پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله
اِستَكثِروا في رَجَبٍ مِن قَولِ: «أستَغفِرُاللّهَ»، وَاسأَلُوا اللّهَ الإِقالَةَ وَالتَّوبَةَ فيما مَضیٰ، وَالعِصمَةَ فيما بَقِيَ مِن آجالِكُم.
در رجب، جملۀ «استغفر اللّٰه» را فراوان بگویید واز خداوند دربارۀ [گناهان]گذشته پوزش وتوبه بخواهید وبرای باقیماندۀ عمرتان، مصونیت [از گناه].
نوادر أشعري ص۱۷ح۲
ماه رجب در احادیث
الإمام الكاظم عليه السلام : رَجَبٌ شَهرٌ عَظيمٌ ، يُضاعِفُ اللّهُ فيهِ الحَسَناتِ ويَمحو فيهِ السَّيِّئاتِ .
امام كاظم عليه السلام : رجب، ماه بزرگى است. خداوند در اين ماه، حسنات را مى افزايد و گناهان را مى زدايد.
- فضیلت ماه رجب
- فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام در ماه رجب
- فضیلت عمره مفرده در ماه رجب
- فضیلت دعا و استغفار در ماه رجب
- فضیلت روزه در ماه رجب
- فضیلت ایام البیض ماه رجب
- فضیلت روز بیست و هفتم ماه رجب (مبعث)
فضیلت ماه رجب
رسول اللّه صلى الله عليه و آله : إنَّ اللّهَ تَعالى نَصَبَ فِي السَّماءِ السّابِعَةِ مَلَكا يُقالُ لَهُ : الدّاعي ، فَإِذا دَخَلَ شَهرُ رَجَبٍ يُنادي ذلِكَ المَلَكُ كُلَّ لَيلَةٍ مِنهُ إلَى الصَّباحِ : طوبى لِلذّاكِرينَ! طوبى لِلطّائِعينَ!
ويَقولُ اللّهُ تَعالى : أنا جَليسُ مَن جالَسَني ، ومُطيعُ مَن أطاعَني ، وغافِرُ مَنِ استَغفَرَني ، الشَّهرُ شَهري ، وَالعَبدُ عَبدي ، وَالرَّحمَةُ رَحمَتي ، فَمَن دَعاني في هذَا الشَّهرِ أجَبتُهُ ، ومَن سَأَلَني أعطَيتُهُ ، ومَنِ استَهداني هَدَيتُهُ ، وجَعَلتُ هذَا الشَّهرَ حَبلاً بَيني وبَينَ عِبادي ؛ فَمَنِ اعتَصَمَ بِهِ وَصَلَ إلَيَ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند متعال ، در آسمان هفتم، فرشته اى گماشته است كه به آن ، «داعى» مى گويند و چون ماه رجب فرا رسد ، آن فرشته ، هر شبِ آن ماه را تا صبح، ندا مى دهد : «خوشا بر ذاكران، خوشا بر طاعت كنندگان!» .
خداوند متعال نيز مى فرمايد : «من ، همنشين كسى هستم كه با من ، همنشين باشد و مطيع كسى هستم كه اطاعتم كند و آمرزنده كسى هستم كه از من ، آمرزش بخواهد . ماه، ماه من است و بنده، بنده من و رحمت، رحمت من. هر كه مرا در اين ماه بخوانَد ، پاسخش مى گويم و هر كه از من [چيزى ]بخواهد، عطايش مى كنم و هر كه از من هدايت جويد ، راه نمايش باشم . اين ماه را رشته اى بين خودم و بندگانم قرار داده ام. هر كس به اين رشته (ريسمان) چنگ زند، به من مى رسد» .
(۱) الإقبال : ج ۳ ص ۱۷۴ ، بحار الأنوار : ج ۹۸ ص ۳۷۷ ح ۱ . حكمت نامه پيامبر اعظم صلَّي الله عليه و آله و سلّم ۶ - جلد ۶ صفحه : ۳۰۲
---------------------------------------------
رسول اللّه صلى الله عليه و آله : إنَّ اللّهَ ـ تَبارَكَ وتَعالَى ـ اختارَ مِن كُلِّ شَيءٍ أربَعَةً :
اِختارَ مِنَ المَلائِكَةِ جَبرَئيلَ وميكائيلَ وإسرافيلَ ومَلَكَ المَوتِ عليهم السلام.
وَاختارَ مِنَ الأَنبِياءِ أربَعَةً لِلسَّيفِ: إبراهيمُ وداودُ وموسى وأنَا.
وَاختارَ مِنَ البُيوتاتِ أربَعَةً ، فَقالَ : « إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى ءَادَمَ وَنُوحًا وَءَالَ إِبْرَ هِيمَ وَءَالَ عِمْرَ نَ عَلَى الْعَــلَمِينَ » .
وَاختارَ مِنَ البُلدانِ أربَعَةً ، فَقالَ عز و جل :« وَ التِّينِ وَ الزَّيْتُونِ * وَ طُورِ سِينِينَ * وَ هَـذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ (۱)»، فَالتّينُ المَدينَةُ ، وَالزَّيتونُ بَيتُ المَقدِسِ ، وطورُ سينينَ الكوفَةُ ، وهذَا البَلَدُ الأَمينُ مَكَّةُ .
وَاختارَ مِنَ النِّساءِ أربَعا : مَريَمُ وآسِيَةُ وخديجَةُ وفاطِمَةُ .
وَاختارَ مِنَ الحَجِّ أربَعَةً : الثَّجُّ وَالعَجُّ وَالإِحرامُ وَالطَّوافُ ، فَأَمَّا الثَّجُّ فَالنَّحرُ ، وَالعَجُّ ضَجيجُ النّاسِ بِالتَّلبِيَةِ .
وَاختارَ مِنَ الأَشهُرِ أربَعَةً : رَجَبٌ وشَوّالٌ وذُو القَعدَةِ وذُو الحِجَّةِ .
وَاختارَ مِنَ الأَيّامِ أربَعَةً : يَومُ الجُمُعَةِ ويَومُ التَّروِيَةِ ويَومُ عَرَفَةَ ويَومُ النَّحرِ . (۲)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند متعال، از ميان هر چيزى، چهار [ نمونه] را برگزيد:
از ميان فرشتگان، جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل و عزرائيل عليهم السلامرا برگزيد .
و از ميان پيامبران، چهار نفر را براى شمشير و جهاد برگزيد: ابراهيم و داوود و موسى و من .
و از ميان خاندان ها، چهار خاندان را برگزيد و فرمود: «خداوند، آدم و نوح و خاندان ابراهيم و خاندان عمران را بر جهانيان برگزيد» .
و از ميان شهرها، چهار شهر را برگزيد و فرمود: «سوگند به انجير و زيتون * و طور سينا * و اين شهر امن» . «انجير»، مدينه است . «زيتون»، بيت المقدس است . «طور سينا»، كوفه است (۱) و «اين شهر امن»، مكّه است .
و از ميان زنان، چهار بانو را برگزيد: مريم، آسيه، خديجه و فاطمه .
و از ميان [ اعمال] حج، چهار عمل را برگزيد: ثج، عَج، احرام و طواف . ثج، قربانى است و عج، زمزمه لبّيك مردم .
و از ميان ماه ها، چهار ماه را برگزيد: رجب، شوّال، ذى قعده و ذى حجّه .
و از ميان روزها، چهار روز را برگزيد: روز جمعه، روز تَرويَه (هشتم ذى حجّه)، روز عَرَفه و روز قربانى .
(۱) التين : ۱ ـ ۳ .
(۲) الخصال : ۲۲۵ / ۵۸ عن موسى بن بكر عن الإمام الكاظم عليه السلام ، معاني الأخبار : ۳۶۵ / ۱ عن موسى بن بكر عن الإمام الكاظم عن آبائه عليهم السلام عنه صلى الله عليه و آله وفيه من «إنّ اللّه ـ تبارك وتعالى ـ اختار من البلدان» إلى «مكّة» ، روضة الواعظين : ۴۴۴ وليس فيه «للسيف» ، بحار الأنوار : ۶۰ / ۲۰۵ / ۲ . خير و برکت از نگاه قرآن و حديث - جلد ۱ صفحه : ۶۴
---------------------------------------------
بحار الأنوار : كانَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إذا جاءَ شَهرُ رَجبٍ جَمَعَ المسلمِينَ حَولَهُ و قامَ فيهِم خَطيبا ......... ثمّ قال: أيّها المسلمونَ، قد أظَلَّكُم شَهرٌ عظيمٌ مُبارَكٌ ، و هو شَهرُ الأصَبِّ ، يَصُبُّ فيهِ الرحمَةَ عَلى مَن عَبَدَهُ إلاّ عَبدا مُشرِكا أو مُظهِرَ بِدعَةٍ في الإسلامِ . (۱)
بحار الأنوار : چون ماه رجب فرا مى رسيد، رسول خدا صلى الله عليه و آله مسلمانان را دور خود جمع مى كرد و براى ايشان خطبه مى خواند . . . و مى فرمود : اى مسلمانان! ماه بزرگ و مباركى بر شما سايه افكنده است ، اين ماه ، ماه فرو ريزنده است . خداوند در اين ماه رحمت خود را بر بندگانش فرو مى ريزد ، مگر آن كه بنده اى مشرك باشد يا پديد آورنده بدعتى در اسلام .
