بررسی وضعیت و مشکلات دانشجویان ایرانی در اوکراین و روسیه

بررسی وضعیت و مشکلات دانشجویان ایرانی در اوکراین و روسیه

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال جمهوریهای آن، درها به روی خارجیان باز شد. در این میان علاقه‌مندان تحصیلات دانشگاهی به دلایل مختلف مانند هزینه كمتر، ورود بدون كنكور به دانشگاه ها، پرداخت شهریه‌های نسبتا كم در مقابل دانشگاه های اروپا و آمریكا، سهولت گرفتن ویزا و... به این جمهوری ها هجوم آوردند. بیشترین تعداد دانشجویان ایرانی در كشور روسیه و اوكراین مشغول به تحصیل هستند ولی در كشورهای بلاروس، مولداوی، آذربایجان، ارمنستان و... نیز تعداد دانشجویان ایرانی كم نیست. با وجود اینكه تحصیل در این كشورها در ابتدا ساده به نظر می رسید، ولی دانشجویان با مشكلات زیادی روبرو شدند. در مورد این مشكلات با چند دانشجوی ایرانی كه در حال حاضر در اوكراین، روسیه و كشورهای مشستقل مشترك المنافع مشغول به تحصیل هستند، گفتگوهایی انجام داده‌ایم كه در قالب جمع‌بندی نكات مطرح شده و به صورت گزارش تقدیم می‌شود: به طور نمونه اكنون در اوكراین حدود ۳۰۰۰ دانشجوی ایرانی تحصیل می كنند كه در شهرهای مختلف آن پراكنده هستند. هر چند كه این دانشجویان در رشته های مختلف مهندسی، كنسرواتوار و... تحصیل می كنند، ولی بیشترین درصد آنها در رشته های دندانپزشكی و پزشكی مشغول به تحصیل هستند. البته این موضوع در مورد دیگر جمهوریهای این منطقه نیز صدق می كند. ۱) بزرگ‌نمایی و تبلیغات دروغین مؤسسات اعزام دانشجو: زمانی كه داوطلب تحصیلات عالیه قصد ترك ایران به سوی یكی از این جمهوری ها را می كند اولین كاری كه انجام می دهد این است كه با یكی از موسسات اعزام دانشجو تماس می گیرد و با آنها مشورت می كند . آنها نیز به این داوطلب، شهر، مركز پیش دانشگاهی، دانشگاه و خوابگاه را معرفی می كنند. از اینجاست كه داستان این دانشجویان نگون‌بخت آغاز می‌شود. مساله این است كه متاسفانه اكثر دانشجویان پس از ورود به این كشورها متوجه می شوند كه بیشتر حرف ها دروغ و بزرگنمایی بوده است. این شركتها چنان تعریف و توصیفی از این كشورها می كنند كه دانشجویان، این كشورها را همانند اروپا تصور می كنند و خیال می‌كنند خوابگاه‌های موصوف همانند هتلهای پنج ستاره خواهد بود و حال آنكه واقعیت بسیار متفاوت است. ۲) عدم اعلام اطلاعات صحیح تحصیلی از سوی مؤسسات اعزام دانشجو: سال تحصیلی در این كشورها از اول ماه سپتامبر برابر با دهم شهریور ماه شروع می شود و در ماه ژوئن برابر با ماه تیر خاتمه می یابد. این در حالی است كه مؤسسات اعزام دانشجو این مسئله مهم را پنهان نگه‌داشته و به دانشجویان اعلام می كنند در هر زمان از سال تحصیلی می توانند وارد دوره الزامی پیش دانشگاهی شوند. بر این اساس، برخی دانشجویان اواسط سال تحصیلی وارد این دوره می‌شوند و با توجه به اینكه زبان روسی از جمله زبان های مشكل دنیا برای یادگیری است، نمی تواند آن طور كه باید به این زبان تسلط پیدا كنند و در نتیجه مجبور می‌شوند به صورت نیم‌بند این زبان را آموخته و به زحمت نمره قبولی