معرفی رشته فلسفه (کارشناسی و ارشد)


“فلسفه به انسان کمک می‌کند تا به اوج کمال نایل آید و به سعادت که از طریق نیل به عالم معقولات حاصل می‌شود، دست بیابد. پس فلسفه نه فقط از لحاظ فواید آن مورد توجه است بلکه فی‌نفسه نیز مطلوب است و از آن نمی‌توان صرف‌نظر کرد.” “ارسطو، فیلسوف مشهور یونانی”
“فلسفه ناشی از بی‌عقلی و عدم رشد آگاهی انسان است و اگر بشر به حدی از رشد و آگاهی رسید، نیاز به فلسفه ندارد.”" اگوست کنت، دانشمند، فیلسوف و ریاضیدان مشهور فرانسوی ”
دوعبارت فوق نشانگر دو دیدگاه متفاوت درباره فلسفه است که در طی قرون متمادی وجود داشته و گاه یکی بر دیگری چیره شده است؛ یعنی همیشه در طول تاریخ عده‌ای از متفکران، فلسفه را دوست داشتن خردمندی و فیلسوف را دوستـدار خردمندی معرفی کرده و عده‌ای دیگر فلسفه را هنر لفاظی و بازی کردن با واژه‌ها دانسته‌اند.راستی، فلسفه چیست و چه حیطه‌ای را در برمی‌گیرد که چنین دیدگاه‌های متفاوتی درباره آن وجود دارد؟
برای تعریف فلسفه بهتر است که تفاوت آن را با سایر علوم توضیح داد چرا که سایر علوم هر یک به بخشی از موجودات عالم هستی می‌پردازند و آنها را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهند. برای مثال یک گیاه‌شناس از بین همه موجودات هستی فقط گیاه را گزینش کرده و درباره آن سخن می‌گوید یا یک ستاره‌شناس تنها اجرام آسمانی را مطالعه می‌کند، اما فلسفه درباره یک موجود گزینش شده سخن نمی‌گوید. بلکه همه امور را در عالم هستی مورد بررسی قرار داده و با تمام موجودات سر و کار دارد. مثلاً‌ در فلسفه از خدا گرفته تا انسان، از عالم طبیعت گرفته تا ماوراء طبیعت و از روح انسان و موجودات غیرمادی گرفته تا اجسام، مورد بحث و گفتگو قرار می‌گیرد. تفاوت دوم فلسفه با سایر علوم در این است که در فلسفه مسائلی عام و کلی که درباره هرموجودی قابل طرح است، مورد مطالعه و تحقیق قرار می‌گیرد. برای مثال این سؤال که یک موجود مادی است یا غیرمادی، درباره هر موجودی از خدا گرفته تا یک تکه سنگ قابل طرح است. این دو فرق اساسی فلسفه با سایر علوم باعث شده که این علم بتواند به سؤالاتی پاسخ دهد که پاسخش بر عهده هیچکدام از علوم خاص به خصوص علوم تجربی نیست و در واقع وظیفه این علوم پاسخ به این گونه سؤال‌ها نیست. در حالی که این‌گونه سؤال‌ها برای انسان کنجکاو مطرح است و نمی‌توان به انسان دستور داد که درباره این مسائل فکر نکند. بلکه دانش خاصی لازم است که عهده‌دار و پاسخگوی سؤال‌هایی درباره هستی، موجودات و حقیقت انسان باشد و فلسفه همین دانش خاص است. رشته‌ فلسفه‌ نیز یک‌ رشته‌ آموزشی‌ است‌ که‌ کلیه‌ پرسش‌های‌ بنیادی‌ انسان‌ را نسبت‌ به‌ مسائل‌ وجود، هستی‌، جهان‌ پیرامون‌ انسان‌ و حقیقت‌ انسان‌ بررسی‌ می‌کند. پرسش‌هایی‌ که‌ زمانی‌ به‌ ارزش‌های‌ دینی‌ و معنوی‌ برمی‌گردد که‌ همان‌ فلسفه‌ دینی‌ است‌ و زمانی‌ مربوط‌ به‌ ارزش‌های‌ اخلاقی‌ و مبانی‌ ارزش‌های‌ اخلاقی‌ است‌ که‌ به‌ عنوان‌ فلسفه‌ اخلاق‌ آن‌ را می‌شناسیم‌ و گاه‌ مبانی‌ نظام‌ حکومتی‌ را در برمی‌گیرد که‌ همان‌ فلسفه‌ سیاسی‌ است‌ و گاهی‌ نیز شامل‌ مبانی‌ هنر و زیباشناسی‌ و موضوعاتی‌ از این‌ دست‌ می‌شود. البته‌ در دوره‌ کارشناسی‌ رشته‌ فلسفه‌، دانشجویان‌ بیشتر شناخت‌ مفصلی‌ درباره‌ تاریخ‌ فلسفه‌ غرب‌ به‌ دست‌ می‌آورند؛ یعنی‌ سیر تاریخی‌ فلسفه‌ را از فلسفه‌ یونان‌ تا زمان‌ حاضر و تا حدودی‌ نیز سیر تاریخی‌ فلسفه‌ اسلامی‌ را مطالعه‌ و بررسی‌ می‌کنند.گفتنی است که در کشور ما فلسفه اسلامی و فلسفه غرب به عنوان دو گرایش تحصیلی متفاوت ارائه شده است؛ یعنی رشته فلسفه در معنای عام آن به فلسفه غرب می‌پردازد و رشته الهیات گرایش فلسفه اسلامی، فلسفه و حکمت اسلامی را مورد بررسی قرار می‌دهد. سیستم آموزشی نیز دراین دو رشته تا حدودی تفاوت دارد؛ چون سیستم آموزش فلسفه غرب در کشور ما بیشتر براساس سیر تاریخی است اما سیستم آموزش فلسفه اسلامی براساس مکاتب فلسفی مثل فلسفه مشّاء، اشراق یا ملاصدرا می‌باشد. هر چند که دانشجویان هر یک از این دو رشته مطالعات محدودی نیز در زمینه فلسفه دیگر دارند؛ یعنی دانشجویان فلسفه غرب واحدهایی را در زمینه فلسفه اسلامی و دانشجویان فلسفه اسلامی واحدهایی را در زمینه فلسفه غرب می‌گذرانند.


