| استان خراسان شمالی |
| موقعیت |
 |
| اطلاعات |
مرکز استان:
• مختصات: |
بجنورد
مختصات: .N° .E° |
| مساحت : |
۲۸٬۴۳۴ ک‌م۲ |
جمعیت(۱۳۸۵):
• پراکندگی : |
۸۱۱٬۵۷۲
۲۸ نفر/ک‌م۲ |
| شمار شهرستان‌ها: |
۷ |
| منطقه زمانی: |
IRST (UTC+۳:۳۰) |
| -تابستان (دی‌اس‌تی): |
IRST (UTC+۴:۳۰) |
| زبان(های) اصلی: |
فارسی، کردی کرمانجی، ترکی |
استان خراسان شمالی به مرکزیت شهر بجنورد یکی از استانهای کشور ایران است. این استان با مصوبه دولت در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان ایجاد شد.
مساحت این استان ۲۸۴۳۴ کیلومتر مربع است که از این نظر پانزدهمین استان ایران و جمعیت آن ۸۱۱۵۷۲ نفر می‌باشد.[۱]
|
فهرست مندرجات
[نهفتن]
- ۱ آمار جمعیتی
- ۲ موقعیت جغرافیایی
- ۳ تقسیمات کشوری
- ۴ اقوام و زبان‌ها
- ۵ شرایط اقلیمی
- ۶ صنعت ومعدن
- ۷ آموزش وپرورش
- ۸ آموزش عالی
- ۹ تفرج گاه‌ها
- ۱۰ جستارهای وابسته
- ۱۱ منابع
- ۱۲ پیوند به بیرون
|
آمار جمعیتی
براساس آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران، نرخ باسوادی در این استان برابر ۷۹٫۱۳ درصد، نرخ شهرنشینی برابر با ۴۸٫۳۶ درصد، نرخ بیکاری ۵٫۹ و نرخ مشارکت اقتصادی ۴۰٫۷ درصد بوده‌است.[۱]
موقعیت جغرافیایی
این استان از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال با کشور ترکمنستان (با ۲۸۱ کیلومتر مرز مشترک)، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم مرز است.
 |
|
ترکمنستان |
|
|
| استان خراسان رضوی |
 |
استان گلستان |
 خراسان شمالی  |
 |
| |
استان خراسان رضوی |
استان سمنان |
تقسیمات کشوری
این استان از ۷ شهرستان، ۱۶ شهر و ۱۶ بخش، ۴۰ دهستان و ۸۶۲ روستای دارای سکنه تشکیل شده‌است
شهرستان‌ها:
- شهرستان بجنورد ۳۳۴ هزار نفر
- شهرستان شیروان ۱۶۴ هزار نفر
- شهرستان اسفراین ۱۲۳ هزار نفر
- شهرستان مانه و سملقان ۹۲ هزار نفر
- شهرستان فاروج ۴۵ هزار نفر
- شهرستان جاجرم
- شهرستان گرمه [۲]
شهرها:
- بجنورد ۱۷۶ هزار نفر
- شیروان ۸۲ هزار نفر
- اسفراین ۵۱ هزار نفر
- آشخانه ۱۸ هزار نفر
- فاروج ۱۰ هزار نفر
- جاجرم
- گرمه
اقوام و زبان‌ها
اقوام ساکن در استان خراسان شمالی شامل فارس‌ها (بومی تات و غیره)، کرمانجها، ترکها، ترکمنها می‌باشند. زبان‌های رایج نیز فارسی، کرمانجی و ترکی می‌باشد.
فارس‌ها (در محل تات نامیده می‌شوند) بومیان این استان هستند.[۳] گویش محلی فارسی ساکنان بومی خراسان شمالی تاتی نامیده می‌شود که در مناطق زیر هنوز رواج دارد: مردم روستاهای روئین، ارکان، کسرق، بیدواز، نیش‌کیش، گنجدان، کوران و قلعه‌نو در شهرستان اسفراین، ۱۴ درصد مردم شهر اسفراین، مردم شهر راز و روستاهای گیفان، طبر، محمدآباد در شهرستان بجنورد، و روستاهای مهرآباد، برزل‌آباد، حصار سه‌یک‌آب، فیض‌آباد، اسلام‌آباد، امان‌آباد، کارخانه قند، منصوران، امامزاده مشهد طرقی بالا و پایین، و گلیان و ورک در شهرستان شیروان.[۳]
در دوران‌های بعد مردم ترک‌زبان گرایلی نیز به این مناطق کوچیدند و بعداً در زمان شاه‌اسماعیل و شاه‌عباس صفوی گروهی از مردم کرمانج (شاخه‌ای از کردها) از غرب ایران و برخی از ترک‌زبان‌های ایران نیز به خراسان شمالی کوچانده شدند.[۳]
شرایط اقلیمی
|
|
برای اثبات‌پذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است یا منابع ارایه‌شده به‌درستی ارجاع داده نشده‌اند.
لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید.
مطالب بی‌منبع در آینده مردود و حذف خواهندشد. |
استان خراسان شمالی یکی از استانهای متنوع در زمینه آب و هوا است. مناطقی مثل سقز و شیروان معتدل کوهستانی، مناطقی مثل غرب شهرستانهای «مانه و سملقان» و «راز و جرگلان» معتدل و دارای جنگل به قسمی که قسمتی از پارک جنگلی سرسبز گلستان در این استان قرار دارد و مناطقی مثل جاجرم که کویری هستند. آب و هواهای مختلف این استان را تشکیل می‌دهند.
