آشنایی با رشته بينایی سنجی یا اپتومتريست
رشته بينايي سنجي یا اپتومتريست
تعريف :
علم بينايي سنجي با دو شاخه اصلي چشم پزشكي و بينايي سنجي و اپتومتري، وظيفه حفظ و نگهداري سلامت و بهداشت اين عضو ظريف و مهم را بر عهده دارد. ما در اينجا شاخه ناشناخته‌تر اين علم يعني بينايي سنجي را كه در رشته دانشگاهي بينايي سنجي تدريس مي‌شود معرفي مي‌كنيم
بينايي سنجي علم مراقبت‌هاي بينايي است و كارشناسان اين رشته به عنوان مراقبين بهداشت چشم مسئوليت حفظ و سلامت بينايي را بر عهده دارند.
سازمان بهداشت جهاني بينايي سنجي را مراقبت از بينايي مي‌داند. به اين معنا كه يك بيمار چشم در آغاز بايد توسط يك بينايي سنج معاينه شود تا اگر دچار عيوب انكساري و اختلالات ديد دو چشمي انحرافات عضلاني انكسار چشم و مواردي از اين قبيل بود توسط متخصص بينايي سنج معاينه گردد و در غير اين صورت به پزشك متخصص ارجاع داده مي‌شود.
تشخيص و تصحيح عيوب انكساري (نزديك بيني، دوربيني و آستيگماتيسم) با تجويز عدسي‌هاي مناسب مانند عدسي‌هاي عينك يا لنزهاي عكاسي ،تشخيص و تصحيح اختلالات ديد دو چشمي و تنبلي چشم، تعيين بهداشت عمومي چشم و بهداشت بينايي در محيط‌هاي كار و تحصيل و دادن آموزش لازم در اين زمينه بر عهده بينايي سنج است.
تهيه و تجويز وسايل كمك بينايي مانند اكولرهاي ساده و مركب، سيستم‌هاي تلسكوپيك و تلويزيون‌هاي مدار بسته براي نيمه بينايان و اندازه‌گيري ميدان بينايي در تخصص فارغ التحصيلان اين رشته مي‌باشد.
دو رشته چشم پزشكي و بينايي سنجي در كنار هم قرار دارند اين دو رشته در بعضي از مواقع از هم مجزا هستند. مثلاً تعيين نمره عينك يا تصحيح اختلالات ديد در تخصص اپتومتريست است و چشم پزشكان در زمينه بيماريهاي چشم بخصوص جراحي متبحر هستند.
مقاطع تحصيلي و گرايشهاي رشته بينايي سنجي :
علم بينايي داراي دو شاخه اصلي چشم پزشكي و بينايي سنجي مي‌باشد. كه هر يك از اين دو شاخه به شاخه‌هاي فرعي‌تري تقسيم مي‌شوند. مثلاً رشته چشم پزشكي در دوره فوق تخصصي داراي شاخه‌هاي تخصصي‌تر از قبيل تخصص در زمينه جراحي پلك، فشار چشم و شبكيه مي‌باشد. (توضيح اينكه دانشجويان براي تحصيل در رشته چشم پزشكي بايد دوره پزشكي عمومي را بگذرانند و پس از موفقيت در آزمونهاي دكتراي تخصصي به تحصيل در اين رشته مشغول شوند).
بينايي سنجي در مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكترا مي‌باشد. كه در مقطع ليسانس داراي گرايش خاصي نيست و به صورت عمومي ارائه مي‌گردد.
رشته بينايي سنجي در دوره فوق ليسانس و دكترا داراي گرايشهاي تخصصي مانند ناهنجاريهاي ديد دو چشمي و تمرينات اپتومتريك، وسايل كمك بينايي و تجويز لنزهاي نامرئي است.
يعني يك متخصص بينايي سنج در اين زمينه‌ها اطلاعات تخصصي‌تر و بيشتري نسبت به يك چشم پزشك دارد.
فرصتهاي شغلي رشته بينايي سنجي :
مردم اگر قابليت‌هاي يك بينايي سنج را بدانند، متوجه مي‌شوند كه در بسياري از مواقع به جاي مراجعه به چشم پزشك بايد به بينايي سنج مراجعه كنند. چون بيشتر مردم براي عيوب انكساري، تنبلي يا انحرافات چشم به چشم پزشك مراجعه مي‌كنند و تمامي اين موارد در حيطه كار يك بينايي سنج است مثلاً براي درمان انحرافات چشم ۵ روش وجود دارد كه ۴ روش در حيطه كار اپتومتريست و يك روش در حيطه كار چشم پزشك است.
