مکانیزه کردن کشاورزی دارای دو منظور اساسی است.
_بالا بردن بهره وری کارگران کشاورزی
_تغییر شکل دادن خصوصیات مزرعه به طوری که کارهای کشاورزی آسان تر و جالبتر شود. انسان به عنوان واحد تولید قدرت دارای توانایی بسیار نامؤثر و کم بازده است. این توان برای کار دائم 0.1وات است، بنابراین نمی توان به عنوان یک منبع اولیه قدرت از آن نام برد.
کارگران کشاورزی برای رسیدن به بازه کافی باید کنترل کننده قدرت باشند نه مبنع قدرت. اگرچه بیش از قرن از پیدایش تراکتور گذشته است ولی می توان گفت که در خلال جنگ جهانی اول بود که برای نخستین بار نیروی حرکتی خود را بدست آورد و در طی جنگ جهانی دوم به عرصه کشاورزی معرفی شد، دلیل آن در هر دو دوره عبارت بود از نیاز روز افزون به مواد غذایی که با تعداد کمتری کارگر کشاورزی به دست می آمد.
مقدمه ای بر پیدایش و تحول تراکتور
1-1مقدمه
مکانیزه کردن کشاورزی دارای دو منظور اساسی است.
_بالا بردن بهره وری کارگران کشاورزی
_تغییر شکل دادن خصوصیات مزرعه به طوری که کارهای کشاورزی آسان تر و جالبتر شود. انسان به عنوان واحد تولید قدرت دارای توانایی بسیار نامؤثر و کم بازده است. این توان برای کار دائم 0.1وات است، بنابراین نمی توان به عنوان یک منبع اولیه قدرت از آن نام برد.
کارگران کشاورزی برای رسیدن به بازه کافی باید کنترل کننده قدرت باشند نه مبنع قدرت. اگرچه بیش از قرن از پیدایش تراکتور گذشته است ولی می توان گفت که در خلال جنگ جهانی اول بود که برای نخستین بار نیروی حرکتی خود را بدست آورد و در طی جنگ جهانی دوم به عرصه کشاورزی معرفی شد، دلیل آن در هر دو دوره عبارت بود از نیاز روز افزون به مواد غذایی که با تعداد کمتری کارگر کشاورزی به دست می آمد.
2-1 تعریف تراکتور
می باشد ،معنی کلمه اخیر (Traction) و به معنی کشنده است که اسم فاعل (Tractor) واژه تراکتور یک کلمه انگلیسی
کشیدن (کشش) است .گاو آهن ها و سایر ادوات قدیمی که قبل از اختراع تراکتور با دام کار می کردند همگی از نوع کشیدنی بودند یعنی به وسیله یوغ بع دام وصل و به وسیله آن ها کشیده می شدند، تراکتورهای اولیه نیز دقیقا همین کار را می کردند.
واژه تراکتور بنابر لغت نامه آکسفورد در سال 1856 در انگلستان برای موتورهای کششی به کار رفته است. واژه تراکتور در یک ورقه حق امتیاز در سال 1890در آمریکا برای ماشین های کششی بخاری دیده می شود ،اما امروزه تراکتور به ماشین خودرویی اطلاق می شود که از قدرت آن نه تنها برای کشیدن ادوات و ماشین های قابل حرکت استفاده می شود بلکه برای به کار انداختن ماشین های ساکن یا قابل حرکت پولی و تسمه و هم چنین محور پی تی اُ نیز کاربرد دارد.
از نظر فنی تراکتور یک ماشین خود گردان است، برای توضیح این کلمه ، موتور و ماشین تعریف می شوند. موتور وسیله ای است که قدرت تولید می کند ولی به تنهایی قادر به تولید کار نمی باشد، خواه این موتور از نوع احتراق داخلی ،برقی، گازی و... باشد. اما ماشین وسیله ای است که کار انجام می دهد ولی قدرت تولید نمی کند. این وسیله نیز به تنهایی قادر به انجام کار نیست مگر این که از یک موتور قدرت بگیرد.
ساده ترین کاربرد یک تراکتور استفاده از آن به عنوان یک وسیله حمل و نقل است که لااقل راننده را می تواند از یک نقطه به نقطه دیگر ببرد ،یعنی کار انجام دهد. بنابراین باید شامل موتور و ماشین باشد و این چنین است.
هر تراکتور شامل یک موتور و ماشین است .قسمتی از تراکتور شامل کلاچ، جعبه دنده، دیفرانسیل، چرخ ها و... به استثنای موتور آن ماشین می باشد.از آن جا که این ماشین دارای موتوری است که مستقیمأ به ان وصل است بنابر این تراکتور را یک ماشین خودگردان می نامیم. بذر کار فقط یک ماشین است زیرا فاقد موتور می باشد و به تنهایی نیز قادر به انجام کار نیست ، مگر اینکه از یک تراکتور نیرو بگیرد ، در این مورد تراکتور در حکم موتور بذرکار می باشد ولی از یکدیگر جدا هستند لذا بذر کار یک ماشین خودگردان نیست.
تراکتور مهمترین وسیله کمکی در زراعت مکانیزه محسوب می شود که از لحاظ سرعت و از حیث تحرک ،قدرت و حمل ادوات و ماشین های مختلف بر حیوانات کشنده ارجحیت دارد و شرایط اولیه تقلیل و تسهیل کار بدنی است. این دستگاه به عنوان یک ماشین کار چند جانبه قلمداد می شود که علاوه بر تولید قدرت ،اتصلات آن به ترتیبی است که وسایل کار به آسانی قابل نصب و تعویض می باشند. تراکتور برخلاف ماشین های ابزار صنعتی ، ماشین کار متحرکی است که به وسیله انسان هدایت می شود و هنگام حرکت نیز کار انجام می دهد و به این ترتیب موجب ازدیاد قدرت تولید شده در واحد سطح می گردد.
3-1 تاریخچه و سیر تکاملی تراکتور
معمول ترین انواع تراکتور عبارتنداز: تراکتور بخار که در آن یک موتور احتراق خارجی (موتور بخار) تولید قدرت می کند و تراکتور بنزینی که در آن یک موتور احتراق داخلی (موتور بنزینی یا دیزلی) منبع تولید قدرت است.