(۱) بحار الأنوار : ۹۷ / ۴۷ /۳۳ . ميزان الحكمه ۴ - جلد ۴ صفحه : ۳۹۷
---------------------------------------------
عنه صلى الله عليه و آله : رَجَبٌ شَهرُ اللّهِ الأَصَمُّ ، المُنيرُ ، الَّذي افتَرَضَهُ اللّهُ عز و جل لِنَفسِهِ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : رجب، ماه اَصَمّ (۱) و درخشان خداست ؛ ماهى كه خداوند، آن را براى خود ، واجب ساخته است.
(۱) الفردوس : ج ۲ ص ۲۷۴ ح ۳۲۷۴ عن أبي سعيد الخدري . دانشنامه قرآن و حديث ۱۲ - جلد ۱۲ صفحه : ۵۰۰
---------------------------------------------
عنه صلى الله عليه و آله : سُمِّيَ شَهرُ رجَبٍ شَهرَ اللّهِ الأصَبَّ لأنّ الرحمَةَ على اُمَّتِي تُصَبُّ صبّا فيهِ ، ويقالُ الأصَمُّ لأ نّهُ نُهِيَ فيهِ عن قِتالِ المُشركينَ وهُو مِن الشُّهورِ الحُرُمِ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : رجب را «ماه ريزانِ خدا» ناميده اند ؛ چون در اين ماه ، رحمت بر امّت من ، به شدّت فرو مى بارد . به آن ماه اَصَم نيز گفته مى شود ؛ زيرا در اين ماه، كه از ماه هاى حرام است، از جنگ با مشركان ، نهى شده است .
(１) النوادر للأشعري : ص ۱۸ ح ۲ عن اسماعيل بن أبي زياد عن الإمام الصادق عليه السلام ، بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۳۹ ح ۲۴. حكمت نامه پيامبر اعظم صلَّي الله عليه و آله و سلّم ۱۴ - جلد ۱۴ صفحه : ۱۷۲
---------------------------------------------
رسول اللّه صلى الله عليه و آله : ألا إنَّ رَجَبًا شَهرُ اللّهِ الأَصَمُّ ، وهُوَ شَهرٌ عَظيمٌ ، وإنَّما سُمِّيَ الأَصَمَّ لِأَنَّهُ لا يُقارِنُهُ شَهرٌ مِنَ الشُّهورِ عِندَ اللّهِ عز و جلحُرمَةً وفَضلاً ، وكانَ أهلُ الجاهِلِيَّةِ يُعَظِّمونَهُ في جاهِلِيَّتِها ، فَلَمّا جاءَ الإِسلامُ لَم يَزدَد إلاّ تَعظيمًا وفَضلاً (۱) .
پيامبر صلى الله عليه و آله : بدانيد كه رجب، ماه سنگين خداست و آن، ماهى بزرگ است و بدان جهت، ماه رجب را «اصمّ» ناميده اند؛ زيرا هيچ ماهى در احترام و فضيلتْ به پايه اش نرسد . مردمان جاهلى، اين ماه را بزرگ مى شمردند ؛ پس هنگامى كه اسلام آمد، بر عظمت و فضيلت آن افزود .
(۱) فضائل الأشهر الثلاثة : ۲۴ / ۱۲ ، ثواب الأعمال : ۷۸ / ۴ كلاهما عن أبي سعيد الخدريّ ، روضة الواعظين : ۴۳۵ ، وراجع المفصّل في تاريخ العرب : ۶ / ۱۹۹ . خردگرايي در قرآن و حديث - جلد ۱ صفحه : ۴۱۰
---------------------------------------------
الإمام الكاظم عليه السلام ـ مِن دُعائِهِ في عَمَلِ أوَّلِ لَيلَةٍ مِن رَجَبٍ وهُوَ ساجِدٌ بَعدَ فَراغِهِ مِن صَلاةِ اللَّيلِ ـ : اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِهِ الأَئِمَّةِ يَنابيعِ الحِكمَةِ ، واُولِي النِّعمَةِ ، ومَعادِنِ العِصمَةِ ، وَاعصِمني بِهِم مِن كُلِّ سوءٍ ، ولا تَأخُذني عَلى غِرَّةٍ ولا غَفلَةٍ ، ولا تَجعَل عَواقِبَ أعمالي حَسرَةً ، وَارضَ عَنّي فَإِنَّ مَغفِرَتَكَ لِلظّالِمينَ وأنَا مِنَ الظّالِمينَ ، اللّهُمَّ اغفِر لي ما لا يَضُرُّكَ ، وأعطِني ما لا يَنقُصُكَ ، فَإِنَّكَ الوَسيعُ رَحمَتُهُ ، البَديعُ حِكمَتُهُ . (۱)
امام كاظم عليه السلام ـ از دعاى ايشان در اعمال نخستين شب ماه رجب و در سجده پس از اقامه نماز شب ـ : بار خدايا! بر محمّد و خاندان او، [يعنى] امامان ، چشمه هاى حكمت و صاحبان نعمت و معدن هاى عصمت، درود فرست و به حقّ خاندان آنان ، مرا از هر بدى و گزندى نگه دار، و بى خبر و غافلگير ، بر من متاز، و عاقبت كارهايم را مايه دريغ و افسوس من ، قرار مده و از من خشنود باش، كه آمرزش تو براى ستمكاران [ـِ بر خويش] است و من هم از ستمكارانم.
بار خدايا! مرا بيامرز ، كه آمرزيدن من ، به تو زيانى نمى رساند ، و به من عطا كن ، كه عطا كردن ، از تو چيزى نمى كاهد؛ زيرا تو كسى هستى كه رحمتش بى انتهاست و حكمتش نو [و بى مانند] است.
(۱) مصباح المتهجّد : ص ۷۹۹ ح ۸۵۹ ، الإقبال : ج ۳ ص ۱۸۷ كلاهما عن عليّ بن حديد ، بحار الأنوار : ج ۹۸ ص ۳۸۱ ح ۲ . نهج الذكر با ترجمه فارسي۴ - جلد ۴ صفحه : ۳۰۴
---------------------------------------------
الإمام الكاظم عليه السلام : رَجَبٌ نَهرٌ فِي الجَنَّةِ ، أَشَدُّ بَياضا مِنَ اللَّبَنِ وَأَحلَى مِنَ العَسَلِ ، مَن صامَ يَوما مِن رَجَبٍ سَقاهُ اللّهُ مِن ذَلِكَ النَّهرِ . (۱)
امام كاظم عليه السلام : رجب ، نهرى است در بهشت كه سفيدتر از شير و شيرين تر از عسل است . هر كس يك روز از ماه رجب را روزه بگيرد ، خداوند از آن نهر به او مى نوشانَد.
(۱) تهذيب الأحكام : ج ۴ ص ۳۰۶ ح ۹۲۴ ، كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۲ ص ۹۲ ح ۱۸۲۱ ، المقنعة : ص ۳۷۲ كلاهما عن الإمام الصادق عليه السلام نحوه ، ثواب الأعمال : ص ۷۸ ح ۲ عن المبارك بن زيد ، بحار الأنوار : ج ۸ ص ۱۷۵ ح ۱۲۶. بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث۱ - جلد ۱ صفحه : ۱۵۰
---------------------------------------------
الإمام عليّ عليه السلام : شَهرُ رَمَضانَ شَهرُاللّهِ، وشَعبانُ شَهرُ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله، ورَجَبٌ شَهري. (۱)
امام على عليه السلام : رمضان ، ماه خداست؛ شعبان ، ماه پيامبر خداست و رجب ، ماه من است .
