رازهای زنبور عسل !

 

زنبور عسل (Apice melifera) از راسته نازک بالان (Hymenoptera) است. زنبور عسل قسمت های دهانی جونده و مکنده، هر دو را داراست. دگریسی آن کامل است و به طور دسته جمعی زندگی می کند و شامل سه دسته هستند. ۱) ملکه (Queen) که تخم می گذارد. ۲) نرها (prones) کارشان فقط بارور کردن ملکه های جدید است. ۳) کارگرها (Worker) که ماده عقیم هستند و اغلب انواع متعددی دارند. کندوی زنبور عسل یا به صورت جعبه های مکعبی به ابعاد ۵۰cm که کندوی modern می گویند و یا به به صورت سبد که کندوی بومی می گویند.
● زنبور عسل در قرآن کلمه نحل به معنی زنبور عسل در آیات ۶۸و ۶۹ سوره نحل در جزء۱۴ قرآن کریم آمده است. در تفسیر آیه۶۸ چنین آمده است: پروردگارت به زنبور عسل وحی فرستاد! در اینجا لحن قرآن به طرز شگفت انگیزی تغییر می یابد، در عین ادامه دادن بحث ها در زمینه نعمت های مختلف الهی و بیان اسرارآفرینش در این سوره، سخن از زنبورعسل و سپس خود عسل به میان می آورد. اما شکل یک مأموریت الهی و الهام مرموز که نام وحی بر آن گذارده شده است. نخست می گوید: «و پروردگار تو به زنبور عسل، وحی کرد که خانه هایی از کوهها و درختان و داربست هایی که مردم می سازند انتخاب کن.» زنبور عسل (Apice melifera) از راسته نازک بالان (Hymenoptera) است. زنبور عسل قسمت های دهانی جونده و مکنده، هر دو را داراست. دگریسی آن کامل است و به طور دسته جمعی زندگی می کند و شامل سه دسته هستند. ۱) ملکه (Queen) که تخم می گذارد. ۲) نرها (prones) کارشان فقط بارور کردن ملکه های جدید است. ۳) کارگرها (Worker) که ماده عقیم هستند و اغلب انواع متعددی دارند. کندوی زنبور عسل یا به صورت جعبه های مکعبی به ابعاد ۵۰cm که کندوی modern می گویند و یا به به صورت سبد که کندوی بومی می گویند.
● زنبور عسل در قرآن کلمه نحل به معنی زنبور عسل در آیات ۶۸و ۶۹ سوره نحل در جزء۱۴ قرآن کریم آمده است. در تفسیر آیه۶۸ چنین آمده است: پروردگارت به زنبور عسل وحی فرستاد! در اینجا لحن قرآن به طرز شگفت انگیزی تغییر می یابد، در عین ادامه دادن بحث ها در زمینه نعمت های مختلف الهی و بیان اسرارآفرینش در این سوره، سخن از زنبورعسل و سپس خود عسل به میان می آورد. اما شکل یک مأموریت الهی و الهام مرموز که نام وحی بر آن گذارده شده است. نخست می گوید: «و پروردگار تو به زنبور عسل، وحی کرد که خانه هایی از کوهها و درختان و داربست هایی که مردم می سازند انتخاب کن.» ▪ نخستین مأموریت زنبوران در این آیه، خانه سازی ذکر شده است. و این شاید به خاطر آن است که مسئله مسکن مناسب، نخستین شرط زندگی است و به دنبال آن فعالیت های دیگر، امکانپذیر است. ▪ در آیه ۶۹ سوره «نحل»، دومین مأموریت زنبور عسل شروع می شود. قرآن می فرماید: «ما به او الهام کردیم که سپس از تمام ثمرات تناول کن و راههایی که پروردگارت برای تو تعیین کرده، به راحتی بپیما.» سرانجام، آخرین مرحله مأموریت آنها را به صورت یک نتیجه، این چنین بیان می کند، «از درون زنبوران عسل، نوشیدنی مخصوص خارج می شود که رنگ های مختلفی دارد.» نهفته است، جالب این که دانشمندان از طریق تجربه به این حقیقت رسیده اند که زنبوران به هنگام ساختن عسل آن چنان ماهرانه، عمل می کنند که خواص درمانی و دارویی گیاهان کاملا محفوظ مانده و به عسل منتقل می شود. ▪ و در ماجرای برنامه زندگی زنبور عسل و ارمغانی که آنها برای جهان انسانیت می آورد، که هم غذاست و هم شفا و هم درس زندگی، نشانه روشنی از عظمت و قدرت پروردگار است، برای جمعیتی که می اندیشند.
