفاظتی

در این فیلد فلاگی درج می‌شود تا رکورد را از دستیابیهای غیرمجاز مصون بدارد و به این فلاگ گاه قفل در سطح رکورد نیز می‌گویند و به گونه‌ای است که تنها کاربرد مجاز می‌تواند به آن رکورد دستیابی داشته باشد. (این فلاگ هم در فایلهای اشتراکی کاربرد دارد. ) توجه داریم که دستیابی کاربرد به یک فایل یا بخشی از فایل در محدوده حقی است که برای آن کاربر تعریف می‌شود به طول کلی حق دستیابی کاربر به یک فایل (یا بخشی از آن) می‌تواند برای کارهای زیر باشد:
حق دستیابی برای خواندن حق دستیابی برای نوشتن
در حالت نوشتن, باید دقیقاً مشخص شود که نوشتن به چه منظوری انجام می‌شود: حق نوشتن برای درج رکورد جدید , حق نوشتن برای حذف رکورد , حق نوشتن برای بهنگام سازی رکورد
در نظر گرفتن فلاگ حافظت (یا قفل حفاظت) می‌تواند در سطوح مختلف تقسیمات فایل انجام شود. سطوح حفاظت داده عبارتند از : سطح رکورد , سطح بلاک, سطح گروهی از بلاکها , سطح فایل و سطح گروهی از فایلها گاهی حتی ممکن است در سطح فیلد هم حافظت اعمال شود .

·         اطلاع های خاص:

در بعضی از ساختار فایلها, فید(هایی) دیگر لازم است که در آنها متناسب با ساختار , اطلاع (هایی) در ج می‌شود . در مطالعه ساختار فایلها , مثالهایی برای این مورد خواهیم دید.

کلید رکورد

صفت خاصه ساده یا مرکبی کاست که دو خاصیت زیر را دارا باشد:

• در نمونه‌های مختلف رکورد در دوره حیاطت فایل یکتایی مقدار داشته باشد
• طول آن حتی الامکان کوتاه باشد.

کلید رکورد در واقع شناسه یک نوع موجودیت است و به کمک هر مقدار آنی نمونه از موجودیت از هر نمونه دیگر متمایز می‌گردد (عامل تمییز است)
یک نوع موجودیت ممکن است بیش از یک شناسه (و روکورد نمایشگر آن , بیش از یک کلید ) داشته باشد. در این حالت , یک کلید ( کوتاهترین و مهمترین از نظر کاربر) به عنوان کلید اصلی و کلیدهای دیگر به عنوان کلید ثانوی و .. در نظر گرفته می‌شوند . گاه ممکن است طول کلید ثابت یا متغیر باشد و طبعاً مدیریت فایل در حالت کلید با طول متغیر پیچیده تر است .
پس کلید حداقل یکی از صفات خاصه موجودیت است که دو خاصیت گفته شده را داشته باشد . اما گاه یافتن صفت خاصه‌ای که هر دو خاصیت را داشته باشد دشوار است , در چنین وضعی , صفت خاصه‌ای که ماهیتاً جز صفات خاصه طبیعی موجودیت نیست , به مجموعه صفات خاصه طبیعی آن افزوده می‌شود تا نقش کلید را ایفاکند. به چنین صفت خاصه‌ای (که طبعا یکتایی مقدار هم باید داشته باشد ) کلیه خارجی می‌گویند . مثلا شماره کارمندی , شماره قطعه و نظایر آن.
معمولا مقادیر این کلید با کد گذاری خاصی انتخاب می‌شود و به طور سنتی اجزاء تشکیل دهنده این کلید را معنادار در نظر می‌گیرند.

فایل

فایل مجموعه‌ای است نامدار( و معمولا دارای یک ساختار درونی مشخص) از نمونه‌های مختلف یک نوع(و گاه بیش از یک نوع )رکورد . در حالت اول, فایل را تک نوعی و در حالت دوم , چند نوعی می‌گوییم . گاه ممکن است که فایل اصلاً(مجموعه‌ای از رکوردها)) نباشد, بلکه صرفا دنباله‌ای بی ساختار از نویسه ‌ها (کاراکترها )باشد که از نظر سیستم فایل معنای خاصی هم ندارند .در اکثر سیستمهای عامل جدید, چنین دیدی از فایل هم به کاربر ارائه می‌شود . تاکید می‌کنیم که وقتی که فایل مجموعه‌ای ساختمند از رکوردها باشد , می‌توان گفت که فایل یک ساختار داده‌ای خارجی است . یعنی در حافظه خارجی( برون ماشینی ) ذخیره شده است .
ساختار فایل خود دو صورت دارد : ساختار منطقی و ساختار فیزیکی . ساختار منطقی فایل نشان دهنده سازمانی است که برا ساس آن رکودهای منطقی گرد هم آمده‌اند. به بیان دیگر , از دید کاربرد ساختار منطقی فایل , چگونگی ارتباطات و پیونده های بین رکوردهای منطقی را نشان می‌دهد. ساختار فیزیکی فایل نشان دهنده چگونگی ذخیره سازی بلاکهای فایل در رسانه (مثلا دیسک) است در واقع ساختار فیزیکی فایل نمایشگر دید برنامه ساز سیستم نسبت به فایل است .
مفهوم فایل در معنای عام , دارای سه ویژگی است که همیشه باید مورد توجه قرار گیرند .

·         اندازه بزرگ به حدی که به یکبار در حافظه درون ماشینی نمی‌گنجد

·         پایایی , یعنی داده‌های آن از بین نمی‌روند , ماندگارند , مگر اینکه پیرو درخواست کاربرد ,توسط سیستم حذف شوند.

·         اشتراکی بودن بین تعدادی کاربرد مجاز(مگر اینکه فایلی به دلایلی خصوصی شود.

لایه های سیستم فایل

کاربرد, بویژه نا برنامه ساز, در محیطی کاملا منطقی عمل می‌کند و دید خاصی از سیستم فایل دارد که گاه به آن سیستم فایل مجازی می‌گویند اما صرفنظر از این لایه مجازی سیستم فایل , هر سیستم فایل را می‌توان به دو لایه اصلی منطقی و فیزیکی تقسیم کرد .
در این معماری , اجزاء اصلی به شرح زیر :

• درایور: در پایین ترین سطح معماری قرار دارد و مستقیما با کنترولر یا کانال در تماس است
• سیستم فایل فیزیکی ( مبنایی) : این لایه مسئول ذخیره سازی بالکها روی رسانه خارجی و انتقال آنها زا رسانه به بافر و برعکس است . این لایه معمولا با محتوای بلاکها و یا ساختار فایل کاری ندارد و در بعضی سیستمها , این لایه , بخش یا از خود سیستم عامل است .
• سیستم فایل منطقی : این لایه واسط بین سیستم فایل فیزیکی و لایه‌ای به نام شیوه دستیابی است . این لایه به کاربران امکان می‌دهد تا به رکوردهای دستیابی داشته باشند . این لایه محیط فیزیکی ذخیره سازی را به صورت یک محیط منطقی می‌بیند و بنابراین با مفهوم بالک در محیط فیزیکی کار ذخیره سازی را به صورت یک محیط منطقی می‌بیند و بنابراین با مفهوم بلاک در محیط فیزیکی کار نمی‌کند برنامه کاربر معمولا از طریق یک شیوه دستیابی با این لایه در تماس است و این لایه درخواستهای کاربر را انجام میدهد
• شیوه دستیابی : بالاترین لایه سیستم فایل و واسط بین برنامه کاربردی (که معمولا به یک زبان سطح بالا نوشته می‌شود) و سیستم فایل منطق است . این لایه یک روش مشخص برای دستیابی به رکوردها در اختیار برنامه کاربردی قرار می‌دهد.
• سیستم فایل مجازی : این لایه را می‌توان هم سطح با لایه شیوه دستیابی قرار داد (اما گاه ممکن است لایه شیوه دستیابی , تحت این لایه مجازی عمل کند. به این معنا که کاربر برنامه ساز(معمولاً برنامه ساز سیستمی) شیوه دستیابی مورد نظر خود را طراحی و تولید کند و این واحد نرم افزاری را به واحد سیستم فایل مجازی پیوند بزند و بدنی ترتیب ساختار فایل مورد نظر خود را ایجاد و داده‌ها را در چارچوب همان ساختار پردازش کند.)

در سیستمهای عامل جدید , کاربران (بویژه نابرنامه سازان)عمدتا از طریق همین لایه سیستم فایل مجازی با سیستم فایل کار می‌کنند. سیستم فایل مجازی فایل را دنباله‌ای از کاراکترها می‌بیند و ساختار درونی اخصی برای آن قائل نیست . کاربر نابرنامه ساز مجموعه‌ای از فرامین خاص در اختیار دارد و به کمک آنها در خواستهایش را انجام می‌دهد.

مکانیسم انتزاعی ذخیره سازی اطلاعات

مکانیسم انتزاعی ذخیره سازی اطلاعات

فایل یک مکانیسم انتزاعی است که به کاربر امکان می‌دهد تا اطلاعات خود را ذخیره کند و در صورت نیاز, آنها را بازیابی و پردازش کند و احیاناً اطلاعات جدیدی تولید نماید.
اطلاعات داشت و دارد و همیشه هم مکانیسمی عینی برای نگهداری اطلاعات در اختیار داشت و دارد.
این مکانیسم تا اوایل قرن بیستم دستی و بعد ماشینی شد . این مکانیسم , همان مفهم عینی فایل است که در وضع دست یو , در چیزهایی , مانند لوح ,دفتر , کتاب ,دیوان و ... نمود می‌یافته و هنوز هم می‌یابد. در وضع ماشینی‌اش , مفهوم عینی فایل به صورت مجموعه‌ای از داده‌های ذخیره شده بطور فیزیکی در یک رسانه ماشینی نمود می‌یابد با ویژگیها و خصوصیاتی که دیده و خواهیم دید.

·         نام گذاری فایل

·         انواع فایل

·         صفات خاصه فایل

·         راهنمای فایل

·         نام مسیری

نام گذاری فایل

فایل از دید کاربر (بویژه غیر برنامه ساز), یک مکانیسم انتزاعی است که امکان می‌دهد تا کاربر اطلاعات خود را ذخیره کند و در صورت لزوم آنها را بخواند . یک چنین مکانیسم انتزاعی که می‌تواند آنرا نوعی شییء تلقی کرد, باید از ظریق یک نام قابل تعریف , دستیابی و استفاده باشد.
برنامه (و دقیقا: فراروند )فایلی را ایجاد می‌کند , نامی به این شیی ء می‌دهد و اگر اجرای برنامه پایان پذیرد , برنامه‌ای دیگر هم (در صورت مجاز بود) می‌تواند با همین نم , به این شیی دستیابی داشته باشد.
قواعد نامگذاری فایلها در سیستمهای مختلف یک سان نیست معمولا نام فایل کی رشته الفبا عددی تا هشت کاراکتر است و در بعضی سیستمها طول این رشته تا 255 کاراکتر هم می‌تواند باشد. در برخی سیستمها برخی حروف درشت و حروف ریز در نام فایل از یکدیگر فرق دارند (مثل UNIX) و در بعض دیگر یکسان هستند.
در اکثر سیستمهای فایل , نام فایل دو بخش دارد که با علامت 0 از هم جدا می‌شوند. بخش بعد از ین علامت به پسوند نام فایل موسوم است و معمولا گویای محتوای فایل یا نقش فایل و یا ماهیت فایل است (در MS-DOS پسوند سه حرفی است و در UNIX , تعدادی پسوند می‌تواند وجود داشته باشد.

انواع فایل

در هر سيستمي معمولا چند نوع فايل وجود دارد و اما بطور كلي فايلها رامي‌توان از نظر كاربر آنها به دو رده تقسيم كرد :

• فايل عادي
• فايل راهنما(يا سيستمي)

فايل عددي حاوي اطلاعات كاربر است (مثل فايلهاي جدول بالا) فايلهاي راهنما حاوي اطلاعات خود سيستم فايل است .
فايل عادي ممكن است خود فايل اسكي يا فايل دودويي باشد.
فايل اسكي از تعداد سطر (متن) تشكيل شده است . طول سطرها مي‌تواند متغير باشد. مزيت اصلي فايل اسكي اينست كه مي‌توان محتوايش را , به صورت كه هست , به نمايش درآورد و يا چاپ كرد و توسط يك ويراستار متن قابل ويرايش است . بعلاوه اگر تعدادي زيادي برنامه از فايلهاي اسكي در وردي و خروجي استفاده كنند . به آساني مي‌توان خروجي يك برنامه را به ورودي برنامه‌اي ديگر پيوند زد .
نوع ديگر فايل , فايل دودويي است (به اين معنا كه از نوع اسكي نيستند). با چاپ محتواي اين نوع فايل چيزهايي نامفهوم ظاهر مي‌شود.
توجيه داشته باشيم كه هر چند از لحاظ تكنيكي , فايل صرفا دنباله‌اي بايتها است, اما سيستم عامل تنها فايلي را اجرا مي‌كند كه قالب مناسب داشته . به عنوان مثال , در سيستم UNIX, فايل دودويي قابل اجرا از پنج بخش تشكيل شده است :
سرايند , متن داده , بيتهاي باز جايدهي و جدول نماد
دو فيلد سرآيند , عددي موسوم به عدد جادويي وجود دارد كه مشخص مي‌كند فايل يك فايل اجرايي است . در فيلدهاي بعدي اطلاعاتي از قبيل اندازه متن, اندازه داده , آدرس شروع اجرا و... وجود دارد. آنگاه بخش هاي حاوي متن برنامه و داده‌هاي برنامه قرار دارند . از جدول نمد هم براي اشكال زدايي استفاده مي‌شود.