بگیرند تا بتوانند در سال آینده وارد دانشگاه شوند. مشكل دیگری كه در مورد زبان روسی وجود دارد این است كه به غیر از روسیه، مردم عادی بقیه جمهوری ها به زبان محلی خود صحبت می كنند و یادگیری زبان روسی، با توجه به لهجه محلی آنان بسیار دشوارتر از یادگیری آن در خود روسیه است. پیامد این مشكل این است كه نه زبان نوشتاری و نه زبان گفتاری دانشجو در حد لازم رشد نمی یابد. بنا براین، دانشجو نه دروس كتاب را متوجه می شود و نه سخنرانی های استاد را می تواند درك كند و این یكی از مهمترین دلایل خرید نمره می شود. با وجود اینكه در دانشگاه های این جمهوری ها شرایط بسیار مساعدی برای خوب تحصیل كردن وجود دارد و مثلا در دانشگاه های پزشكی، دانشجویان از ابتدا به صورت عملی تمام دروس را دوره می كنند و اساتید آماده پاسخگویی به سوالات آنها هستند، ولی متاسفانه خرید نمره بین دانشجویان شیوع دارد و فقط تعداد كمی از آنها درس می خوانند. ۳) دریافت مبالغ هنگفت و غیر واقعی از سوی مؤسسات: مشكل دیگری كه درباره این شركت ها وجود دارد، این است كه آنها بیش از هزینه لازم از این دانشجویان پول دریافت می كنند به طور مثال شهریه ۱۲۰۰ دلاری را ۱۵۰۰ دلار اعلام می كنند و زمانی كه دانشجو پس از گذشت چند ماه متوجه می شود تمام هزینه هایی كه پرداخت كرده است اعم از هزینه ویزا، شهریه دانشگاه و خوابگاه بیش از آنچه بوده است كه رقم واقعی می باشد طبیعتا ناراضی می شود. در بسیاری از موارد مشاهده می شود كه مبالغی كه دانشجو آن را یكجا پرداخت كرده، به دانشگاه حتی به صورت چندموعدی هم پرداخت نشده است. ۴) عدم توجه به كیفیت برخی مؤسسات آموزشی: در زمان شوروی سابق، در اوكراین و دیگر جمهوری ها مراكز پیش دانشگاهی وجود داشت كه اساتید آن حداقل ۲۰ سال سابقه كار با دانشجوی خارجی را داشتند و این مراكز تحت نظر دانشگاه مسكو بود. به طور مثال، اكنون نیز مركزی به نام "تاراس شوچنكو" در كیف پایتخت اوكراین و تحت نظر دانشگاه سرخ كیف وجود دارد و دانشجویانی كه در این مركز پیش دانشگاهی، تحصیلات مقدماتی خود را می گذرانند زبان روسی رابه خوبی فرا می گیرند. اما پس از فروپاشی شوروی هر دانشگاهی، پیش دانشگاهی خاص خود را تاسیس كرده است كه متاسفانه این مراكز فاقد سابقه كار كافی هستند. مؤسسات اعزام دانشجو نیز به این مساله كیفی مهم توجه نمی كنند زیرا آنها بیشتر منافع اقتصادی خودشان را در نظر دارند و آینده دانشجو برایشان مهم نیست. ۵) انتخاب راههای عجیب برای حل مشكل زبان از سوی دانشجویان: مشكل زبان یكی از مهمترین مشكلات دانشجویان است زیرا دانشجویان ایرانی نه تنها در دانشگاه بلكه در ارتباطات خود با مردم عادی نیز دچار مشكل می شوند. برخی برای حل این مشكل، به پیشنهاد یكدیگر با دختران روس دوست می شوند تا زبان روسی خود را تقویت كنند ولی این آشنایی در مواردی كه به ازدواج و بچه دار شدن در زمان تحصیل می انجامد خود موجد مشكلات اقتصادی و تضاد فرهنگی و مذهبی است و در نهایت یا به جدایی كشیده می شود و یا به تحمل. گروهی دیگر نیز به دلیل دوست شدن با دختران خیابانی دچار مشكلات دزدیده شدن