دانستنی های رمضان

دسته‌بندی موضوعی آیات و روایات مرتبط با روزه به شرح زیر است:

۱. وجوب روزه

• آیه:
  ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾ (بقره/۱۸۳)
  معنا: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، روزه بر شما واجب شده است، همان‌گونه که بر امت‌های پیشین واجب بود، تا پرهیزکار شوید.

۲. روزه در امت‌های پیشین

• آیه:
  ﴿كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِكُمْ﴾ (بقره/۱۸۳)
  معنا: همان‌گونه که بر امت‌های پیشین واجب بود.

۳. روزه، سرچشمه تقوا و پرهیزکاری

• آیه:
  ﴿لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾ (بقره/۱۸۳)
  معنا: تا پرهیزکار شوید.

۴. روزه در ایام معین (ماه رمضان)

• آیه:
  ﴿أَیَّامًا مَّعْدُودَاتٍ﴾ (بقره/۱۸۴)
  معنا: روزه در روزهای معدودی (ماه رمضان) واجب شده است.

۵. معافیت مریض، مسافر و ناتوان از روزه

• آیه:
  ﴿فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِیضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ﴾ (بقره/۱۸۴)
  معنا: هر کس از شما بیمار یا در سفر باشد، به جای آن روزها، روزه‌های دیگری بگیرد.

۶. خیر بودن روزه برای انسان‌ها

• آیه:
  ﴿وَأَن تَصُومُوا خَیْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ﴾ (بقره/۱۸۴)
  معنا: و روزه گرفتن برای شما بهتر است اگر بدانید.

۷. موسم روزه در ماه رمضان

• آیه:
  ﴿شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ﴾ (بقره/۱۸۵)
  معنا: ماه رمضان، ماهی است که قرآن در آن نازل شده است.

۸. هدف از تشریع روزه

• آیه:
  ﴿وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾ (بقره/۱۸۵)
  معنا: تا شماره روزها را کامل کنید و خدا را به خاطر هدایتش بزرگ بدارید و شکرگزار باشید.

۹. حلال بودن همسر در شب برای روزه‌داران

• آیه:
  ﴿أُحِلَّ لَكُمْ لَیْلَةَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ﴾ (بقره/۱۸۷)
  معنا: در شب‌های روزه، آمیزش با همسران شما حلال شده است.

۱۰. مدت روزه از سپیده صبح تا شب

• آیه:
  ﴿ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیَامَ إِلَى اللَّیْلِ﴾ (بقره/۱۸۷)
  معنا: سپس روزه را تا شب کامل کنید.

۱۱. فضیلت روزه و قیام در ماه رمضان

• حدیث:
  رسول الله (ص) به جابر بن عبدالله فرمودند:
  "هر کس روزهای ماه رمضان را روزه بگیرد و شب‌هایش را به عبادت بگذراند و شکم و دامن خود را حفظ کند و زبانش را کنترل کند، از گناهانش خارج می‌شود همان‌گونه که از ماه رمضان خارج می‌شود." (کافی، ج ۴، ص ۸۷)

۱۲. پاداش روزه‌داران

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "هر کس یک روز از رمضان را روزه بگیرد و سه چیز را حفظ کند (زبان، شکم و دامن)، من بهشت را برای او ضمانت می‌کنم." (کنزالعمال، ج ۸، ص ۴۸۱)

۱۳. فضیلت جمعه در ماه رمضان

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "فضیلت جمعه در ماه رمضان نسبت به سایر جمعه‌ها، مانند فضیلت رمضان نسبت به سایر ماه‌ها است." (کنزالعمال، ج ۸، ص ۴۸۲)

۱۴. فضیلت جمع‌های ماه رمضان

• حدیث:
  امام باقر (ع) فرمودند:
  "جمع‌های ماه رمضان بر جمع‌های سایر ماه‌ها برتری دارد، همان‌گونه که رسول الله (ص) بر سایر پیامبران برتری دارد." (ثواب الاعمال، ص ۳۹)

۱۵. اجر فراوان روزه‌داران

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "برای هر یک از روزهای ماه رمضان، اجرهای فراوانی وجود دارد."

