در انتظار مهدی (ع)

موضوع بحث راجع به قطب عالم امكان، محور عالم وجود، واسطه بين عالم غيب و شهود، حضرت بقيةاللَّه(ع) بود.
    در جلسه اول گفتيم كه خليفه عالم وجود بايد داراى دو جنبه باشد؛ يك جنبه »يلى‏الحقى« و يك جنبه »يلى‏الخلقى« كه از جنبه يلى‏الحقى استفاضه و از جنبه يلى‏الخلقى افاضه كند. مثل ترانس برق كه واسطه است بين نيروگاه و لامپهاى روشنايى.
    جلسه دوم راجع به اشكالاتى بود كه به حضرت بقيةاللَّه، روحى‏له‏الفدا، و مذهب شيعه شده بود. عرض كردم حدود دوازده اشكال شده است و در بين اين دوازده اشكال، دو اشكال چشمگير است و بقيه قابل اعتنا نيست؛ يعنى جوابش خيلى سهل‏المعونه است. دو اشكال را عرض كردم اشكال اول راجع به طول عمر حضرت بود و مفصلاً بيان شد و جوابش را حلاً و نقضاً بيان كردم. در جلسه سوم هم  اشكال دوم كه راجع به نفع حضرت در زمان غيبت بود بررسى شد. در اين جلسه موضوع بحث، فضيلت انتظار، معنى انتظار و شرايط انتظار است. اولاً اين عقيده و ايده شيعه است كه منتظر حضرت بقيةاللَّه، روحى له الفداء، است. رواياتى در اين زمينه هست كه چند نمونه را خدمت شما عرض مى‏كنم. مجموع رواياتى كه از نبى‏اكرم(ص) تا امام حسن عسكرى(ع) راجع به انتظار و فضيلت انتظار و اجر و ثواب منتظران رسيده 99 روايت است. در يكى از اين روايات كه از حضرت امام صادق(ع) نقل شده چنين آمده است: »المنتظر لأمرنا كالمتشحطّ بدمه فى سبيل‏اللَّه«؛1 كسى كه منتظر فرج امام زمان(عج) باشد مثل كسى است كه در راه اسلام در خون خودش غلتيده است. كسى كه در راه اسلام به شهادت برسد چه اجر و مقام و ثوابى دارد؟ كسانى هم كه منتظر امام زمان(عج) هستند همين اجر و ثواب را دارند.
    روايت ديگرى نيز از حضرت صادق(ع) نقل شده كه مى‏فرمايد: »إعلموا أنّ المنتظر لهذ الأمر له مثل اجر الصائم القائم.«؛2 كسى كه منتظر امام زمان باشد اجر و مزدش همانند اجر و مزد كسى است كه هميشه در حالت صيام مشغول نماز باشد؛ يعنى روزها روزه و شبها مشغول عبادت باشد.
    در روايت ديگرى امام جواد(ع) مى‏فرمايد: »أفضل أعمال شيعتنا انتظار الفرج«؛3 بهترين اعمال شيعه ما انتظار فرج امام زمان(عج) است.
    روايت ديگرى است از رسول اكرم(ص). براساس اين روايت آن حضرت روزى در حالى كه در بين جمعى از اصحاب نشسته بودند، فرمودند: »أللّهم لقّنى إخوانى«؛ خداوندا، برادران مرا به من برسان! عرض كردند: »يا رسول‏اللَّه! برادران شما چه كسانى هستند؟« حضرت فرمودند: »برادران من آن كسانى هستند كه در زمان خليفه دوازدهمى من حضرت بقيةاللَّه قرار مى‏گيرند و منتظر آن آقا هستند.« عرض كردند: »يا رسول‏اللَّه! ما در برابر شما شمشير مى‏زنيم، قرآن در بين ما نازل شده است، ما برادران شما نيستيم و آنهايى كه صدها سال يا هزارها سال ديگر مى‏آيند، آنها برادران شما هستند؟« حضرت فرمودند: »شما مرا مى‏بينيد، معجزات مرا مى‏بينيد، در جلسات من حاضريد و حرفهاى مرا مى‏شنويد ولى آنها در حالى به من ايمان مى‏آورند كه مرا نديده‏اند. آنها برادران من هستند لكن شما اصحاب من هستيد.«4 و اين بزرگ‏ترين مقام است براى شيعه‏اى كه حالت انتظار در وجودش باشد.
    روايت ديگرى است از حضرت على(ع). ايشان مى‏فرمايد: »أفضل عبادة المؤمن إنتظار فرج‏اللَّه«؛5 برترين عبادتى كه از مؤمن صادر مى‏شود، انتظار فرج است.
    انتظار امام زمان(عج) افضل همه عبادات است، خواه عبادت اعتقادى باشد خواه عبادت با اركان و اعضاء بدن.
