شهرستان نيشابور ، خطه ای است به وسعت 248 /9 کيلو متر مربع که در شمال استان خراسان قرار دارد. نيشابور از شمال با کوه های بينالود و شهرستان قوچان ، از باختر با شهرستان های اسفراين و سبزوار ، از خاور با مشهد ، از جنوب با تربت حيدريه و کاشمر هم مرز است . رود های نيشابور بيشتر فصلی هستند . « کالشور» نام بزرگترين رودخانه اين شهرستان بشمار می رود. آب و هوای نيشابور پايدار نيست . دره های پر آب و سرسبز دامنه های بينالود در شمال از هوای معتدل کوهستانی و هوای نواحی جنوبی نسبتا گرم و بيابانی است .
شهرستان نيشابور در برگيرنده دو شهر ، پنج بخش ، پانزده دهستان و 632 آبادی و بر پايه آمار انتشار يافته در سال 1370 دارای 399287 نفر جمعيت است .
نيشابور يکی از ديرپا ترين شهرهای ايران است که بر سر راه جاده ابريشم قرار داشته است . قدمت و پايگيری اين شهر را به دوره ساسانی و دوران شاپور اول نسبت داده اند . ولی برپايه واپسين يافته های باستان شناسی در پهنه های تاريخی اين ديار ، نيشابور در هزاره سوم پيش از ميلاد دارای ارتباط تجاری با دره سند در پاکستان و نيز منطقه بين النهرين بوده است.
بتازگی نيز گستره های باستانی با ارزشی ازآن هزاره چهارم و سوم پيش از ميلاد ، در پيرامون شهر شناسايی شده که از اهميت بسزايی برخوردارند . ظاهرا قديمی ترين سند درباره نيشابور درسنگنبشته ای متعلق به دوران شاپور اول ساسانی ( کعبه زرتشت ) ، باز می گردد که از آن به نام « تمام آپارخشتر » ياد شده است . هم چنين يکی از مهمترين آتشکده های پيش ار اسلام ، به نام « آذربرزين مهر » در نيشابور قرار داشته که آتشکده خاص کشاورزان بوده است .
تا پيش از اسلام ، اين شهر « ابر شهر » ناميده می شد ، ولی از دوره آغازين چيرگی اسلام نام « نيشابور » در کنار « ابر شهر » بکار رفته و در گذرزمان جايگزين آن گرديد. نيشابور در زمان عبدالله ابن طاهر به عنوان پايتخت خراسان بزرگ انتخاب و رفته رفته به بزرگی و اهميت روز افزون يافت ؛ به طوری که صفاريان نيز پس از برکناری طاهريان ديگر بار اين شهر را به پايتختی خود برگزيدند. در دوره غزنويان و سلجوقيان نيشابور به اوج پيشرفت خود دست يافت و به ثروتمندترين و پر جمعيت ترين سرزمين اسلامی تبديل شد . ولی ديری نپاييد که در پی يورش های ويران گر سپاهيان مغول با خاک همسان گشت.با اين همه ، پس از زمانی کوتاه ، بار ديگر در بخش شمال باختری شهر قديم ، شهری تازه سر برداشت و کار آبادانی آ ن بالا گرفت . ولی زمين لرزه سال 808 هجری دوباره آن را ويران ساخت. نيشابور در دوره تيموری اندکی باليد و روز به روز دامن گسترد تا آنکه توانست زندگی پويای خود را دوباره باز يابد.
