عکاسی دیجیتال

با رواج یافتن دوربین های دیجیتال ارزان قیمت و همزمانی آن با گسترش اینترنت ، عکاسی ( در معنای عام آن ) کم کم وارد عرصه های جدیدی می شود. مشاهده فتوبلاگ های بسیاری که روز به روز هم بیشتر می شوند و نیز سایت های رایگانی که این امکان را در اختیار همه قرار می دهند که عکس های دیجیتالی که چند لحظه قبل گرفته شده به فاصله چند ثانیه برروی شبکه اینترنت قرار گیرد ، ما را دستخوش احساسات متضادی می کند . از این بابت هم می‌توان خوشحال بود و هم نگران .
خوشحالی از این بابت است که پدیده اینترنت و دیجیتال باعث شود تا علاقه مندانی که تازه آغاز کرده اند ، کم کم عکاسی را جدی تر بگیرند واز طرفی بینندگان با دیدن همین عکس ها به مرور قدم به وادی عکس های برتر گذاشته و عکس های خوبی را که در اینترنت یافت می شود بیابند. و نگرانی آن جاست که فرهنگ و سواد بصری عامه با عکس های فوری اینترنتی صدمه ببیند و فکر کنند که واقعا عکاسی در همین عکس ها خلاصه می شود. و کسانی هم که این گونه عکاسی را آغاز کرده اند دچار شُبهه مشابهی شوند.
نکته ای که مطرح کردیم به دوربین دیجیتال و بد بودن یا خوب بودن عکاسی دیجیتال مربوط نیست . دوربین دیجیتال یک ابزار است. همان گونه که دوربین غیر دیجیتال . دیجیتال فقط ابزار سریعتری است و این البته حُسن است و در کنارش می شود آسیب هایی را هم که این پدیده ممکن است ایجاد کند مد نظر قرار داد.
همانطور که با رواج پدیده وب لاگ گاهی باید نگران بعضی مسایل بود؛ سرعت و آسانی عکاسی و انتشار آن نیز می تواند نگرانی هایی ایجاد کند.
وقتی ذائقه عادت کرد به عکس های آسان و راحت الحُلقوم، آن گاه سخت می شود این ذائقه را تغییر داد. منظور از عکس های آسان ، آسان تر شدن عکاسی نیست؛ بلکه عکس هایی است که تفکری پشت سر ندارد و خب این قبیل عکس ها را با دوربین حتی گران قیمت هم می گیرند. دیجیتالی شدن فقط به این مقوله بیشتر دامن زده است .
مثل همان جمله ای که در مورد کتاب می گویند آیا هر عکسی به یک بار دیدنش می ارزد؟اما ما کتاب بد داریم و نیز عکس بد .
کتابهای پرفروش بازار اگر کسی را به سوی کتاب های برتر سوق بدهد خوب است. ( بگذریم که این کتاب ها سلایقی را راضی می کند و کارکرد خودش را دارد ؛حتی اگر این سلایق هیچ گاه سراغ کتاب های دیگر نروند.) اما اگر بازار مملو از کتاب هایی این چنین شود و مجال چندانی برای نفس کشیدن به انواع دیگر ندهد ؛جای نگرانی دارد.
نگاه جدی به عکس و عکاسی نگاه به آن، به عنوان یک هنر است .فرقی نمی کند که با دیجیتال کار شود یا غیر آن .فرق نمی کند که عکس مستند اجتماعی باشد یا خبری باشد یا پرتره یا تبلیغیاتی صنعتی یا هر شاخه دیگر. هنر عکاسی در تمام این شاخه ها می تواند معنا پیدا کند .آن جا که خلاقیت به کار رود هنر هم پدیدار می شود. ضمن آن که به هیچ وجه مُنکر عکس های غیر خلاقانه که کاربردهای خاص خود را دارند نیستیم .
یک عکاس حرفه ای که رشته اصلی اش در زمینه عکاسی هنری است می گوید : من معتقدم که عکاس یا باید بلد باشد که مخاطب را شگفت زده کند و یا اصلا نباید عکاسی کند.
این اعتقادی است که می تواند به کنار گذاشتن دوربین هم منجر شود. این که یا باید حرفی برای گفتن داشته باشی یا این که دوربین را ببوسی و کنار بگذاری !
ذات ما انسان ها همیشه به دنبال خوبی و زیبایی بوده و همیشه در پی ثبت یک هنر یا کار در شرایط بهترین و خوب ترین . عکاسی هم همین ویژگی را دارد . این که می خواهیم عکس خوب بگیریم ، می خواهیم خوب عکاسی کنیم و ... .
جواب این امر در تکنیک ها و فنون مختلف آمده است. کتاب های آموزش عکاسی متعددی در این زمینه وجود دارد و پُر است ازروش های ساده ای که رموز عکاسی خوب را درخود دارد.
در همه این کتابها می خوانیم که ویژگی های عکس خوب در رعایت کادربندی ، زاویه ، کمپوزسیون ، نورو رنگ و محتواست. ولی در این صورت همه عکس های خوب باید شبیه به هم باشند ! چون عکاسان همه عکس های خوب تلاش می کنند تا این نکات را رعایت کند.پس چه چیزی باعث می شود که صدها عکس خوب آفریده شود و همه با هم متفاوت باشد ؟ شاید یکی از این عوامل اعتقادات و نوع نگاه و جهان بینی عکاسان باشد. عکاسانی که وظیفه خود را خوب عکس گرفتن می دانند و ادعایی هم برای آن ندارند معمولا همان هایی هستند که عکس هایشان همیشه در ذهنمان باقی می ماند.
«آمی ویتال »عکاسی هندی است که تا امروز برنده بهترین جوایز عکاسی دنیا شده و می شود. این زن هندی هر جای دنیا هم که باشد و از هر واقعه ای هم که عکس بگیرد ، عکسش خوب می شود ! همه مجلات معروف حاضرند هر مبلغی را برای پیش خرید عکس های آمی ویتال بدهند . چون معتقدند وقتی عکس می گیرد امکان ندارد محصول بدی را عرضه کند. خودش می گوید : هیچ وقت به این فکر نمی کنم که عکسی که می گیرم خوب می شود یآ نه ! فقط همان لحظاتی را ثبت می کنم ک روحم را به درد آورده و می خواهم که همه مردم دنیا ببینند در جنگ و خونریزی و حتی دوستیِ آدم ها چه چیزهایی وجود دارد.
او می گوید که«دلی »عکس می گیرد و این حس را هم بعد از سال ها سفر و تجربه به دست آورده . می گوید : دوست ندارم چیز ناخالصی در عکس هایم باشد . حتی دلم نمی خواهد واقعه ای را بازسازی کنم و عکس بگیرم چون دیگر صداقتی در آن وجود نخواهد داشت.
بیشتر عکاسان موفق دنیا که عکس های خوبشان بیش از متوسط‌شان است به صداقت و عشق و اخلاقِ کاری اشاره می کنند . برای اکثر آن ها حس انسانیت بیش از ترکیب بندی اهمیت دارد. این در حالی است که تعداد زیادی از ما همواره به دنبال تکنیک و محتوا هستیم و موقع فشردن دکمه شاتر به مسایل جانبی بیش از موارد مورد نظر عکاسان موفق فکر می کنیم.