صفات خاصه فایل

هر فایلی یک نام و یک محتوای داده‌ای دارد . اما هر سیستم فایل اطلاعاتی را در مورد هر فایل نگهداری می‌کند که در اساس مشخصات خود فایل هستند. این مشخصات را صفات خاصه فایل می‌نامیم . تعداد این صفات در سیستمهای مختلف , یکسان نیست . اما بطور کلی , صفات خاصه فایل عبارتند از :

• نام فایل
• شناسه صاحب فایل
• شناسه ایجاد کننده فایل
• کلید واژه برای دستیابی به فایل
• کاربران مجاز به دستیابی و حق دستیابی هر کاربر
• طول رکورد
• مکان کلید در رکورد
• اندازه جاری فایل
• حداکثر اندازه مجاز برای فایل
• طول کلید
• تاریخ ایجاد
• تاریخ آخرین دستیابی برای خواندن
• تاریخ آخرین تغییر
• فلاگ نوع فایل از نظر خواندن/ نوشتن :oباری R/W و 1برای فقط R
• فلاک نوع فایل از نظر کاربرد : O : فایل عادی , 1: فایل سیستمی
• فلاگ نهان داده : O : داده‌های فایل قابل چاپ هستند.1 داده‌های فایل غیر قابل چاپ هستند
• فلاگ نوع فایل از نظر اسکی یا دودویی : o اسکی 1: دودویی
• فلاگ آرشیو: o فایل نسخه پشتیبان داد 1: باید نسخه پشتیبان ایجاد شود
• فلاگ شیو دستیابی : o برای شیوه پی در پی 1: برای شیوه تصادفی
• آدرس شروع فایل
• آدرس پایان فایل
• نوع و نام رسانه‌فایل
• تاریخ تولید آخرین نسخه پشتیبان
• شماره رسانه
• و برخی اطلاعات دیگر

این اطلاعات باید ر جایی نگهداری شوند . معمولاً این اطلاعات در راهنمای فایل ذخیره می‌شوند.

راهنمای فایل

هر سيستم فايل , معمولا از يك راهنماي فايل براي مديريت فايلها استفاده مي‌كند . راهنماي فايل مي‌تواند يك ساختار ساده جدولي و يا فايلي با ساختار پيچيده باشد .
در اساس , راهنماي فايل جدولي است داراي تعداد مدخل (درايه ), براي هر فايل يك مدخل . در هر مدخل , نما فايل , صفات خاصه فايل, و آدرسهايي كه داده‌هاي فايل در آنها ذخيره شده‌اند, نگهداري مي‌شود گاه ممكن است در هر مدخل, فقط نام فايل و نشانه‌رويي (نشان نمايي) به ساختاري حاوي بقيه اطلاعات , وجود داشته باشد.
تعداد راهنماي فايل در سيستمها فرق مي‌كند, ساده ‌ترين طرح اين است كه يك راهنما براي همه فايلها ايجاد شود.
رد اين طرح اگر كاربران زيادي وجود داشته باشند و از نام فايل يكسان استفاده كنند , سيستم نمي‌تواند عمل كند . اين نوع راهنماي فايل اينك ديگر عملاً متروك است .
طرح ديگر اين است كه براي هر كاربر يك راهنماي فايل ايجاد شود با اين طرح , مشكل تشابه نامها رفع مي‌شود اما اگر كاربران مقدار زيادي فايل داشته باشند, چندان رضايت بخش نيست زيرا گاه كاربري ممك است بخواهد فايلهايش را گروه بندي كند .
مثلا استادي , تعدادي فايل دارد : فايلهايي حاوي متن كتاب در دست تاليف , فايلهاي حاوي مشخصات دانشجويان و احياناً تكاليف آنها , فايلهاي حاوي مكاتبات , فايلهاي حاوي برنامه كاري در هفته , فايلهاي حاوي صفحاتي از و بو ..بايد راهيم انعطاف پذيري باري گروه بنيد اين فايلها وجود داشته باشد و در عين حال دستيابي به آنها هم براي كاربر آسان باشد .
براي اين منظور , ساختار درخت , مي‌تواند مناسب باشد يعني درختي از راهنماها ايجادشود. در اين طرح يك كاربرد . هر مقدار راهنما كه نياز باشد مي‌تواند داشته باشد به نحوي كه فايلهايش به راهي طبيعي گروه بندي شوند.

ملاحضاتی در طراحی فایل

طراحی فایل عبارتست از فراروند تعیین یک ساختار ( یا سازمان) فایل به نحوی که نیازهای مشخص کاربر پایانی را برآورده کند و زمان پاسخ دهی به در خواستهایش را به حداقل برساند این فراروند در اساس دو مرحله دارد: مرحله نخست , طراحی فایل منطقی است که عبارتست از انتخاب یک ساختار فایل ( از بین ساختارهایی که سیستم فایل ارائه می‌کند) یا طراحی یک ساختار جدید مرحله دوم , طراحی ساختار فایل فیزیکی است که خود گامهایی دارد . بعضی از ملاحظاتی که در طراحی فایل مطرح‌اند و عبارتند از :

• انتخاب بافرها برای عملیات ورودی/ خروجی
• تخصیص بافرها برای عملیات ورودی/ خروجی
• اندازه فایل فیزیکی
• مکان بلاک در حافظه خارجی
• طراحی یا انتخاب شیوه دستیابی مناسب
• انتخاب کلید اصلی از بین صفات خاصه رکورد و کلید ثانوی
• در نظر داشتن رشد فایل : فایلها به د و دسته کلی پویا یا ایستا تقسیم می‌شوند. در فایلهای پویا اندازه فایل رد اثر عملیات تغییر دهنده (درج , حذف , بهنگام سازی9 مرتب تغییر می‌کند . وقتی که تغییرت در فایل زاید باشد , می‌گوییم فایل بسیار نامانا است در نظر گرفتن وضعیت رشد فایل برای تخمین حجم عملیات لازم در دستیابی به رکوردها , لازم است .
• تعیین زمان و پریود سازماندهی مجدد فایل

اندازه فایل فیزیکی هم روی حجم عملیات لازم برای بازیابی رکورد(ها) و زمان این کار تاثیر دارد. وقتی که اندازه فایل کوچک باشد , تفاوت چندانی در زمان این علمیت بین دو ساختار متفاوت وجود ندارد. اما در مورد فایلهای بزرگ , این تفاوت می‌توان قابل ملاحظه باشد

• در فراروند طراحی فایل , دو محدودیت اساسی وجود دارد: محدودیت نخست این است که برنام‌های کاربردی باید انتخاب خود را به ساختارها و شیوه‌های دستیابی خاصی , غیر از آنچه سیستم فایل ارائه می‌کند , نیز طراحی و پیاده سازی کرد .

محدودیت دیگر اینکه باید بین سرعت عملیاتی (زمان پاسخدهی)و مصرف حافظه , مصالحه‌ای صورت گیر معمولاً افزایش فضای تخصیص داده شده به فایل منجر به کاهش زمان دستیابی می‌شود . تصمیم گیری در مورد تخصیص حافظه بیشتر به فایل یا بهبود زمان پاسخدهی بستگی به وضع کاربرد دارد.

در فایلهای کوچک , تفاوت قابل ملاحظه‌ای در زمان عملیات روی فایل در ساختارهای فایل متفاوت وجود ندارد , اما در فایلهای بزرگ این تفاوت قابل ملاحظه‌ است . به علاوه هرچه فایل فعالتر باشد یعنی مرتباً مرود پردازش قرار گیرد, در این صورت بهبود زمان پاسخدهی به مصرف حافظه لازم برای این کار می‌ارزد.

کارایی سیستم فایل

فایل ساختمند , یک ساختار داده‌ای 0 ساده یا پیچیده ) ذخیره شده در حافظه خارجی است . اگر تمام اطلاعات در حافظه اصلی ذخیره شود, دستیابی به داده‌ها طبعاً خیلی سریع می‌شود . ولی عملاً استفاده از سلسله مراتب حافظه‌ها اجتناب ناپذیر است زمانی دستیابی به حافظه اصلی حدود 100000 بار سریعتر از زمان دستیابی به دیسک است . بنابراین از عوامل بسیار موثر در بهبود کارایی سیستم فایل , زمان دستیابی به داده‌ها است . اما عوامل دیگری هم وجود دارند, هر چند نهایتاً زمان دستیابی به داده و دفعات دستیابی لازم برای بدست آوردن داده مرود نظر و انجام عملیات روی داده , تعیین کننده کارایی سیستم است . عوامل مهمتر موثر در کارایی سیستم فایل عبارتند از :

1.       ُسلسله مراتب حافظه‌ها

2.       پارامترهای ظرفیتی و زمان رسانه(بویژه دیسک)

3.       اندازه بلاک و تکنیک بلاک بندی

4.       لوکالیتی رکوردهای فایل

5.       چگونگی بافرینگ و اندازه و تعداد بافرها

6.       تکنیکها و طرح های بکار رفته در ایجاد و مدیریت فایلها در خود سیستم فایل

7.       تکنیکهای کاهش زمان استوانه‌جویی و زمان درنگ دورانی

8.       تکنیکهای تسریع پردازش فایل

9.       سیستم فایل کاراتر (مثلا LFS)

10.   ساختار فایل کاراتر

و برخی عوامل دیگر

بافر و بافرینگ

بافر ناحیه است واسط در عملیات ورودی و خروجی و در این ناحیه اقلا یک رکورد ( در حالت فایل بلاک بندی نشده ) و یا اقلا یک بلاک در حالت فایل بلاک بندی شده جای داده می‌شود و اساسا برای ایجاد هماهنگی بین عملیات پردازنده ورودی/ خروجی و واحد پردازش مرکزی در شرایطی تسریع این عملیات به کار می‌رود.
در سیستم فایل , بافر معمولا از منطقه‌ای از حافظه اصلی به برنامه فایل پرداز تخصیص داده می‌شود که به آن منطقه بافر می‌گویند (و گاه از حافظه نهان استفاده می‌شود.)
بافرها به سه روش ساخته می‌شود.

1.       با ایجاد ناحیه‌ای از حافظ در برنامه و با اجرای یک ماکرو که محتوای بافر را با فایلهای تحت پردازش مرتبط می‌کند(در این حالت برنامه‌ساز خود را ایجاد می‌کند)

2.       یا اجرای یک ماکرو, که از سیستم در خواست ایجاد بافر می‌کند.

3.       خود سیستم عامل وقتی که فایل باز می‌شود , اقدام به ایجاد (ها) میکند و پس از بسته شدن فایل , بافر(ها) را باز پس می‌گیرد.