(۱) المقنعة : ۳۷۳ ، مسارّ الشيعة : ۵۶ ، مصباح المتهجّد : ۷۹۷ . ماه خدا (۱) - جلد ۱ صفحه : ۴۰
---------------------------------------------
رسول اللّه صلى الله عليه و آله : رَجَبٌ شَهرُ اللّهِ الأَصَبُّ (۱) ، يَصُبُّ اللّهُ فيهِ الرَّحمَةَ عَلى عِبادِهِ ، وشَهرُ شَعبانَ تَنشَعِبُ فيهِ الخَيراتُ . وفي أوَّلِ لَيلَةٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ تُغَلُّ المَرَدَةُ مِنَ الشَّياطينِ ، ويُغفَرُ في كُلِّ لَيلَةٍ سَبعينَ ألفا ، فَإِذا كانَ في لَيلَةِ القَدرِ غَفَرَ اللّهُ بِمِثلِ ما غَفَرَ في رَجَبٍ وشَعبانَ وشَهرِ رَمَضانَ إلى ذلِكَ اليَومِ ، إلّا رَجُلٌ بَينَهُ وبَينَ أخيهِ شَحناءُ ، فَيَقولُ اللّهُ عز و جل : أنظِروا هؤُلاءِ حَتّى يَصطَلِحوا . (۲)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : رجب ، ماه ريزش [رحمت] خداست و در آن ، رحمت خدا بر بندگانش فرو مى ريزد ، و در ماه شعبان ، خيرات ، منشعب مى شوند . در نخستين شب ماه رمضان ، شياطينِ سركش به بند كشيده مى شوند و هر شب ، هفتاد هزار نفر آمرزيده مى شوند . پس چون شب قدر شود ، خداوند ، به همان اندازه كه در رجب و شعبان و ماه رمضان تا آن روز آمرزيده است ، مى آمرزد ، مگر كسى را كه ميان او و برادرش دشمنى باشد و خداوند متعال مى فرمايد : «[آمرزشِ ]اينان را به تأخير اندازيد تا با هم آشتى كنند» .
(۱) في المصدر : «الأصمّ» ، والأصحّ ما أثبتناه كما في بعض نسخ المصدر الخطّية وبحار الأنوار .
(۲) عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۲ ص ۷۱ ح ۳۳۱ عن دارم بن قبيصة عن الإمام الرضا عن آبائه عليهم السلام ، بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۳۶ ح ۱۶ . حكمت نامه پيامبر اعظم صلَّي الله عليه و آله و سلّم ۱۱ - جلد ۱۱ صفحه : ۲۶
---------------------------------------------
رسول اللّه صلى الله عليه و آله : سُمِّيَ شَهرُ رَجَبٍ شَهرَ اللّهِ الأَصَبَّ ؛ لِأَنَّ الرَّحمَةَ عَلى اُمَّتي تُصَبُّ صَبّا فيهِ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : رجب ، ماه خدا ، را «أصَبّ (پر ريزش تر)» ناميده اند؛ چرا كه در اين ماه، بر امّتم [از سوى پروردگار] ، رحمت فراوان ، فرو مى ريزد .
(۱) النوادر للأشعري : ص ۱۸ ح ۲ عن إسماعيل بن أبي زياد عن الإمام الصادق عليه السلام ، بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۳۹ ح ۲۴ . حكمت نامه پيامبر اعظم صلَّي الله عليه و آله و سلّم ۶ - جلد ۶ صفحه : ۳۰۰
---------------------------------------------
الإمام الكاظم عليه السلام : رَجَبٌ شَهرٌ عَظيمٌ ، يُضاعِفُ اللّهُ فيهِ الحَسَناتِ ويَمحو فيهِ السَّيِّئاتِ . (۱)
امام كاظم عليه السلام : رجب، ماه بزرگى است. خداوند در اين ماه، حسنات را مى افزايد و گناهان را مى زدايد.
(۱) كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۲ ص ۹۲ ح ۱۸۲۲ ، ثواب الأعمال : ص ۷۸ ح ۳ عن المبارك بن زيد ، فضائل الأشهر الثلاثة : ص ۲۳ ح ۱۱ عن سيف المبارك عن أبيه ، الإقبال : ج ۳ ص ۱۹۱ ، بحارالأنوار : ج ۹۷ ص ۳۷ ح ۲۰ ؛ المعجم الكبير : ج ۶ ص ۶۹ ح ۵۵۳۸ عن عثمان وليس فيه «ويمحو فيه السيّئات» ، كنزالعمّال : ج ۱۲ ص ۳۱۱ ح ۳۵۱۶۸ . دانشنامه قرآن و حديث ۱۲ - جلد ۱۲ صفحه : ۵۰۲
---------------------------------------------
عنه صلى الله عليه و آله : رَجَبٌ شَهرٌ عَظيمٌ تُضاعَفُ فيهِ الحَسَناتُ ما لا تُضاعَفُ في غَيرِهِ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : رجب، ماه بزرگى است. حسنات ، در آن [ ، به گونه اى ]افزوده مى شوند كه در غير آن، چنان افزوده نمى شوند.
(۱) الأمالي للشجري : ج ۱ ص ۲۵۸ عن عائشة . دانشنامه قرآن و حديث ۱۲ - جلد ۱۲ صفحه : ۵۰۲
---------------------------------------------
شعب الإيمان عن أنس : كانَ النَّبِيُ صلى الله عليه و آله إذا دَخَلَ رَجَبٌ قالَ : اللّهُمَّ بارِك لَنا في رَجَبٍ وشَعبانَ ، وبَلِّغنا رَمَضانَ . (۱)
شعب الإيمان ـ به نقل از انس ـ : هرگاه ماه رجب وارد مى شد ، پيامبر صلى الله عليه و آلهمى فرمود : «خدايا! رجب و شعبان را بر ما مبارك كن و ما را به رمضان برسان!».
(۱) شُعَب الإيمان : ۳ / ۳۷۵ / ۳۸۱۵ ، المعجم الأوسط : ۴ / ۱۸۹ / ۳۹۳۹ ، مسند ابن حنبل : ۱ / ۵۵۷ / ۲۳۴۶ وفيه «إذا دخل رجل» بدل «إذا دخل رجب» و «وبارك لنا في» بدل «وبلّغنا» ، كنز العمّال : ۷ / ۷۹ / ۱۸۰۴۹ ؛ الإقبال : ۳ / ۱۷۳ وفيه «إذا رأى هلال رجب» بدل «إذا دخل رجب» ، بحار الأنوار : ۹۸ / ۳۷۶ / ۱ . خير و برکت از نگاه قرآن و حديث - جلد ۱ صفحه : ۴۴۶
---------------------------------------------
عنه صلى الله عليه و آله : خِيَرَةُ اللّهِ مِنَ الشُّهورِ شَهرُ رَجَبٍ ، وهُوَ شَهرُ اللّهِ ، مَن عَظَّمَ شَهرَ رَجَبٍ فَقَد عَظَّمَ أمرَ اللّهِ ، ومَن عَظَّمَ أمرَ اللّهِ أدخَلَهُ جَنّاتِ النَّعيمِ ، وأَوجَبَ لَهُ رِضوانَهُ الأَكبَرَ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : ماه رجب، ماه برگزيده خدا از ميان ماه هاست و آن، ماه خداست . هر كس ماه رجب را بزرگ بدارد، فرمان خدا را بزرگ داشته است و هر كه فرمان خدا را بزرگ بدارد ، [خدا] او را وارد بهشت هاى پُرنعمت مى كند و رضايت بزرگ ترِ خويش را براى او واجب مى سازد.
(۱) شُعَب الإيمان : ج ۳ ص ۳۷۴ ح ۳۸۱۳ عن أنس ، كنزالعمّال : ج ۱۲ ص ۳۲۳ ح ۳۵۲۱۷ . دانشنامه قرآن و حديث ۱۲ - جلد ۱۲ صفحه : ۵۰۰
---------------------------------------------
النوادر للراوندي عن ابن عبّاس : كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إذا جاءَ شَهرُ رَجَبٍ جَمَعَ المُسلِمينَ حَولَهُ وقامَ فيهِم خَطيبا ، فَحَمِدَ اللّهَ وأثنى عَلَيهِ ، وذَكَرَ مَن كانَ قَبلَهُ مِنَ الأَنبِياءِ عليهم السلام فَصَلّى عَلَيهِم ، ثُمَّ قالَ : أيُّهَا المُسلِمونَ ، قَد أظَلَّكُم شَهرٌ عَظيمٌ مُبارَكٌ ، وهُوَ شَهرُ الأَصَبِّ ، يُصَبُّ فيهِ الرَّحمَةُ عَلى مَن عَبَدَهُ إلّا عَبدا مُشرِكا ، أو مُظهِرَ بِدعَةٍ فِي الإِسلامِ . (۱)
النوادر ، راوندى ـ به نقل از ابن عبّاس ـ : ماه رجب كه فرا رسيد ، پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مسلمانان را دور خود جمع كرد و ميان آنان به سخنرانى پرداخت. او خدا را حمد و ثنا گفت و از پيامبران پيشين ، ياد كرد و بر آنان درود فرستاد . سپس فرمود : «اى مسلمانان! ماه بزرگ و مباركى بر شما سايه افكنده است و آن، ماهى سرشار از رحمت است. در اين ماه، رحمت بر كسى فرو مى ريزد كه او را بندگى كند، نه بر بنده مشرك و نه بر كسى كه در اسلام، بدعت گذار است».