توانایی‌های‌ لازم‌

یکی‌ از راه‌های‌ موفقیت‌ در فلسفه‌، آشنایی‌ اولیه‌ با ریاضیات‌ و مباحث‌ ریاضی‌ است‌. در واقع ریاضیات‌ پلی‌ مناسب‌ برای‌ رفتن‌ به‌ طرف‌ فلسفه‌ است. علاقه‌مندی‌ به‌ فلسفه‌ نیز یکی‌ دیگر از عوامل‌ موفقیت‌ در این‌ رشته‌ است‌. آشنایی‌ کامل‌ به زبان‌ انگلیسی‌ برای‌ دانشجویان‌ فلسفه‌ غرب‌ و آشنایی‌ به زبان‌ عربی‌ برای‌ دانشجویان‌ فلسفه‌ اسلامی‌ ضروری‌ است.
در رشته فلسفه بیشتر روی فلسفه غرب تاکید می‌شود.
کسی که این رشته را انتخاب می‌کند باید حوصله تحقیق و بیان و حافظه قدرتمندی داشته باشد. بنابر همین اصل ضریب درس ریاضی برای دانش‌آموزان ورودی این رشته ۴ و دروس اقتصاد و فارسی ۲ و بقیه یک می‌باشد
.

موقعیت‌ شغلی‌ رشته فلسفه در ایران

رشته‌ فلسفه‌ اهمیت‌ بنیادی‌ در ارتقاء سطح‌ فکری‌ جامعه‌ دارد چرا که‌ هرجامعه‌ نیازمند افرادی‌ است‌ که‌ اهل‌ تفکر و نقادی‌ باشند و مسائل‌ فرهنگی‌ را فهمیده‌ و مبانی‌ فرهنگی‌ را تشخیص‌ دهند و رشته‌ فلسفه‌ وظیفه‌ پرورش‌ چنین‌ متفکرانی‌ را برعهده‌ دارد. اما متأسفانه‌ این‌ رشته‌ با همه‌ اهمیتش‌ در جامعه‌ ما بسیار مظلوم‌ واقع‌ شده‌ و مورد بی‌توجهی‌ و بی‌مهری‌ دست‌اندرکاران‌ نظام‌ قرار گرفته‌ است‌ تا جایی‌ که‌ فارغ‌التحصیلان‌ آن‌ حتی‌ موفق‌ به‌ استخدام‌ در آموزش‌ و پرورش‌ ـ که‌ متعارف‌ترین‌ زمینه‌ کاری‌ برای‌ یک‌ لیسانس‌ فلسفه‌ است‌ ـ نمی‌شوند. فارغ‌التحصیل‌ فلسفه‌ از نظر شغلی‌ یا باید به‌ عنوان‌ استاد و معلم‌ فلسفه‌ به‌ تدریس‌ فلسفه‌ بپردازد یا در مراکز پژوهشی‌ مثل‌ دایره المعارف‌ها و پژوهشگاه‌ علوم‌انسانی‌ فعالیت‌ کند که‌ البته‌ در چنین‌ مراکزی‌ بیشتر فارغ‌التحصیلان‌ فوق‌لیسانس‌ و دکترای‌ فلسفه‌ فعالیت‌ دارند و یک‌ لیسانس‌ فلسفه‌ در صورتی‌ که‌ فعال‌ و علاقه‌مند باشد، می‌تواند به‌ عنوان‌ دستیار پژوهشگر در بعضی‌ از این‌ مراکز مشغول‌ به‌ کار گردد.


