اولى الامر كيست

اولى الامر كيست؟ در قرآن مى‏خوانيم: «اطيعوا اللّه و اطيعوا الرسول و اولى الامر منكم»(164)
 از خدا و رسول و صاحبان فرمان پيروى كنيد.
 «اولى الامر» يعنى صاحب اختيار و فرمان، چه كسانى هستند؟
 به عقيده ما شيعيان اولى الامر، امامان معصوم هستند، نه هر صاحب قدرتى كه بر مردم تسلّط پيدا كند. زيرا اين صاحبان فرمانى كه در كنار خدا و رسول هستند بايد در راه خدا و رسول باشند.
 بديهى است كه وقتى مى‏گويند از خدا و پيامبر فرمانبردارى كنيد، يعنى هيچ گناهى را انجام ندهيد. از طرف ديگر، اگر ما مصاديق اولى‏الامر را سلاطين و رؤساى جمهور كشورها بدانيم، كه نه تنها معصوم نيستند بلكه گاهى سرآمد گنهكاران مى‏باشند، پس بايد از آنها فرمانبردارى و پيروى كنيم.
 آيا اين صحيح است كه قرآن در يك آيه هم به ما سفارش كند كه پيرو خدا و رسول باشيم و هرگز دور خلاف نگرديم و گناه نكنيم و هم سفارش كند كه پيرو كسانى باشيم كه هر روز صدها خلاف مى‏كنند؟! اگر خيلى خوش‏بين باشيم، آنان گاهى مرتكب گناه مى‏شوند، كه در اين صورت مطيع آنها بودن، يعنى گاهى گناه كردن.
 آيا چنين تناقضى از سوى خداوند حكيم پذيرفته است؟ بنابراين منظور از اولى الامر هر حاكم و صاحب قدرتى نيست.
 بيانى ديگر
 همان گونه كه در اين آيه فرمانِ «اطيعوا» داريم، در آيات ديگر، نهىِ «لا تطع» و «لا تطيعوا» داريم. خداوند در يك جا فرمان اطاعت از حاكمان مى‏دهد و در جاى ديگر مى‏فرمايد: اطاعت نكنيد، تكليف چيست؟
 اگر منظور از «اولى الامر» هر صاحب قدرتى باشد، با اين همه مواردى كه خداوند از اطاعت آنان نهى فرموده، از اطاعت شوندگان چيزى باقى نمى‏ماند. مانند اينكه پزشك به بيمار بگويد: لبنيات بخور. بعد بگويد: ماست نخور، شير نخور، پنير نخور، كره نخور، خامه نخور و ...
 پس اولى‏الامر بايد امامان معصوم باشند كه اطاعت از آن بزرگواران همان اطاعت از خدا و رسول باشد و هرگونه انحراف فكرى و عملى در آنان نباشد و از حد اعلاى عصمت برخوردار باشند.
 اگر مراد قرآن از اولى الامر افراد غير معصوم بود، حق اين بود كه فرمان به پيروى از آنان اين چنين مطلق نباشد و مانند پيروى از والدين مشروط باشد. چنانكه قرآن مى‏فرمايد: اگر والدين خواستند فرزند را از مدار توحيد خارج نمايند، اطاعت از آنها ممنوع است:
 «واِن جاهداك لتشرك بى ما ليس لك به علم فلا تطعهما»(165)
 بنابراين اگر فرمان پيروى از اولى الامر بى‏قيد و شرط آمده است، به اين خاطر است كه اولى الامر در ديدگاه قرآن نيازى به قيد ندارد، آنها كسانى هستند كه از انحراف به دورند و داراى مقام عصمت مى‏باشند.
 اگر در مسيرى حركت كنيم و به تابلوى كه بر روى آن نوشته عبور آزاد، برخورد كنيم، از اين تابلو متوجه مى‏شويم كه مسير مشكلى ندارد، وگرنه اگر مسير مشكلى داشت يا بايد تابلوهاى احتياط نصب مى‏شد و يا حداقل تابلوى فوق نصب نمى‏شد. همچنين هنگامى كه خداوند از انسان مى‏خواهد از اولى الامر اطاعت كند و هيچ گونه قيد و شرطى را ذكر نكرده، آشكار مى‏گردد كه آنها هيچ‏گونه لغزشى ندارند.
 علاوه بر آنكه بر اساس روايات مراد از «اولى الامر» پيشوايان معصومى هستند كه طبق سيصد حديث شيعه و اهل سنت، تعداد آنها دوازده نفر است.(166)

164) سوره نساء، آيه 59 .
165) سوره عنكبوت، آيه 8.
166) جلاءالبصر فى ائمة الاثنى عشر، آيت اللّه صافى.