(۱) النوادر للراوندي (المستدركات) : ص ۲۵۹ ح ۵۲۵ ، بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۴۷ ح ۳۳ . دانش نامه ميزان الحكمه ۱۱ - جلد ۱۱ صفحه : ۳۸۸
---------------------------------------------
الإمام الكاظم عليه السلام : كانَ عَلِيُّ بنُ أبي طالِبٍ عليه السلام يَقولُ : يُعجِبُني أن يُفَرِّغَ الرَّجُلُ نَفسَهُ فِي السَّنَةِ أربَعَ لَيالٍ : لَيلَةَ الفِطرِ ، ولَيلَةَ الأَضحى ، ولَيلَةَ النِّصفِ مِن شَعبانَ ، وأوَّلَ لَيلَةٍ مِن رَجَبٍ . (۱)
امام كاظم عليه السلام : على بن ابى طالب عليه السلام مى فرمود : «خوش دارم كه مرد ، در سال ، چهار
خودش را وقف عبادت كند : شب عيد فطر ، شب عيد قربان ، شب نيمه شعبان و شب اوّل ماه رجب».
(１) مصباح المتهجّد : ص ۸۵۲ عن إسماعيل بن موسى بن جعفر ، الجعفريّات : ص ۴۶ ، فضائل الأشهر الثلاثة : ص ۴۶ ح ۲۳ ، قرب الإسناد : ص ۵۴ ح ۱۷۷ كلاهما عن وهب بن وهب وكلّها عن الإمام الصادق عن الإمام الباقر عليهماالسلام ، دعائم الإسلام : ج ۱ ص ۱۸۴ عن الإمام الصادق عن آبائه عليهم السلام وزاد في آخره «يعني عليه السلام للصلاة وذكر اللّه جلّ ذكره» ، بحار الأنوار : ج ۹۱ ص ۱۲۳ ح ۱۲ . نهج الدّعا (با ترجمه فارسي) جلد۱ - جلد ۱ صفحه : ۳۵۰
---------------------------------------------
فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام در ماه رجب
تهذيب الأحكام عن بشير الدهّان عن جعفر بن محمّد [الصادق] عليه السلام : مَن زارَ قَبرَ الحُسَينِ عليه السلام أوَّلَ يَومٍ مِن رَجَبٍ ، غَفَرَ اللّهُ لَهُ البَتَّةَ . (۱)
تهذيب الأحكام ـ به نقل از بشير دَهّان ، از امام صادق عليه السلام ـ : هر كس قبر حسين عليه السلام را در نخستين روز ماه رجب زيارت كند ، خداوند ، حتما او را مى آمرزد .
(۱) تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۴۸ ح ۱۰۷ ، المزار للمفيد : ص ۳۹ ح ۱ ، كامل الزيارات : ص ۳۳۹ ح ۵۷۰ ، المزار الكبير : ص ۳۴۵ ح ۱ ، مصباح المتهجّد : ص ۸۰۱ ، الإقبال : ج ۳ ص ۲۱۹ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۱ ص ۹۷ ح ۲۱ . دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث ۱۲ - جلد ۱۲ صفحه : ۱۰۴
---------------------------------------------
مستدرك الوسائل عن أحمد بن مُحَمّد بن أبي نصر البزنطي : سَأَلتُ أبَا الحَسَنِ الرِّضا عليه السلام عَن فَضلِ زِيارَةِ النِّصفِ مِن رَجَبٍ وشَعبانَ؛ فَأَورَدَ مِنَ الثَّوابِ وَالأَجرِ ما لا نِهايَةَ لَهُ ولا حَدَّ . (۱)
مستدرك الوسائل ـ به نقل از احمد بن محمّد بن ابى نصر بِزَنطى ـ : از امام رضا عليه السلام در باره فضيلت زيارت نيمه رجب و شعبان پرسيدم . آن قدر پاداش واجر شمرد كه حدّ و مرز ندارد .
(۱) مستدرك الوسائل : ج ۱۰ ص ۲۸۷ ح ۱۲۰۲۹ نقلاً عن زوائد الفوائد . دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث ۱۲ - جلد ۱۲ صفحه : ۱۰۶
---------------------------------------------
تهذيب الأحكام عن أحمد بن محمّد بن أبي نصر البزنطي : سَأَلتُ أبَا الحَسَنِ الرِّضا عليه السلام : في أيِّ شَهرٍ نَزورُ الحُسَينَ عليه السلام ؟
فَقالَ : فِي النِّصفِ مِن رَجَبٍ وَالنِّصفِ مِن شَعبانَ . (۱)
تهذيب الأحكام ـ به نقل از احمد بن محمّد بن ابى نصر بِزَنطى ـ : از امام رضا عليه السلام پرسيدم : در چه ماهى حسين عليه السلام را زيارت كنيم ؟
فرمود : «در نيمه رجب و نيمه شعبان» .
(۱) تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۴۸ ح ۱۰۸ ، المزار للمفيد : ص ۴۰ ح ۱ ، كامل الزيارات : ص ۳۳۹ ح ۵۶۸ ، المزار الكبير : ص ۳۴۶ ح ۲ ، مصباح المتهجّد : ص ۸۰۷ وفيه «تزور» بدل «نزور» ، الإقبال : ج ۳ ص ۲۳۶ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۱ ص ۹۶ ح ۱۴ . دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث ۱۲ - جلد ۱۲ صفحه : ۱۰۶
---------------------------------------------
زیارت امام حسین علیه السلام در ماه رجب
مراجعه شود به:
زيارت امام حسین عليه السلام در اول ماه رجب
زيارت امام حسین عليه السلام در نيمه رجب
---------------------------------------------
فضیلت عمره مفرده در ماه رجب
رسول اللّه صلى الله عليه و آله : أفضَلُ العُمرَةِ عُمرَةُ رَجَبٍ (۱) .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : برترين عمره، عمره رجب است.
(۱) الفقيه : ۲ / ۲۲۰ / ۲۲۳۰ ، تفسير العيّاشيّ : ۱ / ۸۸ / ۲۲۳ عن معاوية بن عمّار الدهنيّ عن الإمام الصادق عليه السلام. حج و عمره در قرآن و حديث - جلد ۱ صفحه : ۴۶۲
---------------------------------------------
الإمام الصادق عليه السلام : إذا أحرَمتَ وعَلَيكَ مِن رَجَبٍ يَومٌ ولَيلَةٌ فَعُمرَتُكَ رَجَبِيَّةٌ. (۱)
امام صادق عليه السلام : اگر احرام بستى و از ماه رجب هنوز يك شبانه روز باقى است، عمره تو رجبيّه است.
(۱) الفقيه : ۲ / ۴۵۴ / ۲۹۵۱ عن عبداللّه بن سنان . حج و عمره در قرآن و حديث - جلد ۱ صفحه : ۴۶۲
---------------------------------------------
عَلِيُّ بنُ جَعفَرٍ عَنِ الإِمامِ الكاظِمِ عليه السلام : سَأَلتُهُ عَن عُمرَةِ رَجَبٍ ما هِيَ ؟ قالَ : إذا أحرَمتَ في رَجَبٍ ـ وإن كانَ في يَومٍ واحِدٍ مِنهُ ـ فَقَد أدرَكتَ عُمرَةَ رَجَبٍ وإن قَدِمتَ في شَعبانَ ، فَإِنَّها عُمرَةُ رَجَبٍ إن تُحرِم في رَجَبٍ (۱) .
على بن جعفر: از امام كاظم عليه السلام پرسيدم: عمره رجب چيست؟ فرمود: هرگاه در ماه رجب احرام بستى ـ هر چند يك روز از آن باشد ـ عمره رجب را درك كرده اى، اگر چه در ماه شعبان برسى، چرا كه اگر در ماه رجب احرام بستى، عمره رجب است.
