|
طبق قانون اساسي ، آزادي مذهبي براي همه مردم كشور تضمين گرديده و هيچ سازمان و ارگان مذهبي نبايد از دولت امتيازي دريافت و يا هيچ گونه قدرت سياسي اعمال نمايد. حكومت و ارگانهاي حكومتي بايد از فعاليت در امر تعليمات مذهبي يا هرنوع فعاليت مذهبي پرهيز نمايند.اگر چه در ژاپن مذهب رسمي وجود ندارد معهذا آيين هاي شينتوييزم و بوداييزم درعموم مردم رواج داشته و بيشترين پيروان را بخود اختصاص داده اند.
شينتو
كلمه شينتو از كلمات چيني شين تائو (به معني طريقت خدايان) مشتق گرديده است. شينتو آئين باستاني ژاپن است كه قدمت آن به 500 سال قبل از ميلاد مسيح ميرسد و بدواً تركيبي غير شفاف از نيايش طبيعت، پرستش باروري، فنون غيب گوئي ، پرستش قهرمانان و پيروي از عقايد جادوگران و كاهنان اولية تمدن بشري (shamanism) ، بوده است.
در افسانه هاي مربوط به پيدايش شينتو از تاريخ و زندگي «كامي» (خدا) سخن بميان آمده است. در ميان خدايان يك زوج مقدس يعني ايزاناگي نو ميكو تو ( IZANAGI NO MIKOTO ) و ايزانامي نو ميكوتو (IZANAMI-NO-MIKOTO) وجود داشتند كه جزائر ژاپن از آنان تولد يافت. فرزندان آنها به خدايان قبيله هاي گوناگون ژاپني مبدل شدند.
آما تراسو اوميكامي (AMATERASU OMIKAMI) يا الهه خورشيد يكي از دختران آنها بود. وي جده خانواده امپراطوري انگاشته شده و بعنوان رئيس خدايان محسوب مي گردد. زيارتگاه وي در ايسه (ISE) واقع است و گفته ميشود كه زادگان وي كشور را متحدالشكل نمودند. برادر وي سوسانو (SUSANO) نام دارد كه در روايت است از بهشت نازل شده و در سرتاسر دنيا سير و سياحت نموده و مشهور به كشتن افعي عظيم شرارت است.
«كامي» الوهيت شينتو ميباشد. اين كلمه را معمولاً بعنوان «خدا» يا «خدايان» ترجمه كرده اند . معهذا «كامي» هيچگونه شباهتي از لحاظ معنا به خدا در اديان توحيدي (يگانه پرستي) ندارد. لذا مفهوم تواناي مطلق و همه جا حاضر بودن خدا در مفهوم «كامي» متجلي نميشود. خدايان متعدد ديگري به اشكال مختلف از جمله به اشكال ذيل براي پيروان شينتو متصور است:
- مخلوقات و اشياء طبيعي (غذا، رودخانه ، صخره)
- خدايان نگهبان نواحي و يا قبائل خاص
- افراد استثنائي ، شامل كليه امپراتورها (منهاي آخرين امپراتور)
- نيروهاي خلاق آبستره
اين خدايان معمولاً مهربان و بي خطر تلقي ميشوند و محافظ و پشتيبان مردمند.
شينتو داراي مبحث خداشناسي توسعه يافته اي نبوده و فاقد دستورالعمل اخلاقي مختص خود مي باشد. پيروان شينتو بيشتر دنباله رو دستورالعمل هاي اخلاقي كنفوسيوس هستند.
در كتب مذهبي شينتو راجع به «دشت پهناور بهشت» و «سرزمين تاريك» كه زميني ناپاك و مرده است صحبت بميان آمده وليكن در مورد زندگي پس از مرگ جزئيات مختصري دارد.
- اجداد و نياكان عميقاً مورد احترام و پرستش واقع ميشوند.
- كليه ابناي بشر بعنوان «فرزندان خدا» تلقي شده و بنا بر اين زندگي بشري و طبيعت مقدس است.
- پيروان شينتو «موسوهي» (MUSUHI) ،كه بمعني قدرت خلاق و هماهنگ كننده «كامي» است، را محترم ميشمارند و در طلب «ماكوتو» (MAKOTO) ، به معني خلوص قلب و صدق و صفا ميباشند. اين امر بعنوان راه و يا خواست «كامي» تلقي ميشود.
- اخلاقيات بر اساس منفعت گروهي است و شينتو بر درستكاري، حساسيت و روش و رفتار نيك تأكيد دارد.
