آناتومی و فیزیولوژی لوزه ها
لوزه ها از نسج نرم غده ای تشکیل یافته اند. لوزه ها بخشی از سیستم لنفاتیک و ایمنی بدن می بـاشنـد.
دو لوزه در دو طرف عقب دهان قرار دارند. اندازه لـوزه هــا در افراد مختلف فرق می کند و الزاما بزرگی لوزه ها نـمی تـوانـد به علت التهاب لوزه ها باشد. لوزه ها در زمان تـولـد کوچک هستند و در زمان کودکی بزرگ شده و مجددا در دوران بلوغ تحلیل میروند.
وظیفه لوزه ها
به دام انداختن باکتری ها و ویروس هـای اسـتـنشاقی. لـوزه هـا با پادتن ها و سلولهای ایمنی خود بـاعـث نـابود شـدن میکروارگانیسمها و جلوگیری از عفونت ریه ها و گلو می شوند.
آدنوئید و یا لوزه سوم ADENOID
آدنوئید نیز عینا دارای ساختار و وظایف لوزه ها میباشد. اما در دیواره فوقانی حلق و در خلف حفره بینی واقع شده است. آدنوئید پس از تولد بزرگتر میشود، اما رشدش در سن 3 تا 7 سالگی متوقف گردیده و پس از آن بتدریج تحلیل رفته و در سنین نوجوانی ممکن است کاملا ناپدید گردد. همه اين لوزه ها در مناطقي قرار گرفته اند که مسير عبور هواي تنفسي محسوب مي شود. همچنين لوزه هاي کامي و زباني در مسير عبور غذا قرار دارند. هر عاملي که در محدوده دهان، حلق و بيني باعث بروز التهاب و عفونت شود، ممکن است واکنش لوزه ها را به همراه داشته باشد. در بسياري از موارد، عامل اوليه اي که واکنش لوزه ها را در بر داشته است، کشف نمي شود و فقط تورم و بزرگي غيرطبيعي لوزه ها جلب نظر مي کند. مشکل زماني بروز مي کند که بزرگي لوزه ها منجر به بروز انسداد نسبي در مجاري تنفسي فوقاني شود. تورم لوزه سوم مي تواند با مسدود کردن خلف بيني، منجر به انسداد نسبي و در موارد شديد، انسداد کامل راه هوايي بيني شود که اين پديده، بيمار را ناگزير به تنفس دهاني مي کند.
معایب تنفس دهانی در کودک
در کودکي که در حال رشد است، حذف بيني از راه هاي هوايي، اثرات مخربي بر شکل گيري ساختار صورت مي گذارد. اين کودکان در صورتي که قبل از بروز تغيير شکل درمان نشوند، دچار بدشکلي به صورت تورفتگي بخش مياني چهره و همچنين رشد نامنظم دندان ها مي شوند.
تنفس دائمي از راه دهان، با کاهش دادن رطوبت حفره دهان و حلق، ممکن است باعث پوسيدگي دندان ها، التهاب مخاط ها و همچنين بوي بد دهان شود.
التهاب لوزه ها و یا تونسیلیت
به التهاب و عفونت لوزه ها اطلاق میگردد. تونسیلیت مسری بوده و در کودکان 10-5 سال شایع تر است، اما تمام سنین ممکن است به آن مبتلا شوند.
علایم تونسیلیت:
گلو درد و سرفه
سردرد
احساس ناخوشی و خستگی
تغییر در تن صدا
احساس تهوع
بوی بد دهان و تنفس
بلع دردناک و دشوار
تورم گره های لنفاوی گردن
نقاط سفید و یا زرد رنگ چرکین روی لوزه ها.
نکته:علایم پس از 3-2 روز تشدید شده و در عرض یک هفته بتدریج محو می شوند.
علل ایجاد تونسیلیت:
عفونت باکتریایی (استرپتوکوکی) و ویروسی لوزه ها.
