آرامش، گمشدۀ اصلی بشر است و انسانها با هر دین و عقیده ای به دنبال آرامش و راحتی هستند. جمعی از انسانها آرامش را در جمع مال می دانند، عده ای رسیدن به مقامات دنیوی را آرامش می دانند، لذا شاهان و حاکمان با زیر پا گذاشتن تمام ارزشهای انسانی تلاش کردند به آرامش خیالی خود برسند، عده ای نیز پناه بردن به مواد مخدر و قرصهای آرامش بخش و امثال آن را وسیلۀ آرامش تشخیص داده اند و جمعی نیز آزادی مطلق را در شهوات، اعم از تماشای فیلمهای مبتذل، ارتباط آزاد با نامحرمان، بدلباسی، بدحجابی و مشابه اینها یگانه راه آرامش بشری می دانند و در این راه تلاشهای فراوانی کرده اند، خصوصاً قدرتهای استکباری که به انسانها تلقین می کنند آزادی مطلق و بی بند و باری تنها عامل آرامش انسان شمرده می شود.

گام اول اسلام در مسیر آرامش انسانها، تصحیح تفکر و فرهنگ آنهاست. حضرات معصومین(ع) با قاطعیت تمام اعلام می دارند که دنیا جای آرامش مطلق نیست و این باعث می شود که ما تمام توان خویش را در مسیر دنیا صرف نکنیم و سختیها و رنجهای دنیا را تحمل کنیم.

رسول خدا(ص) از قول خداوند می فرماید: «وَضَعْتُ الرَّاحَة فِی الْجَنَّة وَ النَّاسُ یطْلُبُونَهَا فِی الدُّنْیا فَلَا یجِدُونَهُ؛[1] راحتی را در بهشت قرار دادم؛ ولی مردم در دنیا جستجو می کنند و هرگز نمی یابند.» این روایت با صراحت اعلام می دارد که وقتی آدرس غلط باشد، انسان به مقصد نمی رسد.

البته آرامش نسبی وجود دارد؛ اما باید دید عامل آرامش نسبی در دنیا چیست؟ آنچه ما در پاسخ مطرح می کنیم، تجربه ای بشری نیست؛ بلکه منابع روایی، از جمله روایتی است از حضرت صادق(ع) که می فرماید: «لَا رَاحَة لِمُؤْمِنٍ عَلَی الْحَقِیقَۀ إِلَّا عِنْدَ لِقَاءِ اللَّه وَ ما سِوَی ذَلِک فَفِی أَرْبَعَة أَشْیاءَ صَمْتٍ تَعْرِفُ بِهِ حَالَ قَلْبِک وَ نَفْسِک فِیمَا یکونُ بینَک وَ بینَ بارِیک وَ خَلْوَة تَنْجُو بِهَا مِنْ آفَاتِ الزَّمَانِ ظَاهِراً وَ بَاطِناً وَ جُوعٍ تُمِیتُ بِهِ الشَّهَوَاتِ وَ الْوَسْوَاسَ وَ الْوَساوِسَ وَ سهَرٍ تُنَوِّرُ بِهِ قَلْبَک وَ تُنَقِّی بِهِ طَبْعَک وَ تُزَکی بِهِ رُوحَک؛[2] آسایش و راحتی کامل برای شخص مؤمن نیست، مگر هنگامی که (زندگی دنیوی او سپری شده و) لقای پروردگار برای او حاصل شود (وگرنه) در چهار مورد ممکن است راحتی (نسبی) پیدا شود:

1- سکوتی که با آن حال قلبی و نفس خود را بشناسی در آنچه بین تو و خدایت وجود دارد؛

2- گوشۀ تنهایی که از آفات ظاهری و باطنی (و گرفتاری مردمی و اجتماعی) نجات یابی؛

3- گرسنگی (و روزه داری) که وسوسه های نفسانی و شیطانی و شهوات (حیوانی) را بمیرانی (و ریشه کن نمایی)؛

4- و شب زنده داری که قلبت را نورانی کنی و طبیعتت را جلا دهی و روحت را پاکیزه نمایی.»

در این روایت چهار چیز عامل آرامش در دنیا شمرده است: سکوت، خلوت با خدا، روزه داری و گرسنگی، شب بیداری و تهجد.[3]

ماه مبارک رمضان بستری مناسب برای این عوامل آرامش زا می باشد. چرا که فرصت مناسب برای بیداری در سحر و مناجات و خلوت با خدا و روزه داری و گرسنگی در روز و به تبع آن سکوت ناشی از حکمت روزه را یک جا برای بندگان مؤمن خداوند فراهم آورده است. امید که در سایۀ این عوامل آرامش زای دنیوی به آرامش مطلق اخروی که همان لقای پروردگار است دست پیدا کنیم.

پی نوشت ها