1-3-1 تراکتور بخار
اختراع و توسعه تراکتور موتور بخار یکصد سال قبل از اختراع موتور احتراق داخلی صورت گرفت. در نتیجه قدیمی ترین نوع شناخته شده تراکتور ها از نوع بخار بوده اند این تراکتور ها برای اولین بار جهت به کار انداختن خرمن کوب ها در گندم زارهای آمریکا و در دهه های آخر قرن 19 مورد استفاده قرار می گرفتند. از خصوصیت خودرو بودن آنها عمدتأ برای رفتن از یک خرمن به خرمن دیگر استفاده می گردید، بعدها با به وجود آمدن مزارع بزرگ گندم در غرب و شمال غربی آمریکا ،تراکتور های بخار تا حدودی جایگزین قدرت حیوان ، جهت آماده کردن زمین ،کشت بذر و برداشت محصول گردید. تراکتور بخار برای انجام کار در مزرعه دارای محدودیت های مخصوص به خود بودف بدین ترتیب که خیلی سنگین بود و به کندی حرکت می کرد. سوخت آن پر حجم بود و با اشکال مورد استفاده قرار می گرفت و اشکال تأمین آب دیگ بخار و سوخت مورد نیاز باعث می شد تا به مواظبت و توجه مداوی احتیاج داشته باشد، به طوری که یک نفر مراقب تأمین سوخت و آب را به عهده می گرفت و نفر دوم متوجه طرز کار تراکتور بود و هدایت آن را به عهده داشت.
2-3-1 تراکتورهای بنزینی اولیه
بعضی از صاحبان کارخانجات که پیش بینی می کردند در آینده تقاضای بیشتری برای قدرت مکانیکی مناسب کار در مزرعه به خصوص در بخش های گندم خیز آمریکا وجود خواهد داشت ، ساخت تراکتورهای بنزینی را قبل از قرن 19 آغاز کردند. تراکتور های اولیه جلودار صنعت تراکتورهای امروزی بوده اند که بلافاصله بعد از آغاز قرن20 شروع گردیدند و از سال1905 حرکت سریع خود را آغاز نمودند.در بهار سال1908 ،سازندگان اولین تراکتور موفقیت آمیز ،تقریبأ 300دستگاه تراکتور در حال کار در مزارع داشتند و فروش همان سال ایشان برابر با فروش 5سال گذشته آنها بود. سال بعد تعداد تراکتور های موجود به دو برابر افزایش یافت و تا اواخر سال 1910 بیش از 2000دستگاه از این تراکتورها در حال انجام کار بودند. در سال 1907 یک شرکت سازنده شروع به ساخت تراکتور کوچکی نمود بطوریکه با پایان گرفتن آن دهه چندین هزار دستگاه تراکتور را به فروش رساند. تعداد زیادی از کارخانجات سازنده تراکتورهای بنزینی به وجود آمدند و عملأ همه تولید کنندگان ماشین های کششی مجهز به موتور بخار ، یا از این حرفه خارج شدند یا به خط تولیدشان ، ساخت موتورهای بنزینی را اضافه نمودند.
تراکتورهای بنزینی اولیه شامل یک موتور تک سیلندر بزرگ بنزینی بودند که روی یک شاسی سنگین سوار می شدند و شاسی به نوبه خود روی چهار چرخ قرار می گرفت. دو چرخ عقب به وسیله یک سری چرخ دنده سنگین و بی حفاظ چدنی به میل لنگ موتور وصل شده و ماشین را خودرو می ساختند، این تراکتورها مانند تراکتورهای بخار سنگین،پرزحمت و قوی بودند ودر حقیقت به نظر می رسید که صرفأ به منظور جایگزینی تراکتورهای قبلی طراحی شده باشند، اما آنها دارای مزایایی نیز بودند . برای مثال جابجا کردن سوخت در آنها آسانتر بود ،آب کمتری را حمل می کردند و نیاز به توجه و صرف وقت کمتری در هنگام کار داشتند . معمولأ یک نفر به تنهایی قادر به کنترل بزرگترین نوع آنه بود.
3-3-1 تراکتورهای سبک
در حدود سال 1910 طراحان توجه خود را به سمت امکان تولید تراکتور بنزینی کوچکتر که بتواند تقاضای زارعین غلات و دامداران را در تأمین قدرت مکانیکی برآورده کند معطوف داشتند، در نتیجه در حدود سال 1913 تعدادی تراکتور در بازار دیده شد که نسبتأ سبک وزن بوده ولی از لحاظ ساختمان و شکل ظاهری بسیار متفاوت بودند و در بیشتر مواردف این تراکتورها به موتورهای 2و 4 سیلندر مجهز بودند.
تا سال 1915 زارعین با تعداد گوناگونی از انواع مدل ها و اندازه های حیرت انگیز تراکتور مواجه شدند. از تراکتورهای غول پیکر تک سیلند و دو سیلندر چهار چرخ گرفته تا یک اتصال تراکتوری برای اتومبیل های کوچک ،حتی دو ماشین شبیه یکدیگر نبودند . بعضی از آنها دو چرخ ،بعضی سه چرخ و بعضی چهار چرخ داشتند. برخی از جلو رانده می شد و برخی از عقب. در برخی گاو آهن به زیر شاسی متصل می شد ،در حالی که تراکتورهای دیگر آنها را به طریقی دنبال خود می کشیدند.رقابت بسیار داغ شده بود و مبالغ زیادی در راه نمایش عمومی آنها صرف می شد. بسیاری از ماشین های عجیب و غریب فروخته شدند ،برخی از آنها کم وبیش با موفقیت همراه بودند و بعضی دیگر با عدم موفقیت روبه رو شدند و این باعث شد امید صاحبانشان نسبت به ارزش تراکتوردرآینده بر باد برود.در حقیقت تعدادی کمی از این تراکتورهای سبک وزن اولیه غیر معقول طراحی شده و از لحاظ ساختمانی ضعیف بودند، در حالی که بسیاری از آنها این طور نبودند . خراب شدن واز کار افتادن آنها در دست زارعین می توانست عمدتأ به علت عدم اطلاع از طرز کار و نگهداری آنها باشد. دوره تراکتورهای عجیب و غریب کوتاه بود، به طوری که تا سال1917 بسیاری از آنها از بازار ناپدید شده و طراحان دوراندیش دریافتند که در طراحی تراکتور اصول مشخصی وجود دراد که باید به آنها توجه کرد.
