ویژگي‌هاي خانواده برتر در اسلام
دوهفته نامه دنیز در شماره این هفته مقاله ای در خصوص ویژگي‌هاي خانواده برتر از دیدگاه دین اسلام منتشر كرده است.
در این مطلب خوانیم: خـانـواده، كـانـونـي است مقدس كه در سایه پیوند زناشویي 2 انسان از 2 جنس مخالف پـایـه گـذاري شـده است و بـا پـیـدایـش و تـولیـد فـرزنـدان كامل تر مي شود.
به عقیده صاحب نظران، خانواده از نـخـسـتـین نظام هاي نهادي عمومي و جهاني است كه براي رفع نیازمندی هاي حیاتي و عاطفي انـسـان و بـقـاي جامعه ضرورت تام شریفه 'وَاجعَلنا لِلمُتّقینَ اِماما' (فرقان : 74)، آرماني است كه خانواده‌هاي اسلامي باید آن را عینیت بخشند و صلاحیت الگویي اسلام را براي تربیت شایستگان و خانواده هاي برتر براي جهانیان به اثبات برسانند.
اسـلام در روش تـربـیـتـي خـود، انـسان‌ها را به الگوها، ایده آل‌ها و نمونه‌هاي برتر تـوجـه مـي‌دهـد؛ تاثیر الگوهـا در ساخته شدن فرد و اجتماع بر كسي پوشیده نیست. خـانـواده، كـوچـك‌تـریـن واحـد اجـتـمـاعـي اسـت كـه سـلول اولیـه آن را زن و شـوهـر تـشـكـیـل مـي‌دهـنـد.
الگـوي اسـلام بـراي خـانـواده ایـده آل كـدام است؟ اسلام چه خانواده‌اي را برتر مي شمارد؟ خانواده برتر از نظر اسلام چه ویژگی هایي دارد؟
** خانواده برتر
در اسلام بـراي تـشـكیل خـانـواده استانداردهایي معرفي شده است. هر قدر ركن های تـشكیل دهنده خانواده با آن استانداردها منطبق باشند به همان مقدار از شایستگي و برتري بـرخـوردار خـواهـنـد بـود. در روایت ها، ویژگی هاي فراوان براي شایسته ترین زنان و مردان بیان شده است و در سیره معصومین (ع ) نیز ارشادهایی وجود دارد كه مي توان از آنها خـانـواده هـاي بـرتـر و شـایـسـتـه را شـنـاخـت. از ایـن رو، بـه طـور اجـمـال مـي توان گفت خانواده برتر از نظر اسلام، آن است كه ركن های آن شایسته و منطبق بـا اسـتـانـداردهـاي اسـلامـي باشد، مناسبت ها و رابطه های منطبق با آموزه هاي دیني بر آنها حـاكـم بـاشـد، خـروجـي آن انـسـان هایـي شـایـسـتـه و مـوثـر در سـاخـته شدن جامعه ایده آل اسـلامـي بـاشـد.
مـلاك بـرتـري از نـظـر اسـلام مـال و ثروت و مانند آن نیست كه كسي به آنها ببالد از این رو، اگر خانواده‌اي را برخوردار یافتید نباید شگفت زده شوید 'فَلا تـُعـجِبُك اَموالُهم وَلا اَولادُهُم' (توبه : 55) زور و قوت مادي نیز معیار برتري نیست كه كسي در ارزیابي افراد در خانواده ها به آن ببالد: 'كانواُ اَشَدَّ مِنكم قُوّةً' (توبه :9) چنانكه برخورداري از قوم و قبیله و عشیره، جاه و مقام و شهرت نیز ملاك برتري نیست.
بـرتـري خـانـواده بـه انـطـباق آن با استانداردهاي اسلامي و برخورداري از ویژگی هاي ارزشـي و فـضـیـلت هـاست. هر خانواده از آن استانداردها بهره مند باشد برتر است. بـنـابـرایـن، مـنـظـور از بـرتـري خـانـواده، بـرتـري در فـضـایـل انـساني و ارزش هاي اسلامي است كه برخي از آنها با عنوان ویژگی هاي خانواده برتر خواهد آمد.