فارغ التحصيلان اين رشته علاوه بر اين كه مي‌توانند بطور مستقل مطب باز كنند و در زمينه تخصص خود فعاليت كنند تنها افرادي هستند كه در زمينه ارائه عينك‌هاي مربوط به عيوب انكساري به طور علمي و دانشگاهي تخصص ديده‌اند.
از ديگر فعاليتهاي يك بينايي سنج ميتوان به موارد زير اشاره كرد. مشاوره در مورد بهداشت چشم و مشكلات بينايي در محيط‌هاي آموزشي، خدماتي و…. سنجش بينايي در سازمانهاي مختلف، فعاليت در بيمارستانها و درمانگاهها، تأسيس موسسه ساخت و فروش عينك مي‌باشد.
توانمنديهاي لازم براي موفقيت در رشته بينايي سنجي :
يك بينايي سنج بايد به درس فيزيك مسلط بوده و بخصوص به فيزيك نور علاقمند باشد و در طول دبيرستان درسهاي رياضي و زيست‌شناسي را بخوبي فرا گرفته باشد. از نظر جسماني نيز لازم است كه از چشم‌ها و دست هايي سالم برخوردار باشد. ضرايب دروس عبارتند از زيست‌شناسي با ضريب ۴ و شيمي با ضربي ۳ و فيزيك و رياضي با ضريب ۲.
اپتومتريست يا ( بينايي سنج ) کيست
اپتومتري يا بينايي سنجي علم مراقبت هاي بينايي است و اپتومتريست يا بينايي سنج به کسي گفته مي شود که در رشته اپتومتري در دانشگاه تحصيل نموده و قادر است پس از معاينه و تشخيص به درمان اختلالات بينايي پرداخته و از طريق تجويز وسايل کمک بينايي مانند عينک ، لنزهاي تماسي و انجام يکسري تمرينات و ورزشهاي چشمي و دادن توصيه ها و دستورات بهداشتي لازم به کارايي بيشتر سيستم بينايي شما کمک نمايد علاوه بر اين اپتومتريست ها از چشم و ساختمانهاي ضميمه آن مانند سيستم اشکي و پلک ها معاينه بعمل مي آورند و در صورت وجود هر گونه اختلال يا بيماري که نيازمند درمان طبي باشد بيماران را به ساير پزشکان ارجاع مي نمايند .
همچنين اپتومتريست ها کار عرضه و فروش وسايلي را که تجويز مي کنند ( عينک و لنز ) بر عهده دارند ( اپتومتريست ها تنها گروهي هستند که کار ساخت عينک را در دانشگاه فرا مي گيرند )
چه تفاوتي بين چشم پزشک و بينايي سنج وجود دارد و براي رفع چه نوع مشکلي بايد به هر کدام از اين دو گروه متخصصين مراجعه نمائيم ؟
بينايي سنج ها در کار تجويز عينک و لنزهاي تماسي مهارت دارند و تخصص چشم پزشکان در کار درمان دارويي و جراحي بيماريهاي چشمي است اگر چه که چشم پزشکان نيز به تجويز عينک و لنزهاي تماسي مي پردازند ولي مطمئناً هر کسي در زمينه کاري خودش تبحر و مهارت بيشتري دارد .
بديهي است کساني که داراي مشکلات و اختلالات بينايي واضحي هستند مي توانند از همان اول به بينايي سنج مراجعه نمايند و اجازه دهند که مشکل آنها توسط اپتومتريست بررسي و حل گردد و در صورتي که اپتومتريست تشخيص داد که نيازمند خدمات پزشکي هستند آنها را به پزشک مربوطه ارجاع دهد وکسانيکه اختلالات و بيماريهاي چشمي واضحي دارند مي توانند از همان ابتدا به چشم پزشک مراجعه نمايند . در هر صورت به هر کدام از اين دو گروه متخصصين که مراجعه نماييد بايد اطمينان يابيد که يک معاينه کامل چشمي از شما بعمل مي آيد .
از چه موقع بايد براي معاينه چشم هاي خود مراجعه نماييم ؟
بهتر است همه بچه ها قبل از سه سالگي معاينه شوند و بعد از آن لازم است تا معاينات چشمي هر شش ماه يکبار تا سه سالگي تکرار گردند از سه تا ۲۵ سالگي تکرار ساليانه معاينات ضرورت دارد و بعد از آن تا چهل سالگي در صورت عدم وجود مشکل مي توان هر دو سال يکبار براي انجام معاينات چشمي مراجعه نمود . بعد از چهل سالگي و شروع پيرچشمي نيز ميتوان سالي يکبار معاينات را تکرار نمود .