موتوراکثر تراکتورهای امروزی از نوع گازئیلی است که سوخت آن ارزانتر و گشتاور یا توان پیچشی ناشی از آن بیشتر می باشد. اخیرأ نیز موتورهای احتراق داخلی گازی که از کپسول های گاز مایع بهره می گیرند روی تراکتورها سوار شده اند.
_تراکتورهای اولیه فاقد اتصال سه نقطه بودند و همان طور که اشاره شد ادوات کشاورزی به دنبال تراکتور کشیده می شدند ، با اختراع سیستم هیدرولیک و اتصال سه نقطه اکثر ادوات دنباله بند به صورت سوار(بدون چرخ حامل) یا نیمه سوار (با یک یا دو چرخ حامل) ساخته شدند. تراکتورهایی که ادوات برآنها سوار باشند ،قابلیت مانور و دور زدن بیشتری داشت . طول کل تراکتور و وسیله کمتر است بنابراین فضای کمتری را اشغال می کند. به خاک انداختن و در آوردن ادوات توسط سیستم هیدرولیک صورت می گرفت. با پایین بردن اهرم هیدرولیک ،وسیله ای مانند گاو آهن به خاک می افتاد و در صورت تنظیم بودن تمایل تیغه نسبت به خاک با حرکت تراکتور به جلو وارد خاک می شد. اگر هنگام شخم زدن به خاک نرم می رسید گاو اهن پایین تر می رفت که با برخورد دوباره به خاک سخت فشار زیادی به تراکتور وارد می ساخت ،این فشار و مقاومت ناشی از تراکتور در مقابل آن ، اغلب سبب در جا چرخیدن (بکسوات) چرخ های تراکتور و گاهی شکستن خیش ها می شد. برای رفع این مشکل راننده باید اهرم هیدرولیک را کمی بالا می آورد ، گاو اهن بالا آمده و سپس اهرم کمی پایین برده می شد تا به عمق اولیه برسد. بدین ترتیب راننده باید مرتبد با اهرم هیدرولیک به اصطلاح بازی می کرد، اما سیستم هیدرولیک تراکتورهای امروزی اتوماتیک و مجهز به سیستم کنترل با کشش و کنترل با موقعیت می باشند.
سیستم کنترل با کشش ، مقدار مقاومت روی اتصال سه نقطه تراکتور را به طور خود کار ثابت نگه می دارد. اگر مشکلی پیش بیاید که در فوق اشاره شد یعنی گاو اهن یا سایر ادوات به مانع یا زمین سختی برسند که مقاومتی بیش از حد کششی تراکتور وارد نماید "سیستم کنترل با کشش" به طور خودکار ،گاو اهن را کمی بالا می آورد ،آن قدر که تراکتور بدون سر خوردن یا بکسوات چرخها به حرکت خود ادامه دهدو پس از رفع مانع یا مقاومت نیز وسیله را به طور خودکار به عمق تنظیم شده فرو می برد.
_تراکتورهای قدیمی فاقد موتور تواندهی یا شافت خرمن کوب بودند. این شافت مولد حرکت دورانی است. تراکتورهای امروزی عمومأ مجهز به این محور می باشند که به راحتی می توانند قسمتهایی از ماشین های کشاورزی که احتیاج به حرکت دورانی دارند مانند شانه برش دروگرها، پره کودپاش های سانتریفوز ،موزع بذر کارها و... را به کار اندازند. سرعت دوران این محور 540 دور در دقیقه بود ولی امروزه با 1000دور در دقیقه نیز وجود دارد . اکثر تراکتورها دارای شافت 540دور، تعدادی دارای دو شافت 540دور و 1000دور یا یک شافت قابل تعویض و تعداد کمی نیز دارای فقط شافت 1000دور می باشند. اخیرأ شافت هایی به کار برده شده اند که سرعتهای متفاوتی می توانند داشته باشند.
چرخ های تراکتورهای اولیه برای درگیری بیشتر با خاک از نوع آهنی بود. روی آن ها برآمدگی هایی وجود داشت،پس از اختراع اتصال سه نقطه و توجه به این موضوع که ادوات سوار شونده سبب انتقال مقداری از وزن جلو تراکتور روی چرخ های عقب خواهد شد و نیز با افزودن وزنه های سنگین کننده روی چرخ های عقب و جلو و روی قسمت جلو تراکتور ، از چرخ های لاستیکی استفاده شد. با استفاده از چرخ های لاستیکی ، عبور و مرور تراکتور روی جاده های آسفالته به راحتی صورت می گیرد و سرعت حرکت تراکتورها نیز به همین دلیل افزوده گشت. تراکتورهای امروزی اغلب می توانند تا سرعت40 کیلومتر در ساعت حرکت کنند.
_قدرت تراکتورها نیز به تدریج افزایش یافت ،تراکتورهای 65تا80 اسب بخار بسیار متفاوت است ولی اخیرأ تراکتور با قدرت 420 اسب بخار نیز ساخته شده است.
_تعداد چرخ ها نیز به جای دو چرخ عقب و دو چرخ جلو ، به چهار چرخ عقب و دو چرخ جلو و در تراکتورهای پر قدرت به چهار چرخ عقب و چهار چرخ جلو افزایش یافته است. اندازه چرخ های عقب اکثر تراکتورها بزرگتر از چرخ های جلو می باشد ولی تراکتورهایی وجود دارند که چرخ های جلو نیز بزرگ هستند(تراکتورهای پر قدرت).
_تجهیز تراکتورها به قفل دیفرانسیل ،ترمزهای مستقل، فرمان های کمر شکن، کلاج دو مرحله ای و اتاق و... نیز جزء مراحل تکاملی تراکتورها محسوب می شوند.کاربرد جعبه دنده های هیدرودینامیک و هیدرواستاتیک در تراکتورهای جدید نیز یکی دیگر از این مراحل است.
استفاده از تراکتورهای چرخ آهنی اگر چه مدتها منسوخ گشته است ولی در مواردی هنوز از تراکتورهای چرخ زنجیری برای کشیدن گاو آهن های بیش از 5خیش، خاک شکن ها(ساب سویلر) و... ویا در خاک های نرم یا زمین های باتلاقی استفاده می شود. در بعضی از تراکتورهای چرخ لاستیکی می توان از زنجیرهای مخصوصی که روی چرخ می اندازند استفاده کرد.
