برنامه نویسی برای کودکان

سال‌ها قبل که برنامه‌نویسی را شروع کردم، زبان بیسیک ابتدایی‌ترین زبان برنامه‌نویسی بود که در آن موقع وجود داشت. نسخه 1,1 صفحه‌ای مشکی داشت و دکمه‌های LIST، RUN و Load آن را هنوز به‌یاد دارم. البته، در آن زمان کودکان و نوجوانان کمی به برنامه‌نویسی علاقه داشتند و اغلب با آتاری و کومودور کار می‌کردند. امروزه، در قرن بیست‌ویکم اوضاع به کلی تغییر کرده است. سن برنامه‌نویسان مبتدی به حداقل ده سال رسیده و با ورود به دنیای اینترنت سطح علمی و فنی کودکان نیز بالاتر رفته است.

کار کردن با زبان‌های برنامه‌نویسی مانند‌VB، سی‌شارپ و جاوا هم آن‌چنان برای کودکان آسان نیست (البته منظور از کودکان گروه سنی هشت تا دوازده سال است). از این رو، ابزارهای برنامه‌نویسی جدیدی برای برنامه‌نویسان بسیار مبتدی تولید شده که در این یادداشت به معروف‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود.

Karel
www.cs.mtsu.edu/~untch/karel
یکی از آسان‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی Karel است که ممکن است با آن آشنایی داشته باشید. این زبان برای کنترل روباتی به نام Karel است. برای آشنایی دانش آموزان مبتدی به مبانی برنامه‌نویسی این زبان یکی از بهترین ابزار است. این زبان از شش فانکشن ساده به نام‌های TurnOn، Move، TurnLeft، PickBeeper، PutBeeper و TurnOff برای عملکردهای اصلی حرکت روبات استفاده می‌کند و Syntax آن شبیه زبان C است. نکته قابل توجه این‌که حتی می‌توان برنامه‌ای را که نوشته‌ایم، اشکال‌زدایی یا Debag کنیم.

Scratch
www.scratch.mit.edu
ابزار جالب دیگری که برای برنامه‌نویسان مبتدی و کودکان تهیه شده Scratch نام دارد. این ابزار محیط گرافیکی مهیجی رابرای کودکان برنامه‌نویس فراهم کرده است که با آن می‌توان انیمیشن، بازی و حتی کارهای خلاقانه انجام داد.

StageCast
www.stagecast.com/creator.html
یک دیگر از ابزارهای بسیار جذاب دیگر Stage cast است که برنامه‌نویسان کوچک می‌توانند از آن استفاده کنند. این ابزار باعث افزایش خلاقیت و توسعه فکر کودکان می‌شود. البته، این ابزار به سادگی Karel نیست و بیشتر برای سرگرمی کودکان استفاده می‌شود، زیرا استفاده از ابزارهای تصویری و محیط‌های آماده نمی‌تواند آموزش خوبی برای برنامه‌نویسی به معنای کد نویسی داشته باشد. اما به طور کلی می‌تواند شروع خوبی برای کودکان جهت آشنایی با مبانی کامپیوتر و خلاقیت تولید یک بازی یا انیمیشن ساده باشد.

Phrogram
www.phrogram.com
ابزار دیگری که از تمامی ابزارهای قبلی کارا‌تر است Phrogram است. از قابلیت‌های خوب برنامه‌نویسی این ابزار می‌توان به نوع برنامه‌نویسی که Procedural دارد، اشاره کرد. همچنین این زبان توابع کتابخانه‌ای ساده و قابل دسترس خوبی دارد و حتی می‌توان توابع دیگری را نیز به آن اضافه کرد. برخورداری از یکIDE یا محیط کد‌نویسی به‌نسبت خوب این ابزار نیز از دیگر قابلیت‌های آن است که برنامه‌نویسان مبتدی را به سوی خود‌می‌کشد. حتی می‌توان در این زبان ورودی و خروجی فایل را تعریف کرد و از توابع ریاضی آماده استفاده کرد.

در این ابزار می‌توانید از Help‌های گسترده‌ استفاده کنید و برنامه‌های مبتدی مانند پازل، کلیپ تصویری و... بسازید. البته، برای سنین کم این برنامه توصیه نمی‌شود، زیرا برای کار کردن با این نرم‌افزار دانستن مبانی ریاضی‌، الگوریتم و توابع لازم است.

AutoHotKey
www.autohotkey.com
ابزارهای برنامه‌نویسی دیگری مانند AutoHotKey نیز برای نوشتن ماکروهای ساده ویندوز وجود دارد که می‌تواند برای مبتدیان مفید باشد، اما به اندازه Phrogram پیچیدگی ندارد و نمی‌تواند مبانی برنامه‌نویسی را به مبتدیان بیاموزد.

اگر چه ابزارهایی که به آن اشاره شد می‌تواند برای شروع مفید باشد، اما در ادامه راه برای نوجوانانی که مهارت اولیه را پشت سر گذاشته‌اند،گزینه‌های مختلفی وجود دارد؛ زبان‌هایی مانند Phython و Perl زبان‌های قدرتمندی هستند که پایه‌گذار خوبی برای برنامه‌نویسی محسوب می‌شوند. البته برای کار در سنین نوجوانی و پس از آن. پس از این زبان،LISP می‌تواند برای شروع کار مبتدیان زبان برنامه‌نویسی بهتری باشد.

از طرف دیگر Visual Basic که هم اکنون چندین و چند نسخه جدید به بازار ارائه داده به نظر زبان مناسب دیگری برای مبتدیان برنامه‌نویسی است که می‌تواند در یادگیری مبانی برنامه‌نویسی مفید باشد. این گروه پس از یادگیری این زبان می‌توانند به زبان‌های گوناگون و متنوعی مانند Visual Basic.NET (که مبانی اولیه آن تقریباً مشابه ‌VB است)، مهاجرت کنند و برنامه‌نویس حرفه‌ای شوند.