صلوات بر اهل بيت در نماز تمامى فِرَق مسلمان، اعم از شيعه و سنى، در تشهد نماز بر پيامبر و آل او صلوات مى‏فرستند. حتى صلوات برادران اهل سنت پر رنگ‏تر از صلوات ما شيعيان است. آنان مى‏گويند: «الّلهم صلّ على محمّد و على آل محمّد كما صلّيتَ على ابراهيم و على آل ابراهيم»
 روزى در مسجد الحرام نماز مى‏خواندم. پس از سلام يكى از برادران اهل سنت كه كنار من نشسته بود، به من گفت: اين چه صلوات غلطى بود كه فقط مى‏گويى: «اللهم صلّ على محمّد و آل محمّد» گفتم: چرا؟ گفت: اين صلوات شما ابتر و ناقص است. آنگاه صلوات فوق را به من يادآورى كرد.
 بنابراين نماز بدون سلام بر اهل بيت نماز نيست.
 امام شافعى يكى از ائمه چهارگانه اهل سنت، شعر جالبى دارد كه در كاشى‏كارى‏هاى ايوان نجف نيز درج شده است. او مى‏گويد:
 يا اهل بيت رسول اللّه حبّكم‏
فرض من اللّه فى القرآن انزله‏
 كفاكم من عظيم الشأن انّكم‏
من لم يصلّ عليكم لا صلوة له‏
 اى اهل بيت رسول خداعليهم السلام، خداوند دوستى شما را در كتابش واجب كرده است. در علوّ مقام و شأن شما همين بس كه هر كس بر شما صلوات نفرستد، نماز نگزارده است.

معرّفى روزانه پيامبر در اواخر عمر، روزهاى متوالى (بعضى شش ماه و برخى نه ماه گفته‏اند) هر روز صبح به كنار خانه على و فاطمه‏عليهما السلام مى‏آمدند و دست‏هاى خود را دو طرف درب خانه مى‏گذاشتند و مى‏فرمودند: «السلام عليكم يا اهل بيت النبوّة»(160)
 پيامبر بدين وسيله اهل بيت را به مردم معرفى مى‏كردند، تا براى مردم فرهنگ شود و مردم اهل بيت را كاملاً بشناسند و افراد ديگر را هر چند از همسران و بستگان پيامبر باشند، جزو اهل بيت محسوب نكنند.

160) بحارالانوار، ج 35، ص 215.

اصول عقائد اسلامي (امامت) » آيا پيام غدير، دوستى علىّ‏عليه السلام بود؟ بعضى مى‏گويند: منظور پيامبر از «مَن كنتُ مولاه فهذا علىّ مَولاه» دوستى على‏عليه السلام بود. زيرا يكى از معانى ولايت، محبّت و دوستى است. امّا آيا بر گرداندن كسانى كه مسافتى را طى كرده‏اند و جمع كردن و نگه داشتن آنها به مدت سه روز در آن بيابان داغ براى ابلاغ اين مطلب بود كه مردم على را دوست بداريد! هر چند دوستى على‏عليه السلام هم بسيار مهم است و بسيارى به دوستى على‏عليه السلام هم عمل نكردند!
 از آن گذشته آيا دوستى بيعت مى‏خواهد؟ دوستى تبريك مى‏خواهد؟ چرا برخى آمدند و گفتند: «بخٍ‏ّ بخٍ‏ّ لك يا علىّ، أصبحتَ مولاى و مولا كلّ مؤمن»(163) مبارك باد، مبارك باد اى على! امروز تو مولاى ما و مولاى هر مؤمنى گرديدى.
 براستى هر كس در دادگاه دو شاهد داشته باشد، حق خود را مى‏گيرد، در حالى كه على‏عليه السلام يكصد و بيست و چهار هزار نفر شاهد داشت و حقش را از بين بردند. آرى على، اول مظلوم تاريخ است!

163) بحارالانوار، ج 21، ص 388.

اصول عقائد اسلامي (امامت) » حديث كساءروزى پيامبرصلى الله عليه وآله وارد خانه دخترش زهراعليها السلام شد و عباى خود را كه به «كساى يمانى» معروف بود بر روى خود كشيد، اندكى گذشت، امام حسن‏عليه السلام كه كودكى خردسال بود وارد شد، به مادر سلام كرد و جوياى پدربزرگ خود شد. فاطمه او را به سوى پدر راهنمايى كرد. سپس امام حسين‏عليه السلام و پس از او اميرمؤمنان‏عليه السلام وارد شدند و در كنار پيامبر قرار گرفتند و با اجازه رسول خدا به زير كسا در آمدند. سرانجام حضرت فاطمه‏عليها السلام نيز به آنها ملحق گرديد.
 افراد ديگرى نيز در خانه وجود داشتند، امّا پيامبر به هيچ شخص ديگرى اجازه ورود ندادند. آنگاه فرمودند: خدايا! اينها اهل بيت من هستند و در مورد آنان دعا كردند.
 اين اقدام پيامبر بدان جهت بود كه جلوى سوء استفاده ديگران را بگيرند و فردا هر كسى به عنوان عمو و همسر پيامبر ادّعا نكند كه از اهل بيت پيامبر است و مشمول آيه تطهير مى‏باشد.