چگونگی دستیابی برنامه به محتوای بافر
برنامه به دو صورت می‌تواند به محتوای بافر دستیابی داشته باشد:

• روش موسوم به اسلوب انتقالی
• روش موسوم به اسلوب مکان نمایی یا مکان گیری (یا اسلوب تعویض)

در روش اول , رکود از بافر ورودی به ناحیه کاری برنامه انتقال داده می‌شو و یا از ناحیه کاری به بافر خروجی عمل بلاک بنید و بلاک گشایی توسط سیستم انجام می‌شود و برنامه به بافر دستیابی ندارد و بافر خاص خود را دارد .(همان ناحیه کاری کاربر)
در این حالت, یک فرمان کانال برای هریک از بافرها وجود دارد و عملیات ورودی /خروجی نمی‌توانند هر دو از یک بافر انجام پذیرد و روشن است که کاربر نیاز به ناحیه کاری خاصی دارد . در روش دوم, سیستم مکان بافر حاوی رکورد نظر کاربر را به نحوی به برنامه فایل پرداز می‌نمایاند, مثلاً از طریق گذاشتن آدرس آن در یک ثبات قرار دادی یا در ناحیه ‌ای تعریف شده توسط برنامه در واقع کاربر از همان بافر به عنوان ناحیه کاری استفاده می‌کند و عمل بلاک بندی و بلاک گشایی را خون برنام انجام می‌دهد.
توجه داریم که بکارگیری دو اسلوب انتقالی و مکان نمایی , در هر یک از دو عمل ورودی یا خروجی , یا هر دو امکان پذیر است.
بافر از نطر محل ایجاد
اهمیت بافر و مدیریت آن
خالی کردن بافر


انواع بافرینگ
از نظر تعداد بافرهایی که به عملیات ورودی / خروجی برنامه فایل پرداز تخصیص میدیابد , انواع زیر وجود دارد:

• بافرینگ ساده
• بافرینگ مضاعف
• بافرینگ چند گانه

بافرینگ ساده
در این بافرینگ ,یک بافر در اختیار برنامه فایل پرداز قرار داده می‌شود . در بافرینگ ساده طبعاً زمان انتظار واحد پردازش مرکزی و اجرای برنامه افزایش می‌یابد در اثنایی که بافر پر می‌شود , واحد پردازش مرکزی حالت عاطل دارد . در محیط چند برنامه‌ای می‌توان از زمان برای برنامه‌های دیگر استفاده کرد. می‌بینیم که در این حالت امکان همروندی عملیات CPU و عملیات پردازشگر ورودی/ خروجی وجود ندارد . البته در اسلوب مکان نمایی , در اسلوب انتقالی چون برنامه بافر خاص خود را دارد و در صورتیکه فایل بلاک بنید نشده باشد, این همروندی تا حدی امکان پذیر است . ضمن اینکه این موضع به نوع رسانه نیز بستگی دارد
بافرینگ مضاعف
با دو بافر , می‌توان در اثناء خواندن یک بلاک و انتقال ا، به یک بافر , محتوای بافر دیگر را که پر است , پردازش کرد .
در پردازش فایلها به طور پی در پی و انواع (یعنی تعداد زیادی بلاک خوانده می‌شوند . ) حتما لازم است دو بافر در اختیار داشته باشیم , و گر نه عملیات نه سریع خواهد بود و نه کارا. الگوریتم کار
بدیهی است زمانی را که واحد پردازش مرکزی برای پردازش محتوای یک بار, مصرف می‌کند باید کمتر از زمانی باشد که پردازنده ورودی خروجی و کنترل کننده دیسک برای انتقال بلاک به یک بافر لازم دارند.

این نوع از تقسیم بندی شبکه ها براساس ماهیت گره ها یا محل های اتصال خطوط ارتباطی شبکه ها انجام می شود. در این گروه بندی شبکه ها به دو نوع تقسیم بندی می شوند. تفاوت این دو گروه از شبکه ها در قابلیت های آن نهفته است. این دو نوع اصلی از شبکه ها، شبکه هایی از نوع نظیر به نظیر (Peer to Peer) و شبکه های مبتنی بر Server یا Server Based نام دارند.

در یک شبکه نظیر به نظیر یا Peer to Peer، بین گره های شبکه هیچ ترتیب یا سلسله مراتبی وجود ندارد و تمام کامپیوتر های واقع در شبکه از اهمیت یا اولویت یکسانی برخوردار هستند. به شبکه Peer to Peer یک گروه کاری یا Workgroup نیز گفته می شود. در این نوع از شبکه ها هیچ کامپیوتری در شبکه به طور اختصاصی وظیفه ارائه خدمات همانند سرور را ندارد. به این جهت هزینه های این نوع شبکه پایین بوده و نگهداری از آنها نسبتاً ساده می باشد. در این شبکه ها براساس آن که کدام کامپیوتر دارای اطلاعات مورد نیاز دیگر کامپیوتر هاست، همان دستگاه نقش سرور را برعهده می گیرد. و براساس تغییر این وضعیت در هر لحظه هر یک از کامپیوتر ها می توانند سرور باشند. و بقیه سرویس گیرنده. به دلیل کارکرد دوگانه هر یک از کامپیوتر ها به عنوان سرور و سرویس گیرنده، هر کامپیوتر در شبکه لازم است تا بر نوع کارکرد خود تصمیم گیری نماید. این فرآیند تصمیم گیری، مدیریت ایستگاه کاری یا سرور نام دارد. شبکه هایی از نوع نظیر به نظیر مناسب استفاده در محیط هایی هستند که تعداد کاربران آن بیشتر از 10 کاربر نباشد.

سیستم عامل هایی نظیر Windows NT Workstation، Windows 9X یا Windows for Workgroup نمونه هایی از سیستم عامل های با قابلیت ایجاد شبکه های نظیر به نظیر هستند. در شبکه های نظیر به نظیر هر کاربری تعیین کننده آن است که در روی سیستم خود چه اطلاعاتی می تواند در شبکه به اشتراک گذاشته شود. این وضعیت همانند آن است که هر کارمندی مسئول حفظ و نگهداری اسناد خود می باشد.

در نوع دوم شبکه های کامپیوتری یعنی شبکه های مبتنی بر سرور، به تعداد محدودی از کامپیوتر ها وظیفه عمل به عنوان سرور داده می شود. در سازمان هایی که دارای بیش از 10 کاربر در شبکه خود هستند، استفاده از شبکه های Peer to Peer نامناسب بوده و شبکه های مبتنی بر سرور ترجیح داده می شوند. در این شبکه ها از سرور اختصاصی برای پردازش حجم زیادی از درخواست های کامپیوترهای سرویس گیرنده استفاده می شود و آنها مسئول حفظ امنیت اطلاعات خواهند بود. در شبکه های مبتنی بر سرور، مدیر شبکه، مسئول مدیریت امنیت اطلاعات شبکه است و بر تعیین سطوح دسترسی به منابع شبکه مدیریت می کند. بدلیل اینکه اطلاعات در چنین شبکه هایی فقط روی کامپیوتر یا کامپیوتر های سرور متمرکز می باشند، تهیه نسخه های پشتیبان از آنها ساده تر بوده و تعیین برنامه زمانبندی مناسب برای ذخیره سازی و تهیه نسخه های پشتیبان از اطلاعات به سهولت انجام می پذیرد. در چنین شبکه هایی می توان اطلاعات را روی چند سرور نگهداری نمود، یعنی حتی در صورت از کار افتادن محل ذخیره اولیه اطلاعات (کامپیوتر سرور اولیه)، اطلاعات همچنان در شبکه موجود بوده و سیستم می تواند به صورت روی خط به کارکردخود ادامه دهد. به این نوع از سیستم ها Redundancy Systems یا سیستم های یدکی می گویند.

برای بهره گیری از مزایای هر دو نوع از شبکه ها، معمولاً سازمان ها از ترکیبی از شبکه های نظیر به نظیر و مبتنی بر سرور استفاده می کنند. این نوع از شبکه ها، شبکه های ترکیبی یا Combined Network نام دارند. در شبکه های ترکیبی دو نوع سیستم عامل برای تامین نیازهای شبکه مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال یک سازمان می تواند از سیستم عامل Windows NT Server برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات مهم و برنامه های کاربردی در شبکه خود استفاده کنند. در این شبکه، کامپیوتر های Client می توانند از سیستم عامل ویندوز 95 استفاده کنند. در این وضعیت، کامپیوتر ها می توانند ضمن قابلیت دسترسی به اطلاعات سرور ویندوز NT، اطلاعات شخصی خود را نیز با دیگر کاربران به اشتراک بگذارند.

تقسیم بندی شبکه ها براساس توپولوژی:

نوع آرایش یا همبندی اجزای شبکه بر مدیریت و قابلیت توسعه شبکه نیز تاثیر می گذارد. برای طرح بهترین شبکه از جهت پاسخگویی به نیازمندی ها، درک انواع آرایش شبکه دارای اهمیت فراوانی است. انواع همبندی شبکه، بر سه نوع توپولوژی استوار شده است. این انواع عبارتند از: توپولوژی خطی یا BUS، حلقه ای یا RING و ستاره ای یا STAR.

توپولوژی BUS ساده ترین توپولوژی مورد استفاده شبکه ها در اتصال کامپیوتر ها است. در این آرایش تمام کامپیوتر ها به صورت ردیفی به یک کابل متصل می شوند. به این کابل در این آرایش، بستر اصلی (Back Bone) یا قطعه (Segment) اطلاق می شود. در این آرایش، هر کامپیوتر آدرس یا نشانی کامپیوتر مقصد را به پیام خودافزوده و این اطلاعات را به صورت یک سیگنال الکتریکی روی کابل ارسال می کند. این سیگنال توسط کابل به تمام کامپیوتر های شبکه ارسال می شود. کامپیوتر هایی که نشانی آن ها با نشانی ضمیمه شده به پیام انطباق داشته باشد، پیام را دریافت می کنند. در کابل های ارتباط دهنده کامپیوتر های شبکه، هر سیگنال الکتریکی پس از رسیدن به انتهای کابل، منعکس شده و دوباره در مسیر مخالف در کابل به حرکت در می آید. برای جلوگیری از انعکاس سیگنال در انتهای کابل ها، از یک پایان دهنده یا Terminator استفاده می شود. فراموش کردن این قطعه کوچک گاهی موجب از کار افتادن کل شبکه می شود. در این آرایش شبکه، در صورت از کار افتادن هر یک از کامپیوتر ها آسیبی به کارکرد کلی شبکه وارد نخواهد شد. در برابر این مزیت اشکال این توپولوژی در آن است که هر یک از کامپیوتر ها باید برای ارسال پیام منتظر فرصت باشد. به عبارت دیگر در این توپولوژی در هر لحظه فقط یک کامپیوتر می تواند پیام ارسال کند. اشکال دیگر این توپولوژی در آن است که تعداد کامپیوتر های واقع در شبکه تاثیر معکوس و شدیدی بر کارایی شبکه می گذارد. در صورتی که تعداد کاربران زیاد باشد، سرعت شبکه به مقدار قابل توجهی کند می شود. علت این امر آن است که در هر لحظه یک کامپیوتر باید برای ارسال پیام مدت زمان زیادی به انتظار بنشیند. عامل مهم دیگری که باید در نظر گرفته شود آن است که در صورت آسیب دیدگی کابل شبکه، ارتباط در کل شبکه قطع شود.

آرایش نوع دوم شبکه های کامپیوتری، آرایش ستاره ای است. در این آرایش تمام کامپیوتر های شبکه به یک قطعه مرکزی به نام Hub متصل می شوند. در این آرایش اطلاعات قبل از رسیدن به مقصد خود از هاب عبور می کنند. در این نوع از شبکه ها در صورت از کار افتادن یک کامپیوتر یا بر اثر قطع شدن یک کابل، شبکه از کار خواهد افتاد. از طرف دیگر در این نوع همبندی، حجم زیادی از کابل کشی مورد نیاز خواهد بود، ضمن آنکه بر اثر از کار افتادن هاب، کل شبکه از کار خواهد افتاد.

سومین نوع توپولوژی، حلقه ای نام دارد. در این توپولوژی همانند آرایش BUS، تمام کامپیوتر ها توسط یک کابل به هم متصل می شوند. اما در این نوع، دو انتهای کابل به هم متصل می شود و یک حلقه تشکیل می گردد. به این ترتیب در این آرایش نیازی به استفاده از قطعه پایان دهنده یا Terminator نخواهد بود. در این نوع از شبکه نیز سیگنال های مخابراتی در طول کابل حرکت کرده و از تمام کامپیوتر ها عبور می کنند تا به کامپیوتر مقصد برسند. یعنی تمام کامپیوتر ها سیگنال را دریافت کرده و پس از تقویت، آن را به کامپیوتر بعدی ارسال می کنند. به همین جهت به این توپولوژی، توپولوژی فعال یا Active نیز گفته می شود. در این توپولوژی در صورت از کار افتادن هر یک از کامپیوتر ها، کل شبکه از کار خواهد افتاد، زیرا همانطور که گفته شده هر کامپیوتر وظیفه دارد تا سیگنال ارتباطی (که به آن نشانه یا Token نیز گفته می شود) را دریافت کرده، تقویت کند و دوباره ارسال نماید. این حالت را نباید با دریافت خود پیام اشتباه بگیرد. این حالت چیزی شبیه عمل رله در فرستنده های تلوزیونی است.