** خانواده برتر از منظر قرآن
قرآن كریم بهترین الگوها را براي شناسایي خانواده برتر به جهانیان معرفي كرده است. خاندان حضرت ابراهیم (ع ) از آن جمله است. اِنَّ اللهَ اصـطـَفـي ادَمَ وَ آلَ ابـراهـیـمَ و آلَ عـِمـرانَ عـَلَي العـالَمـیـن (آل عمران: 33)
هـنـگـامـي كـه فرشته هاي الهي نزد حضرت ابراهیم (ع) آمدند و تولد حضرت اسحاق را بـه او بـشارت دادند ساره، همسر اولش نیز در آنجا حاضر و ایستاده بود، تبسمي بر لب داشت و ناظر بر این جریان بود؛ ترجمه آیه 71ـ73 سوره هود چنین است: و زن او ایستاده بود. خندید. پس وي را به اسحاق و از پي اسحاق به یعقوب مژده دادیم. (هـمـسـر ابـراهـیم) گفت: اي واي برمن، آیا فرزند آورم با آنكه من پیر زنم و این شوهرم پیرمرد است؟ واقعا این چیز عجیبي است. گفتند: آیا از كار خدا تعجب مي كني؟ رحمت خدا و بركات او بر شما خاندان (رسالت ) باد، بي گمان، او ستوده اي بزرگوار است .
این آیه ها افزون بر معرفي حضرت ابراهیم (ع) برجستگی هاي اخلاقي و معنوي همسران آن حضرت را نیز تبیین مي كنند.
قـرآن كـریـم خـانـواده حـضـرت مـریـم (ع) را نـیـز بـرتـر دانـسـتـه و از آن بـه «آل عـمـران» یاد مي كند. در این خانواده برتر 2 بانو یعني حضرت مریم و مادرش به عنوان صفوه و برگزیده الهـي بـه جـهـانـیـان مـعـرفـي شده اند. حضرت مریم با آن همه كمال هایی كه قرآن كریم گـوشـه هـایـي از آن را ذكـر كرده، دست پرورده مادري نمونه است كه او را به پناه خدا سـپـرد، خـدا هم به او پناهندگي داد. آن پناه خواستن نیز در كنار محراب عبادت بود و به استجابت رسید.
نـمـونـه دیـگر خانواده برتر در قرآن، خانواده حضرت یحیي (ع) است. او نمونه اي از فـرزنـدي صـالح در خـانواده اي شایسته است خانواده حضرت موسي (ع) نیز از این جمله اسـت. او پـدر و مادري نمونه دارد. قرآن كریم داستان مرارت هاي مادرش را در آن شایسته بـراي هـمـسـرش اسـت. چـنـانكـه هـمـسـر او نیز دختر حضرت شعیب (ع) داراي صلاحیت هاي اخلاقي و معنوي فراواني است كه قرآن كریم نجابت و حیاي او را ستوده است .«فَجاءَتهُ اِحداهُما تَمشي عَلَي استحیاء...» (قصص : 25)
** برترین خانواده در اسلام
اسـلام اهـل بـیـت پـیـغـمـبـر اكـرم (ص) را بـه عـنـوان نـمـونـه اي كـامـل از خـانواده برتر معرفي و صلاحیت الگویي آن را براي جهانیان امضا كرده است. خـداونـد سـبـحـان ایـن خانواده را از هرگونه رجس و پلیدي مبرا دانسته است. آیه شریفه «اِنَّمـا یـُریـدُ اللهُ لِیـُذهبَ عَنكم الرّجسَ اهلَالبیتِ وَ یطَهّركم تَطهیرا» (احزاب : 23)، خطاب به همین خانواده است .
آیـه مـبـاهـله (آل عـمـران :61) دربـاره اعـضاي این خانواده وارد شده و عظمت مقام های معنوي و عرفاني آنان را به نمایش گذاشته است. سوره انسان فضیلت هاي آنان را ستوده است و خلاصه جاي جاي قرآن از فضایل و ویژگی هاي آنان سخن گفته است.