درس های رشته فلسفه

دروس‌ اصلی‌ و تخصصی‌:
منطق‌ قدیم‌، منطق‌ جدید، منتخب‌ متون‌ کلامی‌ و فلسفی‌، تاریخ‌فلسفه‌اسلامی‌، علم‌ کلام‌، فلسفه‌ اسلامی‌، فلسفه‌ اخلاق‌ در تفکر غربی‌، اخلاق‌ در تفکر اسلامی‌، عرفان‌ نظری‌، تاریخ‌ فلسفه‌ یونان‌، تاریخ‌ فلسفه‌ قرون‌ وسطی‌ تا رنسانس‌، تاریخ‌ فلسفه‌ از “بیکن” تا “هیوم”‌، تاریخ‌ فلسفه‌ از “کانت” تا نیمه‌ دوم‌ قرن‌ نوزدهم‌، تاریخ‌ فلسفه‌ جدید و معاصر، فلسفه‌ معاصر و مکاتب‌ جدید قرن‌ بیستم‌، متون‌ فلسفی‌ به‌ زبان‌ خارجی‌، متون‌ فلسفی‌ به‌ زبان‌ عربی‌ ، متافیزیک‌ در غرب‌، فلسفه‌ علوم‌.
ردیف نام درس
۱ آمار و احتمالات پیش دانشگاهی
۲ اصطلاح شناسی فلسفی
۳ اصطلاح شناسی فلسفی به زبانهای عربی
۴ اصول حسابداری و مدیریت مالی
۵ اصول حسابرسی
۶ اصول سازمان و مدیریت
۷ اقتصاد خرد ۱
۸ اقتصاد کلان ۱
۹ انسان شناسی فلسفی
۱۰ انقلاب اسلامی و ریشه‌های ان
۱۱ تاریخ اسلامشناخت ادیان
۱۲ تاریخ علم
۱۳ تاریخ فلسفه از ارسطو تا افلاطون
۱۴ تاریخ فلسفه از بیکن تا هیوم
۱۵ تاریخ فلسفه از کانت تا نیمه ۲
۱۶ تاریخ فلسفه اسلامی ۱
۱۷ تاریخ فلسفه اسلامی ۱ از آغاز تا
۱۸ تاریخ فلسفه اسلامی ۲ از ابن رشد
۱۹ تاریخ فلسفه اسلامی ۲ از بان رشد
۲۰ تاریخ فلسفه اسلامی ۲ بعد از ابن
۲۱ تاریخ فلسفه جدید
۲۲ تاریخ فلسفه جدید و معاصر
۲۳ تاریخ فلسفه قرون وسطی تا رنسانس
۲۴ تاریخ فلسفه مفاصر
۲۵ تاریخ فلسفه یونان ۱ تا افلاطون
۲۶ تاریخ فلسفه یونان ۲ تا افلوطین
۲۷ تاریخ فلسفه یونان تا افلاطون
۲۸ تاریخ فلسه از بیکن تا هیوم
۲۹ تربیت بدنی ۲
۳۰ تصوف اسلامی در خارج ایران
۳۱ تفسیر متون فلسفی ۱
۳۲ تفسیر متون فلسفی ۲
۳۳ تفکر در شرق آسیا چین و هند
۳۴ تنظیم خانواده
۳۵ جامعه شناسی ۱
۳۶ جمعیت و تنظیم خانواده
۳۷ حقوق تجارت
۳۸ حکمت اشراق سهروردی
۳۹ روانشناسی ۱
۴۰ روانشناسی ۱
۴۱ روانشناسی ۲
۴۲ ریاضیات (نظری، عملی)
۴۳ زبان انگلیسی اختصاصی (نظری)
۴۴ زبان انگلیسی پایه ۱
۴۵ زبان پیش دانشگاهی
۴۶ زبان پیش دانشگاهی ۱ فارسی
۴۷ زبان پیش دانشگاهی ۲
۴۸ زبان خارجه
۴۹ زبان خارجه اختصاصی ۱
۵۰ زبان خارجه تخصصی ۲
۵۱ زبان خارجه عمومی ۱
۵۲ زبان شناسی کاربردی و ترجمه
۵۳ زبان عربی ۱
۵۴ زبان عربی ۱ صرف و نحو و قرائت
۵۵ زبان عربی ۲
۵۶ زبان عمومی ۲
۵۷ زبان گفتاری
۵۸ زبان و متون تخصصی موزه‌داری
۵۹ زیباشناسی
۶۰ زیبایی شناسی و فلسفه هنر
۶۱ فلسفه اخلاق در تفکر غربی
۶۲ متون فلسفی به زبان عربی ۱
۶۳ متون فلسفی به زبان عربی ۲