تراکتورهای آینده به احتمال زیاد دارای اطاق های کولر دار با بخاری و رادیو ،ضبط حتی قهوه جوش و مجهز به وسایل کنترل الکترونیکی خواهند بود. تراکتورهای بدون راننده و هدایت شونده ،تراکتورهایی که از انرژی خورشیدی و یا نیروی برق استفاده خواهند کرد و نیز قدرت های تا700اسب بخار و بیشتر دارند ،دیدگاه آینده این ماشین خودگردان می باشد.
4-3-1نکات مهم در خصوص تکامل تراکتور
اختراع شده گاو آهن 8خیشه ای را با سرعت 4.8 کیلومتردر ساعت (Fawkes)سال1858:ماشین بخار شخم زنی
در زمین هایی با پوشش چمن طبیعی می کشید
(Paruins)سال1873: ماشین بخار پروینز
احتمالأاولین کوشش آمریکایی ها برای ساختن یک ماشین کشنده زنجیری بود،گرچه دفتر ثبت اختراعات آمریکا پیدایش تراکتور چرخ زنجیری را در سال1850ثبت کرده است.
سال1876: اختراع اتو در مورد موتور احتراق داخلی به چاپ رسید.
سال1889: حداقل یک شرکت، تراکتور با موتور احتراق داخلی ساخت.
سال1908: اولین آزمایش تراکتور با موتور احتراق داخلی در آمریکا انجام شد.
1910تا1914: اولین نمایشگاه تراکتور در شهر اوماها ،ایالت نبراسکا برگزار شد.
_تراکتورهای سبک وزن و کوچکتر عرضه شدند.
_تراکتورهای بدون شاسی عرضه شدند.
1915تا1919: محور تواندهی ابداع شد.
_ارائه قانون آزمایش تراکتور و مقررات استاندارد مربوط دانشگاه نبراسکا ارائه شد.
(Asae)1925تا1929: مورد پذیرش واقع شدن و استاندارد شدن محور تواندهی توسط _جابه جا کردن ادوات کشاورزی با استفاده از نیروی موتور وبه صورت مکانیکی با استفاده از سیستم هیدرولیکی.
1930تا1937: موتور دیزل روی تراکتورهای بزرگتر نصب شد.
_تراکتورهای چرخ لاستیکی با سرعت بیشتر ارائه شد.
_ادوات الکتریکی روی تراکتورها نصب شد.
_تمایل برای نصب موتور با تراکم بالا ،روی تراکتورها افزایش یافت.
_تراکتور چند منظوره مورد قبول قرار گرفت.
مورد پذیرش قرار گرفت. ASAEو SAE1937 تا1941: استاندارد محور تواندهی و مالبند تراکتور از طرف _سیستم خنک کننده تحت فشار برای تراکتور عرضه شد. _پر کردن تراکتورها از آب برای سنگین کردن تراکتور به منظور کشش بهتر آن به کار گرفته شد.
_نصب ادوات کشاورزی با استفاده از اتصال سه نقطه به تراکتور عرضه شد.
_دستگاه هیدرولیک تراکتور برای تنظیم عمق شخم عرضه شد.
1941 تا1949: محور تواندهی به طور مستقل مورد استفاده قرار گرفت.
_کنترل های هیدرولیکی برای ادوات کشاورزی که به وسیله تراکتور کشیده می شوند مورد قبول قرار گرفت.
_تراکتورهای گاز سوز عرضه شد.
_تعداد تراکتورهای چمن زنی و باغی به سرعت افزایش یافت.
1950 تا1960: قدرت تراکتورها به سرعت بالا رفت.
_درصد تراکتورهای دیزلی افزایش یافت.
_تراکتورها به فرمان هیدرولیکی ،جعبع دنده اتوماتیک و جعبه دنده های چند سرعته مجهز شدند.
1961 تا1970: قدرت تراکتورها همچنان افزایش یافت.
_در آمریکا بجز تراکتورهای کوچک، کلیه تراکتورها به موتور دیزل مجهز شدند.
_برای راحتی و ایمنی راننده تراکتور ، تأکید فراوان شد.
_جعبه دنده های تمام اتوماتیک (هیدرواستاتیک) در دسترس قرار گرفت.
_لاستیک رادیال برای چرخ های تراکتور رواج یافت.
1970 تا1978: تراکتورهای دیزلی به توربو شارژر اینتر کولر مجهز شدند.
_ساختمان اتاق راننده برای حفاظت سرنشین آن در هنگام واژگون شدن برای کلیه تراکتورهای جدیدی که در آمریکا به فروش می رسید الزامی شد.
_بیشتر تراکتورهای بزرگ به اتاق کامل راننده مجهز شدند.
_به آزمایش های تراکتور نبراسکا ،اندازه گیری شدت صدا اضافه شد.
_تراکتورهای چهار چرخ محرک (دو دیفرانسیل) شهرت فراوان یافت.
_درصد تراکتورهای با قدرت بیش از 75کیلووات افزایش یافت.
2) کاربردهای تراکتور
1) وسیله کشنده: ادواتی چون ماله ،غلطک ها ،دیسکهای سنگین و... به مال بند ثابت تراکتور قلاب شده و به وسیله آن کشیده می شود.
2) تأمین حرکت دورانی: گاردان ماشین هایی چون دروگرها و چاپرها به محور تواندهی متصل می شوند تا حرکت دورانی قطعات آنها تأمین گردد. در حالی که خود ماشین ها به اتصال سه نقطه یا قلاب تراکتور متصل می شوند.
3) وسیله کشنده ونیرو دهنده: وسایلی چون بیلرها و مور کاندیشنرها ضمن نیاز به حرکت دورانی که از محور تواندهی تأمین می گردد، به مالبند ثابت تراکتور قلاب شده توسط آن کشیده می شوند.
4) راه اندازی ماشین های ثابت: مانند آسیاب ها، پمپ های آبیاری ،ژنراتور برق، خرمنکوب ها و... به وسیله تسمه فلکه یا محور تواندهی.
5) راه اندازی وسایل: چون بذر کارها ،کودپاش سانتریفوژ و بعضی ریک ها به وسیله محور چرخ گرد .سرعت دورانی بعضی از قطعات این ماشین ها مثلأ موزع بذر کارها ،صفحه دوار کود پاش ها و انگشتی های ریک باید متناسب با سرعت حرکت تراکتور باشد.