چرا بايد از عينک استفاده کنم و آيا عينک باعث درمان مشکل من ( ضعف بينايي ) خواهد شد ؟
آنچه که استفاده از عينک را براي شما ضروري ساخته وجود نوعي اختلال در انکسار ( شکست ) نور در چشم شماست به عبارت ديگر مجموعه سيستم انکساري شما ( قرنيه و عدسي ) که بايستي تصاويري واضح و شفاف را به روي پرده شبکيه چشم شما تشکيل دهند نمي توانند به وظيفه خود عمل نمايند و در نتيجه تصوير روي شبکيه چشم شما تار مي باشد عينک با اصلاح مسير پرتوهاي نوري که وارد چشم شما مي شوند به ايجاد تصاويري شفاف و واضح بر روي شبکيه کمک مي نمايد ولي عينک نمي تواند تغييري در آنچه که باعث ايجاد اين اختلال شده ( يعني انحناء غيرطبيعي قرنيه و عدسي يا طول غيرطبيعي کره چشم ) ايجاد نمايد بنابراين عينک تنها يک وسيله اصلاح کننده است و نه درمان کننده پس نمي توان انتظار داشت که استفاده از عينک هر چند طولاني مدت منجر به درمان اساسي مشکل ما گردد .
چه فرقي بين عينک و لنز وجود دارد ؟
از گذشته دور عينک راحت ترين ، مطمئن ترين و ارزان ترين راه اصلاح عيوب انکساري بوده است و همواره نيز باقي خواهد ماند البته موارد خاصي وجود دارند مانند نزديک بيني خيلي شديد و يا قوز قرنيه که عينک ظاهري نازيبا پيدا مي کند و گاهي وقتها هم نمي تواند ديد خوبي براي فرد فراهم نمايد که در اين موارد مي توان از لنز تماسي به جاي عينک استفاده نمود لنزهاي تماسي ورقه نازکي از يک پليمر شيميايي هستند که بروي قرنيه چشم قرار مي گيرند و باعث اصلاح عيب انکساري شما مي گردند لنزهاي تماسي حدود سه دهه است که وارد بازار شده اند و در موارد خاصي که تجويز مي شوند براحتي مي توانند به جاي عينک مورد استفاده قرار گيرند ولي بدليل احتمال بروز مشکلاتي براي قرنيه چشم استفاده از آنها محدوديت هاي خاص خود را دارد و رعايت نکات بهداشتي و ايمني خاصي را دارد.
عينک ، لنز يا ليزر ( ليزيک ) کدام يک را توصيه مي کنيد ؟
همانطور که گفته شد عينک راحت ترين و مطمئن ترين راه اصلاح عيب انکساري است و اکثر مردم با خيال راحت مي توانند از اين وسيله اپتيکي ساده استفاده نمايند ولي در مواردي که عيب انکساري شديد ويا قوز قرنيه يا آستيگماتيسم نامنظم وجود دارد و ظاهر عينک نازيباست مي توان از لنزهاي تماسي استفاده نمود لنزهاي تماسي عليرغم محدوديت هايي که در استفاده آنها وجود دارد براحتي توسط جوانان و بويژه خانمها مورد استفاده قرار مي گيرد و علاوه بر فراهم نموده ديد خوب و جانشيني عينک حتي مي توانند رنگ چشم را نيز تغيير دهند و استفاده زيبايي نيز داشته باشند .
عمرليزيک ( روش اصلاح عيب انکساري چشم با ليزر ) هنوز به يک دهه نيز نمي رسد و عليرغم تبليغاتي که درباره آن مي شود هنوز آثار و عوارض درازمدت آن آشکار نيست با اين وجود ادعا مي شود که مي تواند تا پانزده ديوپتري عيب انکساري را اصلاح نمايد و علاوه بر اين هزينه آن بالاست و تضميني در مورد عدم بازگشت شماره چشم به وضع سابق داده نمي شود و گفته مي شود حدود ۱٪ احتمال بروز مشکلات جدي براي هر کدام از چشمهاي شما وجود دارد .
چه فرقي مي کند که عينک خود را از کجا تهيه نماييم ؟
در مرحله نخست بهتر است شما عينک خود را از همان مرکز بينايي سنجي که آنرا براي شما تجويز نموده است تهيه نماييد زيرا در صورت بروز هر گونه مشکلي ( چه در تجويز و چه در ساخت ) اپتومتريست شما قادر خواهد بود بسرعت آنرا شناسايي نمايد و نسبت به رفع آن اقدام نمايد تنها در صورت عدم يافتن فريم ( قاب دلخواه ) دلخواه مي توانيد به ساير مراکز فروش عينک که زير نظر اپتومتريست هستند مراجعه نماييد و عينک خود را از آن مراکز تهيه نماييد .
در هر صورت مراجعه به مراکزي که فاقد نظارت اپتومتريست هستند توصيه نمي شود .
اگر من و شما خودمان را اصلاح کنیم ، جامعه درست می شود
جمعه 8 بهمن 1389 10:55 AM
تشکرات از این پست
