حتی در میان منسجم‌ترین خانواده‌ها نیز بگو مگو پیش می‌آید زیرا زندگی زیر یک سقف الزاما منجر به تنش و جروبحث می‌شود. همه خانواده‌ها دارای برخی مشکلات ارتباطی هستند. این مشکلات می‌توانند مشکلات ساده ارتباط خانوادگی یا مشکلات پیچیده‌تری باشند.
میزان پیچیدگی مشکلات خانوادگی در مورد برقرار کردن ارتباط اهمیتی ندارد، اما می‌تواند شناخت آنها را دشوار کند. شناخت مشکلات رایج ارتباطات خانوادگی به‌دلیل پیچیدگی خانواده‌ها و ارتباطات آنها، بسیار دشوار است. هر کس به‌جز اعضای خانواده خود، با افراد دیگری هم در ارتباط است که آن ارتباطات پیوندهایی که با دیگر اعضای خانواده دارد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در حقیقت خانواده‌ها مانند تارهایی هستند که خود ما آنها را درست می‌کنیم. وجود مشکلات رایج ارتباطات خانوادگی در همه خانواده‌ها امری طبیعی است؛ مهم نیست کجا زندگی می‌کنید یا سابقه خانوادگی شما چه بوده است.
شناخت مشکلات رایج ارتباطات خانوادگی با بررسی اعضای خانواده و موقعیت آنها انجام می‌شود. هر یک از اعضای خانواده خواسته‌های متفاوت داشته و برحسب آن به افراد مختلفی نیاز دارند. هر کدام از آنها نسبت به دیگر اعضای خانواده توانایی خاصی دارند تا به‌طور متفاوتی عمل کنند. این ویژگی در میان خانواده‌ها و حتی اشخاص مختلف یک ویژگی معمول به حساب می‌آید. به هر حال، زمانی که همه اعضای خانواده خواسته‌های متفاوتی را در زمانی مشخص نیاز داشته باشند، برآورده کردن آنها بسیار دشوار خواهد بود. وقتی نیازهای اعضای خانواده برآورده نمی‌شود، با این روش یعنی بررسی اعضای خانواده، را بیازمایید تا برای رفع بسیاری از مشکلات رایج ارتباطات خانوادگی به یک سازماندهی مناسب برسید.راه دیگر برای شناخت مشکلات رایج ارتباطات خانوادگی مهم، بررسی تفاوت رفتاری و شخصیتی هر کدام از اعضای خانواده است و ما باید از مقایسه آنها با هم خودداری کنیم.
ما همواره به‌دلیل خواسته‌ها و نیازهایی که ما را از دیگران مجزا می‌کند، با دیگران فرق داریم. تفاوت در خواسته‌ها امری پسندیده است اما این درست نیست که بیشتر اوقات تنها به این خاطر که با هم فامیل هستیم، مجبور باشیم همه را دوست داشته باشیم و اعمالی مشابه انجام دهیم. اعضای خانواده به این دلیل که هر یک چیزی متفاوت را به‌وجود می‌آورند، ارزشمندند. زمانی که اعضای خانواده به این باور که هر کدام موجودی منحصر به فرد هستند، برسند و سعی نکنند مثل دیگران باشند، مشکلات ارتباطات خانوادگی از بین می‌رود.
چگونه موفق شویم برخوردهای بین زن و شوهر و فرزندان و بین کوچک‌تر‌ها و بزرگ‌تر‌ها را اداره کنیم؟ کشمکش‌ها، جروبحثها و دیگر برخوردها ناشی از آن هستند که ارزش‌ها و علایق افراد یک خانواده یکسان نیستند. ما همگی با یکدیگر فرق داریم! اگر می‌خواهید روابط خانوادگی‌تان از تباهی در امان باشد، باید این کشمکش‌های نهانی یا ابرازشده را به نحو شایسته‌ای اداره کنید. برای فرونشاندن بحران چه باید کرد و برای آنکه در موقعیتی مشکل آفرین به خوبی واکنش نشان دهیم چه رفتاری باید در پیش بگیریم؟
کنترل کشمکش‌ها با فرزندان
تربیت فرزندان همانند رودخانه‌ای طویل و آرام نیست. بگومگوها اغلب همه جا حضور دارند! البته برخی از آنها فقط برخوردهای جزئی هستند که محدودیت‌های شما را به آزمایش می‌گذارند. با این‌حال گاه جر‌و‌بحثی واقعی پیش می‌آید و نفوذ و قدرت شما را زیر سؤال می‌برد. توصیه‌هایی را در اختیارتان قرار می‌دهیم تا به شما کمک کنیم لحظات بحرانی را درک کرده و آن‌را بهتر اداره کنید:
کودک به کمک جروبحث به‌خود نظم می‌بخشد
زمانی‌که کودک با شما وارد جروبحث می‌شود در پی شناخت و کشف است. در واقع، برای آنکه بتواند به‌خودش نظم و سامان ببخشد، نیازمند آن است محدودیت‌هایی را که والدینش به وضوح برایش تعیین کرده‌اند بشناسد. از این‌رو چون بگومگوها برای پیشرفت و رشدش ضروری هستند غیرقابل اجتنابند. گرچه گاه تسلیم شدن در این جروبحثها آسان‌تر است (در هر حال خستگی کمتری به همراه دارد)، بهتر است بر سر حرفتان بمانید و ممنوعیت‌هایی را که از ابتدا برایش وضع کرده‌اید به‌شدت حفظ کنید.