۱۶. دعای روزه‌دار مستجاب است

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "دعای روزه‌دار رد نمی‌شود." (عدة الداعی، ص ۱۲۸)

۱۷. روزه، عبادتی ویژه برای خدا

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "خداوند می‌فرماید: روزه برای من است و من خود پاداش آن را می‌دهم." (مصباح الشریعة، ص ۱۳۵)

۱۸. روزه، سپری در برابر آتش جهنم

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "روزه سپری در برابر آتش جهنم است." (کافی، ج ۲، ص ۱۸)

۱۹. روزه، عامل تقویت اراده و تقوا

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "روزه باعث می‌شود شهوات نفسانی کاهش یابد و قلب صاف شود." (مصباح الشریعة، ص ۱۳۵)

۲۰. روزه، یادآور قیامت

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "با گرسنگی و تشنگی روزه، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را یاد کنید." (أمالی صدوق، ص ۹۳)

۲۱. رمضان، ماه رسیدگی به محرومان

• حدیث:
  امام سجاد (ع) هر شب در ماه رمضان گوسفندی ذبح می‌کردند و غذای آن را به محرومان می‌دادند و خود با نان و خرما افطار می‌کردند. (کافی، ج ۴، ص ۶۸)

۲۲. روزه، زکات بدن

• حدیث:
  امام علی (ع) فرمودند:
  "برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن، روزه است." (نهج البلاغه، حکمت ۱۳۶)

۲۳. روزه، عامل سلامتی

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "روزه بگیرید تا سالم بمانید." (الدعوات، ص ۷۶)

۲۴. روزه، عامل اخلاص

• حدیث:
  حضرت فاطمه (ع) فرمودند:
  "خداوند روزه را واجب کرد تا اخلاص را در انسان تثبیت کند." (علل الشرائع، ج ۱، ص ۲۴۸)

۲۵. روزه، عامل تقویت عواطف انسانی

• حدیث:
  امام صادق (ع) فرمودند:
  "خداوند روزه را واجب کرد تا ثروتمند و فقیر در گرسنگی و تشنگی برابر باشند." (من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۷۳)

۲۶. روزه، عامل تقویت اراده

• حدیث:
  روزه باعث می‌شود انسان بر خواسته‌های نفسانی خود مسلط شود و اراده‌اش تقویت گردد.

۲۷. روزه، زمینه‌ساز عدالت اجتماعی

• حدیث:
  روزه باعث می‌شود انسان درد گرسنگی و تشنگی را درک کند و به فکر محرومان باشد.

۲۸. روزه، یادآور قیامت

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "با گرسنگی و تشنگی روزه، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را یاد کنید." (أمالی صدوق، ص ۹۳)

۲۹. رمضان، ماه رسیدگی به محرومان

• حدیث:
  امام سجاد (ع) هر شب در ماه رمضان گوسفندی ذبح می‌کردند و غذای آن را به محرومان می‌دادند و خود با نان و خرما افطار می‌کردند. (کافی، ج ۴، ص ۶۸)

۳۰. روزه، زکات بدن

• حدیث:
  امام علی (ع) فرمودند:
  "برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن، روزه است." (نهج البلاغه، حکمت ۱۳۶)

۳۱. روزه، عامل سلامتی

• حدیث:
  رسول الله (ص) فرمودند:
  "روزه بگیرید تا سالم بمانید." (الدعوات، ص ۷۶)

۳۲. روزه، عامل اخلاص

• حدیث:
  حضرت فاطمه (ع) فرمودند:
  "خداوند روزه را واجب کرد تا اخلاص را در انسان تثبیت کند." (علل الشرائع، ج ۱، ص ۲۴۸)

۳۳. روزه، عامل تقویت عواطف انسانی

• حدیث:
  امام صادق (ع) فرمودند:
  "خداوند روزه را واجب کرد تا ثروتمند و فقیر در گرسنگی و تشنگی برابر باشند." (من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۷۳)

۳۴. روزه، عامل تقویت اراده

• حدیث:
  روزه باعث می‌شود انسان بر خواسته‌های نفسانی خود مسلط شود و اراده‌اش تقویت گردد.

۳۵. روزه، زمینه‌ساز عدالت اجتماعی

• حدیث:
  روزه باعث می‌شود انسان درد گرسنگی و تشنگی را درک کند و به فکر محرومان باشد.

این دسته‌بندی نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه روزه در اسلام و تأثیرات عمیق آن بر زندگی فردی و اجتماعی انسان است.