در شينتو بر چهار جنبه از زندگي تأكيد گرديده است :
1- رسوم و خانواده: خانواده بعنوان مكانيزمي كه رسوم توسط آن نگهداري ميشوند تلقي ميگردد. عمده ترين جشن ها مربوط به تولد و ازدواج است.
2- عشق به طبيعت : طبيعت مقدس است. تماس با طبيعت نزديك شدن به خدايان است. اشياء طبيعي بعنوان ارواح مقدس پرستش ميشوند.
3- پاكيزگي فيزيكي: پيروان شينتو براي استحمام ،خصوصا‘ پاكيزگي دست و دهان، اهميت زيادي قائلند.
4- «ماتسوري» (جشن): ماتسوري در واقع پرستش و احترام و افتخار به خدايان و ارواح اجداد و نيايشي جهت حفظ صلح است.
نحوه عبادت در شينتو
- در شينتو بسياري از مكانها از جمله كوهها، چشمه ها و غيره مقدس شمرده ميشوند.
- هر زيارتگاه شينتو به خداي خاصي كه به عقيده پيروان داراي شخصيت الهي است و دعاهاي خالصانه وفاداران خود را اجابت مي كند اختصاص دارد. در هنگام ورود به يك زيارتگاه شينتو بايستي از يك سر درب ويژه كه «توري» (tori) ناميده ميشود عبور كرد. «توري» در واقع سمبل مرز بين جهان فاني و دنياي لايتزال خدايان است.
- در گذشته پيروان شينتو معمولاً در رودخانه اي كه در نزديك زيارتگاه شينتو بود به «ميسوگي» (MISOGI) ، كه شستن بدن بود ميپرداختند. در سالهاي اخير به شستشوي دست و دهان در حوضچه اي كه در حياط زيارتگاه تعبيه شده بسنده مي كنند.
- پيروان شينتو به حيوانات بعنوان فرستادگان خدايان با احترام نگريسته و معمولاً در هر زيارتگاه شينتو دو مجسمه از «سگهاي نگهبان»، كه به ژاپني (KOMA- INU) ناميده شده و در مقابل يكديگرند قرارگرفته، وجود دارد.
- مراسم زيارتگاه شينتو شامل تطهير، اهدا پيشكش، خواندن دعا و انجام رقصهائي است كه به پيشگاه خدايان ارائه ميگردد.
- كاگورا (KAGURA) رقص هاي تشريفات مذهبي همراه با نوازش موسيقي با سازهاي سنتي ميباشد. اينگونه رقص ها توسط رقاصان ماهر اجرا مي شود و معمولاً شامل دختران باكره و گروهي از مردان( يا يك مرد) برگزار ميشود.
- «ماموري» (MAMORI) طلسم هائي است كه به نيت شفا يا محافظت و پرهيز از بلايا با خود حمل مي كنند و غالباً بشكل هاي زينتي مختلف مي باشد.
- در خانه هاي بسياري از پيروان شينتو محراب كه به ژاپني «كامي دانا» (KAMI DANA) (قفسه خدايان) گفته ميشود جايگاه مركزي را دارد.
- پيروان شينتو جشن هاي فصلي ، نظير كاشتن در فصل بهار و درو كردن در پائيز، سالگرد ويژه تاريخ يك زيارتگاه و يا براي بزرگداشت و احترام به روح يك ولينعمت محل، برگزار مي كنند.
- 11 فوريه هر سال در ژاپن ، كه داراي سيستم سكولار است، « روز تأسيس ملي » (NATIONAL FOUNDING DAY) ناميده ميشود و جشن يادبود تأسيس ژاپن است. بر طبق اساطير امپراتور جينمو (JINMU) در 660 سال قبل از ميلاد مسيح در چنين روزي بر تخت سلطنت جلوس نموده است. بعضي از زيارتگاههاي شينتو مراسمي را درآن روز برگزار مي كنند. جشن هاي ديگر عبارتند از: «شوگاتسو» (سال نو 1 الي 3 ژانويه) «هينا ماتسوري» (فستيوال دختران، سوم مارس) ، «تانگونو سكو (TANGO NO SEKKU) يا فستيوال پسران در 5 ماه مه و «هوشي ماتسوري» يا جشن ستارگان كه در هفتم ژوئيه هر سال برگزار ميشود.