رفتارهای درستش را تشویق کنید
بهتر است به جای آنکه رفتارهایی که مورد تأیید شما نیست را به‌گونه‌ای منفی به او گوشزد کنید و رفتارهای مناسب فرزندتان را مثلا زمانی‌که اتاقش را مرتب کرده است به او تبریک بگویید و به‌گونه‌ای مثبت خاطر نشان کنید. به این ترتیب فرزندتان متوجه خواهد شد زمانی‌که کار خوبی انجام می‌دهد، شما نسبت به او توجه نشان می‌دهید. اما اگر فقط از او ایراد بگیرید از آنجایی‌که تنها هدفش جلب توجه شماست احتمال دارد که برای جلب توجه شما دست به اعمال احمقانه‌ای بزند.
حرف او را درک کنید
کودک هیچ‌گاه برای تفریح و سرگرمی با والدینش وارد جروبحث نمی‌شود. لازم است انگیزه و احساساتش را بشناسید. سعی کنید از رفتارش بفهمید به شما چه می‌خواهد بگوید.
ممنوعیت‌ها را توضیح دهید
زمانی‌که چیزی را برای فرزندتان ممنوع می‌کنید باید همواره دلایلش را برایش توضیح دهید؛ به این ترتیب قادر خواهد بود ممنوعیت‌ها را به‌طور «هوشمندانه» بپذیرد.با نوجوانان بیش از حد از موضع پدرانه برخورد نکنید
با نوجوانانتان با لحن پدرانه صحبت نکنید زیرا این عمل باعث می‌شود به آنان احساس حقارت دست دهد. اگر قرار باشد قوانین زندگی به بچه‌های کوچک تحمیل شود، در عوض نوجوانان باید در تصمیم‌گیری‌ها شرکت داشته باشند. در واقع، این عمل به استقلال آنان کمک کرده و حس مسئولیت‌شان را افزایش می‌دهد.
کنترل کشمکش‌ها با همسرتان
یکی از اصلی‌ترین منشأ جروبحثها در داخل خانه، مطمئنا زن و شوهر هستند. چنانچه برخی نیش و کنایه‌ها میان زن و شوهر اغلب فاقد اهمیت باشند، برخی از برخوردها می‌توانند موجب جروبحث و دعوا میان زوجین شود. برای جلوگیری از قطع رابطه بعد از هر جروبحث، توصیه‌هایی را در اختیارتان قرار می‌دهیم.
نیش و کنایه را کنار بگذارید
چنانچه بین شما و همسرتان بحث و مشاجره در گیرد، بهتر است که کاملا نیش و کنایه و تحقیرکردن را کنار بگذارید. درواقع چنین رفتاری ارزش همسرتان را پایین آورده و بر مشکلات می‌افزاید. بهتر است به‌دنبال راه حلی باشید که موجب رضایت و آرامش خاطر هر دو طرف باشد.
زمانی که اعضای خانواده به این باور که هر کدام موجودی منحصر به فرد هستند، برسند و سعی نکنند مثل دیگران باشند، مشکلات ارتباطات خانوادگی از بین می‌رود
زیاد انتقاد نکنید
انتقاد طرف مقابل را وا‌می‌دارد تا خودش را تبرئه کند یا موضع بگیرد. با این عمل شما او را در موقعیتی دفاعی قرار می‌دهید که این امکان را از او سلب می‌کند تا بی‌طرفانه به حرف‌های شما گوش دهد. انتقاد، راه‌حلی رضایت‌بخش برای هیچ‌یک از شما نیست.
خود را جای او بگذارید
خودتان را جای او بگذارید و با پذیرفتن نقطه نظر او، به حرف‌هایش گوش دهید. مهم است که احساسات و شرایط او را درک کنید. برای آنکه نشان دهید حرف‌هایش را به خوبی درک کرده‌اید، به روش خودتان گفته‌های او را دوباره بیان کنید. در غیراین‌صورت، او می‌تواند افکارش را برایتان توضیح دهد.
تفاوت دیدگاه‌ها را بپذیرید
شما و همسرتان دید یکسانی نسبت به زندگی ندارید و شاید دقیقا به همین دلیل است که او را به همسری انتخاب کرده‌اید! تفاوت را بپذیرید و چنانچه موفق به پذیرش تفاوت‌ها نمی‌شوید، شاید وقت آن رسیده که روی دلایلی که بنا به آن یکدیگر را دوست دارید تمرکز کنید.
به سرعت واکنش نشان دهید
بر خلاف ضرب‌المثل‌های قدیمی، گذشت زمان همیشه همه چیز را درست نمی‌کند. چنانچه احساس می‌کنید کشمکش و درگیری در شرف وقوع است، برای جلوگیری از مشکل و بزرگ شدن آن ضروری است که هر چه سریع‌تر واکنش نشان دهید و چاره‌ای بیندیشید.
زمان مناسب را انتخاب کنید
برای جلوگیری از درگیری و کشمکش نباید مشکلات و بحث و گفت‌وگو را در هر شرایط و زمانی پیش بکشید. زمانی را انتخاب کنید که هر دو آرام و آماده هستید.
مسائل را خیلی بزرگ نکنید
در هر شرایطی برای آنکه وضعیت را آرام کنید به شوخ‌طبعی متوسل شوید. این عمل به شما کمک می‌کند تا مسائل را خیلی بزرگ نکنید، از مشکلات فاصله بگیرید و بحران را فرونشانید. اما مراقب باشید، شوخ طبعی به معنای تمسخر طرف مقابلتان نیست. در این حالت وضعیت از بد هم بدتر خواهد شد.
چنانچه واقعا احساس می‌کنید که در بن بست گیر کرده‌اید و برقراری ارتباط غیرممکن است، شاید بهتر باشد که با یک متخصص مشورت کنید. درمان خانوادگی یا درمان زوجین می‌تواند به شما کمک کند تا حرکت و پویایی مثبت‌تری را در خانواده بنا کنید.
فرآوری: نسرین صفری
بخش خانواده ایرانی تبيان
