میراث سیستان

تپه کرکو

اين بنا در ۲۵کیلومتری شمال شرق شهر زابل درمسیر جاده دوستمحمد در بخش میانکنگی در دوره اشكاني و ساسانيان بنا شده است.محل امروزی کرکوشاه بدون شک همان کرکویه معروف است که توسط نویسندگان دوران اسلامی تشریح شده است. استخری٬  کرکویه را نخستین مرحله راهی میداند که سیستان (زرنج) را به هرات متصل می کرده وبنا به گفته همین جغرافی نویس در سه فرسنگی زرنج واقع شده بود0یاقوت حموی نیز ذکری از اتشکده کرکویه کرده ونوشته شهری از سیستان بوده واتشکده ای که نزد زرتشتیان محترم شمرده می شود درانجا قرارداشته است.انچه که از این شهر باستانی باقی مانده اثاری است که درروی سراشیبی های شمال غربی تپه قراردارد.

ساختمان ارگ سردار محمدحسین خان نارویی

اين بنا كه در اواخر دوره قاجاريه و اوايل دوره پهلوي در روستاي قلعه نو از توابع بخش شهركي و نارويي شهرستان زهك ساخته شده و همانطور كه از اسم آن پيداست متعلق به سردار محمد حسين خان نارويي بوده است و از سال ۱۳۸۱ به بعد جز آثار ثبتي منطقه سيستان محسوب گرديد.

کنسولگری انگلیس

این بنا درخیابان فردوسی شهر زابل در زمان قاجاریه یعنی در سال ۱۳۱۷ هجری قمری ساخته شده است .این بنا ی هزارمترمربعی در قطعه زمینی به مساحت 3952 متر مربع درمرکز اداری شهر جای گرفته است.تاریخ ساخت ان به سال 1898 میلادی /1317هجری قمری ورقابت های استعماری روس وانگلیس در منطقه باز می گردد.گنبدهای متنوع، ایوان، سیستم ضد رطوبت گربه رو، مصالح عمده خشت وگل و اجر درنماها از شاخصه های معماری این اثر تاریخی می باشد. 

شهر زرنگ(زرنج)پایتخت یعقوب لیث صفاری بزرگترین شهر سیستان و پایتخت ایران در قرن چهارم و پنجم هجری بوده است. این شهر پنج دروازه آهنین درونی و سبزده دروازه بیرونی داشته است و از جمله بناهای مهم شهر زرنگ میتوان از مسجد جامع٬ دارالاماره وکاخهای یعقوب لیث و عمرو لیث نام برد.

شهر زرنگ در زمان ساسانیان یکی از بزرگترین شهرهای ایران بشمار می آمده و میان راههای بزرگ بازرگانی پیشین یعنی سیستان به هرات٬ بست٬ کرمان و غزنه به سیستان٬ خراسان و مکران به سیستان٬ هند قرار داشته است. 

تپه طالبخان با ارتفاع هشت متر و گستره نيم هكتار در۷۰ ‪ كيلومتري زابل در حاشيه جاده زابل - زاهدان واقع شده است .تاكنون در دو فصل كاوش در اين تپه تاريخي به عنوان يكي از تپه‌هاي اقماري شهر سوخته آثار مختلف معماري، سفال، فلاخن و پيكرك مربوط به دوره‌هاي تاريخي شهر سوخته و اسلامي كشف شده است.

مناره یا میل قاسم آباد در روستای قاسم آباد واقع است. این روستا از شمال خاوری به اسكل، ‌از خاور به زابل، از باختر به رود نیاتك و از جنوب به بی بی دوست محدود است . بلندی آن در اصل حدود 48/30 متر بوده است اما به علت فرسایش هم اكنون 24 متر بیش تر ارتفاع ندارد. این مناره استوانه‌ای بر سكو یا پایه‌ای به اندازه 67/1 مترمربع استوار است .

نام این رود به ریختهای هیرمند،هلمند،هندمند،هیلمن و هیرمن نیز در نسکهای گوناگون تاریخی و گیتاشناسی آمده‌است. نام این رود در اوستا به گونه هئتومنت Haetumant آمده‌است. بخش نخست این نام معنای بنداب یا ورغ یا سد را می‌دهد و منت نیز همان مند در فارسی کنونی است که معنای دارندگی را می‌رساند. پس نام این رود به معنای برخوردار از بند می‌باشد. همچنین در اوستا این نام معنای عام سرزمینی که زود سیراب می‌شود را نیز دارد.رومیان و یونانیها این رود را Etymandros یا Erymanthus می‌خواندند.