عفونت ادراری در کودکان
عفونت ادراری در کودکان یک بیماری بسیار مهم و شایع است؛ به طوری که ۳ تا ۵ درصد دختران و ۱ درصد پسران عفونت ادراری را تجربه می کنند.
دکتر زهرا پورنصیری فوق تخصص کلیه کودکان در این باره به «جام جم» می گوید: «عفونت ادراری یک بیماری مهم و شایع میان کودکان است که به علت وارد شدن میکروب به مجاری ادرار ایجاد می شود.
چنانچه عفونت فقط مثانه را درگیر کند «سیستیت» و اگر کلیه را درگیر کند «پیلونفریت» نامیده می شود. این بیماری می تواند باعث تخریب قسمتی از کلیه شده یا ایجاد فشار خون و نارسایی کلیه نماید و از این رو اهمیت زیادی دارد.»
وی می افزاید: «میکروب های ایجادکننده عفونت اکثرا میکروب های موجود در دستگاه گوارش هستند.
البته ویروس ها و قارچ ها نیز می توانند موجب بروز عفونت ادراری شوند. ۷ درصد کودکان کوچک تر از ۲ سال که تب می کنند به علت عفونت ادراری است.»
عوامل مستعدکننده بیماری
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به عوامل مستعدکننده خطر اشاره کرده و می گوید: «عفونت ادراری در پسران زیر یک سال و دختران زیر ۴ سال شایع تر است.
ختنه نشدن پسران نیز عامل مستعدکننده دیگری است؛ به طوری که پسرانی که ختنه نشده باشند ۴ تا ۸ برابر پسرانی که ختنه شده اند، دچار عفونت ادراری می شوند. جنسیت نیز در مورد این بیماری مهم است؛ به گونه ای که عفونت ادراری میان دختران حداقل ۲ تا ۴ برابر پسران است.»
وی می افزاید: «نژاد از دیگر عوامل مستعدکننده است به طوری که عفونت ادراری در سفیدپوستان شایع تر از سیاه پوستان است.
عوامل ژنتیکی نیز از جمله مواردی است که باید به آن توجه شود چون منسوبین درجه یک کودکانی که سابقه عفونت ادراری دارند بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری هستند.»
دکتر پورنصیری ادامه می دهد: «عصبی بودن مثانه به این معنی که کارکرد مثانه با اختلال روبه رو شود، نگه داشتن زیاد ادرار، یبوست و برگشت ادرار از مثانه به حالب که در ۵۰ درصد کودکانی که عفونت ادراری می کنند وجود دارد نیز از جمله مواردی هستند که کودک را مستعد ابتلا به عفونت ادراری خواهند کرد.
علاوه بر این موارد سوندگذاری طولانی مدت مثانه و هرگونه ناهنجاری سیستم ادراری مانند مثانه عصبی و دریچه خلفی مجرا نیز مهم هستند.»
علائم بیماری
دکتر پورنصیری با اشاره به این مورد که علامت عفونت ادراری در سنین مختلف متفاوت است توضیح می دهد: «در سنین نوزادی و زیر یک ماه، بیماری با علائمی به صورت تب یا کم شدن حرارت بدن، بی حالی، بی اشتهایی، تحریک پذیری، شلی، اسهال، کم شدن حجم ادرار، زردی و از بین رفتن واکنش های نوزادی خودش را نشان می دهد.
در سنین بالاتر این مشکل با نشانه هایی مانند تب، بوی بد ادرار، سوزش، تکرر و بی اختیاری ادرار، ایجاد شب ادراری، درد پهلوها و درد در ناحیه زیر شکم، قطع و وصل شدن جریان ادرار و بی قراری حین ادرار کردن در شیرخواران همراه است.»
این پزشک متخصص توصیه می کند: «همه والدین باید هر از چند گاهی جریان ادراری کودک خود را بررسی کنند؛ به خصوص کودکانی که پوشک می شوند. همچنین اگر کودکی بیش از ۲ تا ۳ روز تب بی دلیل داشته باشد، انجام آزمایش ادرار توصیه می شود.»
دکتر پورنصیری در مورد بررسی آزمایشگاهی این مشکل می گوید: «اولین و مهم ترین گام در تشخیص عفونت ادراری گرفتن نمونه ادراری به صورت استریل است.
البته اگر نمونه در شرایط استریل گرفته نشود یا اگر در رساندن نمونه به آزمایشگاه بیش از یک ساعت تاخیر وجود داشته باشد، به اشتباه کشت مثبت شده و تشخیص عفونت ادراری داده می شود.»
اقدامات مهم برای کودک مبتلا
این عضو هیات علمی دانشگاه یادآور می شود: «یکی از اقدامات مهمی که برای کودک مبتلا به عفونت ادراری انجام می شود، سونوگرافی کلیه است که در آن انسداد، برگشت ادراری و اختلالات ساختاری مثانه و کلیه مشخص خواهد شد.
در اکثر کودکان مبتلا به عفونت ادراری عکسبرداری از مثانه نیز لازم می شود. علاوه بر این اقدامات در برخی موارد اسکن کلیه هم لازم بوده و باید انجام شود.»
درمان عفونت ادراری
دکتر پورنصیری در مورد درمان عفونت ادراری توضیح می دهد: «بر اساس این که عفونت ادراری مثانه یا کلیه را درگیر کرده باشد، درمان با آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی به مدت ۷ تا ۱۴ روز توصیه می شود.
البته با درمان آنتی بیوتیکی مناسب، تب و سایر علائم بعد از ۲ یا ۳ روز بهبود واضح می یابد.»
پیشگیری از عفونت ادراری
همواره پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین باید از بروز عفونت ادراری هم پیشگیری کنیم.
دکتر پورنصیری در مورد شیوه هایی برای جلوگیری از بروز بیماری می گوید: «مصرف زیاد آب و تخلیه مثانه هر دو تا حداکثر هر ۳ ساعت یک بار، درمان یبوست، شستشوی دستگاه تناسلی از جلو به عقب، استفاده از لباس های زیر نخی و گشاد و شستشو و تعویض مکرر آنها، عدم نشستن در وان یا لگن، درمان کرمک در صورت وجود، ختنه و استفاده از آنتی بیوتیک مناسب در آنهایی که برگشت ادراری یا انسداد یا مثانه عصبی دارند می تواند به پیشگیری از عفونت ادراری کمک کند.»
وی می افزاید: «تمشک کوهی از جمله میوه هایی است که برای پیشگیری از عفونت ادراری توصیه می شود.
همچنین استفاده از پروبیوتیک ها که به صورت پودر یا قرص، یا ماست و دوغ حاوی پروبیوتیک و فرآورده های لبنی نیز وجود دارد توصیه می شود.»
دکتر پورنصیری یادآور می شود: «۶۰ تا ۸۰ درصد دخترانی که به عفونت ادراری مبتلا می شوند، طی ۱۸ ماه پس از آن مجددا مبتلا خواهند شد.
در صورت عودهای مکرر عفونت کلیه و عدم درمان به موقع، احتمال ایجاد فشارخون و نارسایی کلیه وجود دارد.
در حالی که درمان به موقع و سریع عفونت ادراری از بروز این عواقب تا حد زیادی پیشگیری خواهد کرد.»