درمان
اغلب التهاب لوزه ها خفیف بوده و نیازی به درمان دارویی ندارند. اما نوشیدن آب کافی، قرقره کردن محلول آب و نمک و مصرف استامینوفن و یا ایبوپروفن برای بهبود بیماری توصیه می شود. از آنجایی که تونسیلیت اغلبا توسط ویروس ها ایجاد میشود، مصرف آنتی بیوتیکها تجویز نمیگردد. اما چنانچه عفونت باکتریایی باشد آنتی بیوتیک تجویز میگردد. هرگاه التهاب لوزه ها شدید باشد و کودک بیش از 5 نوبت در سال به تونسیلیت حاد مبتلا شود و شدت بیماری تا حدی باشد که کودک را از مدرسه رفتن باز دارد، بایستی لوزه ها با جراحی برداشته شوند.
جراحی لوزه ها به پنج روش امكان پذیر است:
روش معمول با استفاده از ابزار جراحی
استفاده از كوتر برای جراحی لوزه ها
استفاده از لیزر برای جراحی لوزه ها
استفاده از coblation برای جراحی لوزه ها
استفاده از اسكالپل های اولتراسونیك برای جراحی لوزه ها
در همه موارد فوق جراحی تحت بیهوشی عمومی صورت می گیرد. خونریزی در روش معمول نسبت به سایر روشها بیشتر است. استفاده از كوتر و لیزر خونریزی حین عمل را كاهش داده اما درد بعد از عمل در این دو روش بیشتر است. استفاده از coblation و اسكال پل های اولتراسونیك درد و خونریزی را كاهش می دهد. coblation سرعت عمل بیشتری به جراح می دهد و زمان جراحی را كاهش می دهد.
عواقب برداشتن لوزه ها و آدنوئید
اهمیت وجود لوزه ها و آدنوئید در جلوگیری از عفونت تنها تا 6 ماه پس از تولد می باشد. چرا که پس از آن سیستم ایمنی بدن چنان گسترش می یابد که دیگر فقدان لوزه ها و آدنوئید خللی در عملکرد دفاعی بدن ایجاد نمی کند.
در عمل جراحی لیزر از باریکه کانونی شده لیزر - اغلب لیزر co2 - بجای چاقوی معمولی یا برقی استفاده می شود. باریکه مادون قرمزلیزر بشدت بوسیله مولکولهای آب موجود در بافت جذب می شود و موجب تبخیر سریع این مولکولها و در نتیجه برش بافت می شود . گرمای اعمال شده به بافتهای اطراف ، زخم را داغ و از خونریزی جلوگیری می کند حتی باعث جوش خوردن عروق بریده شده می گردد.
مشكلات پس از عمل
خونریزی زودرس 24 - 12 ساعت پس از عمل. به علت کنترل ناقص رگ ها.
خونریزی دیرس 10 - 5 روز پس از عمل که به علت کنده شدن لایه تشکیل شده روی محل جراحی ایجاد می شود.
کم آبی که به علت دردناک بودن عمل بلع، فرد از نوشیدن مایعات نیز خودداری می کند.
البته باید فرد را به نوشیدن آب تشویق کرد.
عوارض مربوط به بیهوشی شامل احساس تهوع، استفراغ، آلرژی و کاهش فشار خون.
نکته: ترشح خونابه اندک پس از عمل طبیعی است.
مراقبت های پس از عمل
12 تا 14 ساعت پس از عمل از انجام فعالیت بدنی شدید اجتناب ورزید. استحمام مجاز است.
مصرف داروهای تجویز شده که شامل آنتی بیوتیکها و مسکن (استامینوفن) میباشد.
شستن مرتب دهان با سرم شستشو.
4 تا 6 ساعت پس از عمل نباید چیزی بخورید و یا بیاشامید.
بهتر است دستگاه بخور در مجاورت بیمار قرار داده شود.
تا دو هفته پس از عمل از مصرف آسپرین و ایبوبروفن خودداری ورزید. چون باعث افزایش خونریزی میشوند. می‌توانید برای راحتی
بیشتر كودك تان، از كمپرس‌های خنك یا بسته‌های یخ روی گلوی او استفاده كنید.
از صاف کردن گلو و سرفه مکرر تا 2 روز پس از عمل خودداری کنید.
دو تا سه روز در خانه استراحت کنید.