- از پيروان شينتو انتظار ميرود كه با گذر عمر و بمناسبت هاي خاص از زيارتگاههاي شينتو بازديد كنند. بعنوان مثال جشن شيچي گو سان (SHICHIGOSAN) شامل دعاي خير و آرزوي سعادت جاوداني كاهن شينتو براي دختران 3 و 7 ساله و پسران 5 ساله است كه همه ساله در 15 نوامبر برگزار ميشود.
- بسياري از پيروان شينتو در عبادت « اهداء يك وعده غذا »، كه در آن هر فرد در هر ماه معادل يك وعده غذا پول به سازمان مذهبي خود و يا جهت عمليات رفاهي بين المللي اهدا مينمايد، مشاركت مي كنند.
- «اوريگامي« (ORIGAMI) يا كاغذ ارواح و خدايان، يك هنر سنتي ژاپني است كه با تا كردن ورقه كاغذ اشكال زيبائي كه عمدتاً بشكل پرنده ميباشند، درست مي كنند. «اوريگامي» غالباً در زيارتگاههاي شينتو قابل رؤيت است و براي احترام به روح درخت، كه به كاغذ جان بخشيد ه، «اوريگامي» را هرگز نمي برند.
انواع مختلف شينتو
در ژاپن شينتو به چهار شكل عمده يا سنتي قابل رؤيت است:
1- كوشيتسوشينتو (Koshitsu Shinto)
يا شينتوي خانواده سلطنتي كه شامل مراسمي است كه امپراتور، كه در قانون اساسي فعلي ژاپن بعنوان « سمبل كشور و اتحاد مردم » تعريف گرديده، اجرا مي كند و عمده ترين مراسم مذهبي آن نيعينا مساي ( NIINAMESAI) ميباشد. در اين مراسم امپراتور پيشكش هائي را به خدايان اولين ثمرة برداشت غله ساليانه اهدا مي كند و معمولاً كاهن و راهبه اي (SHOTEN و NAI-SHOTEN) وي را در اجراي اين شعائر مذهبي ياري مينمايند.
2- جينجا شينتو (JINJA SHINTO)
جينجا شينتو بزرگترين گروه و نوع اصلي شينتو مي باشد كه اصل آن به دوران ماقبل تاريخ برميگردد. تا پايان جنگ جهاني دوم جينجا شينتو « شينتوي كشوري» بود و پيروان آن امپراتور ژاپن را بعنوان يك خداي زنده مي پرستيدند . تقريباً كليه زيارتگاههاي شينتو عضو «جينجا هونچو» ( JINJA HONCHO) ، كه انجمن زيارتگاههاي شينتو است، ميباشند. اين انجمن از پيروان خود ميخواهد كه موارد ذيل را رعايت نمائيد:
- شكرگزار موهبت الهي و مزايائي كه از نياكان به آنها رسيده باشند و در انجام شعائر شينتو دقت نمايند كه اين عبادات را با خلوص، وضوح و صفاي قلب انجام دهند.
- آماده كمك به ديگران و بطور كلي به مردم سراسر جهان، و بدون چشم داشت پاداش باشند، و بعنوان موجودي كه خواسته خداوندي در آن سرشته شده در جهت پيشرفت جهان جد و جهد نمايند.
- با اتفاق و اتحاد با ديگران در راه تصديق و سپاسگزاري هماهنگ خواسته هاي امپراتور قدم بردارند و دعا كنند كه كشور ژاپن با بركت مواجه شود و مردمان ديگر كشورها نيز در صلح و سعادتمندي زندگي كنند.
3- كيوها شينتو ( بعضاً آكاشوها شينتو نيز ناميده شده)
كيوهاشينتو شامل 13 فرقه كه در ابتداي قرن نوزدهم توسط افراد تأسيس گرديدند مي باشد. هر فرقه داراي عقايد و دكترين خاص خود است كه در اغلب آنها بر پرستش خداي مركزي فرقه تأكيدبه عمل آمده است. بعضي از اين فرقه ها يكتا پرستند.