پوشش گیاهی این استان با توجه به آب و هوای به طرز چشمگیری متنوع و متغیر است. به طوری که در این استان جنگل‌های برگ ریز و ارس، کویر، مراتع ضعیف و بسیار قوی و انواع دیگری از پوشش گیاهی به فاصله کمی از هم مشاهده می‌شود.
بلندترین قله استان سالوک نام دارد که ارتفاع آن نزدیک به ۳۰۰۰ متر است. از لحاظ زمین‌شناسی قسمتی از کوههای هزار مسجد در شرق استان قرار دارد و دو رشته کوه آلاداغ و کپه داغ که ادامه رشته کوه عظیم البرز هستند نیز در تشکیل عوارض زمین‌شناسی این استان دخیل اند. به همین دلیل استان خراسان شمالی یکی از مناطق با خطر بالای زلزله در نقشه‌ها به حساب می‌آید.
صنعت ومعدن
مجتمع پتروشیمی، کارخانه سیمان وکارخانه‌های پلاستیک بجنورد، مجتمع فولاداسفراین، کارخانه آلومینای جاجرم، نیروگاه برق، کارخانه قند وکارخانه الیاف شیروان، کارخانه‌های متعدد پنبه پاک کنی، صنایع غذایی، کشاورزی، ساختمانی و... از صنایع برجسته این استان به شمار می‌روند.
براساس نتایج سرشماری کارگاه‌های صنعتی ۱۳۸۱ کشور، خراسان شمالی دارای ۳۶۰۰ کارگاه صنعتی با ۱۲۵۴۵ شاغل است که دارای ۸۷۳۶۱۰ میلیون ریال ارزش افزوده می‌باشد. تعداد۱۰۷ واحد صنعتی با ۱۰نفر کارکن وبیشتر درسطح استان فعال است. درحال حاضر ۳۰ معدن فعال ازجمله معادن اکسیدآلومینیوم، کلسیت، بنتونیت، باریت، ماسه سیلیسی، سنگهای تزئینی و.... درسطح استان بهره برداری می‌شود و به عبارتی۸۹/۰معادن فعال کشور دراین استان واقع می‌باشد.
آموزش وپرورش
در سال تحصیلی ۸۳-۸۲ تعداد کل دانش آموزا ن مقاطع مختلف تحصیلی درسطح استان ۱۷۴۳۳۳ نفر بوده‌است.که از این تعداد ۴۶٫۸ درصد در مقطع ابتدایی و ۲۷درصد در مقطع راهنمایی و ۱۵٫۹درصد در مقطع متوسطه و ۶٫۷ درصد در مقطع متوسه رشته‌های فنی و حرفه‌ای مشغول تحصیل هستند.
شاخص تراکم دانش آموز درکلاس دردو مقطع ابتدائی و راهنمایی وضعیت مطلوبتری را از متوسط کشور نشان می‌دهد اما در مقطع متوسطه درمقابل متوسط ۵/۲۵ نفر در کلاس وضعیت دراستان ۲۷ نفر می‌باشد.
آموزش عالی
در حال حاضر دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاههای غیرانتفاعی، دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه پیام نور و مرکز تربیت معلم در بجنورد ، همچنین دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه پیام نور در شهر شیروان و همینطور دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور در شهر اسفراین فعال می‌باشد. در حال حاضر دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد بیش از ۱۳۰۰۰ دانشجو دارد.
دانشگاه دولتی بجنورد در سال ۱۳۸۴ تاسیس شد و در حال حاضر در ۱۲ رشته در مقطع کارشناسی دانشجو می پذیرد. همچنین مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی این دانشگاه که در سال ۱۳۸۶ تاسیس شده است در حال حاضر از مراکز مهم خدمات روانشناختی این استان می باشد. دانشکده کشاورزی شیروان اولين واحددانشگاه دولتی در استات خراسان شمالی از سال 1362 زير نظر دانشگاه فردوسی مشهد مشغول فعاليت آموزشی وپژوهشی ميباشد برای اطلاعات بيشتر به آدرس www.um.ac.ir مراجعه فرمائيد
تفرج گاه‌ها
باباامان - بش قارداش - پی قو - کمپ گلستان - آبشار حمید - اسفیدان، غار درق، آبشار بیار. درهٔ جاج سست.، درهٔ بازخانه، درهٔ چناران- کفترخانه- درکش روستاهای زوارم و گلیان شیروان-کوهستان پارک شیرکوه شیروان
قلعه جلال الدین جاجرم- آیینه خانه مفخم -چهارطاقی تیموری-تپه ارگ باستانی شیروان- عمارت مفخم - کلیسای اسپاخو - خواجه مهزیار جاجرم - مسجد جامع جاجرم - کوه بابای جاجرم - تنگهٔ جاجرم- قلعه جلال الدین جاجرم
جستارهای وابسته
- جمعیت شهرهای استان خراسان شمالی
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ نقشه اطلاعات استانی (فارسی). درگاه ملی آمار. بازدید در تاریخ ۲۲ بهمن ۱۳۸۷.
- ↑ شهرستان گرمه در خراسان شمالی تاسیس شد (فارسی). خبرگزاری فارس (در تاریخ ۱۸ مهر ۱۳۸۷). بازدید در تاریخ ۲۲ بهمن ۱۳۸۷.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ روزنامهٔ خراسان، بررسی پیشینه تاریخی اقوام مختلف: تات قوم بومی خراسان که به زبان فارسی تکلم می‌کنند. دوشنبه ۲۳ شهریور ۱۳۸۸ - شمارهٔ ۲۶۴.
