شهرستان بندر ترکمن

اين شهرستان بامساحت 1576 كيلومتر مربعي خود ، از شمال به جمهوري تركمنستان ، از شرق به شهرستان هاي گنبدكاووس و آق قلا ، از غرب به درياي خزر و از جنوب به شهرستان كردكوي محدود است . شهرستان بندرتركمن در جلگة وسيع گرگان و درياي خزر واقع شده است . و شبه جزيره ميانكاله نيز در محدوده آن قرار دارد . پوشش گياهي جلگه علاوه بر محصولات كشاورزي ، چمن زارهايي هستند كه به صورت مراتع قشلاقي مورد استفاده دامداران قرار مي‌گيرند . در شبه جزيره ميانكاله و با تالاب هاي ساحلي در درختچه هاي گز ، تمشك ، اناروحشي و گياهان آبزي ، پوشش گياهي منطقه را تشكيل مي دهند . رودخانه مهم اين شهرستان گرگان رود است كه از بخش مياني شهرستان عبور كرده و به درياي خزر مي ريزد . اين شهرستان با دوبخش و سه دهستان و دو شهر بندرتركمن و گميشان ، داراي 125890 نفر جمعيت است . بيشتر ساكنان تركمن هستند . قبايل ترك اغوز كه ريشه سلسله تركمن ها هستند در قرن دهم ميلادي وارد مناطق تركمن صحرا شدند . در همان روزگار با گسترش دين اسلام به منطقه گرگان و دشت جمعي از ترك هاي اغوز اسلام آوردند . اين ها گروهي بودند كه بعدها به تركمن شهرت يافتند . تركمن به معناي ترك و ايمان يا ترك با ايمان بوده و بيانگر وجه تمايز اغوزهاي مسلمان از اغوز هاي غير مسلمان است البته برخي بر اين باورند كه وجه نامگذاري تركمن اين بوده كه آنان ترك نيستند ، بلكه از بعضي از جهات شبيه آنانند . به همين علت آنان را تركمان به معناي مانند ترك ناميده اند . تركمن هاي ايراني كه در گرگان و دشت به سر مي برند . به دو قبيله عمده يموت و گوكلان منسوبند . كه به نوبه خود به تيره هاي جزء و دسته ها كوچك تري تقسيم مي‌شوند . اين قبايل و دسته ها ، رئيس خاصي ندارند هرچند كه هر تيره يك بزرگ ريش سفيد دارد . اما اين مقام براي او منشأ اثر و قدرت نيست بلكه او تنها به علت سن زياد و تجربه و نفوذ شخصي اش به چنين مقامي مي رسد . بناي هستة اصلي بندرتركمن در 1306 ه.ش در محلي كه قرارگاه نظامي بوده گذاشته شد و نام شهر بندر شاه را در خود گرفت . سپس عواملي از قبيل : اسكان عشاير ، احداث راه آهن ، احداث بندر ، سازمان هاي متعدد و ايجاد تسهيلات شهري موجب رشد و توسعه سريع اين شهر گرديد . نقشه اين شهر بر اساس اصول شهرسازي طراحي شده و خيابان هاي عريض ، موازي و عمود بر هم دارد . زبان مردم شهرستان بندرتركمن تركمني بوده و مذهبشان هم سني حنفي است . گميشان ديگر بخش شهرستان بندرتركمن ، از نظر مساحت قسمت اعظم آن را تشكيل مي دهد . بيشتر مردم اين منطقه تركمنند . سابقة شهرنشيني در گميشان به دو قرن مي رسد و تا اواخر دوره قاجاريه هم پرجمعيت ترين ابادي هاي دشت گرگان بود . نام گميشان ، برگرفته از اسم تپه اي شمالي اين شهر است كه گمش دفه ( تپه نقره اي ) ناميده مي‌شود. در اين شهرستان كشاورزي با فعاليت دامداري توأمان بوده و مراتع شمال گرگانرود و اراضي ساحلي درياي خزر براي چراي دام ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد . هم چنين با كمك چته هاي عميق ، برنج هم به صورت پراكنده كشت مي‌شود . علاوه بر اين صيد انواع ماهي هاي خاويار واستخواني با توجه به تاسيس شيلات در بندر تركمن و احداث كارگاههاي تهية خاويار