از ترکیب توپولوژی های ستاره ای، حلقه ای و خطی، یک توپولوژی ترکیبی (Hybrid) به دست می آید. از توپولوژی هیبرید در شبکه های بزرگ استفاده می شود. خود توپولوژی هیبرید دارای دو نوع است. نوع اول توپولوژی خطی - ستاره ای نام دارد. همانطور که از نام آن بر می آید، در این آرایش چندین شبکه ستاره ای به صورت خطی به هم ارتباط داده می شوند. در این وضعیت اختلال در کارکرد یک کامپیوتر، تاثیر در بقیه شبکه ایجاد نمی کند. ضمن آنکه در صورت از کار افتادن هاب فقط بخشی از شبکه از کار خواهد افتاد. در صورت آسیب دیدگی کابل اتصال دهنده هاب ها، فقط ارتباط کامپیوتر هایی که در گروه های متفاوت هستند قطع خواهد شد و ارتباط داخلی شبکه پایدار می ماند.

نوع دوم نیز توپولوژی ستاره ای - حلقه ای نام دارد. در این توپولوژی هاب های چند شبکه از نوع حلقه ای در یک الگوی ستاره ای به یک هاب مرکزی متصل می شوند.

امنیت شبکه

یکی از مهم ترین فعالیت های مدیر شبکه، تضمین امنیت منابع شبکه است. دسترسی غیر مجاز به منابع شبکه و یا ایجاد آسیب عمدی یا غیر عمدی به اطلاعات، امنیت شبکه را مختل می کند. از طرف دیگر امنیت شبکه نباید آنچنان باشد که کارکرد عادی کاربران را مشکل سازد.

برای تضمین امنیت اطلاعات و منابع سخت افزاری شبکه، از دو مدل امنیت شبکه استفاده می شود. این مدل ها عبارتند از: امنیت در سطح اشتراک (Share-Level) و امنیت در سطح کاربر (User-Level). در مدل امنیت در سطح اشتراک، این عمل با انتساب اسم رمز یا Password برای هر منبع به اشتراک گذاشته تامین می شود. دسترسی به منابع مشترک فقط هنگامی برقرار می گردد که کاربر اسم رمز صحیح را برای منبع به اشتراک گذاشته شده را به درستی بداند.

به عنوان مثال اگر سندی قابل دسترسی برای سه کاربر باشد، می توان با نسبت دادن یک اسم رمز به این سند مدل امنیت در سطح Share-Level را پیاده سازی کرد. منابع شبکه را می توان در سطوح مختلف به اشتراک گذاشت. برای مثال در سیستم عامل ویندوز ۹۵ می توان دایرکتوری ها را بصورت فقط خواندنی (Read Only)، برحسب اسم رمز یا به شکل کامل (Full) به اشتراک گذاشت. از مدل امنیت در سطح Share-Level می توان برای ایجاد بانک های اطلاعاتی ایمن استفاده کرد.

در مدل دوم یعنی امنیت در سطح کاربران، دسترسی کاربران به منابع به اشتراک گذاشته شده با دادن اسم رمز به کاربران تامیین می شود. در این مدل کاربران در هنگام اتصال به شبکه باید اسم رمز و کلمه عبور را وارد نمایند. در اینجا سرور مسئول تعیین اعتبار اسم رمز و کلمه عبور است. سرور در هنگام دریافت درخواست کاربر برای دسترسی به منبع به اشتراک گذاشته شده، به بانک اطلاعاتی خود مراجعه کرده و درخواست کاربر را رد یا قبول می کند.

تفاوت این دو مدل در آن است که در مدل امنیت در سطح Share-Level، اسم رمز به منبع نسبت داده شده و در مدل دوم اسم رمز و کلمه عبور به کاربر نسبت داده می شود. بدیهی است که مدل امنیت در سطح کاربر بسیار مستحکم تر از مدل امنیت در سطح اشتراک است. بسیاری از کاربران به راحتی می توانند اسم رمز یک منبع را به دیگران بگویند. اما اسم رمز و کلمه عبور شخصی را نمی توان به سادگی به شخص دیگری منتقل کرد.

آشنایی با مدل OSI (هفت لایه شبکه)

هر فعالیتی در شبکه مستلزم ارتباط بین نرم افزار و سخت افزار کامپیوتر و اجزای دیگر شبکه است. انتقال اطلاعات بین کامپیوترهای مختلف در شبکه وابسته به انتقال اطلاعات بین بخش های نرم افزاری و سخت افزاری درون هر یک از کامپیوتر هاست. هر یک از فرایند های انتقال اطلاعات را می توان به بخش های کوچک تری تقسیم کرد. هر یک از این فعالیت های کوچک را سیستم عامل براساس دسته ای از قوانین مشخص انجام می دهد. این قوانین را پروتکل می نامند. پروتکل ها تعیین کننده روش کار در ارتباط بین بخش های نرم افزاری و سخت افزاری شبکه هستند. بخش های نرم افزاری و سخت افزاری تولیدکنندگان مختلف دارای مجموعه پروتکل های متفاوتی می باشند. برای استاندارد سازی پروتکل های ارتباطی، سازمان استاندارد های بین المللی (ISO) در سال 1984 اقدام به تعیین مدل مرجع OSI یا Open Systems Interconnection نمود. مدل مرجع OSI ارائه دهنده چارچوب طراحی محیط های شبکه ای است. در این مدل، جزئیات بخش های نرم افزاری و سخت افزاری برای ایجاد سهولت انتقال اطلاعات مطرح شده است و در آن کلیه فعالیت های شبکه ای در هفت لایه مدل سازی می شود. هنگام بررسی فرآیند انتقال اطلاعات بین دو کامپیوتر، مدل هفت لایه ای OSI روی هر یک از کامپیوتر ها پیاده سازی می گردد. در تحلیل این فرآیند ها می توان عملیات انتقال اطلاعات را بین لایه های متناظر مدل OSI واقع در کامپیوتر های مبدا و مقصد در نظر گرفت. این تجسم از انتقال اطلاعات را انتقال مجازی (Virtual) می نامند. اما انتقال واقعی اطلاعات بین لایه های مجاور مدل OSI واقع در یک کامپیوتر انجام می شود. در کامپیوتر مبدا اطلاعات از لایه فوقانی به طرف لایه تحتانی مدل OSI حرکت کرده و از آنجا به لایه زیرین مدل OSI واقع در کامپیوتر مقصد ارسال می شوند. در کامپیوتر مقصد اطلاعات از لایه های زیرین به طرف بالاترین لایه مدل OSI حرکت می کنند. عمل انتقال اطلاعات از یک لایه به لایه دیگر در مدل OSI از طریق واسطه ها یا Interface ها انجام می شود. این واسطه ها تعیین کننده سرویس هایی هستند که هر لایه مدل OSI می تواند برای لایه مجاور فراهم آورد.

بالاترین لایه مدل OSI یا لایه هفت، لایه کاربرد یا Application است. این لایه تامیین کننده سرویس های پشتیبانی برنامه های کاربردی نظیر انتقال فایل، دسترسی به بانک اطلاعاتی و پست الکترونیکی است.

لایه شش، لایه نمایش یا Presentation است. این لایه تعیین کننده فرمت یا قالب انتقال داده ها بین کامپیوتر های واقع در شبکه است. این لایه در کامپیوتر مبدا داده هایی که باید انتقال داده شوند را به یک قالب میانی تبدیل می کند. این لایه در کامپیوتر مقصد اطلاعات را از قالب میانی به قالب اولیه تبدیل می کند.

لایه پنجم در این مدل، لایه جلسه یا Session است. این لایه بر برقراری اتصال بین دو برنامه کاربردی روی دو کامپیوتر مختلف واقع در شبکه نظارت دارد. همچنین تامین کننده همزمانی فعالیت های کاربر نیز هست.

لایه چهارم یا لایه انتقال (Transmission) مسئول ارسال و دریافت اطلاعات و کمک به رفع خطاهای ایجاد شده در طول ارتباط است. هنگامی که حین یک ارتباط خطایی بروز دهد، این لایه مسئول تکرار عملیات ارسال داده است.

لایه سوم در مدل OSI، مسئول آدرس یا نشانی گذاری پیام ها و تبدیل نشانی های منطقی به آدرس های فیزیکی است. این لایه همچنین مسئول مدیریت بر مشکلات مربوط به ترافیک شبکه نظیر کند شدن جریان اطلاعات است. این لایه، لایه شبکه یا Network نام دارد.

لایه دوم مدل OSI، لایه پیوند یا Data Link است. این لایه وظیفه دارد تا اطلاعات دریافت شده از لایه شبکه را به قالبی منطقی به نام فریم (Frame) تبدیل کند. در کامپیوتر مقصد این لایه همچنین مسئول دریافت بدون خطای این فریم ها است.

لایه زیرین در این مدل، لایه فیزیکی یا Physical است. این لایه اطلاعات را بصورت جریانی از رشته های داده ای و بصورت الکترونیکی روی کابل هدایت می کند. این لایه تعریف کننده ارتباط کابل و کارت شبکه و همچنین تعیین کننده تکنیک ارسال و دریافت داده ها نیز هست.

پروتکل ها

فرآیند به اشتراک گذاشتن اطلاعات نیازمند ارتباط همزمان شده ای بین کامپیوتر های شبکه است. برای ایجاد سهولت در این فرایند، برای هر یک از فعالیت های ارتباط شبکه ای، مجموعه ای از دستور العمل ها تعریف شده است. هر دستور العمل ارتباطی یک پروتکل یا قرارداد نام دارد. یک پروتکل تامین کننده توصیه هایی برای برقراری ارتباط بین اجزای نرم افزاری و سخت افزاری در انجام یک فعالیت شبکه ای است. هر فعالیت شبکه ای به چندین مرحله سیستماتیک تفکیک می شود. هر مرحله با استفاده از یک پروتکل منحصر به فرد، یک عمل مشخص را انجام می دهد. این مراحل باید با ترتیب یکسان در تمام کامپیوترهای واقع در شبکه انجام شوند. در کامپیوتر مبدا مراحل ارسال داده از لایه بالایی شروع شده و به طرف لایه زیرین ادامه می یابد. در کامپیوتر مقصد مراحل مشابه در جهت معکوس از پایین به بالا انجام می شود. در کامپیوتر مبدا، پروتکل اطلاعات را به قطعات کوچک شکسته، به آن ها آدرس هایی نسبت می دهند و قطعات حاصله یا بسته ها را برای ارسال از طریق کابل آماده می کنند. در کامپیوتر مقصد، پروتکل ها داده ها را از بسته ها خارج کرده و به کمک نشانی های آن ها بخش های مختلف اطلاعات را با ترتیب صحیح به هم پیوند می دهند تا اطلاعات به صورت اولیه بازیابی شوند.

پروتکل های مسئول فرآیندهای ارتباطی مختلف برای جلوگیری از تداخل و یا عملیات ناتمام، لازم است که به صورت گروهی به کار گرفته شوند. این عمل به کمک گروهبندی پروتکل های مختلف در یک معماری لایه ای به نام Protocol Stack یا پشته پروتکل انجام می گیرد. لایه های پروتکل های گروه بندی شده با لایه های مدل OSI انطباق دارند. هر لایه در مدل OSI پروتکل مشخصی را برای انجام فعالیت های خود بکار می برد. لایه های زیرین در پشته پروتکل ها تعیین کننده راهنمایی برای اتصال اجزای شبکه از تولیدکنندگان مختلف به یکدیگر است.

لایه های بالایی در پشته پروتکل ها تعیین کننده مشخصه های جلسات ارتباطی برای برنامه های کاربردی می باشند. پروتکل ها براساس آن که به کدام لایه از مدل OSI متعلق باشند، سه نوع طبقه بندی می شوند. پروتکل های مربوط به سه لایه بالایی مدل OSI به پروتکل های Application یا کاربرد معروف هستند. پروتکل های لایه Application تامیین کننده سرویس های شبکه در ارتباط بین برنامه های کاربردی با یکدیگر هستند. این سرویس ها شامل انتقال فایل، چاپ، ارسال پیام و سرویس های بانک اطلاعاتی هستند. پروتکل های لایه نمایش یا Presentation وظیفه قالب بندی و نمایش اطلاعات را قبل از ارسال بر عهده دارند. پروتکل های لایه جلسه یا Session اطلاعات مربوط به جریان ترافیک را به داده ها اضافه می کنند.

پروتکل های نوع دوم که به پروتکل های انتقال (Transparent) معروف هستند، منطبق بر لایه انتقال مدل OSI هستند. این پروتکل ها اطلاعات مربوط به ارسال بدون خطا یا در واقع تصحیح خطا را به داده ها می افزایند. وظایف سه لایه زیرین مدل OSI بر عهده پروتکل های شبکه است. پروتکل های لایه شبکه تامیین کننده فرآیندهای آدرس دهی و مسیریابی اطلاعات هستند. پروتکل های لایه Data Link اطلاعات مربوط به بررسی و کشف خطا را به داده ها اضافه می کنند و به درخواست های ارسال مجدد اطلاعات پاسخ می گویند. پروتکل های لایه فیزیکی تعیین کننده استاندارد های ارتباطی در محیط مشخصی هستند.