تا 10 روز پس از عمل باید مایعات و غذاهای نرم مصرف کنید.
از مصرف چیپس، پفک، آجیل، نان تست، ذرت بو داده، بیسکوئیت، غذاهای داغ و ادویه دار، غذاهای اسیدی (مثل آب پرتغال و یا گوجه فرنگی) و هرگونه غذای ترد و سفت تا دوهفته پس از عمل خودداری ورزید.
جویدن آدامس (با افزایش ترشح بزاق)، آب نبات، شیر سرد، آب ولرم و ژله توصیه میشوند.
برای جلوگیری از دهیدراسیون به میزان کافی آب بنوشید.
از استعمال سیگار اجتناب ورزید.
سعی كنید كودك خود را پس از عمل، از محیط های پر جمعیت، یا افرادی كه سرماخورده‌اند و دچار هرگونه عفونتی هستند و نیز از محیط های حاوی دود سیگارو گرد و خاك دور نگه دارید.
آموزش به بیمار و والدین بیمار
گوش درد پس از عمل جراحی شایع است. البته این امر تنها بخاطر حس دهی مشترک گوش وحلق است و درد ارتباطی با گوش ندارد.
تب خفیف تا 38.6 که طبیعی است اما در تب بالاتر از آن باید به پزشک مراجعه کرد.
تا 12 روز پس از عمل بوی بد دهان، قرمزی و تورم لوزه ها و یا زبان کوچک وجود خواهد داشت، که رفع خواهند شد.
عمل بلع مشکل خواهد شد، اما بایستی بیمار را به خوردن غذا و مایعات تشویق کرد چراکه غذاخوردن روند التیام زخم را سرعت می بخشد.
درد گلو
تغییر در صدا که گذرا خواهد بود.
برگشت مواد غذایی به بینی که گذرا خواهد بود.
کاهش وزن 4-2 کیلوگرم که بازخواهد گشت.علت آن مصرف نکردن غذا توسط بیمار است.
دهانی شدن تنفس و یا خرخر هنگام خواب ممکن است به علت تورم محل جراحی ایجاد گردد، که 10-7 روز باقی می ماند.
احساس تهوع و استفراغ تا 24 ساعت پس از عمل طبیعی میباشد، اما چنانچه این حالت برطرف نشد باید به پزشک مراجعه کرد.
سفتی گردن موقت در برخی کودکانی که آدنوئید شان برداشته میشود مشاهده می شود که این هم طبیعی است.
نکته: از روز دوم در محل جراحی لوزه ها یک قشر خاکستری رنگ ایجاد میگردد که قسمتی از روند التیام بوده و طبیعی است.
تا حدود دو هفته بعد از جراحی در بستر لوزه ها (محل عمل) دلمه سفید یا زرد رنگ دیده میشود كه نشانه محل عمل می باشد و ارتباطی با عفونت حلق ندارد.
در موارد نادری ممكن است 10-7 روز بعد از عمل, محل جراحی مختصری خونریزی روشن داشته باشد. در صورت تداوم خونریزی پزشك را مطلع سازید.
تغذیه پس از عمل مایعات مهم‌ترین غذایی است كه كودك در 3 روز نخست پس از عمل باید مصرف كند و همین مساله می‌تواند تب و یبوست را كاهش دهد. بكوشید در 2 روز اول، هر ساعت حدود 100 گرم یا 100 میلی لیتر به كودك خود مایعات بدهید. مایعات سبك، آبمیوه، شربت و ژله، غذاهای مناسبی هستند كه كودك می‌تواند در طول این مدت از آنها تغذیه كند. در این میان، غذاهای نرم و مایعات خنك راحت‌تر بلعیده میشوند.
با بهبود اشتهای كودك، او را تشویق به خوردن غذاهای سفت‌تر كنید. محدودیتی برای دادن غذا به كودك وجود ندارد و با این كار آسیبی به گلوی او وارد نمی‌كنید. بگذارید كودك غذایی را كه می‌خواهد انتخاب كند.
سوال: چراتا زمان بهبودی كامل ، کودک نباید از طریق نی غذا بخورد؟
چون خطر خونریزی افزایش می یابد.