(۱) قرب الإسناد : ۲۴۱ / ۹۵۱ . حج و عمره در قرآن و حديث - جلد ۱ صفحه : ۴۶۲
---------------------------------------------
مُعاوِيَةُ بنُ عَمّارٍ عَنِ الإِمامِ الصّادِقِ عليه السلام أنَّهُ سُئِلَ : أيُّ العُمرَةِ أفضَلُ ، عُمرَةٌ في رَجَبٍ أو عُمرَةٌ في شَهرِ رَمَضانَ ؟ فَقالَ : لا ، بَل عُمرَةٌ في شَهرِ رَجَبٍ أفضَلُ (۱) .
معاوية بن عمّار: از امام صادق عليه السلام پرسيدند: كدام عمره برتر است؟ عمره رجب يا عمره در رمضان؟ فرمود: نه، بلكه عمره در ماه رجب با فضيلت تر است.
(۱) الفقيه : ۲ / ۴۵۳ / ۲۹۴۹ . حج و عمره در قرآن و حديث - جلد ۱ صفحه : ۴۶۲
---------------------------------------------
الشَّيخُ الطّوسِيّ : رُوِيَ عَنهُم عليهم السلام : أنَّ العُمرَةَ في رَجَبٍ تَلِي الحَجَّ فِي الفَضلِ . (۱)
شيخ طوسى از امامان عليهم السلام نقل كرده است: عمره ماه رجب، در فضيلت، پس از حج است.
(۱) مصباح المتهجّد : ۷۹۸ . حج و عمره در قرآن و حديث - جلد ۱ صفحه : ۴۶۲
---------------------------------------------
الإمام الصادق عليه السلام : المُعتَمِرُ يَعتَمِرُ في أيِّ شُهورِ السَّنَةِ شاءَ وأفضَلُ العُمرَةِ عُمرَةُ رَجَبٍ (۱) .
امام صادق عليه السلام : عمره گزار، در هر يك از ماه هاى سال مى تواند عمره انجام دهد و برترين عمره، عمره رجب است.
(۱) الكافي : ۴ / ۵۳۶ / ۶ عن معاوية بن عمّار ، دعائم الإسلام : ۱ / ۳۳۴ نحوه . حج و عمره در قرآن و حديث - جلد ۱ صفحه : ۴۶۲
---------------------------------------------
فضیلت دعا و استغفار در ماه رجب
رسول اللّه صلى الله عليه و آله : أكثِروا مِنَ الاِستِغفارِ في شَهرِ رَجَبٍ ، فَإِنَّ للّهِِ في كُلِّ ساعَةٍ مِنهُ عُتَقاءَ (۱) مِنَ النّارِ ، وإنَّ للّهِِ مَدائِنَ لا يَدخُلُها إلّا مَن صامَ [ شَهرَ] (۲) رَجَبٍ . (۳)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : در ماه رجب ، بسيار طلب آمرزش كنيد؛ زيرا در هر ساعتى از اين ماه ، خداوند ، عده اى را از آتش مى رهانَد . براى خدا شهرهايى است كه تنها كسانى وارد آنها مى شوند كه [ماه] رجب را روزه بگيرند.
(۱) في المصدر : «منها عتقا» ، والتصويب من كنز العمّال .
(۲) ما بين المعقوفين أثبتناه من كنز العمّال .
(۳) الفردوس : ج ۱ ص ۸۱ ح ۲۴۷ عن الإمام عليّ عليه السلام ، كنز العمّال : ج ۱ ص ۴۸۱ ح ۲۱۰۱ . نهج الذكر با ترجمه فارسي۴ - جلد ۴ صفحه : ۱۲۰
---------------------------------------------
الإمام عليّ عليه السلام : إنِ استَطَعتَ أن تُحافِظَ عَلى لَيلَةِ الفِطرِ ، ولَيلَةِ النَّحرِ ، وأوَّلِ لَيلَةٍ مِنَ المُحَرَّمِ ، ولَيلَةِ عاشوراءَ ، وأوَّلِ لَيلَةٍ مِن رَجَبٍ ، ولَيلَةِ النِّصفِ مِن شَعبانَ فَافعَل ، وأكثِر فيهِنَّ مِنَ الدُّعاءِ وَالصَّلاةِ وتِلاوَةِ القُرآنِ . (۱)
امام على عليه السلام : اگر توانستى شب عيد فطر و شب عيد قربان و شب اوّل محرّم و شب عاشورا و شب اوّل ماه رجب و شب نيمه شعبان را پاس (اِحيا) بدارى ، چنين كن و در اين شب ها دعا و نماز و تلاوت قرآن ، فراوان به جاى آور.
(۱) مصباح المتهجّد : ص ۸۵۲ عن الحارث بن عبد اللّه ، بحار الأنوار : ج ۹۱ ص ۱۲۳ ح ۱۳ . نهج الدّعا (با ترجمه فارسي) جلد۱ - جلد ۱ صفحه : ۲۸۲
---------------------------------------------
الإمام المهدي عليه السلام ـ في دُعاءِ أَيّامِ رَجَبٍ ـ : يا مَوصوفا بِغَيرِ كُنهٍ (۱) ، ومَعروفا بِغَيرِ شِبهٍ ، حادَّ كُلِّ مَحدودٍ ، وشاهِدَ كُلِّ مَشهودٍ. (۲)
امام مهدى عليه السلام ـ در دعاى روزهاى رجب ـ : اى وصف شده، امّا نه به [ ادراكِ ]كُنه و اى شناخته شده ، امّا نه به واسطه همانند، محدود كننده هر محدود و گواهِ هر گواهى شده!
(۱) كُنْه الشيء : نهايته ، لا يكتنهه الوصف : بمعنى لا يبلغ كنهه ؛ أي غايته و قدره (الصحاح : ج ۶ ص ۲۲۴۷) .
(۲) مصباح المتهجّد : ص ۸۰۴ ح ۸۶۶ ، المصباح للكفعمي : ص ۷۰۲ عن ابن عيّاش ، الإقبال : ج ۳ ص ۲۱۴ عن ابن عيّاش عن خير بن عبد اللّه و كلّها عن توقيع خرج إلى محمّد بن عثمان بن سعيد ، بحار الأنوار : ج ۹۸ ص ۳۹۳ ح ۱ . دانش نامه عقايد اسلامي ۶ - جلد ۶ صفحه : ۲۵۶
---------------------------------------------
الإقبال عن محمّد السجّاد [بن ذكوان]:
قُلتُ لِأَبي عَبدِ اللّهِ علیه السّلام: جُعِلتُ فِداكَ، هٰذا رَجَبٌ عَلِّمني فيهِ دُعاءً يَنفَعُنِي اللّهُ بِهِ، قالَ: فَقالَ لي أبو عَبدِ اللّهِ علیه السّلام:
اُكتُب: بِسمِ اللّهِ الرَّحمٰنِ الرَّحيمِ، وقُل في كُلِّ يَومٍ مِن رَجَبٍ صَباحاً ومَساءً، وفي أعقابِ صَلَواتِكَ في يَومِكَ ولَيلَتِكَ:
يا مَن أرجوهُ لِكُلِّ خَيرٍ، وآمَنُ سَخَطَهُ عِندَ كُلِّ شَرٍّ، يا مَن يُعطِي الكَثيرَ بِالقَليلِ، يا مَن يُعطي مَن سَأَلَهُ، يا مَن يُعطي مَن لَم يَسأَلهُ ومَن لَم يَعرِفهُ تَحَنُّناً مِنهُ ورَحمَةً، أعطِني بِمَسأَلَتي إيّاكَ جَميعَ خَيرِ الدُّنيا وجَميعَ خَيرِ الآخِرَةِ، وَاصرِف عَنّي بِمَسأَلَتي إيّاكَ جَميعَ شَرِّ الدُّنيا وشَرِّ الآخِرَةِ، فَإِنَّهُ غَيرُ مَنقوصٍ ما أعطَيتَ، وزِدني مِن فَضلِكَ يا كَريمُ.
قالَ: ثُمَّ مَدَّ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السّلام يَدَهُ اليُسریٰ فَقَبَضَ عَلیٰ لِحيَتِهِ، ودَعا بِهٰذَا الدُّعاءِ وهُوَ يَلوذُ بِسَبّابَتِهِ اليُمنیٰ، ثُمَّ قالَ بَعدَ ذٰلِكَ:
يا ذَا الجَلالِ وَالإِكرامِ، يا ذَا النَّعماءِ وَالجودِ، يا ذَا المَنِّ وَالطَّولِ، حَرِّم شَيبَتي عَلَى النّارِ.