شبکه های کامپیوتری

Computer Network

در سال 1957 نخستین ماهواره، یعنی اسپوتنیک توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق به فضا پرتاب شد. در همین دوران رقابت سختی از نظر تسلیحاتی بین دو ابرقدرت آن زمان جریان داشت و دنیا در دوران رقابت سختی از نظر تسلیحاتی بین دو ابر قدرت آن زمان جریان داشت و دنیا در دوران جنگ سرد به سر می برد. وزارت دفاع امریکا در واکنش به این اقدام رقیب نظامی خود، آژانس پروژه های تحقیقاتی پیشرفته یا آرپا (ARPA) را تاسیس کرد. یکی از پروژه های مهم این آژانس تامین ارتباطات در زمان جنگ جهانی احتمالی تعریف شده بود. در همین سال ها در مراکز تحقیقاتی غیر نظامی که بر امتداد دانشگاه ها بودند، تلاش برای اتصال کامپیوترها به یکدیگر در جریان بود. در آن زمان کامپیوتر های Mainframe از طریق ترمینال ها به کاربران سرویس می دادند. در اثر اهمیت یافتن این موضوع آژانس آرپا (ARPA) منابع مالی پروژه اتصال دو کامپیوتر از راه دور به یکدیگر را در دانشگاه MIT بر عهده گرفت. در اواخر سال 1960 اولین شبکه کامپیوتری بین چهار کامپیوتر که دو تای آنها در MIT، یکی در دانشگاه کالیفرنیا و دیگری در مرکز تحقیقاتی استنفورد قرار داشتند، راه اندازی شد. این شبکه آرپانت نامگذاری شد. در سال 1965 نخستین ارتباط راه دور بین دانشگاه MIT و یک مرکز دیگر نیز برقرار گردید.

در سال 1970 شرکت معتبر زیراکس یک مرکز تحقیقاتی در پالوآلتو تاسیس کرد. این مرکز در طول سال ها مهمترین فناوری های مرتبط با کامپیوتر را معرفی کرده است و از این نظریه به یک مرکز تحقیقاتی افسانه ای بدل گشته است. این مرکز تحقیقاتی که پارک (PARC) نیز نامیده می شود، به تحقیقات در زمینه شبکه های کامپیوتری پیوست. تا این سال ها شبکه آرپانت به امور نظامی اختصاص داشت، اما در سال 1927 به عموم معرفی شد. در این سال شبکه آرپانت مراکز کامپیوتری بسیاری از دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی را به هم متصل کرده بود. در سال 1927 نخستین نامه الکترونیکی از طریق شبکه منتقل گردید.

در این سال ها حرکتی غیر انتفاعی به نام MERIT که چندین دانشگاه بنیان گذار آن بوده اند، مشغول توسعه روش های اتصال کاربران ترمینال ها به کامپیوتر مرکزی یا میزبان بود. مهندسان پروژه MERIT در تلاش برای ایجاد ارتباط بین کامپیوتر ها، مجبور شدند تجهیزات لازم را خود طراحی کنند. آنان با طراحی تجهیزات واسطه برای مینی کامپیوتر DECPDP-11 نخستین بستر اصلی یا Backbone شبکه کامپیوتری را ساختند. تا سال ها نمونه های اصلاح شده این کامپیوتر با نام PCP یا Primary Communications Processor نقش میزبان را در شبکه ها ایفا می کرد. نخستین شبکه از این نوع که چندین ایالت را به هم متصل می کرد Michnet نام داشت.

روش اتصال کاربران به کامپیوتر میزبان در آن زمان به این صورت بود که یک نرم افزار خاص بر روی کامپیوتر مرکزی اجرا می شد. و ارتباط کاربران را برقرار می کرد. اما در سال 1976 نرم افزار جدیدی به نام Hermes عرضه شد که برای نخستین بار به کاربران اجازه می داد تا از طریق یک ترمینال به صورت تعاملی مستقیما به سیستم MERIT متصل شوند.این، نخستین باری بود که کاربران می توانستند در هنگام برقراری ارتباط از خود بپرسند: کدام میزبان؟

از وقایع مهم تاریخچه شبکه های کامپیوتری، ابداع روش سوئیچینگ بسته ای یا Packet Switching است. قبل از معرفی شدن این روش از سوئیچینگ مداری یا Circuit Switching برای تعیین مسیر ارتباطی استفاده می شد. اما در سال 1974 با پیدایش پروتکل ارتباطی TCP/IP از مفهوم Packet Switching استفاده گسترده تری شد. این پروتکل در سال 1982 جایگزین پروتکل NCP شد و به پروتکل استاندارد برای آرپانت تبدیل گشت. در همین زمان یک شاخه فرعی بنام MILnet در آرپانت همچنان از پروتکل قبلی پشتیبانی می کرد و به ارائه خدمات نظامی می پرداخت. با این تغییر و تحول، شبکه های زیادی به بخش تحقیقاتی این شبکه متصل شدند و آرپانت به اینترنت تبدیل گشت. در این سال ها حجم ارتباطات شبکه ای افزایش یافت و مفهوم ترافیک شبکه مطرح شد.

مسیر یابی در این شبکه به کمک آدرس های IP به صورت 32 بیتی انجام می گرفته است. هشت بیت اول آدرس IP به شبکه های محلی تخصیص داده شده بود که به سرعت مشخص گشت تناسبی با نرخ رشد شبکه ها ندارد و باید در آن تجدید نظر شود. مفهوم شبکه های LAN و شبکه های WAN در سال دهه 70 میلادی از یکدیگر تفکیک شدند.

در آدرس دهی 32 بیتی اولیه، بقیه 24 بیت آدرس به میزبان در شبکه اشاره می کرد.

در سال 1983 سیستم نامگذاری دامنه ها (Domain Name System) به وجود آمد و اولین سرویس دهنده نامگذاری (Name Server) راه اندازی شد و استفاده از نام به جای آدرس های عددی معرفی شد. در این سال تعداد میزبان های اینترنت از مرز ده هزار عدد فراتر رفته بود.

تقسیم بندی بر اساس حوزه جغرافی تحت پوشش ●

 شبکه های کامپیوتری با توجه به حوزه جغرافیائی تحت پوشش به سه گروه تقسیم می گردند :

شبکه های محلی ( کوچک ) LAN

شبکه های متوسط MAN

شبکه های گسترده WAN

شبکه های LAN . حوزه جغرافیائی که توسط این نوع از شبکه ها پوشش داده می شود ، یک محیط کوچک نظیر یک ساختمان اداری است . این نوع از شبکه ها دارای ویژگی های زیر می باشند :

توانائی ارسال اطلاعات با سرعت بالا

محدودیت فاصله

قابلیت استفاده از محیط مخابراتی ارزان نظیر خطوط تلفن بمنظور ارسال اطلاعات

نرخ پایین خطاء در ارسال اطلاعات با توجه به محدود بودن فاصله

شبکه های MAN . حوزه جغرافیائی که توسط این نوع شبکه ها پوشش داده می شود ، در حد و اندازه یک شهر و یا شهرستان است . ویژگی های این نوع از شبکه ها بشرح زیر است :

پیچیدگی بیشتر نسبت به شبکه های محلی

قابلیت ارسال تصاویر و صدا

قابلیت ایجاد ارتباط بین چندین شبکه

شبکه های WAN . حوزه جغرافیائی که توسط این نوع شبکه ها پوشش داده می شود ، در حد و اندازه کشور و قاره است . ویژگی این نوع شبکه ها بشرح زیر است :

قابلیت ارسال اطلاعات بین کشورها و قاره ها

قابلیت ایجاد ارتباط بین شبکه های LAN

سرعت پایین ارسال اطلاعات نسبت به شبکه های LAN

نرخ خطای بالا با توجه به گستردگی محدوده تحت پوشش

 کابل در شبکه ●

در شبکه های محلی از کابل بعنوان محیط انتقال و بمنظور ارسال اطلاعات استفاده می گردد.ازچندین نوع کابل در شبکه های محلی استفاده می گردد. در برخی موارد ممکن است در یک شبکه صرفا" از یک نوع کابل استفاده و یا با توجه به شرایط موجود از چندین نوع کابل استفاده گردد. نوع کابل انتخاب شده برای یک شبکه به عوامل متفاوتی نظیر : توپولوژی شبکه، پروتکل و اندازه شبکه بستگی خواهد داشت . آگاهی از خصایص و ویژگی های متفاوت هر یک از کابل ها و تاثیر هر یک از آنها بر سایر ویژگی های شبکه، بمنظور طراحی و پیاده سازی یک شبکه موفق بسیار لازم است .

- کابل Unshielded Twisted pair )UTP)

متداولترین نوع کابلی که در انتقال اطلاعات استفاده می گردد ، کابل های بهم تابیده می باشند. این نوع کابل ها دارای دو رشته سیم به هم پیچیده بوده که هر دو نسبت زمین دارای یک امپدانش یکسان می باشند. بدین ترتیب امکان تاثیر پذیری این نوع کابل ها از کابل های مجاور و یا سایر منابع خارجی کاهش خواهد یافت . کابل های بهم تابیده دارای دو مدل متفاوت : Shielded ( روکش دار ) و Unshielded ( بدون روکش ) می باشند. کابل UTP نسبت به کابل STP بمراتب متداول تر بوده و در اکثر شبکه های محلی استفاده می گردد.کیفیت کابل های UTP متغیر بوده و از کابل های معمولی استفاده شده برای تلفن تا کابل های با سرعت بالا را شامل می گردد. کابل دارای چهار زوج سیم بوده و درون یک روکش قرار می گیرند. هر زوج با تعداد مشخصی پیچ تابانده شده ( در واحد اینچ ) تا تاثیر پذیری آن از سایر زوج ها و یاسایر دستگاههای الکتریکی کاهش یابد.

کاربردهای شبکه

 هسته اصلی سیستم های توزیع اطلاعات را شبکه های کامپیوتری تشکیل می دهند. مفهوم شبکه های کامپیوتری بر پایه اتصال کامپیوتر ها و دیگر تجهیزات سخت افزاری به یکدیگر برای ایجاد امکان ارتباط و تبادل اطلاعات استوار شده است. گروهی از کامپیوتر ها و دیگر تجهیزات متصل به هم را یک شبکه می نامند. کامپیوتر هایی که در یک شبکه واقع هستند، میتوانند اطلاعات، پیام، نرم افزار و سخت افزارها را بین یکدیگر به اشتراک بگذارند. به اشتراک گذاشتن اطلاعات، پیام ها و نرم افزارها، تقریباً برای همه قابل تصور است در این فرایند نسخه ها یا کپی اطلاعات نرم افزاری از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر منتقل می شود. هنگامی که از به اشتراک گذاشتن سخت افزار سخن می گوییم به معنی آن است که تجهیزاتی نظیر چاپگر یا دستگاه مودم را می توان به یک کامپیوتر متصل کرد و از کامپیوتر دیگر واقع در همان شبکه، از آن ها استفاده نمود.

به عنوان مثال در یک سازمان معمولاً اطلاعات مربوط به حقوق و دستمزدپرسنل در بخش حسابداری نگهداری می شود. در صورتی که در این سازمان از شبکه کامپیوتری استفاده شده باشد، مدیر سازمان می تواند از دفتر خود به این اطلاعات دسترسی یابد و آن ها را مورد بررسی قرار دهد. به اشتراک گذاشتن اطلاعات و منابع نرم افزاری و سخت افزاری دارای مزیت های فراوانی است. شبکه های کامپیوتری می توانند تقریباً هر نوع اطلاعاتی را به هر شخصی که به شبکه دسترسی داشته باشد عرضه کنند. این ویژگی امکان پردازش غیر متمرکزاطلاعات را فراهم می کند. در گذشته به علت محدود بودن روش های انتقال اطلاعات کلیه فرایند های پردازش آن نیز در یک محل انجام می گرفته است. سهولت و سرعت روش های امروزی انتقال اطلاعات در مقایسه با روش هایی نظیر انتقال دیسکت یا نوار باعث شده است که ارتباطات انسانی نیز علاوه بر مکالمات صوتی، رسانه ای جدید بیابند.

به کمک شبکه های کامپیوتری می توان در هزینه های مربوط به تجهیزات گران قیمت سخت افزاری نظیر هارد دیسک، دستگاه های ورود اطلاعات و... صرفه جویی کرد. شبکه های کامپیوتری، نیازهای کاربران در نصب منابع سخت افزاری را رفع کرده یا به حداقل می رسانند.