و سشردخانه متعدد در آشورادة ميانكاله نقش مهمي در تأمين درآمد اهالي ايفا مي‌كند . در اين شهرستان صنايع دستي نظير : قالي ، قاليچه ، پشتي تركمني كه بافت آن به دو روش سنتي و خانگي انجام مي‌گيرد . هم چنان معمول و متدواول است . وجود ديوار دفاعي گرگان ( ديوار انوشيروان – قزل آلان ) و مجموعه اي از تپه هاي باستاني ، گوياي ديرينه بودن سكونت انسان در اين ديار است . از مزار هاي اين شهر زيارتگاهي است كه به بهاءالدين نقشبندي نسبت مي دهند . اهالي تركمن و قزاق منطقه هر جمعه به زيارت اين زيارت گاه مي‌روند . از ديگر مزارهاي اين شهرستان هم مي توان از زيارتگاه آقا امام نام برد . از ديدني هاي شهرستان بندرتركمن ، دوشنبه بازار تركمن است . در اين بازار ، انواع كالاها از صنايع دستي گرفته تا كالاهاي لوكس داخلي و خارجي عرضه مي شود . ديگر جاذبه هاي گردشگري اين شهرستان عبارتند از تالاب گميشان و صيدگاه هاي مجاور آن كه با وجود پرندگان ابزي و كنار ابزي ، پيوسته چشم انداز طبيعي و زيبايي آن افزوده مي‌شود . اين تالاب كه در حاشية شرقي درياي خزر و در ضلع غربي شهر گميشان واقع شده ، مي‌تواند به عنوان مركزي مهم براي مطالعات زيست محيطي و مشاهدة پرندگان و فعاليت هاي اموزشي ، گردشگري ، علمي و اقتصادي در استان گلستان باشد . شبه جزيره آشوراده هم با داشتن موقعيت جزيره اي در بخش ساحل شرقي درياي خزر ، چشم انداز جالبي دارد . اسكلة تجاري بندرتركمن هر چند كه در جهت برقراري ارتباط با بندرگاه هاي جمهوري تركمنستان ايجاد شده و از نظر حمل و نقل دريايي موقعيت اقتصادي را براي آن رقم زده ، ولي داراي موقعيت گردشگري نيز است . ميدان سواركاري ، چشمة گل آلود نفت ليجه از ديگر مناطق مهم اين شهرستان از نظر گردشگري اند . بندر تركمن يكي از شهرستان هاي استان گلستان است كه هواي آن معتدل و مرطوب است. بيش ترين درجه حرارت اين شهرستان در تابستان ها 45 درجه بالاي صفر و كم ترين آن در زمستان ها 3 درجه بالاي صفر است. ميزان متوسط بارندگي ساليانه 550 ميلي متر و ميزان رطوبت نسبي در اين ناحيه به حدود 65 درصد مي رسد. شهرستان بندر تركمن به علت پايين بودن از سطح دريا جلگه‌اي كاملاً هموار بوده و فاقد هر گونه بلندي است. برخي ازانواع رستني ها عمده‌ترين پوشش گياهي شهرستان بندر ترکمن را تشکيل مي دهد. مجموعه تالاب گميشان به دليل تنوع زيستي، وجود گياهان آبزي و كنار آبزي و به عنوان يک ذخيره گاه ژنتيكي با ارزش از گونه هاي مختلف پرندگان، آبزيان و گياهان آبي اهميت يافته است. اين تالاب در 60 كيلومتري شمال باختري گرگان پس از گذر از گرگان، بندر تركمن، گميشان و خواجه نفس واقع شده است. مشاهده بيش از 20 گونه ماهي و 100 نوع پرنده كه تعدادي از آن ها نيز نادر هستند، از جمله جلوه هاي تماشايي تالاب گميشان مي باشد. علاوه بر اين گميشان به عنوان يک منطقه تفريحي، آموزشي در سطح كشور مطرح است و همه ساله در فصول مختلف سال علاقه مندان بي شماري را به سوي خود جذب مي كند. گونه هاي مختلف پرندگان از قبيل اردک کبک، تيهو، قرقاول و پرندگان دريايي از عمده ترين پرندگان اين منطقه هستند و جانوران مختلف از جمله روباه،‌ شغال، گرگ، خرگوش و خرس نيز از جمله مهم ترين پستانداران اين شهرستان محسوب مي شوند.