وفي حَديثٍ آخَرَ: ثُمَّ وَضَعَ يَدَهُ عَلیٰ لِحيَتِهِ، ولَم يَرفَعها إلّا وقَدِ امتَلَأَ ظَهرُ كَفِّهِ دُموعاً.(۱)
الإقبالـ به نقل از محمّد سجاد بن ذکوان ـ:
به امام صادق علیه السّلام گفتم : فدایت شوم! این، ماه رجب است. دعایی به من بیاموز که خدا با آن، سودی به من رساند.
امام صادق علیه السّلام به من فرمود:«بنویس: بسم اللّٰه الرحمن الرحیم و در هر روز از ماه رجب، صبح و شب و در تعقیب نمازهای شب و روزت، بگو:
"ای که برای هر خیری، به او امید دارم و در هر شرّی، از خشمش آسوده‌ام! ای که در برابر کم، فراوان می‌بخشد! ای که به هر که از او بخواهد، عطا می‌کند! ای که به کسی که از او نخواسته است، نیز عطا می‌کند و از سر رحمت و مهرورزی، به کسی که او را نشناخته نیز می‌بخشد! به خاطر درخواستم از تو، همۀ خیر دنیا و همۀ خیر آخرت را به من عطا بنما و همۀ شرّ دنیا و شر آخرت را از من بگردان، که آنچه تو دهی، ناتمام نیست. و[لی] از فضلت بر من بیفزا، ای بزرگوار!"».
سپس امام صادق علیه السّلام دست چپش را دراز نمود و محاسنش را گرفت و در حالی که با انگشت اشارۀ دست راستش به خدا پناه می‌جست، این دعا را خواند و پس از آن گفت:
«ای صاحب جلالت و بزرگواری! ای صاحب نعمت و سخاوت! ای صاحب بخشش و عطا! موی سپیدم را بر آتش دوزخ حرام کن».
و در حدیث دیگری آمده است: سپس دستش را بر محاسنش نهاد و آن را بر نداشت تا اشک، پشت دستش را فرا گرفت.
(۱) الإقبال: ج۳ ص۲۱۱ عن محمّد السجّاد، الكافي : ج۲ ص۵۸۴ ح۲۰ عن أبي جعفر نحوه، رجال الكشّي : ج۲ ص۶۶۷ ح ۶۸۹ عن محمّد بن زيد الشحّام، بحار الأنوار : ج۹۵ ص۳۶۰ ح ۱۵. نهج الدّعا (با ترجمه فارسي) - ج ۱ ص : ۶۳۰
---------------------------------------------
رسول اللّه صلى الله عليه و آله : رَجَبٌ شَهرُ الاِستِغفارِ لِاُمَّتي ، أكثِروا فيهِ الاِستِغفارَ ، فَإِنَّهُ غَفورٌ رَحيمٌ ، وشَعبانُ شَهرِي ، استَكثِروا في رَجَبٍ مِن قَولِ : «أستَغفِرُ اللّهَ» ، وَاسأَ لُوا اللّهَ الإِقالَةَ وَالتَّوبَةَ فيما مَضى ، وَالعِصمَةَ فيما بَقِيَ مِن آجالِكُم . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : رجب، ماه آمرزش خواهى امّت من است . پس در اين ماه ، بسيار آمرزش بخواهيد كه خدا ، آمرزگارى مهربان است. شعبان ، ماه من است . در رجب ، جمله «استغفر اللّه » را فراوان بگوييد و از
خداوند ، در باره [گناهان] گذشته ، پوزش و توبه بخواهيد، و براى باقى مانده عمرتان ، مصونيت [از گناه].
(۱) النوادر للأشعري: ص۱۷ ح۲ ، بحار الأنوار: ج۹۷ ص۳۸ ح۲۴ . منتخب نهج الذكر(ع-ف) - جلد ۱ صفحه : ۵۴۴
---------------------------------------------
عنه صلى الله عليه و آله : رَجَبٌ شَهرُ الاِستِغفارِ لِأُمَّتي ، أَكثِروا فيهِ الاِستِغفارَ ، فَإِنَّهُ غَفورٌ رَحيمٌ. (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : رجب ، براى امّت من ، ماه آمرزشْ خواستن است . در آن ، بسيار آمرزش بخواهيد كه او آمرزگارِ مهربان است .
(۱) النوادر للأشعري : ص ۱۷ ح ۲ عن إسماعيل بن أبي زياد عن الإمام الصادق عليه السلام ، بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۳۸ ح ۲۴ . حكمت نامه پيامبر اعظم صلَّي الله عليه و آله و سلّم ۲ - جلد ۲ صفحه : ۵۱۲
---------------------------------------------
ثواب الأعمال عن أبي سعيد الخدري عن رسول اللّه صلى الله عليه و آله ـ في ذِكر ما يَستَوجِبُ بِهِ العَبدُ ثَوابَ أعمالِ شَهرِ رَجَبٍ ـ : يُسَبِّحُ اللّهَ كُلَّ يَومٍ مِن شَهرِ رَجَبٍ إلى تَمامِ ثَلاثينَ يَوما بِهذَا التَّسبيحِ مِئَةَ مَرَّةٍ : سُبحانَ الإِلهِ الجَليلِ ، سُبحانَ مَن لا يَنبَغِي التَّسبيحُ إلّا لَهُ ، سُبحانَ الأَعَزِّ الأَكرَمِ ، سُبحانَ مَن لَبِسَ العِزَّ وهُوَ لَهُ أهلٌ . (۱)
ثواب الأعمال ـ به نقل از ابو سعيد خُدرى ، از پيامبر خدا ، در بيان اعمالى كه با انجام دادن آنها بنده در ماه رجب ، مستوجب پاداش مى شود ـ : در هر روز از ماه رجب تا پايان سى روز ، صد مرتبه خداوند را با اين تسبيح بستايد : «پاكا معبود بزرگ ! پاكا آن كه تسبيح ، جز او را نسزَد ! پاكا آن عزيزترينِ ارجمندترين ! پاكا آن كه جامه عزّت در پوشيده و همو شايسته آن است!» .
(۱) ثواب الأعمال : ص ۸۳ ح ۴ ، الأمالي للصدوق : ص ۶۳۲ ح ۸۴۴ ، مصباح المتهجّد : ص ۸۱۷ ح ۸۸۱ ، بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۳۱ ح ۱ . نهج الذكر با ترجمه فارسي۲ - جلد ۲ صفحه : ۸
---------------------------------------------
عنه عليه السلام : قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : مَن قَرَأَ في رَجَبٍ ، وشَعبانَ ، وشَهرِ رَمَضانَ كُلَّ يَومٍ ولَيلَةٍ : «فاتِحَةَ الكِتابِ» ، و«آيَةَ الكُرسِيِّ» ، و «قُلْ يَـأَيُّهَا الْكَـفِرُونَ » ، و « قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ » و « قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ » ، و « قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ » ، ثَلاثَ مَرّاتٍ ، ويَقولُ : «سُبحانَ اللّهِ وَالحَمدُ للّهِِ ولا إلهَ إلاَّ اللّهُ وَاللّهُ أكبَرُ ولا حَولَ ولا قُوَّةَ إلاّ بِاللّهِ العَلِيِّ العَظيمِ» ثَلاثَ مَرّاتٍ ، ثُمَّ يُصَلّي عَلَى النَّبِيِّ وآلِهِ ثَلاثَ مَرّاتٍ ، ويَقولُ : «اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ـ ثَلاثَ مَرّاتٍ ـ ، وعَلى كُلِّ نَبِيٍّ» ، ثُمَّ يَقولُ : «اللّهُمَّ اغفِر لِلمُؤمِنينَ وَالمُؤمِناتِ» ثَلاثَ مَرّاتٍ ، ثُمَّ يَقولُ : «أستَغفِرُ اللّهَ وأتوبُ إلَيهِ» أربَعَمِئَةِ مَرَّةٍ .