از شبکه های کامپیوتری می توان برای استاندارد سازی برنامه های کاربردی نظیر واژه پردازها و صفحه گسترده ها، استفاده کرد. یک برنامه کاربردی می تواند در یک کامپیوتر مرکزی واقع در شبکه اجرا شود و کاربران بدون نیاز به نگهداری نسخه اصلی برنامه، از آن در کامپیوتر خود استفاده کنند.

استاندارد سازی برنامه های کاربردی دارای این مزیت است که تمام کاربران و یک نسخه مشخص استفاده می کنند. این موضوع باعث می شود تا پشتیبانی شرکت عرضه کننده نرم افزار از محصول خود تسهیل شده و نگهداری از آن به شکل موثرتری انجام شود.

مزیت دیگر استفاده از شبکه های کامپیوتری، امکان استفاده از شبکه برای برقراری ارتباطات روی خط (Online) از طریق ارسال پیام است. به عنوان مثال مدیران می توانند برای ارتباط با تعداد زیادی از کارمندان از پست الکترونیکی استفاده کنند.

اجزای شبکه

یک شبکه کامپیوتری شامل اجزایی است که برای درک کارکرد شبکه لازم است تا با کارکرد هر یک از این اجزا آشنا شوید. شبکه های کامپیوتری در یک نگاه کلی دارای چهار قسمت هستند. مهمترین قسمت یک شبکه، کامپیوتر سرویس دهنده (Server) نام دارد. یک سرور در واقع یک کامپیوتر با قابلیت ها و سرعت بالا است.. تمام اجزای دیگر شبکه به کامپیوتر سرور متصل می شوند.

کامپیوتر سرور وظیفه به اشتراک گذاشتن منابع نظیر فایل، دایرکتوری و غیره را بین کامپیوترهای سرویس گیرنده بر عهده دارد. مشخصات کامپیوترهای سرویس گیرنده می تواند بسیار متنوع باشد و در یک شبکه واقعی Client ها دارای آرایش و مشخصات سخت افزاری متفاوتی هستند. تمام شبکه های کامپیوتری دارای بخش سومی هستند که بستر یا محیط انتقال اطلاعات را فراهم می کند. متداول ترین محیط انتقال در یک شبکه کابل است.

تجهیزات جانبی یا منابع سخت افزاری نظیر چاپگر، مودم، هارددیسک، تجهیزات ورود اطلاعات نظیر اسکند و غیره، تشکیل دهنده بخش چهارم شبکه های کامپیوتری هستند. تجهیزات جانبی از طریق کامپیوتر سرور در دسترس تمام کامپیوترهای واقع در شبکه قرار می گیرند. شما می توانید بدون آنکه چاپگری مستقیماً به کامپیوتر شما متصل باشد، از اسناد خود چاپ بگیرید. در عمل چاپگر از طریق سرور شبکه به کامپیوتر شما متصل است.

ویژگی های شبکه

همانطور که قبلاً گفته شد، یکی از مهمترین اجزای شبکه های کامپیوتری، کامپیوتر سرور است. سرور مسئول ارائه خدماتی از قبیل انتقال فایل، سرویس های چاپ و غیره است. با افزایش حجم ترافیک شبکه، ممکن است برای سرور مشکلاتی بروز کند. در شبکه های بزرگ برای حل این مشکل، از افزایش تعداد کامپیوترهای سرور استفاده می شود که به این سرور ها، سرور های اختصاصی گفته می شود. دو نوع متداول این سرور ها عبارتند از File and Print server و Application server. نوع اول یعنی سرویس دهنده فایل و چاپ مسئول ارائه خدماتی از قبیل ذخیره سازی فایل، حذف فایل و تغییر نام فایل است که این درخواست ها را از کامپیوتر های سرویس گیرنده دریافت می کند. این سرور همچنین مسئول مدیریت امور چاپگر نیز هست.

هنگامی که یک کاربر درخواست دسترسی به فایلی واقع در سرور را ارسال می کند، کامپیوتر سرور نسخه ای از فایل کامل را برای آن کاربر ارسال می کند. بدین ترتیب کاربر می تواند به صورت محلی، یعنی روی کامپیوتر خود این فایل را ویرایش کند.

کامپیوتر سرویس دهنده چاپ، مسئول دریافت درخواست های کاربران برای چاپ اسناد است. این سرور این درخواست ها را در یک صف قرار می دهد و به نوبت آن ها را به چاپگر ارسال می کند. این فرآیند Spooling نام دارد. به کمک Spooling کاربران می توانند بدون نیاز به انتظار برای اجرای فرمان Print به فعالیت برروی کامپیوتر خود ادامه دهند.

نوع دیگر سرور، Application Server نام دارد. این سرور مسئول اجرای برنامه های Client/Server و تامین داده های سرویس گیرنده است. سرویس دهنده ها، حجم زیادی از اطلاعات را در خود نگهداری می کنند. برای امکان بازیابی سریع و ساده اطلاعات، این داده ها در یک ساختار مشخص ذخیره می شوند. هنگامی که کاربری درخواستی را به چنین سرویس دهنده ای ارسال می کند. سرور نتیجه درخواست را به کامپیوتر کاربر انتقال می دهد. به عنوان مثال یک شرکت بازاریابی را در نظر بگیرید. این شرکت در نظر دارد تا برای مجموعه ای از محصولات جدید خود تبلیغ کند. این شرکت می تواند برای کاهش حجم ترافیک، برای مشتریان با طیف درآمدهای مشخص، فقط گروهی از محصولات را تبلیغ نماید.

علاوه بر سرور های یاد شده، در یک شبکه می توان برای خدماتی از قبیل پست الکترونیک، فکس، سرویس های دایرکتوری و غیره نیز سرورهایی اختصاص داد. اما بین سرور های فایل و Application Server ها تفاوت های مهمی نهفته است. یک سرور فایل در پاسخ به درخواست کاربر برای دسترسی به یک فایل، یک نسخه کامل از فایل را برای او ارسال می کند درحالی که یک Application Server فقط نتایج درخواست کاربر را برای وی ارسال می نماید.

تقسیم بندی شبکه

تقسیم بندی براساس گستره جغرافیایی (Range): شبکه های کامپیوتری براساس موقعیت و محل نصب دارای انواع متفاوتی هستند. یکی از مهمترین عوامل تعیین نوع شبکه مورد نیاز، طول فواصل ارتباطی بین اجزای شبکه است.

شبکه های کامپیوتری گستره جغرافیایی متفاوتی دارند که از فاصله های کوچک در حدود چند متر شروع شده و در بعضی از مواقع از فاصله بین چند کشور بالغ می شود. شبکه های کامپیوتری براساس حداکثر فاصله ارتباطی آنها به سه نوع طبقه بندی می شوند. یکی از انواع شبکه های کامپیوتری، شبکه محلی (LAN) یا Local Area Network است. این نوع از شبکه دارای فواصل کوتاه نظیر فواصل درون ساختمانی یا حداکثر مجموعه ای از چند ساختمان است. برای مثال شبکه مورد استفاده یک شرکت را در نظر بگیرید. در این شبکه حداکثر فاصله بین کامپیوتر ها محدود به فاصله های بین طبقات ساختمان شرکت می باشد.

در شبکه های LAN کامپیوترها در سطح نسبتاً کوچکی توزیع شده اند و معمولاً توسط کابل به هم اتصال می یابند. به همین دلیل شبکه های LAN را گاهی به تسامح شبکه های کابلی نیز می نامند.

نوع دوم شبکه های کامپیوتری، شبکه های شهری MAN یا Metropolitan Area Network هستند. فواصل در شبکه های شهری از فواصل شبکه های LAN بزرگتر است و چنین شبکه هایی دارای فواصلی در حدود ابعاد شهری هستند. شبکه های MAN معمولاً از ترکیب و ادغام دو یا چند شبکه LAN به وجود می آیند. به عنوان مثال از شبکه های MAN موردی را در نظر بگیرید که شبکه های LAN یک شهر را از دفتر مرکزی در شهر A به دفتر نمایندگی این شرکت در شهر B متصل می سازد.

در نوع سوم شبکه های کامپیوتری موسوم به WAN یا (Wide Area Network) یا شبکه های گسترده، فواصل از انواع دیگر شبکه بیشتر بوده و به فاصله هایی در حدود ابعاد کشوری یا قاره ای بالغ می شود. شبکه های WAN از ترکیب چندین شبکه LAN یا MAN ایجاد می گردند. شبکه اتصال دهنده دفاتر هواپیمایی یک شرکت در شهرهای مختلف چند کشور، یک یک شبکه WAN است.

تقسیم بندی براساس گره (Node):

تاریخچه

تجارت الکترونیک با توسعه تبادل داده الکترونیک (EDI) ، که قالبی استاندارد برای تبادل اسناد تجاری از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر بود ، ممکن شد.EDI در نیمه دهه 1960 ، زمانی که شرکت‌های حمل و نقل و برخی از صنایع خرده فروشی سعی در ایجاد دفاتر بدون کاغذ Paperless داشتند ، بنیان نهاده شد.EDI در اواسط دهه 1970 ، توسط کمیته تایید استانداردهای نمایندگان صنایع به رسمیت شناخته شد و در طول دهه‌های 70 و 80 شرکت‌های بیشتری شروع به تطبیق با سیستم Edi کردند.EDI به عنوان نسل اول تجارت الکترونیک به شرکت‌ها اجازه تبادل اطلاعات ، دریافت سفارش و انتقال الکترونیک وجوه از طریق کامپیوترها را می‌داد.با این حال گسترش EDI کند بود.در اواخر دهه 80 کمتر از 1 درصد شرکت‌ها در اروپا و ایالات متحده EDI را پذیرفته بودند.هزینه بالای اتصال به شبکه EDI و برخی مشکلات فنی ، گسترش EDI را محدود می‌کرد.

[ویرایش] تعاریف

برای تجارت الکترونیک تعاریف زیادی وجود دارد. بر خلاف مباحثی چون تحقیق در عملیات یا کنترل پروژه که دوران رشد و تغییر و تحول خود را طی کرده اند اینترنت و مباحث زاییدهٔ آن هنوز در حال تغییر هستند و بنابراین تعاریف آنها نیز در این سیر تحولی در هر دوره از زمان دستخوش دگرگونی می‌شود. در بین تعاریف موجود از تجارت الکترونیک کاملترین آنها عبارت است از: خرید فروش و تبادل هرگونه کالا خدمات و یا اطلاعات از طریق شبکه‌های کامپیوتری از جمله اینترنت. این تعریف همانگونه که ملاحظه می کنید بسیار جامع و فراگیر است به گونه‌ای که مباحثی چون :e-learning ,e-medicine ، e-government و... را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد. و تنها اینترنت را به عنوان ابزار معرفی نمی‌کند بلکه این عمل را از طریق هر گونه شبکهٔ کامپیوتری ممکن می‌داند.

انواع مدلهای این شکل جدید تجارت شامل

G2G

G2C

B2B

C2C

B2C

و...

تمامی اجزای یک جامعه اعم از افراد عادی تا ارگان‌های بزرگ دولتی را به یکدیگر پیوند داده است. C نمایانگر خریدار, B نمایانگر شرکت‌های خصوصی وG نشان‌دهنده ارگان‌های دولتی است. مدل C2C در واقع همان مزایده Online است که قابلیت مبادله کردن هر نوع کالای مورد توافق طرفین را دارد.طرفین این معامله هر دو از افراد عادی هستند. مدلهای B2B , B2C نیز قابلیت ارائه هر نوع محصولی را بر وب دارا هستند. در مدل B2B دو شرکت به مبادله تجاری با یکدیگر می‌پردازند و مدل B2C امکان تجارت الکترونیک را بین یک شرکت و یک مشتری را فراهم می‌کند. با توجه به دولتی بودن بیشتر خدمات در ایران و امکان ابتکار عمل بیشتر آنها ، پیاده سازی مدل G2G که تبادل کالا و خدمات میان نهادهای دولتی را امکان‌پذیر می‌سازد را محتمل‌تر می‌نماید.

در تمامی سیستم‌های یاد شده اجزای مشترکی وجود دارد که تشکیل‌دهنده بدنهٔ اصلی آنها هستند. ایجاد یک سایت به عنوان فروشگاه الکترونیکی بر روی اینترنت ، طراحی هدف و یک برنامه استراتژیک برای شروع و ادامه کار فروشگاه ،پیروی و استفاده از اصول و روشهای مناسب بازاریابی در اینترنت ، ایجاد زیرساخت‌های امنیتی برای محافظت سایت و ایمن سازی مراحل مبادلهٔ اطلاعات ، انتخاب شیوهٔ مناسب پرداخت در اینترنت ، شیوه‌های جدید توزیع کالا ، انتخاب سرور و host مناسب و ... از ارکان جدا ناشدنی این شیوهٔ نوین تجارت می‌باشند که در مدل‌های ذکر شده به تناسب نقش پررنگ‌تر یا کمرنگ‌تری می‌یابند.