4- مينزوكو شيننتو (MINZOKU SHINTO)
مينزو كوشينتو يا شينتوي مردمي هيچ سازمان و يا مقر مركزي ندارد و بيشتر درمراسم مذهبي در نواحي روستائي و يا در كنار جاده ها، مزرعه ها توسط خانوارها انجام ميگيرد. يك جامعه روستائي غالباً ساليانه شخصي غير روحاني را انتخاب مي كنند كه وظيفه اش نيايش به درگاه الوهيت محلي است. شايان ذكر است چهار نوع فوق الذكر شينتو با يكديگر مرتبط ميباشند. و شينتو بطور كلي مذهبي توأم با تسامح بوده و ساير اديان را معتبر مي داند. پيروان شينتو به اديان ديگر، شيوه عبادت و مكانهاي مذهبي آنان احترام مي گذارند. شينتو داراي كتاب مقدس نظير اديان اسلام، مسيحيت و يهود و غيره نبوده و تبليغات و موعظه گري معمول نيست. بر خلاف اديان يگانه پرست در شينتو هيچ چيز مطلق نيست و هيچكس بطور مطلق درست و يا نا درست نيست. شينتو بر اساس خوش بيني است و فرض بر آن است كه ذات انسان خوب است و بدي توسط ارواح شيطاني پديد مي آيد . لذا هدف از اجراي بسياري از مراسم مذهبي شينتو تطهير و پرهيز و دور نگاهداشتن ارواح پليد از طريق نيايش و اهدا پيشكش به «كامي» مي باشد. در شينتوييزم مرد و زن ميتوانند كاهن شينتو شده و ازدواج نموده و بچه دار شوند.
در عصر امپراتور ميجي (1868 الي 1912) شينتو به دين رسمي ژاپن مبدل شد و رهبران اين مذهب به مشاغل عاليرتبه دولتي گماشته شده و زيارتگاههاي شينتو بطور مرتب از دولت وجوه مالي دريافت مي نمودند. بعد از جنگ جهاني دوم شينتو و دولت از هم مجزا شدند.
امروزه مردم ژاپن با بازديد از زيارتگاههاي شينتو غالباً براي سلامتي خود و خانواده ، ايمني در رانندگي ، موفقيت تجاري، زايمان بي خطر، موفقيت در امتحانات و امثالهم دعا مي كنند.
طبق يك بررسي كه توسط «آژانس امور فرهنگي» ژاپن انجام گرديده تعداد پيروان شينتو در ژاپن 107 ميليون نفر، پيروان بودا 5/95 ميليون نفر، و پيروان مسيحيت 8/1 ميليون نفر بوده است. همچنين تعداد زيارتگاههاي شينتو 81000 ، معابد بودائي 77000 ، و تعداد كليساها 6900 باب گزارش گرديده است.
آئين بودائي
در اواسط قرن ششم ( رسما درسال 538 ) از هند واز طريق چين و كره به ژاپن راه يافت و نظر به اينكه مورد پشتيباني امپراتور قرارگرفت ،در سراسركشور اشاعه يافت .
در اوائل قرن نهم بودائيزم در ژاپن وارد مرحله تازه اي گرديد و اشراف و درباريان با توسل به آن درجهت تحكيم موقعيت خود قدم برداشتند.درعصر « كاماكورا»(1338-1192 ميلادي ) كه ژاپن با كشمكش هاي سياسي واجتماعي مواجه بود، فرقه هاي گوناگون بودائي در كشور به وجود آمد و به تدريج نه تنها به عنوان يك مذهب درجامعه ژاپن جاي گرفت ، بلكه درجهت اغتناي دانش در كشور نيز عمل نمود. و ليكن در دوره « ادو » ( 1868-1603 ) كه كشور درحالت آرامش نسبي بود ، قدرت سياسي – اجتماعي معابد بودائي و جنبه هاي فرهنگي بودائيزم نسبتاً كاهش يافت .
در زمان امپراتور « ميجي » مخالفت با بودائيزم به اوج خود رسيده ولي از اين دوره به بعد ، با كوشش پاره اي از روحانيون اين مذهب كه به فرقه هاي متعددي هم تقسيم گرديده بود ، بيشترين پيرو ، بعد از آئين « شينتو » ، در ميان اديان رايج كشور را به خود اختصاص داده است .
پيروان آئين بودائي در ژاپن از نوع « ماهايانا » كه به معني « گردونه بزرگتر » است ، معتقدند كه بشر بدون ترك دنيا و داشتن زندگي عادي هم ميتواند از طريق ايمان به بودا وتقدس او رستگار شود .
درمقابل آئيـن بـودايي « ماهايانا »، آئين بودائي ابتدائي « هينايانا » يا
« گردونه كوچكتر » وجود دارد كه براساس آن ، تنها افرادي كه بتوانند از عهده ترك دنيا برآيند اهل نجات خواهند بود.
