مصاحبه تفصیلی با استاد دانشگاه جامعه الزهرا
معرفی:
سعیده غروی دارای دکتری علوم انسانی، گرایش علوم قرآن و حدیث، استاد دانشگاه‌قم، دانشگاه جامعه الزهرا و دانشگاه اصول‌الدین قم است که تالیف چندین مقاله را در کارنامه خود دارد.
غروی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس دانشگاه برنا، در پاسخ به پرسش‌های مطرح شده با محوریت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، به طرح راهکارهایی برای نیل بدین منظور پرداخت.
*به نظر شما نظام آموزشی حاکم بر دانشگاه‌ها می‌تواند ابزاری برای تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت باشد؟
خیر، این سیستم جوابگو نیست و برای دستیابی به این هدف، باید یک بازنگری اساسی نسبت به آموزش و محتوای آموزشی صورت گیرد و در ابتدا این بازنگری باید متوجه متون دانشگاهی شود.
*تعدادی از این کاستی‌های آموزشی را تشریح کنید
متأسفانه در دانشگاه‌ها ابعاد آموزشی متکی بر حافظه است، یعنی دانشجو درس را می‌خواند، حفظ می‌کند و پس از امتحان به فراموشی می‌سپارد. دیگر آنکه استادان نیز خود را به تدریس محدود کرده‌اند و کمتر به کارهای علمی دست می‌زنند و بیشتر به بُعد آموزشی متوجه‌اند که با ادامه این روند، رشد علمی لازم و قابل انتظار متوقف خواهد شد و در چند دوره تدریس، مباحث تکراری عرضه می‌شود که از طرف دانشجویان قابل ارزیابی خواهد بود.
*شما راهکار برون‌رفت از این مشکلات را چه می‌بینید؟
استادان و دانشجویان باید مطالعات خود را در قالب پژوهش، مقالات و تحقیقات علمی ارایه کنند و پیگیرانه در پی پژوهش باشند. در صورت وقوع چنین شیوه‌ای، دانشجو تنها به حفظیات تکیه نمی‌کند و به دلیل رنج و زحمتی که در هنگام تحقیق متحمل شده است، بر مطالب تحت پژوهشش واقف می‌شود. این روش علاوه بر حذف، روش اشتباهی مانند حفظ کردن مطلق، یادگیری بهتر و اثرگذار‌تری را نیز در پی خواهد داشت. البته ما نیز باید روش‌هایی را پایه ریزی کنیم که دانشجویان را به این شیوه متمایل سازیم، چون در صورت تثبیت مطالب در ذهن دانشجو به نتایج مطلوبی دست می‌یابیم. قطعاً سوالاتی در روند تحقیق در ذهن دانشجو نقش می‌بندد که او را ملزم به پیگیری و رسیدن به پاسخ می‌کند. این فرایند موجب نهادینه شدن مبحث مورد بررسی در ذهن دانشجو می‌شود. از سوی دیگر استادان نیز با توجه بیشتر به پژوهش و ارایه مقالات علمی علاوه بر، به‌روز کردن اطلاعاتشان، نقش بسزایی را در پیشرفت علمی دانشجویان ایفا می‌کنند.
*پس به نظر شما با تغییر مبانی آموزشی، می‌توانیم تولید و اشاعه علم را تسریع کنیم، اما این امر مستلزم ایجاد زمینه‌هایی است. ارزیابی شما از این زمینه‌ها چیست؟
زمینه‌ساز این تغییرات، مدیریتی است که بر دانشگاه‌ها اعمال می‌شود. در واقع مدیریت تمام ابعاد را در بر می‌گیرد، پس لازم است که مدیران خواهان و پیگیر پیشرفت علمی دانشگاه‌ها باشند. یعنی باید در جهت گسترش جلسات، همایش‌ها و نشست‌های علمی، تخصصی و کرسی‌های نظریه‌پردازی برنامه‌ریزی کنند و این برنامه‌ریزی باید به شکلی منسجم از سوی مدیران دانشگاه و نیز در سطح مدیریتی کلان، در وزارت علوم انجام شود.
*آیا فقط بازنگری به این بخش‌ها می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت علمی باشد؟
بله به شرط آنکه در سند راهبردی پیشرفت، ضمانت اجرایی این برنامه‌ها نیز موجود باشد. آنگاه با در نظر گرفتن این سه جنبه که شامل آموزش دانشگاهی، مدیریت و ضمانت اجرایی است، می‌توان در دانشگاه‌ها و مراکز علمی به پیشرفت مورد نظر رهبر حکیم انقلاب دست یافت.
*تعامل، اسلام و علم را چگونه می‌بینید؟
با مطالعه سیر علم در بین مسلمانان، در می‌یابیم که بسیاری از علوم توسط مسلمانان، چه شیعه و چه سنی، پایه‌گذاری شده و کتاب‌های بسیاری نیز در این باب نگاشته شده است. از آن جمله می‌توان به کتاب مرحوم صدر با عنوان «شیعه پایه‌گذار علوم» اشاره کرد که در آن از علمای شیعه‌ای نام می‌برد که در محیطی قرآنی و با توجه به دست‌آوردهای قرآن کریم، موفق به تأسیس علوم مختلف شده‌اند. با مطالعه این موضوع می‌توان به دوره‌هایی اشاره کرد که مسلمانان در علم، پیشرفت بسزایی داشته‌اند و آن زمانی بوده است که غرب برخلاف امروز که ظاهراً مهد تمدن لقب گرفته، دچار عقب‌ماندگی علمی و در حال گذراندن قرون وسطی بود. این پیشرفت علمی مسلمانان انگیزه‌ای را در غربی‌ها ایجاد کرد تا (در دوره رنسانس) با فرستادن دانشمندانی تحت عنوان مستشرقان علم را به غرب بکشانند. این مستشرقان با مطالعه در شرق متوجه ارتباط پیشرفت‌های علمی و دین شدند و دیدند که رشد بسیاری از علوم در قرآن است. این افراد علوم را با خود به مغرب‌زمین بردند و به جرأت می‌توان گفت که علوم حال حاضر غرب، برگرفته از علوم دینی مسلمانان است.
*حال برای تجدید آن عصر طلایی چه باید کرد؟
خوشبختانه حرکت برای تحقق این آرمان آغاز شده است. اکنون فلسفه غرب به سوی آراء ملاصدرا سوق یافته و این نشان از پشتوانه حرکتی ما دارد. ما باید دین خود را به دانشمندانی همچون؛ جابربن حیان، ابوعلی سینا، خوارزمی، سهروردی و ملاصدرا ادا کنیم و در ادامه راه آنان گام برداریم. باید برنامه‌هایی تدوین کنیم که به وسیله آن بتوانیم به آن دوران طلایی برگردیم و بازنگری داشته باشیم.