اما در بعد دیگر پیاده‌سازی و استفاده از این فن‌آوری جدید نیازمند ایجاد بسترهای فکری و فرهنگی جهت پذیرش آن از طرف جامعه، رفع موانع حقوقی و قانونی و تامین پیش نیازهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری می‌باشد.. به عنوان مثال Server یا Network پشتیبانی‌کنندهٔ مناسب , سیستم پرداخت متناسب در کشور و همچنین سرعت بالای دسترسی به شبکه از ملزومات فنی یک تجارت الکترونیک محسوب می‌شوند. یک فروشگاه اینترنتی دارای امکانات ویژه‌ای است :

•بر خلاف فروشگاه‌های واقعی فردی به نام فروشنده در آن وجود ندارد.

• ساعات کار آن شبانه روزی و در تمام ایام هفته است.

• مشتری‌های آن از تمام نقاط دنیا و با فرهنگ‌ها و سلایق متفاوتی هستند.

• به علت ارتقاء قابلیت‌های فنی محیط (اینترنت) تولیدکنندگان می‌توانند به صورت کاراتر و موثرتر به معرفی و عرضهٔ محصولات خود بپردازند.

• پست الکترونیکی یک شیوهٔ کارا در بازاریابی مستقیم ( direct marketing ) به شمار می‌آید.

• از طریق گروه‌های خبری ( News Groups ) و گروه‌های بحث و تبادل نظر( discussion groups ) امکان ایجاد رابطه‌ای تعاملی بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و جود دارد.

بهره‌گیری از هریک از این امکانات نیازمند ایجاد ساختارهای فرهنگی لازم چه در میان مشتریان و چه در میان صاحبان بازار می‌باشد. یکی از بخشهای مهم تجارت الکترونیک سیستم پرداخت است. برای پرداختی به دور از اشکال بر شبکه جهانی وب, یک سیستم پرداخت می بایست علاوه بر دارا بودن امکانات تکنولوژیکی مناسب از قبیل کارت‌های هوشمند،کارت‌های اعتباری , چک‌های الکترونیکی ، پول‌های الکترونیکی و... باید از لحاظ امنیتی نیز قابل اطمینان باشد . استفاده از شیوه‌های مبهم سازی اطلاعات مبادله شدهٔ کارت‌های اعتباری ، استفاده از امضای الکترونیکی ، استفاده از پروتکل‌های SSL و SET ، استفاده از تکنیک‌های رمزگذاری ( Encryption ) ، استفاده از کیف‌های الکترونیکی دارای نگهبان و... از جمله روش‌های امنیتی مطرح در این زمینه می‌باشد. طراحی وب‌گاه مربوط با توجه به سلایق و نیازهای مشتریان از عوامل مهم در موفقیت یک تجارت الکترونیک است. بدیهی است که ابتکار فروشنده در بکار بردن راهکارهای مناسب برای متقاعد کردن بازدید کننده در خرید از طریق وب , بطور مثال وجود عکس و اطلاعات لازم در مورد محصول ضروری است. همچنین می‌بایست در مورد نحوهٔ جذب و حفظ مشتریان با توجه به خصوصیات یک بازار رقابتی جهانی به راهکارهایی موثر و کارا اندیشید. استفاده از قلم‌های متناسب با موضوع فعالیت، انتخاب مناسب رنگ‌ها با توجه به خصوصیات فرهنگی، استفاده از فاکتورهای جذاب مانند گرافیک تصویری مناسب ، توزیع متناسب اطلاعات و عکس‌ها ، ایجاد محیط‌های تعاملی مانند گروه‌های بحث و تبادل افکار و بسیاری از نکات دیگرمی تواند در جذب و متقاعد کردن مشتری به خرید از سایت شما موثر باشد. ورود به یک بازار جهانی نیازمند برنامه‌ای دقیق و حساب شده است. همانطور که در قبل اشاره شد یکی از مهم‌ترین و زیربنایی‌ترین مسائلی که باید در راه اندازی یک فروشگاه مبتنی بر وب مورد بررسی قرار گیرد، استراتژی‌های راه اندازی فروشگاه است.

استراتژی‌ها

به طور کلی این استراتژی‌ها به دو دسته استراتژی‌های قبل از شروع فعالیت‌های تجاری در اینترنت و استراتژی‌های در حین فعالیت‌های تجاری تقسیم می‌شوند:

استراتژی‌های قبل از شروع فعالیت‌های تجاری

این بخش شامل کلیه راهکارها و تصمیماتی است که پیش از شروع فعالیت فروش باید مدنظر قرار گیرد. این بخش در حکم پایه و ستون یک ساختمان است که پی و اساس مجموعه را تشکیل می‌دهد. بنابراین در صورت اهمال‌کاری و یا عدم صرف زمان و دقت کافی در این امر در آینده لطمات زیادی را به سیستم طراحی شده وارد خواهد آورد. این قسمت شامل دو بخش عمدهٔ توسعهٔ محصول و توسعهٔ سایت می‌باشند.

استراتژی‌های در حین فعالیت‌های تجاری

آخرین مرحله و شاید مهمترین فاز کار را فعالیت‌های در حین فروش تشکیل می‌دهند. استراتژی‌های موجود در این بخش به دو بخش استراتژی‌های کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم‌بندی می‌شوند :

[ویرایش] اهداف کوتاه مدت

اهداف کوتاه مدت استراتژی‌های فروش آنهایی هستند که به طورموقتی شما را در کوران فعالیت‌ها نگه می‌دارند. این نکته باید همواره مد نظر قراربگیرد که اینگونه استراتژی‌ها شاید بتواند برای مدت کوتاهی حضور شما را در جریان رقابت استمرار بخشد اما به هیچ وجه نمی‌تواند تضمین کننده حضور دائمتان در این عرصه باشند.

اهداف بلند مدت

اهداف بلند مدت استراتژی‌های فروش آنهایی هستند که باعث حضور مستمر شما در جریان مبادلات می‌شود. این استراتژی‌ها هر سال با ایجاد نتایج جدید در این راه همراه خواهد بود.

امروزه حجم زیادی از مبادلات از طریق این شیوهٔ نوین تجارت انجام می‌گیرد و با توجه به نمودار رشد ترسیم شده، انتظار می‌رود که چندین میلیون دلار از مبادلات بشری تا سال 2004 از طریق اینترنت انجام پذیرد.

تجارت الکترونیک (e- Commerce )

تجارت الکترونیک ( e- Commerce )

یکی از نمودهای شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات که امروزه محور توسعه اقتصادی کشورهای مختلف قرار گرفته، تجارت الکترونیک است. تجارت الکترونیک در تعریفی ساده انجام هر گونه امور تجاری و بازرگانی به صورت online و از طریق شبکه جهانی اینترنت است.

اموری از قبیل خرید و فروش عمده یا خرده، کالاهایی از قبیل اتومبیل، نرم افزار، ارائه سرویس های مختلف به مشتریان نظیر مشاوره پزشکی یا حقوقی و موارد دیگری مانند تبادل کالا به کالا و راه اندازی مناقصه ها و مزایده ها شامل این نوع تجارت می شود.

هدف از به کارگیری تجارت الکترونیک، ارائه روش های جدید در انجام امور بازرگانی است که طی آن بازرگانان قادر خواهند بود کالا و خدمات خود را بدون توجه به مرزها، به اقصی نقاط دنیا عرضه کنند.

به طور کلی تجارت الکترونیک به بسترهای مناسب تجهیزات ارتباطی (مخابرات)، اینترنت پرسرعت، گمرک الکترونیک (سیستم آسیکودا Asycu data )، بانکداری الکترونیک (e-banking )، مالیات الکترونیک، پول الکترونیک (e-cash ) و بورس الکترونیک نیازمند است.

البته تجارت الکترونیک، منحصر به خرید و فروش از طریق شبکه اینترنت نیست بلکه به سادگی می توان هر گونه فعالیت مالی و تجاری بین موسسه ها و افراد مختلف را در حیطه تجارت الکترونیکی به انجام رساند.

در تجارت الکترونیک، برای انتقال اطلاعات تجاری از کامپیوترهای یک یا چند شبکه متصل بهم برای انتقال اطلاعات تجاری استفاده می شود که بیشتر با خرید و فروش اطلاعات، کالاها و خدمات از طریق اینترنت مرتبط هستند.

ارزش تجارت الکترونیک جهان، در سال2003 بین1/5 تا3 تریلیون دلار با رشدی معادل48/6 درصد بوده است و پیش بینی

می شود در سال2006 این رقم به12/8 تریلیون دلار برسد.

انواع تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک در6 روش تجاری به شرح زیر طبقه بندی شده که در مورد هر یک توضیحات لازم ارائه می شود.

1- تجارت (Business To Business) B2B

2- تجارت (Government To Government) G2G

3- تجارت (Consumer To Consumer) C2C

4- تجارت (Business To Administrator) B2A

5- تجارت (Consumer To Administrator) C2A

6- تجارت (Business To Consumer) B2C

تجارت B2B : برای انجام خرید و فروش عمده توسط تجارت الکترونیک، از سرویس B2B استفاده می شود. به عنوان مثال چنانچه تولید کننده یک ماده اولیه بخواهد تولیدات خود را از طریق تجارت الکترونیک به یک خریدار بفروشد، می بایست هر دو طرف معامله از سرویس B2B استفاده کنند.

تجارت G2G : این نوع تجارت برای بستن قراردادهایی در زمینه های مختلف بین دو کشور، مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال در انعقاد قراردادهای همکاری در زمینه های صادرات و واردات بین دو کشور می بایست از سرویس G2G استفاده شود.

تجارت C2C : برای انجام مزایده و مناقصه کالا، از طرق اینترنت، این نوع تجارت الکترونیک مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع تجارت، به سرعت در حال رشد است و می توان نمونه آن را در سایت ebay مشاهده کرد.

تجارت B2A : این نوع تجارت شامل فعالیت های تجاری و مالی بین شرکت ها و سازمان های دولتی است. تامین نیازهای دولت توسط شرکت ها و پرداخت عوارض و مالیات ها از طریق این سیستم انجام می شود. این نوع تجارت در حال حاضر در مرحله ابتدایی خود به سر می برد و زمانی که دولت ها نسبت به ارتقای ارتباطات خود از طریق تجارت الکترونیک توجه بیشتر نشان دهند، رونق لازم را کسب خواهد کرد.

تجارت C2A : این نوع تجارت، هنوز پدیدار نشده، ولی با رشد انواع تجارت B2C و B2A ، این روش فعالیت های الکترونیکی در حیطه

جمع آوری کمک های مردمی یا پرداخت مالیات و هرگونه امور تجاری بین دولت و مردم را زیر پوشش قرار می دهد.

تجارت B2C : این نوع تجارت از حدود ده سال پیش با راه اندازی سایت های چون Amazon و CD NOW آغاز شده است. شخصی بنام جف بزوس در سال1994 شرکت Amazon را با هدف تجارت به صورت خرده فروشی تاسیس کرد. هدف وی فروش کتاب از طریق اینترنت بود. این ایده ساده مقدمه ای برای ایجاد یک تحول جهانی و تجارت B2C شد. در حال حاضر و با توجه به گسترش WEB ، تجارت B2C گسترش فراوانی پیدا کرده و جزو متداول ترین فعالیت تجاری بین فروشنده و خریدار درآمده است.

در این سرویس هر تولید کننده ای می تواند محصولات خود را برای فروش عرضه کند. به طور مثال هر شخص می تواند از منزل خود نسبت به خرید مایحتاجش از قبیل کتاب، CD ، لباس، کفش و غیره به صورت الکترونیک اقدام کند.

در این نوع تجارت، خرید و فروش های عمده صورت نمی گیرد، بنابراین افراد می توانند بدون نگرانی در مورد از دست دادن سرمایه، میزان قابل توجهی از سرمایه خود را به خرید و فروش اختصاص دهند. با توجه به فراگیر شدن سرویس B2C و اینکه اگر چنین سرویسی در جامعه پیاده شود، اکثر افراد جامعه می توانند به نوعی از آن استفاده کنند، در مورد این سرویس توضیحات بیشتری می دهیم.

مزایای تجارت الکترونیک از نوع B2C

از دیدگاه مشتریان، فروشگاه های الکترونیکی و تجارت از نوع B2C امتیازاتی دارد که به اختصار به شرح آنها می پردازیم:

- کاتالوگ ها و مشخصات کالاها به سهولت در دسترس و مشاهده است و مشتری می تواند بر اساس سلیقه خود نسبت به انتخاب نام، نوع، رنگ، قیمت، وزن وسایر مشخصات کالای مورد نظر اقدام کند.