ادامه تحصیل رشته فلسفه مقطع کارشناسی ارشد

مجموعه فلسفه دارای سه گرایش است. منطق، فلسفه، فلسفه دین.

فلسفه

در این گرایش به بررسی جامع بحثهای مطرح در تاریخ فلسفه پرداخته می‌شود. در دروس این گرایش، یا به بررسی آرا و نظریات یک فیلسوف می‌پردازیم و یا نحله‌ای فلسفی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. برخلاف بسیاری از علوم که تاریخشان به طور کلی از خود علم مجزاست -مثلا می‌توان ریاضیدان بزرگی بود بی‌آنکه سررشته‌ای در تاریخ ریاضیات داشت- در فلسفه ارتباط تنگاتنگی میان فلسفه و تاریخ فلسفه وجود دارد، تا آنجا که برخی فلسفه را با تاریخ فلسفه یکسان دانسته‌اند. به همین دلیل است که نظریات فیلسوفان مختلف با وجود گذشت زمانی طولانی از طرح این نظریات، همچنان مورد بحث و مناقشه قرار می‌گیرد. مطالعه بحثها و مناقشات فلسفی در زمینه تاریخ‌شان و ارتباط نحله‌های مختلف با دیدگاههای قبلی و بعدی از فواید مطالعه تاریخی فلسفه است. در این گرایش، راه برای پژوهش و تحقیق در حوزه متنوعی از آرا و مکاتب فلسفی باز است. در این گرایش بیشتر بر فلسفه غرب تکیه می‌شود و تعداد دروس مرتبط با فلسفه غرب بیش از دو برابر دروس فلسفه اسلامی است.

منطق

منطق به همراه فلسفه و ریاضیات قدیمی‌ترین شاخه‌های علوم بشری هستند و همواره پیوندی محکم میان این سه رشته وجود داشته است. در منطق ما به بررسی قوانین تفکر می‌پردازیم. به عبارت دیگر، سوالی که منطق می‌خواهد به آن پاسخ دهد این است: در هنگام تفکر پیرامون موضوعات مختلف، از کدام قواعد و قوانین پیروی کنیم تا تفکرمان از وقوع خطا مصون بماند؟ از همین رو باید از این علم به عنوان ابزاری نام برد که در سایر علوم مورد استفاده قرار می‌گیرد. منطق نیز مانند هر علم دیگر، تحولات مختلفی را پشت سر گذاشته است و اغلب آن را تحت دو عنوان بررسی می‌کنند: منطق قدیم و منطق جدید. منطق جدید که به عمرش به ۲۰۰ سال هم نمی‌رسد با منطق قدیم که قدمت نخستین اثر نوشته شده در مورد آن به بیش از ۲۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد، تفاوت ذاتی ندارد، اما کاربردها و گسترش آن در همین عمر کوتاهش به مراتب از منطق قدیم بیشتر بوده. منطق جدید چنان اتحادی با ریاضیات پیدا کرده که آن را منطق ریاضی نیز می‌نامندو از این رو کاربردهای متعددی در علوم ریاضی و کامپیوتر یافته است.

