یکی از زیباترین و نفیس ترین آثار استاد محمود فرشچیان، نگارگر پرآوازه معاصر، تابلوی ضامن آهو است که هم اکنون در موزه فرشچیان سعدآباد نگهداری میشود. استاد فرشچیان در این گفتوگوی کوتاه به چند نکته از تصویرگری این تابلو اشاره کرده است.
چه شد که تصمیم گرفتید تابلوى ضامن آهو و چهره امام رضا(ع) را به تصویر بکشید؟
قدیم وقتى نقاشان مىخواستند صورت معصومین(ع) را تصویر کنند، یا پردهاى بر روى صورت ایشان مىکشیدند یا هالهاى نور پشت سرشان قرار مىدادند. من با چنین تصویر و تصورى تابلو و طرح صورت امام رضا(ع) را - که عاشقانه دوستشان دارم- شروع کردم. مىخواستم اول امام را از پشت سر طراحى کنم، ولى مقتضیات تابلو ایجاد مىکرد که ایشان را از روبه رو تصویر نمایم. وقتى به صورت حضرت رسیدم، نتوانستم آن گونه که مى خواهم طرح را کار کنم. صورت، ساعت ها و روزها دست نخورده ماند، بعد از ظهر یک روز، مثل همیشه که هنگام نقاشى وضو مىگیرم، وضو گرفتم و روبه مشهد ایستادم و زیارت خاصه حضرت را خواندم بعد رفتم سراغ تابلو و قلم را گرفتم و شروع کردم. بدون آن که قلم را بردارم یا طرح را عوض کنم، صورت را ساختم. وقتى هم تمام شد، دیگر تغییرى در آن ایجاد نکردم.
فرشچیان:من خودم کارى نمىکنم. هر چه مىبینید، خدا و لطف خداست. هیچ هنرمندى هنرش جاودانه نمىشود، مگر بر اساس اعتقاد و ایمانش کار کند و به باورهاى الهىاش تکیه بزند.
در این تابلو چه ویژگیها و ظرافتهایی به کار بردهاید؟
این اولین بارى است که چهره معصومى وسط هاله نورى قرار دارد که مىتوان از پس آن، صورت را نیز تشخیص داد. مشابه هاله نورى که در اطراف صورت حضرت کار شده را نمىتوانید در هیچ اثر مذهبى دیگر پیدا کنید.
تمام عناصر تشکیل دهنده تابلو ضامن آهو، و تمام خطوط و پرسوناژهاى آن، همه معطوف به وجود امام رضا (ع) هستند و تمام منحنىها به سوى ایشان ختم مىشوند. پرسوناژ امام (ع) از لحاظ رنگ و فرم هم طورى قرار گرفته که در فراز بوده و باقى عناصر در فرود باشند. در چهره بچه آهوانى که به خدمت حضرت مىآیند، حالتى از خوشحالى و شادمانى توأم با احترام دیده مىشود، که این احترام به صورت زانو زدن در برابر امام (ع) متجلى است.
هنگام خلق آثاری که مربوط به ائمه (ع) است، آیا عنایتى خاص از سوى آنها دریافت میکردید؟
بدون شک. بدون شک. بدون شک. من خودم کارى نمىکنم. هر چه مىبینید، خدا و لطف خداست. هیچ هنرمندى هنرش جاودانه نمىشود، مگر بر اساس اعتقاد و ایمانش کار کند و به باورهاى الهىاش تکیه بزند.