6) تنظیم خودکار: کشش ادوات در خاک و ارتفاع ماشین ها از سطح زمین به وسیله سیستم های کنترل با کشش و موقعیت سیستم هیدرولیک.
7) وجین و تنک کردن: با تنظیم فاصله مرکز به مرکز چرخ های عقب و جلو تراکتور به منظور متناسب ساختن آنها با فاصله خطوط کشت برای کولتیواتور زدن و... صورت می گیرد.
8) به عنوان بیل مکانیکی یا تیغه: با نصب این ادوات در جلو و یا جرثقیل به عقب تراکتور ،برای خاک برداری ،خاکریزی و جابه جا کردن سایر مواد.
9) حمل ادوات سوار شونده: برای انجام کارهای مربوطه
3) تفاوت تراکتور و اتومبیل
_یکی از تفاوت های تراکتور و اتومبیل ، تورک یا قدرت پیچشی زیادتر آن است. اتومبیل برای سرعت زیاد طراحی شده است لذا تورک آن کم است.دردنده سبک،یک اتوموبیل با برخورد با مانع به راحتی متوقف و موتورآن خاموش می شود ولی تراکتورها در اکثر مواقع چنین نیستند چه بسیار اتفاق افتاده که تراکتور در برخورد با یک دیوار ، به حرکت خود ادامه داده و راننده زیر آوار مانده است یا جان افرادی در آن طرف دیوار را به خطر انداخته است.
_ارتفاع مرکز ثقل تراکتور به دلیل ضرورت،بالاتر از آن در اتومبیل می باشد.لذا اگر مقاومت ادوات پشت تراکتور بیش از حد معین شود، به راحتی ممکن است تراکتور به عقب واژگون شود. حتی محل اتصال ساق وسط (از اتصال سه نقطه) به تراکتور نیز در این اتفاق مؤثر است.
_از طرفی کاربرد تراکتور نه برای حمل و نقل مسافر که برای اتصال ادوات و انجام کارهای کشاورزی است.
_از نظر ظاهری در اتومبیل رادیاتور،روغن،شیر باک،پره جلو رادیاتور،دنده کمک(اکثراتومبیلها) وجود ندارد. اتومبیل ها فاقد پمپ باد، کلاج دو مرحله ای ،ترمزهای مستقل،قفل دیفرانسیل،کاهنده نهایی،محور تواندهی،سیستم هیدرولیک(اکثر اتومبیلها)، اتصال سه نقطه، مالبند،چرخ های عقب بزرگ، چرخ های جلو کوچک، سنگین کننده هاو گاز دستی هستند. پمپ هیدرولیک،جعبه دنده، صندلی ، چراغ ها، درجه های نشانگر در تراکتور نیز تا حدودی با آنچه دراتومبیل است تفاوت دارد.
_ و بالاخره این که در حالی که موتور اکثر اتومبیل ها بنزینی است ، در تراکتورها بیشتر دیزلی هستند.
4) طبقه بندی تراکتورها
1-4)چرخ لاستیکی 2-4)چرخ زنجیری 1-1-4)دو چرخ متحرک
الف) عرض ثابت: 1. مزرعه ای 2. باغی
ب)قابل تنظیم : 1.سه چرخ ؛ ((1- جفت چرخ جلو:‹‹ 1.1 ثابت اکسل ثابت، 1.2 قابل انعطاف اکسل قابل انعطاف ››)) ،
2- تک چرخ جلو:(( ‹‹ 2.1 چهار چرخ :1_شاسی معمولی ‹چرخ بزرگ- چرخ کوچک› 2_ شاسی بلند ))
2-1-4) چهار چرخ محرک
الف) معمولی (کمکی): 1.چهار چرخ محرک مکانیکی 2. چهار چرخ محرک هیدرولیکی
ب) چهار چرخ محرک واقعی : 1. کمر شکن مفصل دار 2. تک شاسی (( 2.1 فرمان جلو، 2.2 فرمان عقب ،2.3 فرمان چهار چرخ‹‹ خرچنگی››
تراکتور چرخ لاستیکی:
تراکتورهای چرخ لاستیکی متمایزترین و پیشرفته ترین نوع تراکتور بخصوص جهت مقاصد کشاورزی می باشند. براساس قدرت موتور ،محل استقرار چرخ های محرک و چرخ های فرمان(راهنما) به دو دسته دو چرخ محرک و چهار چرخ محرک طبقه- بندی می شوند.
تراکتور دو چرخ محرک
این تراکتورها عمومأ تراکتورهای چهار چرخی می باشند که دو چرخ عقب و در موراد استثنایی دو چرخ جلو آنها محرک می باشند.
تراکتور عرض ثابت (استاندارد)
دارای فاصله چرخ های مساوی از هم می باشد و قابل تنظیم نیست به این خاطر نمی توان متناسب با عرض ردیف های کاشت یک محصول بخصوص فاصله چرخ های تراکتور را تنظیم نمود.
تراکتور مزرعه ای
این تراکتورها اساسأ برای استفاده درعملیات خاک ورزی مزارع وسیع که فاصله چرخ ها اهمیت ندارد کاربرد دارند.
تراکتور کوتاه(باغی)
تراکتورهای کوچکی می باشند که جهت استفاده در محوطه های وسیع کوچک، اسطبلها،باغات و... به کار می روند. برای اینکه اگزوز به شاخ و برگ درختان برخورد نکند، اگزوز درزیر تراکتور به صورت افقی نصب می شود. برای این تراکتورها اتاق راننده در نظر گرفته نمی شود. قدرت این تراکتورها بین 15 تا60 کیلووات می باشد. هم چنین شاسی تراکتور به زمین نزدیک می باشد.
تراکتور قابل تنظیم(چند منظوره)
این تراکتورها به منظور عملیات کشاورزی مخصوصأ عملیات کاشت و داشت محصولات مختلف زراعی، به ویژه محصولات ردیفی مانند ذرت، چغندر قند و آفتاب گردان مورد استفاده واقع می شود. فاصله چرخ های جلو وعقب این تراکتورها قابل تنظیم می باشد.همچنین فاصله تراکتور تا سطح مزرعه دارای ارتفاع مناسبی است که مخصوصأ در عملیات داشت ،گیاه را مورد تصادم یا صدمه زدن قرار ندهد.