فلسفه دین

دین و فلسفه در طول تاریخ ارتباطات متقابلی با یکدیگر داشته و دارند و به همین دلیل فلسفه دین از مهم‌ترین گرایشهای فلسفه‌های مضاف است. فلسفه‌های مضاف مانند فلسفه دین، فلسفه سیاست، فلسفه تاریخ، فلسفه علم و … رشته‌هایی هستند که در آنها تلاش می‌شود با رویکردی عقلی به بررسی بنیادها و مسایل اساسی مطرح در دین، سیاست، تاریخ، علم و … پرداخته شود. به طور کلی در بررسی گزاره‌ها و اعتقادات دینی، دو نگاه مطرح است. گاهی این اعتقادات از نگاهی درون‌دینی مورد توجه قرار می‌گیرند. در این نگاه ما به عنوان مومنان به یک دین خاص به بررسی و دفاع از اعتقادات خود می‌پردازیم. این نگاه به دین بیشتر در رشته‌های الاهیات و کلام مورد بررسی قرار می‌گیرد. اما زمانی که نگاه ما به دین، اولا نه معطوف به یک دین خاص و ثانیا مطالعه عقلی اعتقادات مطرح شده باشد، حوزه فعالیت ما فلسفه دین است. وجود خدا، زبان دین، وحی، تجربه دینی، رابطه دین با علم، عقل، سیاست و … از جمله مسایل اساسی مطرح در فلسفه دین می‌باشند.


وضعیت ادامه تحصیل

دروس الزامی غرب (۱۲واحد)
*توضیح: گذراندن دروس ۶و ۸و ۹الزامیست اما این دروس صفر واحدی هستند.
تفسیر متون فلسفی به زبان انگلیسی
فلسفه افلاطون
فلسفه ارسطو
فلسفه دکارت
فلسفه کانت (۱)
فلسفه کانت (۲)
فلسفه هگل
فلسفه های اگزیستانس
فلسفه های معاصر
دروس الزامی اسلامی (۶واحد)
فلسفه مشاء
حکمت اشراق
حکمت متعالیه ( ملاصدرا)
دروس اختیاری (۸واحد- ۴درس)
فلسفه های تحلیلی و زبانی
فلسفه های حیات ( بخصوص برگسون )
تفکر در شرق آسیا ( چین و هند )
عرفان نظری
فلسفه تطبیقی
منطق قدیم
کلام اسلامی
زبان یونانی
زبان لاتین
فلسفه اخلاق
فلسفه تاریخ
فلسفه هنر
فلسفه سیاست و حقوق
فلسفه علم
سمینار
تفسیر متون فلسفی ۲
متون حکمت اسلامی ( مشاء و اشراق )
متون حکمت اسلامی ( کلام و عرفان )
فلسفه پیش از سقراط (دوره های پیش از سقراط و سقراطی)
فلسفه افلوطین
فلسفه قرون وسطی
فلسفه اسپینوزا
فلسفه لایبنیتس
فلسفه تجربی زبان انگلیسی
*اهمیت دروس بستگی مستقیم به علاقه فرد و زمینه فعالیت او (به ویژه در انتخاب پایان‌نامه) دارد.

دروس تخصصی گرایش فلسفه دین

دروس اجباری ۲۰واحد
چیستی دین
برهانهای اثبات وجود خدا
صفات خدا و مساله شر
زبان دینی و هرمنوتیک
معرفت‌شناسی
قلمرو دین و انتظار بشر از دین
تجربه دینی
دین و سیاست
علم و دین
تاریخ و الاهیات مسیحی
دروس اختیاری ۸واحد (۴درس را اختیاری می‌گیرند)
تاریخ فلسفه دین
عقل و ایمان
رویکردهای مختلف و دین
دین و اخلاق
فلسفه دین تطبیقی
فناناپذیری نفس و رستاخیز
تعارض دعاوی ادیان و کثرت‌گرایی دینی
دروس صفر واحدی
زبان
متون فلسفی به زبان انگلیسی
تفکر نقدی
کامپیوتر


دروس تخصصی گرایش منطق در مقطع کارشناسی ارشد

دروس الزامی ۲۰واحد
منطق قدیم ۱
منطق قدیم ۲
منطق جدید ۱
منطق جدید ۲
فلسفه اسلامی
فلسفه غرب ۱
فلسفه غرب ۲
فلسفه تطبیقی ۱
فلسفه منطق ۱
زبان تخصصی
اختیاری ۸ واحد
منطق جدید ۳
فلسفه منطق ۲
تاریخ منطق ۱
تاریخ منطق ۲
منطق تطبیقی ۲
منطق علمی (روش‌شناسی)
فلسفه تطبیقی
فلسفه علم
فلسفه ریاضی
فلسفه‌های تحلیلی و زبانی
فلسفه‌های اگزیستانس
دروس پیش‌نیاز ۴ واحد
مبانی کامپیوتر
زبان تخصصی
پایان نامه ۴ واحد