ثُمَّ قالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله : وَالَّذي نَفسي بِيَدِهِ ، مَن قَرَأَ هذِهِ السُّوَرَ وفَعَلَ ذلِكَ كُلَّهُ فِي الشُّهورِ الثَّلاثَةِ ولَياليها ، لا يَفوتُهُ (۱) شَيءٌ ، لَو كانَت ذُنوبُهُ عَدَدَ قَطرِ المَطَرِ ، ووَرَقِ الشَّجَرِ ، وزَبَدِ البَحرِ ، غَفَرَ اللّهُ لَهُ ، وإنَّهُ يُنادي مُنادٍ يَومَ الفِطرِ يَقولُ : يا عَبدي أنتَ وَلِيّي حَقّا حَقّا ، ولَكَ عِندي بِكُلِّ حَرفٍ قَرَأتَهُ شَفاعَةٌ فِي الإِخوانِ وَالأَخَواتِ بِكَرامَتِكَ عَلَيَّ . (۲)
امام على عليه السلام: پيامبر خدا فرمود: «هر كس در رجب و شعبان و ماه رمضان ، هر روز و شب ، سوره حمد و آية الكرسى و سوره هاى: قل يا أيّها الكافرون ، قل هو اللّه أحد ، و قل أعوذ بربّ الناس و قل أعوذ بربّ الفلق را سه بار بخواند و سه بار بگويد: سبحان اللّه و الحمد للّه و لا إله إلاّ اللّه و اللّه أكبر و لا حول و لا قوّة إلاّ باللّه العلىّ العظيم و سپس سه بار بر پيامبر صلى الله عليه و آله و خاندانش درود فرستد و سه بار بگويد: خدايا! بر محمّد و آل محمّد درود فرست ، و بر هر پيامبر! و سپس سه بار بگويد: خدايا! مردان و زنان مؤمن را بيامرز! و سپس چهارصد مرتبه بگويد: أَستغفر اللّهَ و أَتوبُ إليه » .
سپس پيامبر صلى الله عليه و آله در ادامه فرمود: «قسم به آن كه جانم در دست اوست ، هر كس اين سوره ها را بخواند و در آن سه ماه و شب هايش ، همه اينها را انجام دهد ، هيچ چيزى را از دست نمى دهد و اگر گناهانش به شمار قطره هاى باران و برگ درختان و كف هاى دريا باشد ، خداوندْ او را مى آمرزد. همانا روز عيد فطر ، منادى ندا مى دهد و مى گويد: «اى بنده من! تو به حق ، بنده راستين منى و در برابر هر حرفى كه خوانده اى ، با كرامتى كه نزد من دارى ، پيش من حقّ شفاعت درباره برادران و خواهران دارى».
(۱) في المصدر : «يفوتها» ، والصحيح ما أثبتناه كما في بحار الأنوار .
(۲) أعلام الدين : ۳۵۵ ، بحار الأنوار : ۹۷ / ۵۳ / ۴۳ نقلاً عن القطب الراوندي في النوادر عن أنس وليس فيه ذيله و ج ۹۶ / ۳۸۱ / ۷ . ماه خدا (۱) - جلد ۱ صفحه : ۳۴۶
---------------------------------------------
الإمام الكاظم عليه السلام ـ مِن دُعائِهِ في شَهرِ رَجَب ـ : وقَد عَلِمتُ أنَّ أفضَلَ زادِ الرّاحِلِ إلَيكَ عَزمُ إرادَةٍ يَختارُكَ بِها . (۱)
امام كاظم عليه السلام ـ از دعاهاى ايشان در ماه رجب ـ : به راستى دانستم كه بهترين توشه مسافر كوى تو ، تصميمى است كه با آن ، تو را انتخاب كند .
(۱) الإقبال : ج ۳ ص ۲۷۷ . حكمت نامه جوان - جلد ۱ صفحه : ۸۸
---------------------------------------------
فضیلت روزه در ماه رجب
رسول اللّه صلى الله عليه و آله : إِنَّ فِي الجَنَّةِ نَهرا يُقالُ لَهُ : رَجَبٌ ، أَشَدُّ بَياضا مِنَ اللَّبَنِ وَأَحلَى مِنَ العَسَلِ ، مَن صامَ مِن رَجَبٍ يَوما سَقاهُ اللّهُ مِن ذَلِكَ النَّهرِ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : در بهشت ، نهرى است كه به آن ، «رجب» مى گويند و سفيدتر از شير و شيرين تر از عسل است . هر كس يك روز از ماه رجب ، روزه بگيرد ، خداوند از آن نهر به او مى نوشانَد.
(۱) شعب الإيمان : ج ۳ ص ۳۶۷ ح ۳۸۰۰، الجامع الصغير : ج ۱ ص ۳۵۵ ح ۲۳۲۶ نقلاً عن الشيرازي في الألقاب وكلاهما عن أنس . بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث۱ - جلد ۱ صفحه : ۱۵۰
---------------------------------------------
عنه صلى الله عليه و آله : إنَّ في الجَنّةِ قَصْرا لا يَدخُلُهُ إلّاصُوّامُ رَجَبٍ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : در بهشت ، قصرى هست كه جز آنان كه ماه رجب را روزه مى گيرند ، كسى وارد آن نمى شود .
(۱) النوادر للراوندي : ص ۲۵۹ ح ۵۳۴ عن أنس بن مالك ، بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۴۷ ح ۳۲ . حكمت نامه پيامبر اعظم صلَّي الله عليه و آله و سلّم ۴ - جلد ۴ صفحه : ۴۰۰
---------------------------------------------
عنه صلى الله عليه و آله : مَن صامَ رَجَبا كُلَّهُ كَتَبَ اللّهُ لَهُ رِضاهُ ، ومَن كَتَبَ لَهُ رِضاهُ لَم يُعَذِّبهُ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كس تمام ماه رجب را روزه بگيرد ، خداوند ، خشنودى خود را برايش مى نويسد، و كسى كه خداوند ، خشنودى خود را براى او نوشته باشد ، دچار عذاب او نمى شود .
(۱) المقنعة: ص ۳۷۲، مصباح المتهجّد: ص ۷۹۷، جامع الأخبار: ص ۲۰۶ ح ۵۰۸ كلاهما عن سماعة بن مهران عن الإمام الصادق عليه السلام عنه صلى الله عليه و آله ، الإقبال: ج ۳ ص ۱۹۲ عن الإمام الصادق عليه السلام عنه صلى الله عليه و آله وفي الثلاثة الأخيرة «رضوانه» بدل «رضاه» في كلا الموضعين، بحارالأنوار: ج ۹۷ ص ۵۴ ح ۴۴. بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث۲ - جلد ۲ صفحه : ۴۷۹
---------------------------------------------
تاريخ واسط عن الإمام الحسين عليه السلام : صَومُ رَجَبٍ وشَعبانَ تَوبَةٌ مِنَ اللّهِ عز و جل . (۱)
تاريخ واسط ـ از امام حسين عليه السلام ـ : روزه رجب و شعبان ، توبه اى (بازگشتى) از جانب خداى عز و جل است .
(۱) تاريخ واسط : ص ۱۹۶ . دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث ۱۳ - جلد ۱۳ صفحه : ۴۳۴
---------------------------------------------
رسول اللّه صلى الله عليه و آله : أكثِروا مِنَ الاِستِغفارِ في شَهرِ رَجَبٍ ، فَإِنَّ للّهِِ في كُلِّ ساعَةٍ مِنهُ عُتَقاءَ (۱) مِنَ النّارِ ، وإنَّ للّهِِ مَدائِنَ لا يَدخُلُها إلّا مَن صامَ [ شَهرَ] (۲) رَجَبٍ . (۳)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : در ماه رجب ، بسيار طلب آمرزش كنيد؛ زيرا در هر ساعتى از اين ماه ، خداوند ، عده اى را از آتش مى رهانَد . براى خدا شهرهايى است كه تنها كسانى وارد آنها مى شوند كه [ماه] رجب را روزه بگيرند.
(۱) في المصدر : «منها عتقا» ، والتصويب من كنز العمّال .
(۲) ما بين المعقوفين أثبتناه من كنز العمّال .
(۳) الفردوس : ج ۱ ص ۸۱ ح ۲۴۷ عن الإمام عليّ عليه السلام ، كنز العمّال : ج ۱ ص ۴۸۱ ح ۲۱۰۱ . نهج الذكر با ترجمه فارسي۴ - جلد ۴ صفحه : ۱۲۰
---------------------------------------------
فضیلت ایام البیض ماه رجب
عنه صلى الله عليه و آله : مَن صَلّى لَيلَةَ النِّصفِ مِن رَجَبٍ عَشرَ رَكَعاتٍ ، يَقرَأُ في كُلِّ رَكعَةٍ فاتِحَةَ الكِتابِ مَرَّةً ، و«قُل هُوَ اللّهُ أحَدٌ» ثَلاثينَ مَرَّةً ، فَإِذَا استَغفَرَ اللّهَ وسَجَدَ وسَبَّحَهُ ومَجَّدَهُ وكَبَّرَهُ مِئَةَ مَرَّةٍ ، لَم يُكتَب عَلَيهِ خَطيئَةٌ إلى مِثلِها مِنَ القابِلِ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كس شب نيمه ماه رجب ، ده ركعت نماز بگزارد، در هر ركعتى يك مرتبه «فاتحة الكتاب» و سى مرتبه «قل هو اللّه احد» را بخوانَد و چون [نمازش را تمام كرد و] از خدا، آمرزش بخواهد و سجده كند و او را تسبيح و تمجيد گفته ، صد مرتبه «اللّه أكبر» بگويد ، تا رجب آينده ، گناهى برايش نوشته نمى شود.