تراکتورهای چند منظوره یا تراکتور ردیفکار ، تراکتوری است که عملأ برای انجام تمام کارهای مزرعه به انضمام عملیات کاشت ،وجین و سله شکنی در مزارعی که اندازه آنها متوسط است طراحی شده است.
مهمترین مشخصات این نوع تراکتور عبارتست از :
-ارتفاع مناسب شاسی (محور چرخ ها) برای عبور از موانع (محصول)
-قابلیت تنظیم عرض چرخ ها برای استفاده در ردیف های مختلف
-قابلیت مانور خوب
-راحتی و آسانی در جابجایی و کاربرد آن
-سهولت و آسانی و سرعت در متصل کردن و جدا کردن ادوات دنباله بند
-دارا بودن متعلقات مورد نیاز از قبیل سیستم هیدرولیکی و محور تواندهی
تراکتور سه چرخ
تراکتورهای قابل تنظیم قدیمی ،از این نوع تراکتور بوده اند.که امروزه هنوز نمونه هایی از آن پیدا می شود.فرمان روی یک یا دو چرخ جلو که به محور کوتاهی متصلند،اعمال می گردد.این چرخ ها به طور مستقیم در زیرقسمت جلو تراکتور و بین دو ردیف محصول قرار می گیرد. تراکتورهای سه چرخ دارای دو عیب زیر می باشند. (راحتی کمتر راننده و ثبات کمتر تراکتور)
راحتی راننده به این علت کاسته می شود که چون در بعضی از انواع این تراکتور ، چرخ ها به طور محکم و بدون هیچ گونه انعطاف پذیری به یک محور کوتاه و ضخیم متصل می باشند به همین خاطر هنگامی که به یک مانع مواجه می شود. تمام قسمت جلوی تراکتور بالا و پایین رفته و تکان های شدیدی به کل تراکتور وارد می کند وبه این علت دارای عدم ثبات و تعادل می باشد. و همچنین هنگامی که تراکتور با سرعت بالا در حال گردش باشد خطر واژگونی تراکتور بسیار زیاد می گردد.
راحتی راننده با طرح بخصوصی از چرخ های جلو در این نوع تراکتورها ،می تواند تأمین گردد. این طرح بخصوص ،بالا و پایین رفتن قسمت جلو تراکتور را کاهش می دهد. در این طرح دو چرخ جلو توسط دنده هایی با هم در ارتباطند که اجازه می دهد هنگام برخورد با یک مانع و ضمن عبور از آن ،یکی از چرخ ها به سمت بالا و چرخ دیگر به همان اندازه به سمت پایین حرکت کند.
تراکتور جفت چرخ جلو
از انواع تراکتور های سه چرخ می باشد که دو چرخ جلو کاملأنزدیک به هم می باشند.
تراکتور اکسل ثابت
یک نوع تراکتور جفت چرخ جلو می باشد که دو چرخ نزدیک به هم پیوسته هستند، در این حالت اگر یکی از دو چرخ جلو از مانع بالا رود ضمن این که تمام وزن جلو تراکتور از این طریق و با ضربه به لاستیک اعمال می شود،چرخ دیگر نیز از زمین آزاد می شود وقسمت جلو تراکتور به اندازه ارتفاع مانع تغییر موضع داده و لرزش های شدیدی را برای این قسمت ایجاد می نماید که اثرات آن بر کل تراکتور نیز اعمال می شود.
تراکتور با اکسل قابل انعطاف
در این نوع تراکتور اکسل مجهز به یک سیستم "تقسیم بار" می باشد. به این صورت که اگر یکی از چرخ ها بر روی مانعی با ارتفاع مشخص واقع شود. چرخ دیگر همچنان تماس خود را با زمین حفظ می کند .چنانچه وزن تراکتور بر فرض 400 کیلوگرم باشد ،در جمیع شرایط متعادل مزرعه هر چرخ همچنان نصف وزن را تحمل می کند .ضمنأ قسمت جلو تراکتور به اندازه نصف ارتفاع مانع از زمین فاصله می گیرد، به این ترتیب تا حدودی نوسانات ناشی از عدم تسطیح مزرعه و جاده به نصف کاهش می یابد،دوام تراکتور زیادتر و خستگی راننده کمتر خواهد شد.
تراکتور تک چرخ جلو
در این نوع تراکتور سه چرخ ،چرخ جلو تنها یک عدد می باشد. خصوصیات این تراکتور تقریبأ مشابه نوع تراکتور اکسل ثابت است.
تراکتور چهار چرخ
از انواع تراکتورهای قابل تنظیم (ردیفکار) می باشند که اکسل جلو آنها عریض و قابل تنظیم می باشد.پایداری این تراکتورها در مزرعه و مخصوصأ در سر پیچ بیشتر بوده و در نتیجه در سطح مزرعه استقرار بهتری خواهند داشت. ضمنأ با توجه به عریض بودن اکسل جلو در برخورد با موانع ،تراکتور انعطاف بیشتری از خود نشان خواهد داد. این تراکتورها به خاطر این که اکسل جلو آنها به گیاه برخورد نکند دارای ارتفاع اکسل بیشتری نسبت به تراکتورهای عرض ثابت (استاندارد) می باشند.این تراکتورها عمدتأ به منظور کشش ادوات دنباله بند ساخته شده اند و حرکت خود را از طریق دو چرخ محرک عقب کسب می نمایند. بعضی از انواع تراکتورها دارای جفت چرخ عقب می باشند.
تراکتور شاسی معمولی
از انواع تراکتور دو چرخ محرک می باشند که ارتفاع شاسی و اکسل آنها از نوع تراکتور عرض ثابت بیشتر است ، تا مانع از برخورد با محصول شود.این تراکتور ها برای انجام کارهایی از قبیل شخم زدن،کلوخ شکنی(هرس زدن)، تسطیح زمین، جاده کشی ،جمع آوری محصول،بسته بندی علوفه و...کاربرد دارند.
تراکتور چرخ بزرگ
در این نوع محور چرخ های عقب یا در امتداد اکسل و در سطح افق به موازات اکسل می باشند.
تراکتور چرخ کوچک
در این نوع تراکتور محور چرخ های عقب در سطح عمودی به موازات اکسل عقب در ارتفاعی پایینتر از ان قرار دارد.