    حضرت سجاد(ع) نيز درباره فضيلت انتظار مى‏فرمايد: »إن أهل زمان غيبته القائلون بإمامته المنتظرون لظهوره أفضل من أهل كلّ زمان«؛ كسانى كه در زمان غيبت قائل به امامت حضرت بقيةاللَّه و منتظر ظهور آن حضرت هستند، از اهل همه زمانها افضل هستند. بعد مى‏فرمايد: »لأن اللَّه تعالى ذكره أعطاهم من العقول والأفهام والمعرفة ما صارت به الغيبة عندهم بمنزلة المشاهدة«؛6 اين طايفه افضل از همه هستند؛ زيرا خداوند عقل و فهم آنها را كامل كرده است به گونه‏اى كه غيبت و ظهور نزدشان مساوى است؛ يعنى جداً به وجود مقدس حضرت بقيةاللَّه و عدم مصلحت در رؤيت و شناخت حضرت معتقدند.
    اگر چه آن حضرت در بين اجتماع هستند و ما ايشان را مى‏بينيم و ايشان ما را مى‏بيند، لكن ما ايشان را نمى‏شناسيم؛ مانند برادران حضرت يوسف(ع) كه آن حضرت را مى‏ديدند اما نمى‏شناختند كه اين برادرشان است و بعد از كشف حجب معلوم شد كه برادرشان است. در روايت آمده است كه: »مثل شما با امام زمان مثل برادران يوسف با برادرشان است.«7 نه اينكه امام زمان در پس پرده‏اى باشد يا يك جاى مخفى باشد و كسى ايشان را ملاقات نكند. اين حسابها نيست. حضرت در اجتماعات هستند و كسى آن بزرگوار را نمى‏شناسد. معناى غيبت، عدم حضور نيست. معناى غيبت، عدم شناخت است. غيبت در لغت به هر دو معنا آمده است؛ هم به معناى عدم حضور و هم به معناى عدم شناخت، اما غيبت آن حضرت به معناى عدم شناخت ايشان است و گرنه آن حضرت در بين ما هستند.
    در روايتى كه از نايب امام زمان(ع) محمد بن عثمان عمرى نقل شده، آمده است: »واللَّه إنّ صاحب هذا الأمر ليحضر الموسم كل سنة، يرى الناس و يعرفهم و يرونه ولا يعرفونه.«؛8 حضرت صاحب‏الامر هر سال در اجتماع حج حضور مى‏يابد. آن حضرت مردم را مى‏بيند و مى‏شناسد اما مردم او را مى‏بينند و نمى‏شناسند.
    روايت ديگرى است از معصوم(ع) كه مى‏فرمايد: »المنتظر للثانى عشر كالشاهر سيفه بين يدى رسول‏اللَّه يذبّ عنه«؛9 كسى كه منتظر امام دوازدهم باشد مثل كسى است كه شمشير دست بگيرد و از نبى‏اكرم(ص) دفع دشمن بكند. كسى كه شمشير داشته باشد و از نبى‏اكرم(ص) دفع دشمن بكند چه ثواب و اجر و مقامى دارد؟ كسانى كه منتظر امام زمان هستند، چنين اجر و مقامى برايشان هست.
    اميرالمؤمنين(ع) مى‏فرمايد: »دولت ما آخرين دولتهاست«؛10 يعنى هر صنفى از اصناف بنى‏آدم حكومت و رياست و زمامدارى مى‏كنند تا بفهمند كه نمى‏توانند اجتماع را اصلاح بكنند و لذا زمانى كه حضرت بقيةاللَّه تشريف آوردند و اصلاح كردند نگويند كه اگر حكومت به دست ما هم مى‏رسيد همين كار را مى‏كرديم. اگر چنانچه يك طايفه، دو طايفه به حكومت برسند، يك قشر، دو قشر از اجتماع به حكومت و رياست و زعامت نرسند و امام زمان بيايند؛ موقعى كه حضرت عدل واقعى را پياده كردند آن قشر مى‏گويند اگر ما هم بوديم همين كار را مى‏كرديم؛ امام زمان(عج) كار خاصى نكرده‏اند. لذا تمام اقشار و تمام اصناف بايد بيايند به حكومت برسند و بفهمند كه حنايشان رنگى ندارد. نمى‏توانند اجتماع را اصلاح بكنند. موقعى كه آن حضرت تشريف آوردند و اجتماع را اصلاح كردند ديگر نگويند اگر ما هم بوديم همين كار را مى‏كرديم. تا معلوم شود يك قدرتى ماوراء قدرت بشرى، حاكم بر اجتماع است.
    امام محمد باقر(ع) نيز در اين‏باره مى‏فرمايند: »ما ضرّمن مات منتظراً لأمرنا ألاّ يموت فى‏وسط فسطاط المهدى و عسكره«11 كسى كه منتظر ظهور امام زمان(ع) و قبل از ظهور از دنيا برود ضرر نكرده كه در خيمه‏گاه مهدى و سپاهيان او از دنيا نرفته است؛ زيرا همين انتظارشان براى فرج امام زمان(ع) داراى اجر و مقام است.
    امام صادق(ع) در روايتى مى‏فرمايد: »إذا قام أتى المؤمن فى قبره فيقال له: يا هذا إنّه قدظهر صاحبك! فإن تشأ أن تلحق فالحق، و إن تشأ أن تقيم فى كرامة ربّك فأقم«؛12 بعد از اينكه حضرت تشريف آوردند به مؤمنانى كه در قبرند گفته مى‏شود: »صاحب شما آمد، مى‏خواهى بلند شو؛ رجعت كن، بيا محضر حضرت، مى‏خواهى هم استراحت كن؟ اختيار با شماست.«