ایـن خـانـواده از پـیـونـد مـلكـوتـي وجـود نـازنـیـن حـضـرت عـلي (ع) و فـاطـمه اطهر (ع) تـشـكـیـل شـده اسـت و آن 2 مـصـداق بارز انـسـان كـامـل و ایـده آل هستند. علي (ع) و فاطمه (ع) كفو یكدیگرند؛ اگر علي (ع) نبود فاطمه (ع) در عالم هـمـتـایـي نـداشـت و اگـر فـاطـمـه (ع) نـبـود براي علي (ع) كفوي نبود. پیوند آن 2 در آسـمـان هـا و نـزد عـرشـیـان بـرقـرار شـد و در جـمـع زمـیـنـیـان تـحـقـق عـیـنـي یـافـت. رسـول خـدا(ص ) در جـریـان ازدواج آن 2 وجود عرشي، آنان را اسوه و الگوي امت خویش خواند و فرمود: زنـدگـي عـلي (ع) و فـاطمه (ع) سراسر الگوست. همسرداري علي (ع)، مدیریت او در خـانـه و خـانـواده، شـوهرداري فاطمه (ع)، خانه داري و تربیت فرزند او در عالم نظیر ندارد و تا قیامت براي جهانیان نورافشاني مي كند.
** ویژگی هاي خانواده برتر
بـا تـوجـه به اینكه اهل بیت پیامبراكرم (ص) از نظر اسلام برترین خانواده شمرده مي شـونـد از تـمـام ویـژگـی هـاي ارزشـي و اسـتـانـداردهـاي مـكـتـبـي بـه صـورتـي كامل برخوردارند، امام علي (ع) پیروان خود را به اهل بیت و الگوگیري از آنان فرا خوانده است و مي فرماید: به اهل بیت پیامبر بنگرید، از آن سمت كه آنان گام برمي دارند منحرف نشوید و قدم به جـاي قـدمشان بگذارید، آنان هرگز شما را از جاده هدایت بیرون نمي برند و به پستي و هـلاكـت بـاز نـمي گردانند. اگر سكوت كنند سكوت كنید و اگر قیام كردند قیام كنید، از آنها پیشي نگیرید كه با این توضیح ویژگی هاي خانواده برتر را از دیدگاه اسلام در محورهاي زیر پي مي گیریم.
** اصالت خانوادگي
اولیـن ویـژگـي خـانـواده بـرتـر در اسـلام، اصـالت خـانـوادگـي و اصل و نسب پاكیزه است. اصلاب ارزشمند پدران و دامن هاي مطهر و پاك مادران كه به هیچ گـونـه پـلیـدي آلوده نشده اند. بسیاري از نابسامانی هاي اجتماعي از همین ناحیه صورت مـي گـیـرد كـه زن و مرد حریم خود را نمي شناسند و به موازین شرع مقدس بي اعتنایي نشان مي دهند. اسلام هرگز با حضور زن در صحنه اجتماع مخالف نیست؛ اسلام با بي حجابي، بي عفتي، اختلاط زن و مرد مخالف است.
** ویژگي هاي نفساني
خـانـواده بـرتـر از لحـاظ ویـژگـی هاي نـفـسـانـي ركن های تشكیل دهنده آن برجستگی هایي از جمله دین و ایمان، علم و دانش، معنویت، تقوا، احـتـرام متقابل، مدیریت ایده آل، تـحـمـل یـكـدیـگر، تربیت نسل صالح و داشتن شیوه متعادل در زندگي دارد.
** شیوه متعادل در زندگي
خـانـواده بـرتر در شیوه زندگي خود حد و اندازه را نگه مي دارند، نعمت هاي الهي را بي حـسـاب و كـتـاب مـصرف نمي كنند و آنها را ضایع نمي سازند. در زندگي آنها اثري از تجملات و تشریفات وجود ندارد. آنها كرامت انساني خود را ارزشمندتر از آن مي دانند كه اسـیـر زرق و بـرق و تـجملات دنیا شوند. نه اینكه نتوانند از امكانات دنیوي برخوردار باشند، بلكه دارایي و ناداري هیچ تغییري در شیوه زندگي آنها ندارد.
منبع: دوهفته نامه دنیز آذربایجان غربی
7129/3072 ** خبرنگار: توحید محمودپور** انتشار دهنده: علیرضا فولادی