تراکتور شاسی بلند
این تراکتورها برای عملیات داشت محصولات مرتفعی مانند ذرت،آفتابگردان،نیشکر و... مورد استفاده واقع می شوند.فاصله اکسل های جلو و عقب تراکتور تا سطح زمین با بهره گیری از مکانیزمهای مخصوص زیادتر انتخاب شده است.سیستم کاهنده نهایی در چرخ های عقب این تراکتورها با ترتیب خاصی طراحی شده و با کمک زنجیر و چرخ زنجیر ارتفاع مطلوبی را بین محور چرخ تا دیفرانسیل (شاسی تراکتور تا کف زمین) ایجاد کرده اند. این فاصله بین 60تا150 سانتی متر قابل تنظیم (ردیفکار) است که برای محصولاتی که ارتفاع زیاد دارند طرح ریزی شده است .در ضمن تمام ادوات دنباله بند به این نوع تراکتور قابل اتصال می باشد.
تراکتور چهار چرخ محرک
این تراکتورها برای تولید توان مالبندی بیشتر ساخته شده اند و در شرایط نامساعد زمین نسبت به تراکتورهای چهار چرخ معمولی مزیت دارند. در این تراکتورها علاوه بر دو چرخ محرک عقب ،دو چرخ محرک جلو نیز به کار رفته است.دو چرخ جلو به وسیله قدرت مکانیکی یا قدرت هیدرولیکی به حرکت در می آیند و اندازه آنها ممکن است کوچکتر از چرخ های عقب یا برابر با چرخهای عقب باشد.این تراکتورها دارای قدرت زیاد و معمولأ از 130تا400 قوه اسب بخار عرضه می شوند.تراکتورهای چهار چرخ محرک که گاهی به تراکتور دو دیفرانسیل نیز معروفند می توانند با فرمان مفصلی روی شاسی یا گردش چرخ های جلو،یا گردش چرخ های عقب و یا گردش هر چهار چرخ به هر طرف هدایت شوند.
ویژگیهای این تراکتورها عبارت انداز:فرمان مفصلی روی شاسی،فرمان هیدرولیکی،سیستم کاهنده نهایی خورشیدی (سیاره ای) ،ترمزهای دیسکی روغنی،جعبه دنده 12سرعته و ساختمان اتاقک راننده می باشد.
تراکتور چهار چرخ محرک معمولی(کمکی)
این نوع تراکتور ،تراکتور دو چرخ محرک معمولی می باشند که در صورت نیاز می توان نیرو را به چرخ های جلو نیز انتقال داد و آنها را محرک نمود.این انتقال نیرو توسط سیستمهای مکانیکی ویا هیدرولیکی انجام می گیرد.چرخ های جلو این تراکتورها مجهز به فرمان هیدرولیکی می باشد. قطر چرخ های جلویی این تراکتورها از قطر چرخهای جلویی تراکتورهای معمولی بیشتر و از قطر چرخ های جلویی تراکتورهای چهار چرخ محرک واقعی کمتر است.
تراکتورهای چهار چرخ محرک مکانیکی
دراین نوع نیرو از یک جعبه دنده کمکی متصل به جعبه دنده کمکی (متصل به جعبه دنده اصلی) مجهز به اهرم خلاص و درگیری به قفل گاردان و میل گاردان منتقل می گردد.سپس از طریق دیفرانسیل جلو و یا اکسل جلو نیرو به چرخ ها منتقل می شود. در دو انتهای اکسل جلو و متصل به چرخ ها نیز برای کنترل حرکت تراکتور به سمت چپ و راست از چهار شاخ گاردان استفاده شده است.
تراکتور چهار چرخ محرک هیدرولیکی
این تراکتورها مجهز به یک پمپ هیدرولیکی می باشند که روغن هیدرولیک را از طریق لوله های فشار قوی به موتورهای هیدرولیکی در داخل هر یک از چرخ های جلو ارسال می کند ،این موتورهای هیدرولیکی در صورت لزوم و توسط اهرمهای کنترل هیدرولیکی به کار انداخته شده و محور جلو تراکتور را محرک می نماید.
این نوع نسبت به نوع مکانیکی دارای مزایای زیر می باشد:
-جعبه دنده کمکی ،قفل گاردان ،میل گاردان،دیفرانسیل جلو در این سیستم حذف شده اند.
-به طور خودکار سرعت خطی چرخ های جلو و عقب توسط سوپاپ های هیدرولیکی بخصوص تنظیم می شود.
تراکتور چهار چرخ محرک واقعی
به تراکتورهایی اطلاق می شود که قطر چرخهای جلو و عقب با هم برابر بوده و از نظر طراحی سیستم فرمان به دو دسته کمر شکن و تک شاسی تقسیم می شوند.
تراکتور مفصل دار ،کمرشکن
یک جفت اکسل صلب (فاقد مکانیزم فرمان) در این نوع تراکتورها متصل به دو شاسی فرعی می باشد.دو شاسی فرعی توسط یک لولای مرکزی با هم در ارتباط می باشند،از قدرت هیدرولیکی برای فرمان دادن تراکتور از طریق لولای مرکزی استفاده می شود ، گاهی اوقات نیز به منظور کنترل جهت چرخش از سیستم مکانیکی استفاده می شود.
تراکتور تک شاسی
این تراکتورها تنها دارای یک شاسی اصلی بوده که اکسل ها بر روی آنها سوارند و تراکتور فاقد شاسی فرعی است. محور چرخها در دو انتهای اکسل قرار دارند .انتقال قدرت توسط چهار شاخ گاردان صورت می گیرد.در این نوع تراکتورها ممکن است فرمان فقط بر روی چرخ های جلو یا روی چرخ های عقب ویا بر روی هر چهار چرخ اعمال شود.
تراکتور فرمان جلو
در این نوع تراکتور تک شاسی ،کنترل تراکتور از طریق چرخ های جلو صورت می گیرد
تراکتور فرمان عقب
در این تراکتور عمل فرمان بر روی چرخ های عقب اعمال می شود.
تراکتور فرمان چهار چرخ
کنترل و هدایت تراکتور ،در اینجا از طریق هر چهار چرخ انجام می پذیرد.
تراکتور
فرمان پذیری چرخهای جلو وعقب در این تراکتورعکس هم می باشد.دراین حالت هرچهار چرخ تراکتوردر تغییر مسیر تراکتور دخالت دارند.