عکاسی و جوشش درونی
اخوان ثالث در تعریف شعر جایی این گونه گفته است :
شعر محصول بی تابی آدمی است هنگامی که در پرتو شعور نبوت قرار می گیرد.
و جای دیگری در پاسخ به `نقش عشق در سرودن چیست` می گوید: تمامت نقش به عهده عشق است. تا عشق نباشد هیچ کار هنری، هیچ شعری به وجود نمی آید.
مولانا هم می گوید :خون چو می جوشد منش از شعر رنگی می زنم .
عکاس هنرمند هم جوشش درونی خودش را و احساس و اندیشه اش را در قالب عکس بیان می کند.
این جا تکنیک اگر چه گاهی مهم است اما در اولویت نیست و گاهی هم اصلا تکنیک به معنای استفاده از ابزار و وسایل خیلی خاص و یا بها دادن بیش از حد به ظرائف اهمیتی ندارد یعنی عکاس هنرمند با یک دوربین ارزان قیمت دیجیتال یا غیر دیجیتال می تواند آن جوشش درونی حاصل از احساس و اندیشه را در کسری از ثانیه ثبت کند.

هنرها و ادبیات همگی ریشه های مشترکی دارند. یک قطعه موسیقی؛یک فیلم؛یک فریم عکس؛ یک رمان یا داستان کوتاه؛یک غزل و ... یک نگاه.
در همه شاخه های عکاسی مثل عکاسی زیر آب ، حیات وحش ، شب و عکاسی تبلیغی و هنری نیاز به ابزار و لوازم اختصاصی است. ابزار اختصاصی عکاسی خبری هم داشتن روحیه و اخلاق اجتماعی و انسانی است. سوژه ها نباید احساس کنند که به اجبار در کادرآمده اند . پیدا کردن راه دوستی و صلح خیلی راحت تر از کلک بازی است.

یک بار از یک عکاس قدیمی پرسیدم که دلیل موفقیتش به عنوان یک عکاسی خبری و جهانگرد چیست ،او گفت: عکس خوب ! و وقتی می پرسم چطور می توانی این همه عکس خوب بگیری ، جواب داد : 30 سال با عکس هایم حرف زده ام. دیگر حداقل خودم می دانم از عکاسی چه می خواهم.
من می توانستم یک گزارش گر ساده مطبوعاتی باشم ولی ناگهان وسط کار متوجه شدم این رسالت من نیست. من باید یک عکاس خوب شوم. گرفتن عکس خوب هم رابطه مستقیم با اخلاق عکاسی دارد. به تعهد و درونیات عکاس... گاهی زیاده طلبی عکاس را از هدف واقعی دور می کند و گاهی برایش مفید است.
عکس خوب در یک کمپوزسیون خوب و یا زیرنویس خوب نیست . عکس خوب مدیون تلاش ،عشق و صداقت عکاس است.