● ساختمان مورفولوژیکی زنبور عسل ▪ بدن زنبور عسل به طور متراکم از موهایی پوشیده است که دارای تارهای (Barbs) جانبی کوتاهی است. و به راحتی دانه ها گرده را می گیرند. در چشم های مرکب و پاها، موهای صاف وجود دارد پاهای جلویی در حاشیه ساق (tibia) موهای راست و خشن و کوتاهی را دارد و برای تمیز کردن چشم ها از گرده گل به کار می رود و برس چشمی (Eye bursh) می گویند. ▪ بالهای زنبور در هنگام پرواز به وسیله قلاب هایی به هم درگیر می شوند و یا بال به نظر می رسند. و نوک این بالها مسیر شکل را طی می کند. ممکن است ۴۰۰ بار در ثانیه مرتعش شوند. آرواره های زیرین mandibles در کارگران صاف برای جمع آوری گرده و ساختن شاخه ها به کار می رود. آرواره های بالایی maxillae مانند قاشقک های طویلی بوده و برای جمع آوری گرده های گل به کار می رود. ▪ لب تحتانی تبدیل به خرطوم شده و ضمایم حسی- بی(Cabialplas) در اطراف آن قرار دارد. مایع شهد در اثر عمل مکنده حلق به درون چینه دان بزرگ یا معده عسل (Money Stomash) کشیده می شود. چهار لب مثلثی دریچه ای را درست می کند و از ورود عسل به معده جلوگیری می کند. بجز موقعی که جهت تغذیه مورد نیاز است. روده زنبور عسل باریک و دراز است. و تقریبا به ۱۰۰ لوله کوچک، مالپیکی اتصال دارد و روده راست، بزرگ است و به مخرج ختم می شود. در انتهای بدن سوزن وجود دارد که فقط در کارگرها و ملکه ها دیده می شود. حس بویایی در زنبوران عسل بسیار قوی و تیز است و چشم ها دارای تعداد فراوانی واحدهای بینایی است و دارای مغز نسبتا بزرگ است: زنبوران عسل قادر به تشخیص رنگ قرمز و سیاه از هم نمی باشند. گونه و نژادهای زنبور عسل ۱) زنبور هندی (Apis Indiea) ۲) زنبور درشت (Apis drostata) ۳) زنبور ریز (Apis florae) ۴) زنبور عسل معمولی (Apis mellifera)
● محصولات زنبور عسل و نحوه گردآوری آنها می توان به شهد یا عسل و گرده زنبور عسل و بره «موم» که از صمغ ها به وجود می آید، اشاره کرد. گرده زنبور عسل دارای انواع مواد الی و ویتامین ها می باشد. گرده شامل قندهای احیاکننده می باشد که در کل ۳۱% در گروه کربوهیدرات وجود دارد. میزان متوسط پروتئین گروه حدود ۲۲% است و تمام اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز انسان در ترکیب پروتئینی دانه گروه وجود دارد. عصاره اتری گروه حاوی چربی ها و روغن ها، پیگمان ها، دونین ها، ویتامین ها و هورمون رشد می باشد. گروه حاوی ۱۳ نوع اسید چرب و دو استدول عمده به نام های ۲۴- متیلن کلسترول و « بی سی توسترول» است. برای جمع آوری دانه گرده می توان از تله گرده، استفاده کرد، ولی این کار توصیه نمی شود، چون جمعیت زنبورها را تضعیف می کند. ●بعضی از مصارف گرده زنبور عسل دانه گرده در پزشکی اهمیت خاصی دارد. در درمان بیماری های پروستات و آلرژی و در حال بی اشتهایی از داروهایی که از دانه گرده ساخته می شوند، استفاده می کنند. دانه گرده به عنوان مکمل غذایی به کار می رود و از آن در رفع چین و چروک و لکه های صورت استفاده می گردد. از داروهای مشهور می توان به Prostaflor Ofilorex اشاره کرد.
● نیش زنبور از نیش زنبور عسل به علت خاصیت قلیایی و اسیدی بودن آن در درمان بیماریها، استفاده می کنند.
● تولید مثل ▪ در کارگرها تنها اثری دیده می شود ولی در ملکه به خوبی توسعه یافته است. ملکه جوان ۶ روز بعد از بیرون آمدن، با یک زنبور نر جفتگیری می کند، اندام های جفت گیری نر پاره شده و در کیسه تناسلی ماده باقی می ماند و تا اینکه بعد از بازگشتن به کندو، کارگرها آن را از بین می برند. اسپرماتورزوئیدهایی که بدین صورت در کیسه ذخیره اسپرم، جای می گیرد، به کار همه تخم های لقاح یافته ای که ملکه خواهد گذاشت، بکار می رود. تخمدان های ملکه پر شده و شکم را پر می کند و ظرف دو روز، شروع به تخم گذاری می کند. ▪ از تخم های لقاح نیافته، زنبورهای نر (هاپلوئید ۶۱ کروموزوم) و از لقاح یافته ها، زنبورهای ماده (دیپلوئید و دارای ۲۳ کروموزوم) تولید می شود. تخم ها تبدیل به لاروکرمی شکل کوچک فاقد پاهاو چشم می شوند و از ژله شاهانه که توسط غده های حلقی کارگران جوان تولید می گردد، تغذیه می کنند. ولی لاروهای ملکه بیشتر به تغذیه شاهانه می پردازند و به همین جهت با سرعت زیاد بزرگ و تمایز می یابند. ▪ دم لارو چندین بار، پوست اندازی می کند روی سلول بوسیله موم پوشیده می شود. و لارو در داخل آن قرار گرفته و شفیره نام دارد و دگردیسی را کامل نموده و به کمک آرواره های زیرین، سرپوش حجره را پاره کرده و به شکل یک نوزاد جوان بیرون می آید. بعد از عمل جفت گیری زنبوران نر، به بی غذایی می افتند و می میرند.