مقدمه
خواجه ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی دبیر( منشی،نویسنده)ومورخ ذوفنون سده پنجم هجری در دوره غزنویان در سال ۳۸۵ هجری در حارث آباد بیهق (بخشی از خراسان که شهر بزرگ آن سبزوار است.) دیده به جهان گشود. خانواده بیهقی دودمانی نژاده بود و پدرش حسین از خواجگان بشمار می آمد و با بزرگان نشست و خاست داشته است. از آغاز زندگانی بیهقی آگاهی چندانی نداریم. از قراین پیداست که بوالفضل ابتدا در سبزوار و بعد هم مدّتی در نیشابور به تحصیل علم و فراگرفتن دبیری مشغول بوده و چون به روزگار نوجوانی رسید در دیوان رسالت سلطان محمود غزنوی که ادیب بزرگی چون بو نصر مشکان ریاست آن را بر عهده داشت با سمت شاگردی به دبیری پرداخت . بو نصر مشکان استاد بیهقی به شاگرد شایسته خود بدیده عنایت نگریست و بیهقی در پرتو تهذیب و تربیت نوزده ساله استاد آداب نویسندگی را بکمال آموخت و سر آمد همه دبیران دیوان رسالت شد.بیهقی تدوین تاریخ را در 63 سالگی بسال 448 آغاز کرد و در فرصت 22 ساله آخر زندگی این کار سترگ را که حاصل عمر اوست بپایان آورد و سرانجام در صفر سال 470 در غزنه روی در نقاب خاک کشید.( دیبای دیداری،دکتر محمّد جعفر یاحقّی و مهدی سیّدی _ تاریخ بیهقی جلد اوّل به کوشش دکتر خلیل خطیب رهبر)
دکتر غلامحسین یوسفی در کتاب دیداری با اهل قلم در مورد ابوالفضل بیهقی می گوید: مردی سالخورده و جهان دیده را می بینم که اگر چه گذشت سالهای دراز برموی و روی او گرد پیری افشانده چشمان روشن وی از اندیشه تابنده و زنده و بلند پروازش حکایت می کند. پیداست از آن گونه پیران است که آنچه جوانان در آینه توانند دید آنان درخشت خام می خوانند. مردی است پخته ، خردمند ، فکور ، کتاب خوانده ، قریب هشتاد و پنج سال در جهان زیسته. از دیه گمنام حارث آباد بیهق برخاسته و پس از تحصیل کمالات بسیار ، در دستگاه محمود غزنوی، امیر محمد بن محمود ، سلطان مسعود، مودود و سلطان فرخزاد سالها دبیری کرده . در روزگار سلطنت عبدالرشید غزنوی به ریاست دیوان رسائل رسیده و در همه ادوار در مرکز ثقل حکومت و در جزر و مدّهای سیاسی مملکت زیسته و به قول خود او غالباً ((درمیان کار)) و ناظر تحولات و اتفاقات بی شمار بوده است..