- خرید از این طریق می تواند به صورت24 ساعته و در تمام روزهای هفته انجام پذیرد.

- بعضی از محصولات مانند نرم افزار، کتاب های الکترونیکی (e-book ) ، موسیقی، فیلم در همان زمان خرید از سایت فروشنده، قابل دریافت می باشد.

- قیمت کالاها در فروشگاه الکترونیک به علت کم بودن هزینه هایی سربار و زیاد بودن مشتریان به مراتب کمتر از فروشگاه های واقعی است.

- فشار و استرس معمول در هنگام خرید از فروشگاه واقعی، در هنگام خرید از فروشگاه الکترونیکی وجود ندارد.

- خریدار می تواند در کمترین زمان و با یک click از قیمت همان کالا در سایر فروشگاه ها مطلع شود و قیمت ها و نوع کالا را مقایسه کند.

- خریدار می تواند به سادگی و پس از انتخاب با فشردن چند کلید، نسبت به انجام سفارش و پرداخت هزینه آن اقدام و در

کوتاه ترین زمان، کالای مورد نظر را در منزل یا محل کار خود دریافت کند و گرفتار رفت و آمد و ترافیک درون شهری نشود.

- خریدار می تواند پس از دریافت کالا اگر مشکلی در کالای خود مشاهده کرد، با مراجعه به سایت فروشنده از امکانات پس دادن کالا استفاده کند.

اما از دید فروشندگان و صاحبان فروشگاه های الکترونیکی، موارد زیر به عنوان امتیازات تجارت از نوع B2C محسوب می شود:

- هزینه راه اندازی فروشگاه الکترونیک بسیار کمتر از راه اندازی یک فروشگاه فیزیکی (واقعی) است.

- تبلیغ محصولات به راحتی و ارزان و در سطح جهانی امکان پذیر است.

- برای این نوع تجارت مرزهای جغرافیایی معنا ندارد و مشتریان منحصر به یک منطقه و یا کشور نخواهند بود.

- رقابت زیاد برای جذب مشتری، سبب ارتقای کیفیتِ محصولات خواهد شد.

- مدیریت فروشگاه الکترونیک بسیار آسان است.

- مدیران فروشگاه ها می توانند به سهولت مشتریان خود را بر اساس سلیقه، علاقه و

انتخاب های آنان، شناسایی کرده و آنها را در انتخاب کالا راهنمایی کنند.

- سفارشات را می توانند به صورت الکترونیکی دریافت و ارسال کنند.

- ارتباط با مشتری از طریق صفحات web بسیار سریع و آسان است.

- تعداد مشتریان خود را به سرعت افزایش خواهند داد.

- میزان سود حاصله در فروشگاه ها در مقابل هزینه های مصرفی افزایش خواهد یافت.

برای انجام تجارت الکترونیک بستر سازی سخت افزاری و نرم افزاری مناسبی مورد نیاز است تا بتوان انواع تجارت های الکترونیک را انجام داد. تجارت الکترونیک در حال حاضر در ایران در حال راه اندازی و در مراحل اولیه است.

می توان با استفاده از موتورهای جستجوی فارسی مانند www.iranmehr.com نسبت به یافتن آدرس سایت فروشگاه هایی که امکان فروش الکترونیکی دارند اقدام کرد

اموزش تبدیل فایل Zip to exe

ابتدا می خواهم روش زیپ کردن را به روش درست و سریع یاد بدهم

1 ابتدا روی فایلی که می خواهیم زیپش کنیم کلیک راست می کنیم و گزینه Add to [Esme file].zip را انتخاب می کنیم. سپس یک فایل زیپ شده با نام فایل اصلی و در کنار ان ایجاد می شود

2 روی فایل زیپ شده کلیک راست می کنیم و گزینه Create Self-extractor را انتخاب می کنیم سپس یک کادر باز می شود

در قسمت Default Unzip to folder ادرس پیش فرض Unzip فایل را تایین می کنیم مثل C:

در قسمت پایین این کادر گزینه OverWrite by default به طور پیش فرض تیک خورده و کارش این است که اگر شما بیش از یک بار فایل Exe را اجرا کنید و unzip هم بکنید فایل های جدید را جایگزین فایل های قبلی کند و در اخر هم OK را می زنیم و یک فایل Exe در کنار همان فایل zip شده ایجاد می شود.

آموزش نرم افزار فتوشاپ قسمت1

نرم افزار فتوشاپ چیست؟

نرم افزار فتوشاپ از دسته نرم افزارهایImage Editor می باشد به این معنا كه به كمك این نرم افزار می توان بر روی تصاویر ویرایش نمود و حتی تصاویری در درون این نرم افزار خلق نمود این نرم افزار كه توسط شركتAdobe ساخته شده است به كمك چند نرم افزار دیگر كه تحت همین نرم افزار كار می كنند می توانند برروی فیلم ها نیز ویرایش های را داشته باشند ولی اصل حوزه فعالیت فتوشاپ برروی تصاویر می باشد ما دراین آموزش ها قصد كردیم كه این آموزش ها را در دو سطح مبتدی برای دوستانی كه تا به حال با نرم افزار آشنایی نداشته اند و پیشرفته برای دوستانی كه با نرم افزار كاركرده ولی كامل با آن آشنا نیستن را ارائه نماییم امید است كه بعد از این آموزش ها شما را جزء آن دسته از كاربران حرفه ای این نرم افزار ببینیم و همچنین ما هم به هدف خود كه ترویج علم و مخصوصا علوم كامپیوتر می باشد رسیده باشیم.

نصب برنامه :

این برنامه مانند سایر نرم افزارها دارای مراحلی برای نصب می باشد كه به شرح زیر است:

CD نرم افزار را داخل درایو گذاشته و به داخلCD رفته گزینهSetup را بعد از گذراندن مراحل ( تعیین محل نصب بر روی دیسك سخت و همچنین مراحل و صفحات بعد) به صفحه می رسید كه از آن نمی توان گذر نمود چون از شما كد ورود نرم افزار را طلب می كند در اینجا شما به درایوCD رفته و فایل متن (Text) داخلCD نرم افزار را باز نموده و شماره سریال داخل را بلوكه كرده كپی نمایید به داخلSetup برگشته و در قسمتSerial namber ،Paste نمایید و مشخصات فردی خود را نیز وارد نمایید به این ترتیب گزینهNext روشن و فعال میگردد.حالا دكمهNext رازده و منتظر بمانید تا نرم افزار نصب گردد. بعد از نصب برنامه به منویStart رفته و از قسمتPrograms گزینهAdobe Photoshop را زده تا نرم افزار باز شود اینجا محیط نرم افزار فتوشاپ است.

كه متشكل از:

ناحیه كاری

نوار منو

نوار پارامترها

و پانل های مختلف كنترل رنگ ، سایز تصویر، لایه ها، اطلاعات صحنه، تاریخچه و غیره……می باشد.

این نرم افزار نیز مطابق تمامی نرم افزارهای تحت ویندوز دارای منوهای در بالای صفحه     می باشد كه تمامی فرمانها دراین منوها البته بسته به نوع عملكرد شان دسته بندی شده اند اولین منوی كه ما با آن شروع خواهیم كرد و آشنا خواهیم شد منویFile می باشد.

FILE

در این منو فرمانهای ورود خروج و نیز ذخیره سازی موجود می باشد تك تك آنها را توضیح خواهیم داد.

New :

 به كمك این گزینه می توان یك صفحه جدید كاری درصحنه ایجاد نمود و كلید های میان بر این گزینه معادلCtrl+N می باشد . زمانی كه این گزینه را می زنید یك پنجره جدید بازمی شود كه تعیین كننده مشخصات و نوع تنظیمات صحنه ای می باشد كه شما ایجاد خواهید كرد.

Name :

به كمك این گزینه مشخص می شود كه نام صحنه ای كه ایجاد می نمایید چه باشد.

درقسمتImage size تنظیمات مربوط به اندازه صفحه جدید می باشد كه به ترتیب توضیح خواهم داد . قسمتPreset sizes دراین قسمت اندازه های معیین و استاندارد و از پیش تعیین شده و را در اختیار شما قرار می دهد برای سهولت و سرعت و دقت در كار البته این گزینه به صورت پیش فرض به صورت دستی تنظیم شده است یعنی شما به صورت دلخواه می توانید اندازه صحنه جدید را ایجاد نمایید.

Width :

 به كمك این گزینه كه یك فیلد عددی است می توانید عرض وپنهای صفحه تعیین نمایید.

Height :

به كمك این گزینه كه یك فیلد عددی است می توانید طول یك صفحه را تعیین نمایید.

Resolution :

به كمك این گزینه میزان كیفیت و میزان نقاط را تشكیل دهنده یك صفحه را مشخص می كنید درمقابل سه گزینه بالا یك منوی كركره ای وجود دارد كه معیین كننده واحد اندازه گیری می باشد.

Mode :

 این قسمت یك منوی كركره ای می باشد كه دراین قسمت می توانید تركیب بندی رنگ در صفحه جدید كه می خواهید ایجاد نمایید تعیین كنید. كه مدل ها را در زیر توضیح خواهم داد.

Bitmap

تصویری كه پیكسل ها با عوض كردن مقدار بیت ذخیره شده تغییر می كند  ( یك یعنی روشن صفر یعنی خاموش ، در صفحه نمایش رنگی بیتهای بیشتری استفاده می شوند تا سه رنگ قرمز و سبز و آبی را هم كنترل كند)

Grayscale

 این گزینه یك صحنه در اختیار ما می گذارد به این صورت كه هر فعالیت دراین صحنه شود به صورت سیاه سفید دیده خواهد شد و ذخیره می شود در كل صفحه ای سیاه سفید در اختیار می گذارد و رنگ در آن تاثیری به عنوان خود ماهیت اصلی رنگ ندارد فقط به صورت تیره های مختلف خاكستری نمایان می شود.

or

این مدل رنگ متشكل از سه رنگ اصلی قرمز سبز و آبی می باشد و با تركیب این سه رنگ ، رنگ اصلی به وجود خواهد آمد.

Cmyk color

این مدل رنگ جهت چاپ مورد استفاده قرار می گیرد و دراین مدل رنگها به حسب درصد رنگهای فیروزه ای (Cyanred)سرخابی (Maqenta) زرد (Yellow) و سیاه (Black) تعریف می شود.

Lab

 مدلLab جامع ترین مدل رنگی می باشد این مدل طوری طراحی شده كه در آن رنگها به دستگاه وابسته نباشد یعنی هر رنگ در صفحه نمایش و در صفحه چاپی به یك صورت ظاهر می شود. این مدل در عمل كاربرد زیادی ندارد.

Contents

در این قسمت شما مشخص می كنید كه صفحه جدید در قسمت پس زمینه چه خصوصیاتی را دارا باشد.

به صورتWhite سفید یاBack qrouhd color به صورت رنگی كه برای رنگ پس زمینه انتخاب می كنید یا به صورت شفاف یا Trahs pareht بعد از زدن دكمهok صفحه جدید ایجاد می شود .

Open

گزینه دوم در منویFile گزینهOpen می باشد كه معادل كلیدهای میانبرCtrl+O می باشد یا با دوبار كلیك كردن در پنجره كاری فتوشاپ می توانید به این پنجره دسترسی داشته باشید. به كمك این گزینه می توانید تصاویر را به فتوشاپ وارد نمایید.

Browse

به كمك این گزینه می توانید شما در داخل نرم افزار فتوشاپ یكBrowser یا یك پنجره مشاهدات داشته باشید.

وفای به عهد

قال علی (ع): مِن دَلایلِ الایمانِ اَلوفَاءُ بَالعَهدِ 

راستگویی

قال علی (ع): اَلصّدقُ لِسَانُ الحَقّ ِ

التواضع

قال علی (ع): ثلاثٌ یُوجبنَ المَحَبّهَ: حَسنُ الخُلقِ، وحُسنُ الرّ فقِ، وَالتّواضُعُ

تکبرِ

قال الامام الکاظم(ع): یاهشامُ! إیّاکَ و الکِبرَ فَانّهُ لایَدخُلُ الجنَّةَََ من کانَ فی قَلبِهِ حَبّهٌ مِنَ الکبِرِ؛

سبک شمردن نماز

قال رسول الله (ص): لایَنَالُ شَفَاعَتیِ مَنِ استخَفَّ بِصَلاتِهِ و لایَرِدُ عَلَیّ الحوضَ لاوَللهِ

گوش دادن به غنا

رسول خدا(ص)فرمودند: گوشش دهنده غنا وآواز در روز قیامت مایع مذاب آتشین در گوش او می گذارند.

UML & OO       

   يعقوب محمد علي نياء عمران

  استاد درس: دكتر ناصر سلماسي

  درس: CIS