تراکتور خرچنگی
در این تراکتور فرمان روی هر چهار چرخ اعمال می شود منتهی با این تفاوت که هر چهار چرخ به طور هماهنگ و در جهات مختلف گردش می نمایند و به لحاظ اینکه این تراکتور از پهلو نیز می تواند حرکت کند به نام خرچنگی معروف است.
تراکتور چرخ زنجیری
در حال حاضرازاین تراکتورها جهت امورکشاورزی تقریبأ استفاده نمی شود زیرا به علت پیشرفت تکنولوژی وساخت تراکتورهای چرخ لاستیکی،عملأ احتیاجی به این تراکتورها نمی باشد،مخصوصأ به این علت که قدرت مانور تراکتورهای چرخ لاستیکی به نحو مطلوب تأمین شده است ، از تراکتورهای زنجیری در زمین های خیلی نرم ،مزارع باتلاقی و یا مزارعی که در هر صورت استقرار تراکتورهای چرخ لاستیکی مسئله باشد استفاده می شود.
مکانیزم تحرک و کشش در تراکتورهای نوع زنجیری شامل دو زنجیر پهن می باشد که هر کدام بر روی دو چرخ آهنی حرکت می کنند. یکی از این دو چرخ آهنی دندانه دار است و به عنوان چرخ محرک عمل می کند و دیگری به طور آزاد می چرخد.عمل فرمان دادن به وسیله خود زنجیرها و از طریق کاهش سرعت یکی از زنجیرها نسبت به زنجیر دیگر انجام می گیرد.
استفاده از تراکتور چرخ زنجیری تا قبل از ایام جنگ جهانی اول محدود بود. تانکهایی که درآن زمان تکامل یافته وعبوراز مناطق جنگی ناهموار را با موفقیت کامل به اثبات رساندند نشان دادند که برای استفاده به عنوان یک دستگاه کششی مناسبند. در نتیجه در طول سالهای بعد تکامل موفقیت آمیز تراکتورهای چرخ زنجیری در اندازه های کوچک و بزرگ برای استفاده های گوناگون به طور نسبی افزایش یافت. استفاده از تراکتورهای چرخ زنجیری همان طور که گفته شد در کشاورزی محدود است اما از این تراکتورها به خوبی می توان در موارد زیر استفاده کرد:
-عملیات وجین،سله شکنی و ترمیم باغهای میوه بزرگ
-عملیات زراعی مورد نیاز در تولید غلات و سایر محصولات کشاورزی در بعضی از مناطق شیبدار
-برای تراس بندی ،جاده سازی،عملیات خاکبرداری و تسطیح اراضی
طبقه بندی تراکتورها از نظر کاربردی
تراکتورهای عمومی
تراکتور عمومی یک تراکتور چهار چرخ معمولی است که معمولأ فاصله شاسی آنها از زمین نسبت به تراکتورهای ردیف کار کمتر است این تراکتور برای اکثر عملیات مزرعه یا مرتع مناسب است ،از این تراکتور برای کار کردن در اصطبل دام ها نیز می توان استفاده کرد.
تراکتور همه کاره(ردیف کار)
تراکتوری است برای انجام تمام عملیات زراعی شامل کاشت ، داشت و برداشت در مزارع استفاده می شود. در زراعت مکانیزه محصولات ردیفی استفاده می شود ، فاصله آنها از سطح زمین قابل توجه است و با سرعت های مختلف کار می کنند.همچنین فاصله چرخ های آنها با توجه به فاصله ردیف های محصول قابل تغییر می باشد.
تراکتور های باغی
این تراکتورها از جمله تراکتورهای عمومی کوچک هستند و به ترتیبی ساخته و تجهیز شده اند که بتوانند به راحتی در اطراف درختان کار کنند. تراکتور های باغی معمولأ با شاسی کوتاه ساخته می شوند و دارای کمترین تجهیزات متعلقه می باشند.
تراکتورهای باغچه ای
این تراکتورها به تراکتور چمن زنی نیز معروفند و قدرتی در حدود 15 کیلو وات داشته واساسأ برای نگهداری چمن زارهای وسیع طرح ریزی شده است .این تراکتور برای کشیدن یا حمل ماشین هایی از قبیل چمن زنی ،جارو کشی ،برف روبی و وسایلی مانند تیغه بولدوزر به کار می رود به علت ارتفاع کم شاسی از زمین و طراحی خاص این تراکتور برای کارهای سبک ،معمولأ برای عملیات زراعی به کار نمی رود.
تراکتورهای صنعتی
در اندازه و انواع مختلف برای کارهای مخصوص صنعتی و حمل وسایل سنگین در کارخانجات،فرودگاهها و...ساختخ می شوند. این تراکتورها را می توان به دستگاههای بالابر ،حفاری،بارکن و ضمائم مشابه مجهز نمود.
تراکتورهای خاص
مخصوص کار در تپه ها ،باتلاق،جنگل و... می باشند .این تراکتورها متقاضی کمتری دارند .تراکتورهای تپه برازمین های ناهموار و شیبهای زیادتر از20درجه طراحی شده اند ،برای این منظور سیستم فرمان و بعضی از مکانیزمهای دیگر بر طبق کار آنها تغییر داده شده اند.تراکتورهای حمل درخت یک تراکتور دو دیفرانسیل می باشد که برای خارج کردن تنه درختان بزرگ از جنگل و بارگیری آنها به وسایل حمل و نقل ساخته شده است و ترکیبی از یک تراکتور کشاورزی و صنعتی است.
تراکتور دستی (تیلر)
یک تراکتور دو چرخ است که با دست نگهداری و هدایت می شود. دارای یک موتور کوچک یک سیلندر می باشد که با هوا خنک می شود .در بعضی از انواع آن موتور عامل حرکت ادوات متصل به آن می باشد ،مثلأ در عملیات چمن زنی که موتور تیلر ،یک تیغه افقی دوار یا رفت و برگشتی را به حرکت در می آورد ،گاهی اوقات نیز موتور عامل حرکت تیلر می باشد که در این حالت بر عکس قبل که راننده وظیفه جلو راندن و هدایت تیلر را بر عهده داشت ،راننده فقط وظیفه هدایت تیلر را انجام می دهد. به تیلر می توان ادوات دنباله بندی نظیر رتیواتور،گاو آهن یک خیش و... نیز وصل نمود. همچنین با بستن یک تریلی کوچک می توان از آن جهت باربری و حمل و نقل در مسافت های کوتاه استفاده نمود.
