میرزا حسن مجتهد تبریزى
میرزا حسن مجتهد تبریزى از شخصیت هاى تاریخى است که از زمان خویش تاکنون به خاطر مواضع اصولى و ارزش گرایانه خود، اتهام هایى به او نسبت داده شده است؛ در عین حال، شخصیت او چنان بوده است که تاریخ نتوانسته نکات مثبت مربوط به وى را از دیده آیندگان حذف نماید. او از مؤسسان و بنیان گذاران مشروطه تبریز بود؛ اما تندروى هاى برخى مشروطه خواهان، او را به موضع مخالفت با آنان سوق داد. نوشتار حاضر، ضمن تشریح جایگاه مردمى و محبوبیت و نفوذ اجتماعى مجتهد تبریزى، به مبارزات سیاسى - اجتماعى ایشان با استبداد، استعمار، فرق ضاله و بدعت ها مى پردازد و در این راستا به پاسخ اتهام هایى چون استبدادخواهى و همکارى ایشان با کشور استعمارگرى مانند روسیه مى پردازد. در این میان عنایت ثقة الاسلام تبریزى - که در مشروطه خواهى او تردید وجود ندارد - نسبت به مجتهد تبریزى، از نکات جالب تاریخى است.