مسيحيت
اين مذهب در سال 1549 ميلادي توسط مبلغين“ ژزوئيت ” و “ سن فرانسيس اكزاويه” به ژاپن راه يافت و درنيمه دوم همين قرن رشد سريعي نمود. در اواخر قرن شانزدهم كه ژاپن بصورت ملتي يك پارجه در آمد، مسئولين مملكتي مخالفتها و سركوبي شديدي را عليه مسيحيت آغاز كردند . اين دين تا اواسط قرن نوزدهم كه ژاپن دروازههايش را به سوي خارجيان گشود، ممنوع بود.
كنفوسيانيزم
نيز در اوائل قرن ششم ميلادي به ژاپن راه يافت و ژاپني ها اين آئين را بيشتر به صورت يك آداب اخلاقي تلقي مي كنند.كنفوسيانيزم اثرات زيادي برنحوه تفكر و رفتار ژاپني ها داشته ، و ليكن اين تاثيراز دوران جنگ جهاني دوم كاهش يافته است .
اسلام
اگر چه آشنايي مردم با دين مبين اسلام از سال 1877 ميلادي كه كتابي تحت عنوان زندگاني محمد(ص ) از زبان انگليسي به ژاپني ترجمه شده آغاز مي گردد، با اين وجود ورود اسلام به ژاپن پس از انقلاب اكتبر 1917 در روسيه و استقرار حكومت سوسياليستي در آن كشور انجام گرفت .در طي اين دوره ، تعدادي از مسلمانـان ترك كه در شوروي زندگي مي كردند به ژاپن پناهنـده شدنـد و در شهرهاي عمده از جمله توكيو ، كوبه ، ناگويا و … مستقر گرديده و “ انجمن اسلامي ژاپن كبير ” را تشكيل و مورد حمايت نظاميا ن مخالف حكومت كمونيستي قرارگرفتند.
پس ازجنگ جهاني دوم و اشغال ژاپن توسط نيروهاي متفقين « مك آرتور» فرمانده نيروهاي متفقين « انجمن اسلامي ژاپن كبير » را به علت همكاري آن با نظاميان جنگ طلب ژاپني تعطيل نمود.باخاتمه اشغال ژاپن ، مسلمانان « انجمن اسلامي ژاپن » را باهدف گسترده نمودن همكاري بين مسلمانان ژاپن تشكيل دادند.
البته تعداد اعضاي انجمن در ابتداپنجاه نفر بود كه اكثر آنان را ژاپني هاي مسلمان كه پس از شروع «جنگ سرد» به كشورشان بازگشته بودند ، تشكيل ميداد. چند سال بعد « انجمن اسلامي ژاپن » با كمكهاي مالـي كـه از « رابطه العالم اسلامي » دريافت نموده بود « مركز اسلامي ژاپن » راتاسيس نمود.بطور كلي انجمنها و موسسات اسلامي در ژاپن غالبا ً با كمكهاي مالي عربستان و مديريت پاكستاني ها و تركيه اي هاي مقيم ژاپن اداره ميشود.درحال حاضر يك «مسجد» در توكيو وجود دارد كه توسط تركيه احداث گرديده است . درضمن در ژاپن آقاي القائم ساوادا و پسر ايشان آقاي ابراهيم ساوادا به مذهب شيعه گرويده و فعاليتهائي را در زمينه خدمات و آموزش هاي اسلامي انجام ميدهند.
به طور كلي ميزان پايبندي مردم به مذهب در ژاپن در مقايسه با مردم ساير كشورها كمتر است و درحال حاضر مذهب و يا بهتر بگوئيم آئين ژاپني ، بيشتر در مــراسم ويـــژه مورد توجه قرار ميگيرد ودربعضي از موارد دست آويزي براي گروه گرائي ميباشد.
« اكيو موريتا » موسس شركت سوني مي گفت : « ما ژاپني ها خود را آدمهاي زياد مذهبي نمي دانيم ، گرچه مذهبي هم هستيم .مامعتقديم كه خداوند در هرچيزي حلول كرده است. ما بودائــي ،كنفوسيوسي ، شينتو و مسيحي هستيم ؛ ولي به همان نسبت پيشرو هم هستيم . ما به شوخي ميگوئيم كه بيشتر ژاپني ها شينتو به دنيا مي آيند، به طريق كنفوسيوسي زندگي مي كنند ، به آئين مسيح ازدواج و به رسم بودائي دفن ميشوند.»
|