(۱) بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۵۰ ح ۳۹ نقلاً عن كتاب النوادر للراوندي عن أنس . نهج الذكر با ترجمه فارسي۴ - جلد ۴ صفحه : ۱۲۲
---------------------------------------------
عنه صلى الله عليه و آله : مَن صامَ أيّامَ البيضِ مِن رَجَبٍ أو قامَ (۱) لَيالِيَها ، ويُصَلّي لَيلَةَ النِّصفِ مِئَةَ رَكعَةٍ ، يَقرَأُ في كُلِّ رَكعَةٍ «قُل هُوَ اللّهُ أحَدٌ» عَشرَ مَرّاتٍ ، فَإِذا فَرَغَ مِن هذِهِ الصَّلاةِ استَغفَرَ سَبعينَ مَرَّةً ، رُفِعَ عَنهُ شَرُّ أهلِ السَّماءِ ، وشَرُّ أهلِ الأَرضِ ، وشَرُّ إبليسَ وجُنودِهِ ، وإن ماتَ في هذَا الشَّهرِ ماتَ [ شَهيدا] (۲) ، ويَقضِي اللّهُ لَهُ ألفَ حاجَةٍ . (۳)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كس در ايّام البيض ماه رجب ، روزه بگيرد يا شب هاى آن را به عبادت بگذراند و شب نيمه [ى اين ماه] صد ركعت نماز بگزارد و در هر ركعت ، ده مرتبه «قل هو اللّه احد» بخواند و پس از اين نماز ، هفتاد مرتبه آمرزش بطلبد، گزند آسمانيان و گزند زمينيان و گزند ابليس و سربازانش ، از او دور داشته مى شود ، و اگر در اين ماه بميرد ، شهيد مُرده است، و خداوند ، هزار حاجت او را بر آورده مى سازد.
(۱) في مستدرك الوسائل : «وقام» .
(۲) ما بين المعقوفين أثبتناه من مستدرك الوسائل .
(۳) بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۵۰ ح ۳۸ ، مستدرك الوسائل : ج ۷ ص ۵۳۳ ح ۸۸۲۹ كلاهما نقلاً عن كتاب النوادر للراوندي عن ابن عبّاس . نهج الذكر با ترجمه فارسي۴ - جلد ۴ صفحه : ۱۲۰
---------------------------------------------
عنه صلى الله عليه و آله : ألا إنَّ في شَهرِ رَجَبٍ لَيلَةً ، مَن حَرَّمَ النَّومَ عَلى نَفسِهِ وقامَ فيها حَرَّمَ اللّهُ جَسَدَهُ عَلَى النّارِ ، وصافَحَهُ سَبعونَ ألفَ مَلَكٍ ، ويَستَغفِرونَ لَهُ إلى يَومٍ مِثلِهِ ، فَإِن عادَ عادَتِ المَلائِكَةُ . (۱)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هان! در ماه رجب ، شبى است كه هر كس در آن شب ، خواب را بر خود حرام كند و به عبادت بپردازد خداوند ، بدن او را بر آتش ، حرام مى گرداند و هفتاد هزار فرشته با او دست مى دهند و تا روزى چنان (يعنى ماه رجب سال آينده) برايش طلبِ آمرزش مى كنند، و اگر دوباره گناه كرد ، فرشتگان ، دوباره برايش آمرزش مى خواهند.
(۱) بحار الأنوار : ج ۹۷ ص ۴۷ ح ۳۳ نقلاً عن النوادر للراوندي عن ابن عبّاس . نهج الذكر با ترجمه فارسي۴ - جلد ۴ صفحه : ۱۲۲
---------------------------------------------
الإمامُ الصَّادقُ عليه السلام ـ في الدُّعاءِ المَعروفِ بِاُمِّ داوودَ في النِّصفِ مِنْ رَجَبٍ ـ : اللهُمَّ صَلِّ عَلَى الأبدالِ و الأوتادِ و السُيَّاحِ و العُبَّادِ و المُخلِصينَ و الزُّهادِ ، و أهلِ الجِدِّ و الاجتهادِ . (۱)
امام صادق عليه السلام ـ در دعاى معروف به اُمّ داوود در نيمه رجب ـ گفت : خدايا! بر اوليائت و بزرگان و پويندگان [راه حق ]و بندگان و مخلصان و زاهدان و كوشندگان و تلاشگران درود فرست .
(۱) الإقبال : ۳ / ۲۴۴ . ميزان الحكمه ۱ - جلد ۱ صفحه : ۵۲۴
---------------------------------------------
الإرشاد : وُلِدَ بِمَكَّةَ فِي البَيتِ الحَرامِ ، يَومَ الجُمُعَةِ الثّالِثَ عَشَرَ مِن رَجَبٍ سَنَةَ ثَلاثينَ مِن عامِ الفيلِ . ولَم يولَد قَبلَهُ ولا بَعدَهُ مَولودٌ في بَيتِ اللّهِ تَعالى سِواهُ ؛ إكراما مِنَ اللّهِ تَعالى لَهُ بِذلِكَ ، وإجلالاً لِمَحَلِّهِ فِي التَّعظيمِ . (۱)
الإرشاد: [ على عليه السلام ] در روز جمعه ، سيزدهم رجب ، سى سال پس از عام الفيل ، در مكّه و درون خانه حرمتدار خدا متولّد شد و جز او هيچ مولودى ، نه پيش از او و نه پس از او ، در خانه خداى متعال متولّد نشد و اين ، از گراميداشت خداى متعال نسبت به او و بزرگداشت جايگاهش بود .
(۱) الإرشاد : ج ۱ ص ۵ ، المستجاد : ص ۲۹۴ ، عمدة الطالب : ص ۵۸ ، العمدة : ص ۲۴ ، تاج المواليد : ص ۸۸ وليس فيه ذيله ، إرشاد القلوب : ص ۲۱۱ ، خصائص الأئمّة عليهم السلام : ص ۳۹ ، كشف اليقين : ص ۳۱ ، نهج الحقّ : ص ۲۳۲ ، كشف الغمّة : ج ۱ ص ۵۹ ، إعلام الورى : ج ۱ ص ۳۰۶ والخمسة الأخيرة نحوه ؛ كفاية الطالب : ص ۴۰۷ وفيه «ليلة» بدل «يوم» ، الفصول المهمّة : ص ۲۹ ، نور الأبصار : ص ۸۵ كلاهما نحوه وراجع الخرائج والجرائح : ج۲ ص۸۸۸ وفرائد السمطين : ج ۱ ص ۴۲۵ ح۳۵۴ . دانش نامه اميرالمؤمنين عليه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ۱ - جلد ۱ صفحه : ۷۸
---------------------------------------------
فضیلت روز بیست و هفتم ماه رجب (مبعث)
الإمام الصادق عليه السلام : يَومُ سَبعَةٍ وعِشرينَ مِن رَجَبٍ نُبِّئَ فيهِ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، مَن صَلّى فيهِ أيَّ وَقتٍ شاءَ اثنَتَي عَشرَةَ رَكعَةً ... ثُمَّ يَقولُ : «اللّهُ اللّهُ رَبّي لا اُشرِكُ بِهِ شَيئا» أربَعَ مَرّاتٍ ، ثُمَّ يَدعو ، فَلا يَدعو بِشَيءٍ إلاَّ استُجيبَ لَهُ في كُلِّ حاجَةٍ ، إلاّ أن يَدعُوَ في جائِحَةِ قَومٍ ، أو قَطيعَةِ رَحِمٍ . (۱)
امام صادق عليه السلام : روز بيست و هفتم رجب ، روزى است كه پيامبر خدا ، در آن به پيامبرى مبعوث شد . هر كس در هر وقت از اين روز كه خواست ، دوازده ركعت نماز بخواند . سپس ، چهار مرتبه بگويد : «خدا ، خدا ، پروردگارِ من است و هيچ چيز را شريك او نمى دانم» و آن گاه ، دعا كند ، هر دعايى كه بكند ، براى هر حاجتى كه باشد ، مستجاب مى شود ، مگر آن كه براى نابودى قومى يا قطع صله رَحِم ، دعا كند.
(۱) الكافي : ج ۳ ص ۴۶۹ ح ۷ ، تهذيب الأحكام : ج ۳ ص ۱۸۵ ح ۴۱۹ وراجع مصباح المتهجّد : ص ۸۱۳ .