اموال، پاسپورت و ضرب وشتم توسط دوستان مرد آنها می شوند كه سرانجام با سرافكندگی به ایران برمی گردند. مسئله دیگری كه می توان در این مورد بیان این است كه به دلیل آزاد بودن ارتباطات جنسی در این كشورها احتمال ابتلای افراد به بیماری های آمیزشی زیاد است. به طور مثال، بیماری ایدز در اوكراین رتبه بالایی در جهان دارد و دانشجویان ایرانی در هنگام آشنایی با دختران اوكراینی باید این مساله را در نظر بگیرد. ۶) عدم تایید مدرك برخی دانشگاهها از سوی وزارت علوم ایران: مشكل عدم تایید مدرك تحصیلی از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران یكی از مشكلات تحصیل در این كشورهاست. این مشكل بیش از همه برای دانشجویان رشته های پزشكی و دندانپزشكی ملموس است. حتی آنان كه مداركشان مورد تایید وزارت علوم قرار می گیرد باید دو مرحله آزمون علوم پایه و جامع را بگذرانند و پس از قبولی در آنها، دو سال و نیم دوره تكمیلی را در یكی از دانشگاه های ایران بگذرانند تا بتوانند نظام پزشكی خود را دریافت كنند. پر واضح است كه علاوه بر صرف هزینه و زمان در خارج از كشور هزینه و زمان دیگری نیز صرف این دوره تكمیلی می شود. مهم‌ترین پیامد این مشكل این است كه دانش‌آموختگان این دانشگاهها به بازار كار این كشورها روی می آورند و از برگشتن به ایران خودداری می كنند. ۷) عدم همنوایی بین دانشجویان ایرانی: یكی دیگر از مسائل مبتلابه دانشجویان ایرانی در این كشورها عدم همبستگی، اتحاد و اعتماد بین آنان است. متاسفانه ایرانیان مقیم این جمهوری‌ها از یكدیگر حمایت نمی كنند و همیشه تكرو هستند. در بیشتر اوقات مشاهده شده است آنان حتی در زمینه درسی نیز از كمك به یكدیگر خودداری می كنند. مشكلات عدیده دانشجویان موجب می‌شود كه سفارت جمهوری اسلامی ایران در این كشورها نیز نتواند به دانشجویان ایرانی به صورت جدی بپردازد. عبور گذرای سفارتخانه‌ها از مسائل و مشكلات دانشجویان باعث شده است آنان از حمایت و پشتوانه محروم بمانند. ۸) پیدایش مؤسسات خصوصی خرید مدرك: وجود برخی از شركت های ایرانی كه به طور خصوصی در رابطه با امور دانشجویان كار می كنند و در واقع از دانشجویان سوء استفاده كرده و آنان را تشویق به خرید مدرك و نمره می كنند باعث شده است كه دانشجویان ایرانی انگیزه تحصیل واقعی را ازدست بدهند. زیرا می‌دانند كه به جای تحمل مشكلات متعدد، راههای آسان‌تری برای اخذ مدرك هم وجود دارد. اكنون در این جمهوری ها دانشجویان ایرانی در حدود سن ۱۸ سالگی، تحصیلات عالیه خود را شروع می‌كنند و این در حالی است كه بسیاری از دانشجویان پسر دوره سربازی را نگذرانده اند. این موضوع خود محملی برای سوء استفاده این شركت های سوداگر می‌شود. یكی دیگر از موارد شایع بین دانشجویان پسر ایرانی این است كه آنان برای تامین بخشی از هزینه‌های تحصیل خود رو به اشتغال می‌آورند. گاه ساعت كار آنان در طول روز به ۱۲ ساعت می‌رسد و طبیعی است كه این مساله علاوه بر آنكه موجب غیبت از كلاسهای درسی می‌شود حتی در صورت حضور دانشجو در كلاس نیز امكان استفاده از مطالب مطروحه را برای وی بسیار كاهش می‌دهد.